Raport Catalyst - podsumowanie rozwoju

Transkrypt

1 PATRONAT: Raport Catalyst - podsumowanie rozwoju Grudzień 2012

2 Wprowadzenie 30 września 2009 r. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie uruchomiła zorganizowany rynek dłużnych instrumentów finansowych Catalyst. W ciągu zaledwie trzyletniej historii 1 Catalyst, na rynku zadebiutowało 161 emitentów obligacji nieskarbowych, pozyskując z 385 emisji obligacji łącznie ponad 55 mld zł. Na koniec września 2012 r. łączna wartość instrumentów notowanych na Catalyst razem z obligacjami skarbowymi i listami zastawnymi wyniosła ponad 562 mld zł. Celem powołania rynku Catalyst było stworzenie platformy handlu instrumentami dłużnymi dla inwestorów chcących ulokować swoje środki, jak i emitentów poszukujących kapitału na finansowanie bieżącej działalności lub dalszego rozwoju. Uruchomienie Catalyst pozwoliło na większą dywersyfikację portfela inwestycyjnego inwestorów oraz korzystne lokowanie kapitału. dr Ludwik Sobolewski Prezes Zarządu GPW Istotnymi przesłankami utworzenia Catalyst były: rosnące zapotrzebowanie przedsiębiorców na kapitał w sytuacji ograniczania akcji kredytowej przez banki; dążenie do zwiększenia konkurencyjności polskiego rynku kapitałowego; potencjał drzemiący w nierozwiniętym rynku instrumentów dłużnych w Polsce; załamanie na rynkach finansowych oraz niskie wyceny akcji. Raport Grant Thornton podsumowujący 3 lata funkcjonowania Catalyst, przedstawia rynek, który w czasie swojej krótkiej historii stał się istotną, komplementarną platformą aktywności inwestorów i emitentów. Autorzy Raportu prezentują szczegółową analizę emisji przeprowadzonych na rynku Catalyst od 2009 roku. Raport koncentruje się w głównej mierze na emisjach obligacji korporacyjnych, komunalnych i spółdzielczych i jest dedykowany interesariuszom rynku Catalyst. 1. w okresie od do W ciągu 3 lat emitenci obligacji nieskarbowych notowanych na Catalyst pozyskali ponad 55 mld zł. 2 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

3 Obligacje ujawniły swój potencjał W codziennej pracy nad emisjami obligacji spotykamy się z częstymi pytaniami dotyczącymi standardów obowiązujących na rynku w zakresie formułowania warunków propozycji nabycia. Stąd też śledzimy rynkowe trendy i rozwiązania stosowane przy tego typu projektach. Nasz raport podsumowuje zebraną wiedzę dostarczając ważnych wskazówek zarówno dla przyszłych emitentów jak i inwestorów. Na wstępie warto podkreślić, że od uruchomienia rynku, tj. w okresie ostatnich trzech lat, obligacje korporacyjne stały się doskonałym sposobem na pozyskanie kapitału dla licznych przedsiębiorstw, które miały ograniczoną zdolność kredytową w bankach lub nie zamierzały uzależniać się od jednego partnera biznesowego. Aż 31% spośród emitentów wykorzystało je do sfinansowania inwestycji a 17% jako zastrzyk gotówki w bieżącej działalności. Natomiast 8% emitentów przeznaczyło środki z obligacji na spłatę długów, nie rzadko aby rolować wcześniejsze emisje. Obligacje swój potencjał ujawniły również inwestorom giełdowym generując wyższe stopy zwrotu niż wiele portfeli akcyjnych. Ale nie każdy papier przynosił inwestorom taki sam zysk. Najatrakcyjniejsze okazały się obligacje firm z branży finansowej (pożyczki i windykacja), kusząc inwestorów 11,43% stawką oprocentowania. Natomiast, najpewniejsze duże banki komercyjne dawały roczny przeciętny zwrot równy 8,05%. Jak się okazuje, zdecydowana większość emisji obligacji nie była zabezpieczona (69% emisji). Również zabezpieczenie zobowiązań nie gwarantowało emitentom lepszych warunków emisji. Stawiamy tezę, że dla większości przedsiębiorców, którzy zdecydowali się zabezpieczyć emitowane obligacje, rozszerzenie odpowiedzialności wobec wierzycieli było warunkiem niezbędnym powodzenia emisji. Damian Atroszczak Zespół Transakcji Kapitałowych Grant Thornton Dużym wyzwaniem dla Catalyst jest zwiększenie płynności notowanych na nim obligacji. Obecny wolumen obrotów dla większości emisji pozostawia wiele do życzenia. Głównymi sprawcami niskiej płynności są sami interesariusze rynku, tj. emitenci i inwestorzy którzy ustalają w drodze ofert prywatnych zmienny mechanizm oprocentowania, najczęściej na bazie WI- BOR 6M. Przerzucenie ryzyka stopy procentowej na emitentów demotywuje inwestorów do sprzedaży obligacji na rynku wtórnym. I nie ma co się dziwić, skoro procentowy udział defaultów oscyluje w granicach 0,23% licząc tylko dla obligacji korporacyjnych. Interesujące są również wyniki analizy samego powodzenia ofert pierwotnych obligacji. Przeciętnie aż 90% wartości emisji przedsiębiorstw było obejmowane przez inwestorów. A w przypadku większości banków i JST mieliśmy do czynienia z nadsubskrypcjami. Zważywszy na fakt, że emisja lub nabywanie obligacji nadal oznacza wieloletni związek pomiędzy przedsiębiorcą a inwestorem, a dla debiutantów na tym rynku interesującą przygodę, zachęcamy do lektury raportu, w którym dzielimy się z Państwem naszą wiedzą i doświadczeniem. 3 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

4 Spis treści Metodologia Raportu 5 Rozwój i zasady organizacji rynku Catalyst 6 Rozmiar rynku 7 Płynność rynku 8 Organizacja i struktura obrotu 10 Emisje obligacji w drodze oferty prywatnej i publicznej 11 Obowiązki informacyjne emitentów 12 Okiem emitenta 14 Podsumowanie emisji 14 Cele emisji 15 Powodzenie emisji 16 Charakterystyka emitentów 17 Lokalizacja emitentów 19 Okiem inwestora 21 Rodzaje obligacji 21 Oprocentowanie obligacji 23 Determinanty oprocentowania obligacji 26 Obligacje zamienne na akcje 31 Zabezpieczenie obligacji 32 Okres zapadalności obligacji 36 Długość procesu wprowadzenia na Catalyst 37 Łamanie warunków emisji - default 38 Analiza wielkości obrotów 39 Słownik pojęć 41 4 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

5 Metodologia raportu Okres analizy Źródła danych Struktura tematyczna Analizie poddano dane dotyczące emisji obligacji wprowadzonych na Catalyst w okresie od r. do r. (analizowany okres). W przypadku analizy poszczególnych emisji w czasie opartej na datach emisji, w analizie nie uwzględniono emisji, które miały miejsce w III kwartale 2012, ponieważ większość z tych emisji nie została wprowadzona na Catalyst do r. W wybranych analizach nie uwzględniono początkowych kwartałów analizowanego okresu, jeśli zbyt mała liczba danych w tym okresie, wynikająca z niewielkiej ilości emisji, zaburzała wyniki analizy. Raport powstał w oparciu o szczegółową analizę publicznie dostępnych dokumentów emisyjnych poszczególnych emisji obligacji. Ponadto autorzy Raportu opierali się na bazach danych Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie, Krajowego Rejestru Sądowego, Narodowego Banku Polskiego, Głównego Urzędu Statystycznego oraz branżowych serwisach informacyjnych. Rozdział 1: Rozwój i zasady organizacji rynku Catalyst obejmuje analizę wartościową i ilościową całego rynku Catalyst. Rozdział 2: Okiem Emitenta oraz Rozdział 3: Okiem Inwestora obejmują szczegółową analizę emisji obligacji korporacyjnych, spółdzielczych i komunalnych z wyłączeniem emisji obligacji przeprowadzanych przez Europejski Banki Inwestycyjny, Bank Gospodarstwa Krajowego oraz emisji listów zastawnych i euroobligacji PKO Finance AB. W rozdziałach zastosowano podział na następujące typy emitentów: banki komercyjne, banki spółdzielcze, jednostki samorządu terytorialnego i przedsiębiorstwa. Rozdział 2. przedstawia wyniki analizy emitentów, którzy wprowadzili swoje obligacje do obrotu na rynek Catalyst. Rozdział 3. zawiera podsumowanie analizy notowanych instrumentów dłużnych, w tym opis czynników wpływających na warunki emisji obligacji. Prezentacja danych statystycznych Przy analizie poszczególnych emisji w czasie brano pod uwagę daty emisji obligacji, chyba że zaznaczono inaczej. Porównując i analizując oprocentowanie obligacji założono wartość odpowiednich stawek bazowych na poziomie z dnia sporządzania Raportu. Wskaźniki kwartalne wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych zostały uzyskane z danych GUS, przy czym wielkością bazową jest poziom inflacji z analogicznego okresu roku poprzedniego. W analizie wartości emisji uwzględniono wartość poszczególnych emisji na dany dzień wprowadzenia ich do obrotu. W analizie liczby emisji wzięto pod uwagę liczbę emisji wprowadzonych do obrotu, niezależnie od faktu, że wybrane emisje określonych emitentów były asymilowane po dniu ich wprowadzenia. Prezentacja wykresów i tabel Dane zaprezentowane na wykresach i w tabelach powstały w oparciu o opracowanie Grant Thornton na podstawie danych źródłowych, chyba że zaznaczono inaczej. Dane zaprezentowane na wykresach i w tabelach dotyczą okresu od r. do r. (analizowany okres), chyba że zaznaczono inaczej. 5 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

