WPŁYW REGULATORÓW WZROSTU NA SKŁAD CHEMICZNY ŹDŹBEŁ WYBRANYCH ODMIAN PSZENICY OZIMEJ

Transkrypt

1 Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 47 (3) 2007 WPŁYW REGULATORÓW WZROSTU NA SKŁAD CHEMICZNY ŹDŹBEŁ WYBRANYCH ODMIAN PSZENICY OZIMEJ GRZEGORZ KULCZYCKI 1, EDWARD GRZYŚ 1, JAROSŁW GROCHOLSKI 2 Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu 1 Katedra Żywienia Roślin Grunwaldzka 53, Wrocław kulcz@ozi.ar.wroc.pl 2 PPHU Arenda Charbielin 91, Głuchołazy I. WSTĘP Stosowanie regulatorów wzrostu z grupy retardantów (TE, CCC) zwiększa odporność zbóż na wyleganie poprzez ograniczenie wzrostu roślin (Matysiak 2006). Odmiany pszenicy ozimej różnią się znacznie zmianą długości źdźbła spowodowaną reakcją na łączne stosowanie trineksapak etylu z chlorkiem chloromekwatu (Kulczycki i wsp. 2006). Optymalne zaopatrzenie roślin w składniki mineralne ma także znaczenie w odporność zbóż na wyleganie poprzez wpływ na skład chemiczny źdźbła, sztywność i wytrzymałość mechaniczną tkanek (Przeszlakowska 1975, 1981). Celem badań było określenie wpływu łącznego stosowania trineksapaku etylu i chloromekwatu na skład chemiczny źdźbeł 5 odmian pszenicy ozimej (Bogatka, Kobra Plus, Opus, Tonacja, Zyta) w różnych fazach fenologicznych. II. MATERIAŁ I METODY Doświadczenie łanowe przeprowadzono w gospodarstwie rolnym w Charbielinie, województwo opolskie (szerokość N, długość E, wysokość 210 m). Regulator wzrostu stosowano w trzech fazach (skala BBCH): 31, 32, 37. Łączna dawka substancji aktywnej na ha wynosiła: wariant A 150 g trineksapaku etylu (TE) i 2,17 kg chlorku chloromekwatu (CCC), B 100 g (TE) i 1,30 kg (CCC), C 150 g (TE) i 0,75 kg (CCC). Działanie regulatorów wzrostu porównano do kontroli (K), w której nie stosowano retardantów. W trakcie wegetacji roślin pobrano w trzech terminach (skala BBCH 43, 52, 69) źdźbła pszenicy, które po przygotowaniu poddano analizie chemicznej. Materiał roślinny mineralizowano na mokro w stężonym kwasie siarkowym, uzyskując roztwór podstawo-