6 Rozwój i zasady organizacji rynku Catalyst Przed powstaniem rynku Catalyst, wtórny obrót obligacjami odbywał się przede wszystkim na nieregulowanym rynku międzybankowym oraz w niewielkim zakresie miał miejsce na rynkach regulowanych: giełdowym i pozagiełdowym (BondSpot, dawniej MTS CeTO). Rynek regulowany zdominowały papiery skarbowe, a obligacje korporacyjne stanowiły niewielki odsetek ogółu obligacji notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Rynek Catalyst utworzony został we wrześniu 2009 roku, w okresie zawirowań na światowych rynkach finansowych. Uwzględniając specyfikę rynku obligacji, był to optymalny moment. Banki zaostrzały wymagania dotyczące udzielania kredytów, więc ich pozyskanie stawało się coraz trudniejsze. W rezultacie przedsiębiorstwa i samorządy poszukiwały innych dostępnych źródeł finansowania. Dzisiaj, po trzech latach, ta tendencja cały czas się utrzymuje, niemniej jednak obserwuje się coraz większe zainteresowanie inwestycjami w obligacje zarówno wśród instytucji, jak i inwestorów indywidualnych. Utworzenie rynku umożliwiło inwestorom zróżnicowanie portfela inwestycyjnego. Szczególnie inwestorzy indywidualni uzyskali dostęp do inwestowania w inne niż skarbowe instrumenty dłużne. Rynek instrumentów dłużnych stał się ciekawą alternatywą dla rynku akcji, który w czasach deko- Agata Brzyska Zespół Transakcji Kapitałowych Grant Thornton -niunktury tracił na popularności zarówno wśród inwestorów, którzy wiążą inwestowanie w akcje z większym ryzykiem oraz emitentów, których do upubliczniania zniechęcają stosunkowo niskie wyceny spółek podczas procesu IPO. Preferencje inwestorów doświadczonych przez dekoniunkturę na rynkach finansowych w ostatnich latach ulegają zmianie. Obserwuje się powrót do fundamentów, wybieranie inwestycji o pewnych dochodach, czego dowodem jest chociażby zwiększone zainteresowanie inwestorów akcjami spółek dywidendowych. WIGdiv indeks spółek dywidendowych notuje w ostatnim okresie coraz lepsze wyniki w stosunku do indeksu dochodowego WIG, czy indeksu największych spółek - WIG20. Tendencje te znajdują również odzwierciedlenie w kształtowaniu się indeksu obligacji skarbowych TBSP.Index od daty powstania Catalyst do końca września bieżącego roku urósł z poziomu 1137,8 do ponad 1401,7 punktów. Wykres 1. TBSP.Index na tle indeksu WIG Źródło: 6 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

7 Rozmiar rynku Według danych FESE za wrzesień 2012 r. Catalyst jest drugim po CEESEG Vienna rynkiem obligacji w Europie Środkowo-Wschodniej pod względem liczby emisji wprowadzonych do obrotu. Od początku jego istnienia wliczając w to obligacje Skarbu Państwa, swoje instrumenty dłużne wprowadziło do obrotu 162 emitentów, którzy wyemitowali łącznie 450 serii instrumentów. Łącznie bez emisji Skarby Państwa na rynek wprowadzono 385 emisji o wartości prawie 55 mld zł. Wartość całego rynku Catalyst na koniec września 2012 wyniosła niemal 562 mld zł. Ponadto 30 emisji obligacji 8 podmiotów uzyskało status instrumentów autoryzowanych, a więc takich, które nie są notowane, ale których emitenci muszą wypełniać regulaminowe obowiązki informacyjne. Obecnie na rynku notowanych jest 5 rodzajów instrumentów dłużnych: obligacje korporacyjne, obligacje komunalne, obligacje skarbowe, obligacje spółdzielcze, listy zastawne. Ponad 91% wartości całego rynku Catalyst stanowią obligacje skarbowe. W grupie pozostałych obligacji pod względem wartości dominują obligacje korporacyjne, do których zalicza się emisje BGK i EBI o łącznej wartości prawie 29,7 mld zł. Wykres 2. Struktura wartościowa instrumentów notowanych w PLN na Catalyst według rodzajów na dzień r. (z wyłączeniem obligacji skarbowych) Źródło: Wykres 3. Wartość instrumentów notowanych na koniec poszczególnych kwartałów (z wyłączeniem obligacji skarbowych) Wartość notowanych nieskarbowych emisji obligacji rosła dynamicznie z kwartału na kwartał osiągając na dzień r. wartość prawie 49 mld zł w porównaniu z 5 mld zł na dzień r. Średni wzrost wartości notowanych obligacji nieskarbowych wynosił blisko 27% w ujęciu kwartalnym. Źródło: 7 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

8 Liczba emisji W porównaniu ze stanem na koniec III kwartału 2009 r. liczba notowanych serii instrumentów wrosła o 271, do poziomu 302 emisji. Bardzo wysoki skok liczby emitentów został zaobserwowany w 2012 r. - w okresie od stycznia do września pojawiły się 94 nowe emisje. Do największych emisji przedsiębiorstw należy zaliczyć emisje PGNiG o wartości 2,5 mld zł oraz Polkomtel Finance AB i PKN Orlen, każda o wartości 1 mld zł. Rynek Catalyst nie jest jednak stworzony jedynie dla dużych podmiotów i dużych emisji. Do tej pory notowanych na rynku Catalyst było 30 serii obligacji o wartości emisji mniejszej niż 1 mln zł. Wykres 4. Liczba instrumentów notowanych na koniec poszczególnych kwartałów w (z wyłączeniem obligacji skarbowych) Do r. prawie wszystkie instrumenty notowane na Catalyst były denominowane w złotówkach. Wyjątkiem była emisja obligacji denominowanych w euro PKO Finance AB - spółki finansującej PKO Bank Polski SA o wartości 800 mln EUR, która miała swój debiut na rynku 22 listopada 2011 roku. Źródło: Wykres 5. Struktura wartości obrotów sesyjnych obligacjami notowanymi na Catalyst według rodzajów instrumentów Płynność rynku Wartość obrotów sesyjnych w badanym okresie wyniosła prawie 3,4 mld zł. Wśród nich największe obroty generowały obligacje korporacyjne 46%, dla których łączna wartość obrotów w badanym okresie wyniosła ponad 1,5 mld zł. Na kolejnym miejscu są obligacje skarbowe emitowane przez Skarb Państwa, stanowiące 34% dotychczasowego obrotu w trzyletniej historii rynku, dla nich łączna wartość obrotów wyniosła 1,1 mld zł. Stosunkowo duży udział w obrocie na poziomie 11% mają obligacje emitowane przez banki spółdzielcze, mimo że podmioty te uzyskały możliwość emisji obligacji dopiero na koniec 2009 r. (po zmianach w ustawie o funkcjonowaniu banków spółdzielczych). Wskazuje to na bardzo duże zainteresowanie tego typu obligacjami wśród inwestorów. Źródło: Wykres 6. Struktura wartości obrotów pakietowych obligacjami notowanymi na Catalyst według rodzajów instrumentów Łączna wartość obrotów pakietowych w badanym okresie wyniosła ponad 7,6 mld zł. W obrotach pakietowych zdecydowanie dominowały obligacje korporacyjne, stanowiąc 96% obrotu. Pozostałe rodzaje instrumentów dłużnych generowały po 1% obrotu. Źródło: 8 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

9 Kwartalna analiza wartości obrotów sesyjnych potwierdza dominację obrotów obligacjami korporacyjnymi w badanym okresie, poza 2011 r., w którym w obrotach dominowały obligacje skarbowe. Wartościowo największe obroty na obligacjach korporacyjnych o wartości 382 mln zł były realizowane w I kwartale 2012 r., głównie za sprawą obrotu na obligacjach BGK o wartości 240 mln zł. W początkowym okresie funkcjonowania rynku obrót obligacjami odbywał się również w znacznym stopniu na obligacjach komunalnych. Wartościowo największe transakcje pakietowe zostały zrealizowane w IV kwartale 2009 r., kiedy to zrealizowano transakcje na dwóch seriach obligacji BGK o łącznej wartości ponad 4,9 mld zł. Ponadto do dużych transakcji doszło również w IV kwartale 2011 r. i II kwartale 2012 r., których łączna wartość wyniosła odpowiednio 1,2 oraz 1,0 mld zł. W pozostałych kwartałach obrót na transakcjach pakietowych nie był wyższy niż 60 mln zł. W całym okresie dominował obrót obligacjami korporacyjnymi, za wyjątkiem pierwszych dwóch kwartałów 2010 r., w którym prawie 100% obrotu było zrealizowane na obligacjach komunalnych Miasta Warszawy. Wykres 7. Wartość obrotów sesyjnych w podziale na kwartały Źródło: Wykres 8. Struktura obrotów pakietowych w podziale na kwartały (w %) Rynek obligacji w Polsce ma ogromny potencjał rozwoju. W przeciwieństwie do bardziej rozwiniętych rynków Europy Zachodniej, zarówno udział obrotu Źródło: obligacjami w stosunku do obrotu akcjami, jak i same wielkości emisji są dużo mniejsze. Porównując wielkość emisji papierów dłużnych przedsiębiorstw i instytucji finansowych w relacji do PKB okazuje się, że wskaźnik dla Polski wynosi zaledwie 6%. Jest to zdecydowanie mniej niż w takich krajach jak chociażby Irlandia, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, czy Niemcy, gdzie stosunek ten wynosi odpowiednio 310%, 150%, 140% i 100%. Wskazuje to na duży potencjał rynku instrumentów dłużnych w Polsce. Wykres 9. Wartość obligacji instytucji finansowych oraz przedsiębiorstw w stosunku do PKB w danym kraju Źródło: BIS (dane za grudzień 2011, emisje krajowe i międzynarodowe), Fitch (tylko w przypadku Polski, dane za czerwiec 2012, tylko instrumenty pow. 1 roku, emisje krajowe i międzynarodowe), Eurostat (dane PKB za rok 2011) 9 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

10 Organizacja i struktura obrotu Obrót instrumentami dłużnymi odbywa się na dwóch rynkach: detalicznym i hurtowym, zarządzanych odpowiednio przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. i BondSpot S.A. Każdy z rynków dzieli się dodatkowo na dwie platformy: alternatywną i regulowaną. Każdy z instrumentów dłużnych może być notowany zarówno na platformie GPW, jak i Bond- Spot. Transakcje są realizowane za pośrednictwem Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych S.A., który dodatkowo gwarantuje ich wykonanie. Podstawowym dokumentem regulującymi funkcjonowanie rynku są Zasady działania Catalyst. Dodatkowo każda z platform posiada swoje wewnętrzne regulacje: rynek regulowany (prowadzony przez GPW) - Regulamin Giełdy, w zakresie giełdowego regulowanego rynku obligacji; rynek regulowany (prowadzony przez Bond- Spot) - Regulamin obrotu regulowanego rynku pozagiełdowego, w zakresie regulowanego obrotu pozagiełdowego w ramach Catalyst; alternatywny system obrotu (prowadzony przez GPW) - Regulamin Alternatywnego Systemu Obrotu prowadzonego przez GPW w ramach Catalyst; alternatywny system obrotu (prowadzony przez BondSpot) - Regulamin Alternatywnego Systemu Obrotu prowadzonego przez BondSpot w ramach Catalyst. Ponadto funkcjonowanie rynku opiera się na aktach prawnych dotyczących rynku kapitałowego: Ustawie o obligacjach, Ustawie o ofercie publicznej oraz Ustawie o obrocie instrumentami finansowymi. Debiut na Catalyst poprzedza złożenie wniosku o wprowadzenie instrumentów finansowych do obrotu oraz odpowiedniego dokumentu rejestrowego jakim może być: nota informacyjna (w przypadku, gdy inne instrumenty finansowe danego emitenta są przedmiotem notowania na rynku regulowanym lub alternatywnym); prospekt emisyjny lub memorandum informacyjne (w przypadku wprowadzania emisji publicznych oraz w przypadku wprowadzania instrumentów finansowych na rynek regulowany). Skierowanie instrumentu na Catalyst może się odbyć poprzez dopuszczenie lub wprowadzenie danej emisji do obrotu na tym rynku. Ponadto emitenci mają możliwość uzyskania autoryzacji emisji instrumentów finansowych. W wyniku autoryzacji dana seria obligacji, która nie musi posiadać formy zdematerializowanej, jest rejestrowana w publicznie dostępnym systemie informacyjnym Catalyst. Rejestracja ta jest dowodem spełnienia przez emitenta wymogów regulaminowych związanych z obowiązkami informacyjnymi i oznacza znaczne zwiększenie transparentności emitenta. Dodatkowo emitenci instrumentów dłużnych notowanych w alternatywnym systemie obrotu mogą współpracować z Autoryzowanym Doradcą, podmiotem, który wspiera emitentów w zakresie wypełniania obowiązków informacyjnych, a także przygotowuje we współpracy z emitentem dokument, będący podstawą wprowadzenia instrumentów do obrotu. Warto podkreślić, iż istotną rolę w funkcjonowaniu Catalyst, a szczególnie we wspieraniu płynności rynku, pełnią Animatorzy Rynku. Celem działania Animatora Rynku jest wspomaganie płynności obrotu instrumentów finansowych danego emitenta, w szczególności zapewnianie wyznaczenia kursu instrumentu finansowego i stwarzanie możliwości zamknięcia pozycji przez inwestora w dowolnym momencie notowań. dokument informacyjny (w przypadku wprowadzania emisji obligacji prywatnych na rynek alternatywny GPW i/lub BondSpot); 10 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

11 Emisja obligacji w drodze oferty prywatnej i publicznej Ustawa o ofercie definiuje dwa sposoby przeprowadzenia emisji obligacji, tj. ofertę publiczną oraz ofertą niepubliczną, powszechnie nazywaną ofertą prywatną. Ofertą prywatną obligacji jest proponowanie nabycia papierów wartościowych skierowane do co najwyżej 99 imiennie wskazanych inwestorów. W tym przypadku nie jest wymagane sporządzanie ani prospektu emisyjnego, ani memorandum informacyjnego. Emitent jest zobowiązany do sporządzania warunków emisji zgodnie z ustawą o obligacjach, a następnie udostępnienia ich potencjalnym inwestorom. Akceptacja oferty następuje w momencie złożenia przez nabywającego odpowiedniego oświadczenia woli oraz dokonania wpłaty na właściwy rachunek. W przypadku, gdy obligacje nie zostają zdematerializowane, inwestorowi wydawany jest dokument obligacji. Natomiast, jeśli obligacje nie mają formy materialnej, ich depozyt prowadzi depozytariusz, bądź Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych. Obligacje zdematerializowane w KDPW zostają zapisane na rachunku inwestycyjnym inwestora. Wykres 10. Ramowy harmonogram oferty prywatnej Źródło: przedstawiony harmonogram powstał na bazie doświadczeń Grant Thornton, harmonogramy emisji w poszczególnych przypadkach mogą ulec skróceniu lub wydłużeniu, w zależności od specyfiki danego projektu pozyskania finasowania Oferta publiczna obligacji polega na udostępnianiu do co najmniej 100 osób lub nieoznaczonej liczbie inwestorów w dowolny sposób i formie informacji o obligacjach oferowanych w odpłatnym nabyciu. Niezbędne jest przygotowanie publicznego dokumentu informacyjnego prospektu emisyjnego lub memorandum informacyjnego, a następnie zatwierdzenie tego dokumentu przez Urząd Komisji Nadzoru Finansowego oraz udostępnienie go do publicznej wiadomości. Obligacje wyemitowane w ten sposób mogą być oferowane na terenie Unii Europejskiej. Wykres 11. Ramowy harmonogram oferty publicznej Źródło: przedstawiony harmonogram powstał na bazie doświadczeń Grant Thornton, harmonogramy emisji w poszczególnych przypadkach mogą ulec skróceniu lub wydłużeniu, w zależności od specyfiki danego projektu pozyskania finasowania 11 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