2 178 Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 47 (3) 2007 wy, w którym oznaczono; fosfor metodą wanado-molibdenową, potas i wapń metodą fotometrii płomieniowej, magnez metodą AAS, natomiast azot ogólny metodą Kjeldahla. III. WYNIKI I ICH OMÓWIENIE Średnie zawartości azotu, fosforu i potasu w źdźbłach pięciu badanych odmian pszenicy ozimej na których stosowano regulatory wzrostu były wyższe w porównaniu do zawartości tych makropierwiastków w źdźbłach z obiektu kontrolnego (tab. 1). Wraz z rozwojem stwierdzono zmniejszenie się zawartość azotu, fosforu i potasu w źdźbłach pszenicy ozimej. Tabela 1. Wpływ regulatorów wzrostu na zawartość N, P i K w źdźbłach pszenicy ozimej Table 1. The effect of plant growth regulators on kontent of N, P and K in winter wheat stems Odmiany Varieties Bogatka Tonacja Kobra Opus Zyta Retardanty Retardants N K P [mg/kg s.m.] fazy rozwojowe roślin (BBCH) the stages of the plant development K 1 20,7 10,5 7,0 24,4 15,1 14,2 3,15 2,08 1,13 A 2 21,8 15,1 10,1 28,1 15,8 14,6 3,60 2,19 1,16 B 3 22,4 12,2 8,1 28,1 19,1 15,8 3,69 2,25 1,20 C 4 22,4 12,2 8,1 25,9 17,7 15,9 3,25 2,13 1,34 K 1 21,3 12,0 8,4 25,9 16,1 13,8 2,79 2,08 0,80 A 2 23,5 13,9 8,1 26,1 18,0 15,1 3,15 2,50 1,24 B 3 22,4 12,6 8,7 27,3 18,6 16,9 3,15 2,55 1,24 C 4 22,4 12,6 8,1 27,6 18,4 16,9 3,13 2,25 1,24 K 1 19,0 12,6 7,8 31,8 19,1 13,1 3,15 1,95 0,72 A 2 23,5 12,6 9,0 31,3 18,3 12,8 2,79 2,25 0,98 B 3 21,3 12,0 9,2 31,6 18,4 12,3 2,79 1,95 1,08 C 4 23,5 12,6 8,7 35,0 20,7 14,9 3,15 2,25 1,08 K 1 23,0 11,6 8,1 31,9 19,8 12,8 3,52 1,75 0,94 A 2 23,0 12,0 8,4 31,6 19,2 13,6 3,76 1,75 0,98 B 3 23,0 11,6 8,0 29,7 19,3 12,3 3,76 2,25 0,98 C 4 23,0 12,2 8,1 29,5 18,6 15,5 3,58 1,88 0,98 K 1 21,8 14,3 7,8 28,4 17,9 18,8 2,70 2,00 0,80 A 2 21,8 14,3 8,0 29,5 23,0 17,3 2,78 2,25 0,90 B 3 21,3 15,1 7,8 25,8 19,7 17,2 3,02 2,00 0,94 C 4 20,7 14,3 7,8 27,9 17,9 16,3 2,79 2,00 1,03

3 Wpływ regulatorów wzrostu na skład chemiczny średnia dla wariantów mean for variants Kontrola Control 21,2 12,2 7,82 28,5 17,6 14,5 3,06 1,97 0,88 Warianty Variants NIR (0,05) LSD (0.05) A 22,7 13,6 8,72 29,3 18,9 14,7 3,22 2,19 1,05 B 22,1 12,7 8,36 28,5 19,0 14,9 3,28 2,20 1,09 C 22,4 12,8 8,16 29,2 18,7 15,9 3,18 2,10 1,13 1,44 1,31 0,81 r.n. r.n. r.n. r.n. r.n. r.n. 1 K kontrola; control, 2 A (150 g TE + 2,17 kg CCC), 3 B (100 g TE + 1,30 kg CCC) 4 C (150 g TE + 0,75 kg CCC) r.n. różnice nieistotne not significant differences Regulatory wzrostu stosowane w rożnych dawkach (A, B, C) zwiększały średnie zawartości magnezu i wapnia w źdźbłach pięciu badanych odmian pszenicy ozimej w pierwszych z badanych fazach rozwojowych pszenicy (BBCH 43 i 52) w stosunku do źdźbeł z obiektu kontrolnego (tab. 2). Tabela 2. Wpływ regulatorów wzrostu na zawartość Mg i Ca w źdźbłach pszenicy ozimej Table 2. The effect of plant growth regulators on content of Mg and Ca in winter wheat stems Odmiany Varieties Bogatka Tonacja Kobra Retardanty Retardants Mg [mg/kg s.m.] fazy rozwojowe roślin (BBCH) the stages of the plant development K 1 1,22 1,04 0,59 1,80 1,20 1,08 A 2 1,28 1,02 0,55 2,16 1,44 1,10 B 3 1,24 1,05 0,58 1,98 1,44 1,00 C 4 1,28 1,09 0,63 1,80 1,32 1,08 K 1 1,20 1,08 0,84 1,80 1,24 1,20 A 2 1,23 1,02 0,82 1,80 1,20 1,08 B 3 1,34 1,09 0,94 1,98 1,20 1,08 C 4 1,20 1,14 0,85 1,80 1,20 1,20 K 1 1,33 0,92 0,84 1,88 1,20 1,25 A 2 1,29 0,95 0,81 1,98 1,32 1,20 B 3 1,28 0,92 0,87 1,80 1,20 1,20 C 4 1,33 1,16 0,83 2,16 1,56 1,20 Ca