12 Tabela 1. Porównanie oferty publicznej i prywatnej Kryteria Emisja publiczna Emisja prywatna Średnia długość procesu 3-6 miesięcy 1-4 miesiące Koszty emisji optymalne przy średnich i dużych emisjach optymalne przy małych i średnich emisjach Inwestorzy dostęp do nieograniczonej liczby inwestorów. ograniczona liczba potencjalnych inwestorów. Sposób kontaktu z inwestorami formalny nieformalne negocjacje Zdecydowaną przewagą oferty prywatnej nad ofertą publiczną jest szybkość jej przeprowadzenia i niższe koszty. Niemniej jednak oferta publiczna daje możliwość dotarcia do szerokiego grona inwestorów, szczególnie inwestorów indywidualnych, stąd też jest ona preferowana w przypadku dużych emisji obligacji. Obowiązki informacyjne emitentów Emitenci, których instrumenty finansowe są notowane na rynku regulowanym, są zobowiązani do przekazywania informacji zgodnie z przepisami obowiązującymi na tym rynku. Emitenci obligacji notowanych na rynku alternatywnym Catalyst zobowiązani są do informowania w postaci raportu bieżącego o wszystkich okolicznościach lub zdarzeniach, które mogą mieć wpływ na ich sytuację finansową, gospodarczą, majątkową, bądź w znacznym stopniu mogą wpłynąć na wartość notowanych instrumentów finansowych. Ponadto emitenci zobowiązani są do przekazywania raportów okresowych, w skład których wchodzą: raporty półroczne oraz skonsolidowane raporty półroczne, obejmujące okres pierwszych 6 miesięcy roku obrotowego (nie ma obowiązku badania ani przeglądu przez biegłego rewidenta); raporty roczne oraz skonsolidowane raporty roczne wraz z opinią biegłego rewidenta. Jednostki samorządu terytorialnego zobowiązane są do przedstawienia rocznego sprawozdania z wykonania budżetu jednostki wraz z opiniami Regionalnej Izby Obrachunkowej. 12 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

13 Emisja obligacji daje podmiotom gospodarczym możliwość pozyskania dodatkowego finansowania na rozwój działalności, finansowanie bieżących potrzeb, bądź też spłatę istniejących zobowiązań. 13 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

14 Liczba debitów Wartość debiutów (w mld zł) Liczba debiutów Okiem emitenta Podsumowanie emisji Wykres 12. Wartość i liczba emisji obligacji w analizowanej grupie (narastająco, wg dnia pierwszego notowania) Agnieszka Tucholska Zespół Transakcji Kapitałowych Grant Thornton Szczegółowa analiza emisji obligacji korporacyjnych, spółdzielczych i komunalnych (z wyłączeniem emisji EBI, BGK i euroobligacji) wskazuje, iż w ciągu trzech lat funkcjonowania rynku Catalyst na upublicznienie swoich obligacji zdecydowało się 156 podmiotów, które do r. wyemitowały łącznie 337 serii obligacji o łącznej wartości prawie 16,3 mld zł. Ponadto 8 emitentów, którzy wyemitowali łącznie 30 emisji komunalnych o łącznej wartości prawie 73 mln zł, zdecydowało się na status instrumentów autoryzowanych, co oznacza, że emisje tych podmiotów zostały zarejestrowane w systemie informacyjnym Catalyst, a emitenci przyjęli obowiązki informacyjne określone w Regulaminie Giełdy. W ujęciu kwartalnym widać wyraźną tendencję rosnącą w liczbie emisji wprowadzanych do obrotu na Catalyst. Najwięcej emisji zostało wprowadzonych do notowań w III kwartale 2012 r. Wartościowo najwięcej obligacji wprowadzono do obrotu w II kwartale tego roku, w tym emisję PGNiG o wartości 2,5 mld zł. Łączna wartość wprowadzonych emisji w tym okresie wyniosła ponad 4,0 mld zł. Wykres 13. Wartość i liczba emisji w analizowanej grupie (kwartalnie, wg dnia pierwszego notowania) 14 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

15 Najbardziej aktywnymi emitentami w analizowanej grupie byli emitenci obligacji korporacyjnych, których w dotychczasowej historii Catalyst było 120 (z wyłączeniem BGK, EBI i euroobligacji). Emitenci obligacji komunalnych i spółdzielczych korzystali w znacznie mniejszym stopniu z finansowania poprzez emisję obligacji. Na Catalyst zadebiutowało 14 emitentów z sektora JST oraz 22 banki spółdzielcze. Z każdym kolejnym kwartałem liczba notowanych serii obligacji na rynku Catalyst się zwiększała. Wśród nich dominowały obligacje notowane, a tylko niewielką część (niespełna 9% liczby analizowanych emisji) stanowiły obligacje autoryzowane. Wszystkie emisje autoryzowane emitowane były przez jednostki samorządu terytorialnego. Wykres 14. Struktura emisji obligacji w ujęciu ilościowym Wykres 15. Rozkład wartości emisji obligacji Średnia emisja w analizowanej grupie emitentów wyniosła nieco ponad 48 mln zł. Biorąc pod uwagę medianę wartości emisji wielkość ta jest zdecydowanie niższa i wynosi 10 mln zł, na co wpływ miały duże emisje obligacji przeprowadzone przez PGNIG, Miasto Warszawa i Bank Ochrony Środowiska, które wspólnie wyemitowały obligacje o wartości 5,8 mld zł. Warto zaznaczyć, iż 75% emisji miało wartość na poziomie poniżej 30 mln zł. Cele emisji Zgodnie z Ustawą o obligacjach warunki emisji obligacji mogą precyzować konkretny cel emisji obligacji lub nie podawać go w ogóle. Brak wskazanego celu emisji daje emitentom możliwość dysponowania pozyskanymi środkami w dowolny sposób. Stąd aż 34% analizowanych emisji nie wskazywało celu, bądź definiowało cel emisji na bardzo ogólnym poziomie określając go jako finansowanie bieżącej działalności (17%). Niezależnie od tego 31% emisji zostało przeznaczonych na inwestycje, a w konsekwencji na rozwój emitenta w długim okresie. Oznacza to, że podmioty traktują rynek Catalyst jako alternatywne źródło finansowania i również za jego pomocą pozyskują środki potrzebne na rozwój. W 8% przypadków emisje były przeznaczone na spłatę istniejących zobowiązań. Wykres 16. Cel emisji obligacji Źródło: Opracowanie Grant Thornton na podstawie danych odnośnie 275 emisji w analizowanej grupie 15 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

16 Powodzenie emisji Wykres 17. Skuteczność przeprowadzonych emisji ze względu na typ emitentów Analiza powodzenia emisji mierzona udziałem wartości emisji objętej przez inwestorów do jej maksymalnego poziomu wyznaczonego uchwałami o emisji wykazała, iż emisje banków spółdzielczych i jednostek samorządu terytorialnego obejmowane były zawsze w całości. Udział emisji objętych w przypadku tych obligacji stanowił 100% wartości emisji planowanych. Skuteczność plasowania emisji banków komercyjnych kształtowała się na poziomie 91,3%. Główną przyczyną tak niskiej skuteczności w tym sektorze była duża wartość emisji przeprowadzanych przez banki komercyjne w 2011 r., w szczególności przez Getin Noble Bank. W ostatnim okresie skuteczność emisji banków uległa jednak znacznej poprawie i to właśnie banki komercyjne mają najmniejszy problem z pozyskaniem finansowania. Procentowy udział emisji objętych przez inwestorów w sektorze przedsiębiorstw kształtował się średnio na poziomie niecałych 90%. Źródło: Opracowanie Grant Thornton na podstawie danych odnośnie 228 emisji w analizowanej grupie 16 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

17 Charakterystyka emitentów Tabela 4. Struktura sektorowa emitentów Analiza sektorowa emisji obligacji korporacyjnych, komunalnych i spółdzielczych wskazuje, że najliczniej reprezentowany na rynku Catalyst jest sektor bankowy - prawie co piąty podmiot na rynku Catalyst to bank. Na kolejnym miejscu znajdują się deweloperzy oraz firmy świadczące usługi finansowe (po 14%). Liczną grupę stanowiły również jednostki samorządu terytorialnego. Pozostałe 25 sektorów jest reprezentowane przez znacznie mniej liczną grupę emitentów. Poprzez emisję obligacji korporacyjnych na rynku Catalyst emitenci pozyskali 13,3 mld zł. Z kolei jednostki samorządu terytorialnego zdobyły 2,5 mld zł. Najmniej pozyskali emitenci obligacji spółdzielczych tj. 0,4 mld zł. Wynika to głównie z faktu, że banki spółdzielcze uzyskały na mocy uchwały UKNF (nr 314/2009) dostęp do finansowania poprzez emisję obligacji stosunkowo późno, w porównaniu do innych podmiotów. Tabela 2. Najwięksi emitenci na rynku Catalyst Lp. Emitent Wartość emisji (mld zł) 1 PGNiG 2,5 2 Warszawa 2,1 3 Bank Ochrony Środowiska 1,2 4 PKN Orlen 1,0 5 Polkomtel Finance AB 1,0 Tabela 3. Najmniejsi emitenci na rynku Catalyst Sektor Liczba emitentów Udział banki 27 17,3 % deweloperzy 22 14,1 % usługi finansowe 21 13,5 % JST 14 9,0 % inne 12 7,7 % handel detaliczny 6 3,8 % budownictwo 5 3,2 % informatyka 5 3,2 % pośrednictwo finansowe 5 3,2 % energetyka 4 2,6 % spożywczy 4 2,6 % chemiczny 3 1,9 % drzewny 3 1,9 % handel hurtowy 3 1,9 % transport 3 1,9 % farmaceutyczny 3 1,9 % NS FIZ 3 1,9 % materiałów budowlanych 2 1,3 % ochrona zdrowia 2 1,3 % paliwowy 2 1,3 % hotele i restauracje 1 0,6 % lekki 1 0,6 % media 1 0,6 % papierniczy 1 0,6 % recykling 1 0,6 % technologie 1 0,6 % zarządzanie inwestycjami 1 0,6 % Łącznie % Lp. Emitent Wartość emisji (tys. zł) 1 GPF Causa 420,0 2 Blue Tax Group 500,0 3 Quality All Development 800,0 4 Digate 947,0 5 Nettle 1 255,0 6 East Pictures 1 255,0 Wykres 18. Wartość pozyskanego kapitału wg rodzaju obligacji Wśród emitentów obligacji emitowanych w polskich złotych najwięcej środków pozyskała spółka PGNiG, tj. 2,5 mld zł. Drugim co do wielkości emitentem był samorząd terytorialny miasta Warszawa, który pozyskał 2,1 mld zł. Wśród banków komercyjnych największy przyrost kapitału z tytułu emisji obligacji o wartości 1,2 mld zł zanotował Bank Ochrony Środowiska. Biorąc pod uwagę nieuwzględnione w tym rozdziale emisje BGK największym emitentem był właśnie ten podmiot, który wyemitował 8 emisji o łącznej wartości ponad 28 mld zł. Historycznie najmniej środków na rynku Catalyst pozyskała spółka GPF Causa - niewiele ponad 0,4 mln zł. 17 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

18 Najliczniejszą grupę na Catalyst stanowiły przedsiębiorstwa, które były reprezentowane przez 115 emitentów. Poza tym na rynku Catalyst obecne były 22 banki spółdzielcze, 14 JST oraz 5 banków komercyjnych. Wykres 19. Struktura emitentów obligacji w podziale na typy emitentów Na dzień 28 września 2012 roku najwięcej emisji wśród emitentów obligacji korporacyjnych, spółdzielczych i komunalnych przeprowadziła spółka Gant Development, która pozyskała 241 mln zł poprzez emisje 14 serii obligacji. Kruk pozyskał 336 mln zł poprzez emisję 13 serii obligacji, a Getin Noble Bank pozyskał 919 mln zł z emisji 10 serii obligacji. Co najmniej 7 serii obligacji zostało wyemitowanych przez dziewięciu emitentów. Największe wartościowo emisje przeprowadzają banki komercyjne średnio 127,2 mln zł w przeliczeniu na jedną emisję. Przeciętna oferta przeprowadzona przez przedsiębiorstwa wyniosła blisko 43,0 mln zł i jest o 25 mln niższa niż przeciętna emisja JST (68,0 mln zł). Z 31 serii wyemitowanych przez banki spółdzielcze średnia wartość emisji wyniosła 13,3 mln zł. Wykres 20. Średnia wartość emisji wg typów emitentów Wykres 21. Emitenci, którzy wyemitowali najwięcej serii obligacji w analizowanej grupie emisji 18 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

19 Lokalizacja emitentów Wykres 22. Wartość emisji w podziale na poszczególne województwa oraz emisje podmiotów zagranicznych Na rynku Catalyst reprezentowani są emitenci z większości regionów Polski (bez województwa lubuskiego). Najwięcej emitentów obligacji korporacyjnych, spółdzielczych oraz komunalnych posiada swoją główną siedzibę w województwie mazowieckim. Pod względem wartości emisji emitenci ci stanowili prawie 67% emisji notowanych na Catalyst. Na drugim miejscu w tym zestawieniu znajduje się województwo pomorskie 9,7% oraz emitenci zagraniczni 7,1%. Obligacje komunalne są emitowane najczęściej w województwach śląskim (9 serii) i zachodniopomorskim (8 serii), razem stanowiąc 45% wszystkich wyemitowanych serii tego typu obligacji. Emisje banków spółdzielczych natomiast pochodzą głównie z województwa mazowieckiego (blisko 40% wszystkich wyemitowanych serii). W analizowanej grupie emisji obecne są również trzy podmioty zagraniczne: Warimpex Finanz und Beteiligungs AG, Ronson Europe N.V. oraz Polkomtel Finance AB. Łącznie pozyskały one ponad 1,15 mld zł. Wszystkie trzy podmioty emitowały obligacje w walucie polskiej. Spółki zagraniczne, które wyemitowały obligacje notowane na Catalyst, były w dużej mierze spółkami finansującymi w swoich grupach kapitałowych. Emisja obligacji na polskim rynku oraz ich notowanie na Catalyst umożliwiło tym spółkom dostęp do szerszego grona inwestorów. Wykres 23. Geograficzne rozmieszczenie poszczególnych emisji obligacji Oddzielną grupę obligacji stanowią euroobligacje wyemitowane przez PKO FINANCE AB o łącznej wartości 800 mln euro. Tabela 5. Emisje obligacji zagranicznych podmiotów Emitent Kraj pochodzenia Wartość emisji (mln zł) Polkomtel Finance AB Szwecja 1 000,0 Ronson Europe N.V. Holandia 87,5 Warimpex Finanz - und Beteiligungs AG Austria 66,3 19 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

20 Z punktu widzenia inwestora zakup obligacji na rynku pozwala na dywersyfikację portfela inwestycyjnego, ograniczenie ryzyka oraz uzyskanie zysków kapitałowych. 20 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

21 Okiem inwestora Paweł Duszek Zespół Transakcji Kapitałowych Grant Thornton Rynek Catalyst udostępnia inwestorom szerokie spektrum instrumentów o zróżnicowanym ryzyku i stopie zwrotu. Obroty na Catalyst w dalszym ciągu nie są porównywalne z obrotami na bardziej rozwiniętych rynkach instrumentów dłużnych, ale rosnąca płynność Catalyst pozwala na pozytywną ocenę jego perspektyw. Rynek Catalyst udostępnia inwestorom szerokie spektrum instrumentów o zróżnicowanym ryzyku i stopie zwrotu. Z punktu widzenia inwestora zakup obligacji na rynku pozwala na dywersyfikację portfela inwestycyjnego, ograniczenie ryzyka oraz uzyskanie zysków kapitałowych. Zaprezentowana poniżej analiza przedstawia charakterystykę instrumentów notowanych na Catalyst w kontekście warunków emisji obligacji w grupie obligacji korporacyjnych (z wyłączeniem emisji BGK, EBI i euroobligacji), komunalnych i spółdzielczych. Rodzaje obligacji Z punktu widzenia metody oprocentowania obligacji wyróżniamy obligacje kuponowe i zerokuponowe. Catalyst jest pod tym względem rynkiem bardzo monogenicznym, na którym wśród 337 analizowanych emisji obligacji występuje tylko jedna emisja dyskontowa przeprowadzona przez Lokaty Budowlane S.A., co oznacza, że 99,7 % emisji stanowiły emisje kuponowe. Emisja spółki Lokaty Budowlane S.A. została wprowadzona do obrotu 4 kwietnia 2012 roku. Spółka sprzedała emisję z 11% dyskontem, a jej wartość nominalna wynosiła 5,5 mln zł. Pośród obligacji kuponowych emitowanych przez podmioty inne niż Skarb Państwa, BGK i EBI dominowały te o oprocentowaniu zmiennym, stanowiąc prawie 81% analizowanych emisji. Emisje o oprocentowaniu stałym stanowiły natomiast pozostałe 19%. Analizując sektorowo obligacje kuponowe, rysują się jasne preferencje poszczególnych rodzajów podmiotów co do sposobu oprocentowania. Od początku działania rynku Catalyst wszystkie obligacje banków, zarówno komercyjnych, jak i spółdzielczych, były obligacjami zmiennokuponowymi. W sektorze JST również dominowało stosowanie kuponów opartych na zmiennej stopie procentowej, przy czym notowane były także cztery serie obligacji o stałym oprocentowaniu. Wśród przedsiębiorstw dużo częściej stosowano stałą stopę procentową. 21 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

22 Udział obligacji stałych i zmiennych (%) Poziom inflacji i WIBOR 6M (%) Wykres 24. Struktura nowych emisji obligacji kuponowych Wykres 25. Struktura obligacji kuponowych w zależności od częstotliwości wypłaty kuponów Porównując strukturę emisji z poziomem inflacji i WIBOR 6M widać tendencję do zwiększania się udziału obligacji o stałym oprocentowaniu w okresach poprzedzających wzrost poziomu inflacji. Ustabilizowanie się udziału obligacji o stałym oprocentowaniu w granicach 14-20% miało miejsce wraz ze względnym ustabilizowaniem się inflacji na poziomie ok 4%. Biorąc pod uwagę częstotliwość wypłaty kuponów, zdecydowanie przeważały emisje z kuponem półrocznym dotyczyło to prawie 60% emisji. 35% ogółu emisji oferowało kwartalną wypłatę kuponów. Margines stanowiły obligacje, z których zyski kuponowe wypłacane były raz do roku, stanowiące niecałe 5% ogółu emisji obligacji kuponowych notowanych na rynku Catalyst. Emisja spółki Miraculum S.A. jest jedyną notowaną obligacją, od której płatności kuponowe wpływają na konta inwestorów każdego miesiąca i jest to zarazem jedyna obligacja, której stopą bazową jest stawka WIBOR 1M. Źródło: Opracowanie Grant Thornton, na podstawie 296 emisji obligacji kuponowych w analizowanej grupie Porównując strukturę emisji z poziomem inflacji i WIBOR 6M widać tendencję do zwiększania się udziału obligacji o stałym oprocentowaniu w okresach poprzedzających wzrost poziomu inflacji. 22 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