4 180 Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 47 (3) 2007 Opus Zyta K 1 1,18 0,82 0,70 1,98 1,20 1,20 A 2 1,39 0,92 0,69 2,16 1,18 1,20 B 3 1,18 0,92 0,78 1,80 1,20 1,08 C 4 1,09 0,92 0,63 1,80 1,20 1,20 K 1 1,43 0,96 0,83 1,96 1,20 1,32 A 2 1,41 1,05 0,79 1,98 1,44 1,30 B 3 1,44 0,99 0,82 1,80 1,20 1,32 C 4 1,46 1,07 0,74 1,80 1,20 1,30 średnia dla wariantów mean for variants Kontrola Control 1,27 0,96 0,76 1,88 1,21 1,21 Warianty Variants NIR (0,05) LSD (0.05) A 1,32 0,99 0,73 2,02 1,32 1,18 B 1,30 0,99 0,80 1,87 1,25 1,14 C 1,27 1,08 0,74 1,87 1,30 1,20 r.n. r.n. r.n. r.n. r.n. r.n. 1 K kontrola; control, 2 A (150 g TE + 2,17 kg CCC), 3 B (100 g TE + 1,30 kg CCC) 4 C (150 g TE + 0,75 kg CCC) r.n. różnice nieistotne not significant differences W fazie SW 69 średnia zawartość magnezu pod wpływem stosowanych regulatorów nie zmieniła się natomiast wapnia zmniejszyła się w porównaniu do źdźbeł, gdzie nie stosowano regulatorów. Zawartość magnezu i wapnia w źdźbłach pszenicy ozimej obniżała się wraz z rozwojem pszenicy. IV. WNIOSKI 1. W analizowanych fazach rozwojowych pszenicy ozimej zawartość azotu zwiększyła się znacząco w źdźbłach na obiektach gdzie stosowano regulatory wzrostu w wariancie A (150 g TE + 2,17 kg CCC) w porównaniu do obiektu kontrolnego. 2. Stosowane regulatory wzrostu w badanych wariantach nie wpłynęły istotnie na zmianę zawartości potasu, fosforu, magnezu i wapnia w źdźbłach pszenicy ozimej w porównaniu do obiektu kontrolnego. 3. Zawartość wszystkich analizowanych makroelementów w źdźbłach pszenicy ozimej zmniejszała się wraz z rozwojem roślin. V. LITERATURA Matysiak K Influence of trinexapac-ethyl on growth and development of winter wheat. J. Plant Protection Res. 46:

5 Wpływ regulatorów wzrostu na skład chemiczny Kulczycki G., Sowiński J., Grocholski J Reakcja odmian pszenicy ozimej na stosowane regulatory wzrostu. Prog. Plant Protection./Post. Ochr. Roślin 46 (2): Przeszlakowska M Skład chemiczny źdźbła zbóż i jego znaczenie w odporności na wylegania. Post. Nauk Rol. 2: Przeszlakowska M Zawartość substancji pektynowych, wapnia, magnezu oraz składników mineralnych w węzłach i międzywęźlach pszenicy wylęgającej i niewylęgającej w okresie kwitnienia. Acta Agrobot. 34 (1): GRZEGORZ KULCZYCKI, EDWARD GRZYŚ, JAROSŁAW GROCHOLSKI THE INFLUENCE OF GROWTH REGULATORS ON CHEMICAL COMPOSITION OF STEMS OF CHOSEN WINTER WHEAT VARIETIES SUMMARY In the presented investigation the influence of plant growth regulators (PGR): Moddus 250 EC and CCC on stem chemical composition of 5 winter wheat varieties was estimated. In each treatment PGR were applied at BBCH growth stage 31, 32, 37. The total amount of active ingredients for treatment was: A 150 g trinexapac-ethyl (TE) and 2.17 kg chlormequat chloride (CCC), B 100 g (TE) and 1.30 kg (CCC), C 150 g (TE) and 0.75 kg (CCC). The growth regulators applied in different experimental variants (A, B, C) increased mean contents of nitrogen, phosphorus, potassium, magnesium and calcium in stems of 5 winter wheat varieties in comparison to stems of the control object. Key words: winter wheat, varieties, trinexapac-ethyl, chlormequat chloride, stems, chemical composition