23 Analizując podział emitentów ze względu na częstotliwość wypłaty kuponów widać wyraźnie, że niemal wszystkie kupony obligacji banków komercyjnych i spółdzielczych były wypłacane dwa razy w roku. Wśród JST występowały również kupony wypłacane raz w roku 3 emisje oraz kwartalnie 5 emisji. Pozostałe 17 emisji stanowiły kupony wypłacane półrocznie. Wśród emisji przedsiębiorstw popularne były zarówno wypłaty kwartalne jak i półroczne, stanowiące w analizowanym okresie przeważającą część emisji. Obligacje jedynie 8 emisji oferowały kupony wypłacane co roku, a jedna z emisji co miesiąc. Oprocentowanie obligacji Dotychczas najwyżej oprocentowane były obligacje już wykupionych emisji spółek Onico i Green House Development, które posiadały oprocentowanie stałe na poziomie odpowiednio 18 i 17%. Bardzo wysokie oprocentowanie oferują cały czas notowane na rynku obligacje spółki e-kancelaria i GPF Causa w wysokości 15% rocznie. Najwyżej oprocentowane były przede wszystkim obligacje już wykupionych emisji spółek Onico i Green House Development Tabela 6. Emisje obligacji o najwyższym oprocentowaniu Emitent Kod emisji Sektor emitenta Data emisji Data wykupu Wartość emisji (w zł) Oprocentowanie obligacji ONICO ONT0110 handel hurtowy ,00% GREEN HOUSE DEVELOPMENT GHA0411 deweloperzy ,00% GREEN HOUSE DEVELOPMENT GHB0411 deweloperzy ,00% GREEN HOUSE DEVELOPMENT GHC0411 deweloperzy ,00% E-KANCELARIA EKA1213 usługi finansowe ,00% GPF CAUSA GPF0214 inne ,00% ORZEŁ ORL0412 handel detaliczny ,00% Polsport Group PSG0512 handel detaliczny ,00% NAVI GROUP NAV0213 usługi finansowe ,92% NAVI GROUP NAV0912 usługi finansowe ,12% Źródło: 23 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

24 Tabela 7. Emisje obligacji o najniższym oprocentowaniu Emitent Kod emisji Sektor emitenta Data emisji Data wykupu Wartość emisji (w zł) Oprocentowanie obligacji RYBNIK RYB1117 JST ,82% POZNAŃ POE1011 JST ,09% POZNAŃ POD0610 JST ,34% WARSZAWA WAW1017 JST ,35% TCZEW TCZ0817 JST ,73% ELBLĄG ELG0319 JST ,79% ELBLĄG ELG0320 JST ,89% RYBNIK RYB1213 JST ,07% ELBLĄG ELG0321 JST ,09% GPW GPW0117 inne ,11% Źródło: Grupę obligacji o najniższym oprocentowaniu tworzyli przede wszystkim obligacje JST. Ponadto nisko oprocentowane były emisje strategicznych spółek z udziałem Skarbu Państwa takich jak PGNiG oraz GPW. Najniżej oprocentowane spośród wszystkich emisji były obligacje miasta Rybnik. Historycznie bardzo nisko oprocentowane były również już wykupione obligacje miasta Poznań oraz inne emitowane przez jednostki samorządu terytorialnego Warszawę, Tczew czy Elbląg. Należy zauważyć, iż rozkład oprocentowania obligacji na Catalyst jest bardzo szeroki i kształtuje się w przedziale 4,8% do 18,0%. Największe skupienie pod względem oprocentowania obligacji znajduje się w przedziale 8-13% w którym to występuje 242 analizowanych emisji. Oprocentowanie jedynie 4 emisji obligacji kształtowało się powyżej 15%. Równie rzadko spotykane były obligacje niskooprocentowane - jedynie 7 emisji miało oprocentowanie poniżej 6%. Wykres 26. Liczba emisji obligacji o danym przedziale oprocentowania 24 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

25 Wykres 27. Rozkład oprocentowania obligacji wprowadzonych na Catalyst Średnia arytmetyczna oprocentowania obligacji w analizowanej grupie emisji wynosi 10,1%. Mediana rozkładu oprocentowania obligacji, a więc wartość, która dzieli zbiór na dwie części, poniżej i powyżej której znajduje się jednakowa liczba odpowiednio mniejszych i większych wartości oprocentowania równa jest 10,4%. Średnia arytmetyczna oprocentowania analizowanych serii obligacji wynosi 10,1% Z analizy decyli rozkładu oprocentowania obligacji można zauważyć między innymi, że 10% najniżej oprocentowanych obligacji miało wartości poniżej 6,9%, a najwyżej oprocentowane 10% emisji było na poziomie wyższym niż 12,9%. Z analizy kwartyli wynika, że 25% najniżej oprocentowanych obligacji było na poziomie niższym niż 8,5%, a najwyżej oprocentowane 25% serii notowanych obligacji posiadało poziom oprocentowania na poziomie wyższym niż 11,8%. 25 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

26 Wartość emisji (w mld zł) Inflacja, zmiana PKB, oprocentowanie obligacji (w %) Wykres 28. Średnie oprocentowanie obligacji na tle poziomu inflacji, dynamiki PKB oraz wartości emisji w okresie IVQ IIQ 2012 r. Średnie oprocentowanie emisji mających miejsce w 2009 i 2010 r. było stosunkowo niskie i wynosiło od 9,43% do 9,99% w poszczególnych kwartałach. Wraz z rosnącym poziomem inflacji i wzrostem ilości emisji obligacji przedsiębiorstw, rosło średnie oprocentowanie nowych emisji. Najwyższy poziom osiągnęło w pierwszym i czwartym kwartale 2011 roku, w gdy wyniosło 10,67%. Zbiegło się to z najwyższym poziomem inflacji w analizowanym okresie oraz ze wzrostem dynamiki PKB w ujęciu kwartalnym. Od 2012 roku średnie oprocentowanie nowych emisji jest w trendzie spadkowym. Średnie oprocentowanie nowych emisji było najwyższe w pierwszym i drugim kwartale 2011 roku, gdy wyniosło 10,67% Determinanty oprocentowania obligacji Oprocentowanie obligacji a rynek notowań akcji emitenta Spółki, które znają specyfikę rynku kapitałowego, i których akcje są już notowane na rynkach giełdowych chętnie korzystają z alternatywnego źródła finansowania jakim jest emisja obligacji. Na rynku wśród obligacji korporacyjnych dominują emisje wprowadzane przez spółki, których akcje są notowane na Głównym Rynku GPW w Warszawie (48%). Prawie 34% emisji zostało przeprowadzonych przez emitentów nienotowanych na żadnym rynku akcji. Pozostałe 18% emisji zostało przeprowadzonych przez spółki notowane na alternatywnym rynku NewConnect. Wykres 29. Struktura emitentów obligacji według rynku notowań akcji (w grupie przedsiębiorstw i banków komercyjnych) 26 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

27 Istnieje wyraźna zależność między rynkiem notowań akcji emitenta będącego przedsiębiorstwem lub bankiem komercyjnym a średnim oprocentowaniem emisji. Emitenci, którzy są notowani na NewConnect oferują średnio prawie o 30% wyższe oprocentowanie niż emitenci notowani na Głównym Rynku GPW. Oprocentowanie obligacji emitentów notowanych na New- Connect wynosi 12,63%, natomiast notowanych na Głównym Rynku GPW 9,78%. Obligacje spółek niepublicznych mają średnie oprocentowanie na poziomie 11,33%, co jest poziomem niższym, ale porównywalnym z oferowanym przez spółki notowane na rynku NewConnect. Wysokie oprocentowania emisji spółek notowanych na NewConnect należy bezpośrednio wiązać z następującymi cechami tych podmiotów: Wykres 30. Średnie oprocentowanie obligacji przedsiębiorstw i banków komercyjnych ze względu na rynek notowań akcji emitenta Są to spółki na wczesnym etapie rozwoju, który często determinuje wysokie potrzeby kapitałowe i konieczność finansowania kapitałem obcym, przez co rośnie ryzyko inwestycyjne. Według raportu Grant Thornton 5 lat NewConnect 52,5% emitentów funkcjonuje krócej niż 5 lat, a średnio co piąta spółka debiutująca jest na etapie start-up, czyli działa krócej niż 1 rok, Spółki cechuje niska kapitalizacja, która według raportu Grant Thornton 5 lat NewConnect wynosi mniej niż 10 mln zł dla około 55,7% emitentów notowanych na alternatywnym rynku akcji. Wykres 31. Średnie oprocentowanie obligacji a rynek notowań akcji emitenta Banki komercyjne nienotowane Przedsiębiorstwa NewConnect Banki komercyjne- Główny Rynek GPW Przedsiębiorstwa- Główny Rynek GPW Przedsiębiorstwa - nienotowane W analizowanym okresie w grupie przedsiębiorstw najwyżej były oprocentowane obligacje emitentów będących przedsiębiorstwami notowanymi na NewConnect. Niżej - na poziomie około 11% - były oprocentowane obligacje przedsiębiorstw niepublicznych, a najniżej - przedsiębiorstw notowanych na Głównym Rynku GPW. Należy zauważyć, że w drugim kwartale 2012 r., każda z obligacji, niezależnie od rynku notowań emitenta, była oprocentowana w stosunkowo wąskim zakresie oprocentowania 8,5-12%. We wszystkich z analizowanych okresach najniżej oprocentowane były obligacje banków komercyjnych. Dla banków komercyjnych nienotowanych poziom ten oscylował w granicach 8%, a dla banków notowanych na Głównym Rynku między 6,3% a 8,5%. 27 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

28 Oprocentowanie obligacji a typ emitenta Od początku działalności rynku Catalyst, średnio najniższe oprocentowanie obligacji oferowane było przez JST i wynosiło 6,54%. Banki spółdzielcze i komercyjne oferowały odpowiednio 8,17% i 8,05%, a przedsiębiorstwa 11,1%. Analizując oprocentowanie w szeregach czasowych ze względu na typ emitenta, należy zauważyć, że najstabilniej kształtowało się oprocentowanie obligacji przedsiębiorstw - na poziomie około 11% od drugiego kwartału 2010 r. Banki spółdzielcze oferowały średnio oprocentowanie na poziomie 8-9% w latach 2010 i Na początku 2012 r. średnie oprocentowanie nowych emisji wzrosło do poziomu 8,9%, po czym zaczęło znacznie spadać w kolejnych kwartałach 2012 r., osiągając w III kwartale średni poziom 6,9% dla nowych emisji. W sposób najbardziej zmienny w ostatnich kwartałach kształtowało się oprocentowanie nowych emisji banków komercyjnych, tj. od poziomów 6,2% do 9,1% w drugim kwartale 2012 roku. Historycznie najniżej kształtuje się oprocentowanie emisji obligacji emitowanych przez JST, w zależności od okresu od około 5,5% do nieco ponad 7%. Wykres 32. Średnie oprocentowanie obligacji ze względu na typ emitenta Wykres 33. Średnie oprocentowanie obligacji ze względu na typ emitenta 28 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

29 Oprocentowanie a sektor działalności emitenta Poniżej zaprezentowano średnie oprocentowanie obligacji w podziale na trzy sektory: finansowy (banki komercyjne, banki spółdzielcze oraz spółki zajmujące się świadczeniem usług finansowych), przemysłowy oraz usługowy. Według zastosowanego podziału najniżej oprocentowane są obligacje emitowane przez sektor finansowy 9,93%, a następnie przemysł 10,90% i usługi 11,79%. W poprzednich kwartałach oprocentowanie obligacji emitentów z sektora przemysłowego kształtowało się w granicach 10-12% (poza I kwartałem 2010), a z sektora usługowego 11-14% (poza IV kwartałem 2009). W większości kwartałów emisje spółek z sektora finansowego były oprocentowane znacznie niżej, wyjątek stanowił pierwszy i drugi kwartał 2011 r. oraz drugi kwartał 2012 r., kiedy to nowe emisje obligacji z sektora finansowego były oprocentowane na poziomie bardzo zbliżonym do tych emitowanych przez spółki z sektora przemysłowego. Wykres 34. Średnie oprocentowanie obligacji w podziale na sektor działalności emitenta Wykres 35. Średnie oprocentowanie obligacji ze względu na sektor działalności emitenta 29 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

30 Oprocentowanie - sektor finansowy W sektorze finansowym najniżej oprocentowane były obligacje banków spółdzielczych i komercyjnych. Średnia wartość oprocentowania wynosiła odpowiednio 8,17% i 8,05%. Oprocentowanie obligacji pozostałych emitentów zajmujących się świadczeniem usług finansowych, pośrednictwa finansowego i FIZ jest już zdecydowanie wyższe i kształtuje się w przedziale od 10,83% do 11,43%. Wykres 36. Średnie oprocentowanie obligacji w sektorze finansowym Oprocentowanie - sektor przemysłowy W sektorze przemysłowym zdecydowanie najniżej oprocentowane były papiery wartościowe emitowane przez spółki z sektora paliwowego reprezentowane przez PKN Orlen i PGNiG (średnie oprocentowanie 6,37%). Średnie oprocentowanie obligacji pozostałych emitentów z sektora przemysłowego kształtowało się już znacznie powyżej poziomu 10,42% dla przemysłu lekkiego i spożywczego oraz ponad 12,93% dla sektora farmaceutycznego reprezentowanego przez spółki Hygienika i Miraculum. Wykres 37. Średnie oprocentowania obligacji w sektorze przemysłowym 30 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

31 Wykres 38. Średnie oprocentowanie obligacji w sektorze usługowym Oprocentowanie - sektor usługowy W sektorze usługowym najniższe średnie oprocentowanie miały spółki zajmujące się transportem - średnio 9,77%. Do tego sektora zaliczono spółki OT Logistics, Pawtrans Holding oraz Siódemka. Nieco wyższe oprocentowanie posiadały obligacje spółek z sektora recyklingowego 9,94% oraz informatycznego 10,10%. Zdecydowanie wyższe oprocentowanie, wynoszące ponad 11,5% miały spółki ochrony zdrowia, zarządzania inwestycjami, handlu detalicznego oraz segmentu hoteli i restauracji. Najwyżej oprocentowane, na poziomach odpowiednio 13,83% i 14,00% były, obligacje spółek z sektora handlu hurtowego i mediów. Tabela 8. Emisje obligacji zamiennych na akcje Emitent Obligacje zamienne na akcje Kod emisji Sektor emitenta Rynek notowań akcji emitenta Wartość emisji GANT DEVELOPMENT GNT0313 deweloperzy Główny Rynek GPW MARVIPOL MVP0613 deweloperzy Główny Rynek GPW MARVIPOL MVP0914 deweloperzy Główny Rynek GPW MCI MANAGEMENT MCI0912 inne Główny Rynek GPW MERA MER0412 materiałów budowlanych NewConnect MIRACULUM MIR0513 farmaceutyczny Główny Rynek GPW RUBICON PARTNERS NFI RBC0413 pośrednictwo finansowe Główny Rynek GPW Warimpex Finanz und Beteiligungs AG WXF0514 deweloperzy Główny Rynek GPW Źródło: Jedynie 1,54% emisji notowanych na Catalyst w analizowanej grupie dawało posiadaczowi prawo wymiany obligacji na akcje emitenta. Spośród ośmiu emisji, które dają prawo zamiany na akcje, cztery były emitowane przez spółki deweloperskie. Biorąc pod uwagę rynek notowań, siedmiu z ośmiu emitentów obligacji zamiennych było notowanych na Głównym Rynku GPW, a jeden na rynku NewConnect. Obligacje zamienne dają posiadaczowi dodatkową korzyść w postaci wbudowanej opcji wymiany na akcje. Dzięki temu emitenci obligacji zamiennych mogą zaoferować niższe oprocentowanie niż w przypadku emisji obligacji na tych samych warunkach, ale bez wbudowanej opcji. 31 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

32 Zabezpieczenie obligacji W analizowanej grupie 69,34% obligacji notowanych na Catalyst stanowiły emisje niezabezpieczone. Podmiotami, których wszystkie analizowane emisje nie były zabezpieczone były banki komercyjne, banki spółdzielcze i JST. Natomiast wśród przedsiębiorstw 42% emisji posiadało zabezpieczenie w różnej formie. Najczęściej stosowanym przy emisjach obligacji przedsiębiorstw zabezpieczeniem były nieruchomości 43% emisji oraz zastaw 42% emisji. Rzadziej stosowano poręczenia 7% i blokady finansowe 3%. Najrzadziej stosowane były natomiast zabezpieczenia na prawie użytkowania wieczystego oraz zabezpieczenia mieszane. Wykres 39. Struktura emisji ogółem ze względu na zabezpieczenie Wykres 40. Udział emisji niezabezpieczonych w emisjach poszczególnych typów emitentów Jakub Szymczak Zespół Transakcji Kapitałowych Grant Thornton Wykres 41. Struktura zabezpieczeń emisji obligacji przedsiębiorstw 69,34% analizowanych obligacji stanowiły emisje niezabezpieczone. 32 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

33 Wykres 42. Udział emisji niezabezpieczonych w emisjach poszczególnych emitentów według sektorów Biorąc pod uwagę udział emisji zabezpieczonych w ogólnej liczbie analizowanych emisji, obligacje nie były zabezpieczone w przypadku 61% emisji emitentów z sektora przemysłowego, 72% sektora finansowego i 57% sektora usługowego. Okazuje się, że najniższe oprocentowanie miały obligacje zabezpieczone za pomocą kilku instrumentów 8,94% oraz zabezpieczone za pomocą blokady finansowej 9,45%. Co ciekawe, emisje, które nie były zabezpieczone miały oprocentowanie średnio niewiele wyższe, wynoszące 9,63%, co pokazuje, że niektórzy emitenci mają na tyle ustabilizowaną sytuację finansową i zaufanie inwestorów, że uzyskanie atrakcyjnego oprocentowania nie wymaga ustanowienia zabezpieczeń. Wszystkie pozostałe formy zabezpieczenia zdają się nie powodować znacznego obniżenia kosztu kapitału lub są ustanawianie przez firmy o słabej kondycji finansowej, przez co średnie oprocentowanie emisji zabezpieczonych przedsiębiorstw kształtuje się od 11,0 do 11,6%. 61% emisji z sektora przemysłowego, 72% z sektora finansowego i 57% z sektora usługowego nie było zabezpieczonych. Wykres 43. Zależność oprocentowania obligacji od rodzaju zabezpieczenia 33 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

34 Zabezpieczenia sektor finansowy Wśród obligacji wyemitowanych przez spółki z sektora finansowego 72% nie było zabezpieczonych. Wynika to w głównej mierze z polityki banków komercyjnych i spółdzielczych, które nie zabezpieczają swoich emisji. 24% emisji było zabezpieczonych przez zastaw w większości przypadków na zbiorze wierzytelności. Z tej formy zabezpieczeń korzystały firmy zajmujące się windykacją i handlem wierzytelnościami takie jak Kruk, czy e-kancelaria. Wykres 44. Finanse - preferowane formy zabezpieczenia Zabezpieczenia sektor przemysłowy Wśród emitentów z sektora przemysłowego dominowały emisje niezabezpieczone 61%. Pozostała część była w większości zabezpieczona hipoteką 31%, poręczeniem 4%, blokadą finansową 3% oraz zastawem 1%. Wykres 45. Przemysł - preferowane formy zabezpieczenia Zabezpieczenia - sektor usługowy W sektorze usługowym 57% emisji nie posiadało zabezpieczenia, 19% było zabezpieczonych poprzez ustanowienie zastawu, w większości przypadków na należnościach z tytułu dostaw i usług. Popularne w tym sektorze jest również zabezpieczenie obligacji na nieruchomościach 12% emisji. Wykres 46. Usługi - preferowane formy zabezpieczenia 34 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

35 Wykres 47. Struktura zabezpieczeń nowych emisji obligacji Udział poszczególnych form zabezpieczenia Na początku działalności rynku Catalyst obligacje niezabezpieczone stanowiły znacznie wyższy procent nowych emisji niż obecnie. Wynikało to z stosunkowo wyższej aktywności emitentów w grupie JST, banków komercyjnych i spółdzielczych, a więc podmiotów cieszących się znacznie większym zaufaniem inwestorów niż przedsiębiorstwa. W ostatnich latach, wraz ze wzrostem aktywności przedsiębiorstw, rośnie także udział obligacji zabezpieczonych. Od drugiego kwartału 2011 r. emitenci zaczęli stosować różnorodne formy zabezpieczeń, co może świadczyć o spadku zaufania inwestorów do możliwości bezproblemowej spłaty zobowiązań przez emitentów oraz o zwiększonej ilości emisji emitentów z sektora przedsiębiorstw. Warto zaznaczyć, że ostatnie dwa lata to również okres najwyższego poziomu inflacji w naszym kraju w ostatnich latach, spadającej dynamiki PKB oraz w konsekwencji wysokiego kosztu kapitału. 35 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

36 Wykres 48. Średni okres zapadalności nowych obligacji w podziale na typ emitenta w okresie IVQ IIQ 2012 r. (w latach) Okres zapadalności obligacji Średni okres zapadalności obligacji wprowadzonych do obrotu na Catalyst wynosi ponad dni tj. 6,4 roku. Najdłuższy okres zapadalności, wynoszący średnio 10,2 roku, mają obligacje banków spółdzielczych. W dalszej kolejności znajdują się obligacje JST 7,2 roku oraz banków komercyjnych z wynikiem 6,5 roku. Znacznie krótszą zapadalność mają obligacje przedsiębiorstw tj. 2,3 roku. Okres zapadalności w segmencie przedsiębiorstw był względnie stabilny i w okresie od drugiego kwartału 2010 roku kształtował się średnio dla nowych emisji w przedziale od 2 do 2,5 roku. W pierwszych dwóch kwartałach działalności rynku Catalyst obligacje JST były emitowane średnio na okres niecałych czterech lat. Był to znacznie krótszy okres dla nowych emisji niż w ostatnim analizowanym kwartale, w którym wynosił on 12 lat. W przypadku emisji banków komercyjnych okres zapadalności znacznie się wahał w zależności od badanego okresu i kształtował się w granicach od 3 do 10 lat. Natomiast w segmencie banków spółdzielczych występuje silna tendencja do skracania okresu zapadalności obligacji, która w pierwszym kwartale 2010 r. wynosiła 15 lat, by potem systematycznie spadać do poziomu 5 lat w I kwartale 2012 r. 36 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

37 Wykres 49. Średni czas wprowadzenia obligacji na Catalyst w podziale na typ emitenta w okresie IVQ IIIQ 2012 r. (w dniach) Długość procesu wprowadzenia na Catalyst W analizowanym okresie średni czas wprowadzenia obligacji do obrotu na Catalyst, liczony od dnia emisji do dnia pierwszego notowania, wynosił 93 dni. Najkrótszy okres wprowadzania emisji na Catalyst, wynoszący średnio 42 dni, miały obligacje banków komercyjnych. Dla banków spółdzielczych okres ten wynosił średnio 79 dni, a dla przedsiębiorstw 98 dni. Podobny czas zajmowało wprowadzenie do obrotu obligacji JST - średnio 95 dni. 37 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

38 Tabela 10. Udział ilościowy i wartościowy obligacji zagrożonych w stosunku do emisji w analizowanej grupie i emisji przedsiębiorstw* Wyszczególnienie w stosunku do wszystkich emisji w analizowanej grupie w stosunku do emisji przedsiębiorstw Liczba emisji niespłaconych w terminie 1,19% 1,61% Liczba emisji w których emitent zbankrutował przed wykupem obligacji 2,08% 2,82% Łączna liczba problemowych emisji 3,26% 4,44% w stosunku do wszystkich w stosunku do emisji Wyszczególnienie emisji w analizowanej grupie przedsiębiorstw Wartość emisji niespłaconych w terminie 0,05% 0,07% Wartość emisji w których emitent zbankrutował przed wykupem obligacji 0,10% 0,16% Łączna wartość problemowych emisji 0,15% 0,23% * analiza uwzględnia wartość całej problemowej emisji, niezależnie od faktu, czy jakakolwiek część danej emisji została wykupiona w terminie Łamanie warunków emisji - default Termin default określa jakiekolwiek złamanie warunków emisji obligacji przez ich emitenta. W historii Catalyst do było notowanych 11 emisji, w których wystąpił problem z wykupem, bądź terminową wypłatą odsetek. Łączna wartość tych emisji wyniosła 24,2 mln zł. W przypadku czterech emisji przeprowadzonych przez spółki Anti., Fojud, Polsport Group oraz ZPS Krzętle inwestorzy nie mogli odzyskać należnych im odsetek bądź wartości nominalnej w ustalonym wcześniej terminie. Pozostałe siedem emisji spółek Religa Development oraz Budostal-5 może nie zostać wykupionych z powodu wniosków o ogłoszenie upadłości złożonych przez spółki. Stosunek ilości wszystkich emisji problemowych do łącznej ilości emisji obligacji w analizowanej grupie wynosi 3,26%, a w stosunku do emisji samych przedsiębiorstw 4,44%. Analiza wartościowa problemowych emisji wskazuje, iż związane one były głównie z emisjami o średniej wartości na poziomie 2,2 mln zł. W związku z powyższym ich łączna wartość jest niewielka i stanowi 0,15% wartości wszystkich emisji w analizowanej grupie oraz 0,23% wartości emisji samych przedsiębiorstw. Powyższa statystyka wskazuje, że inwestycja w obligacje łączy się również z ryzykiem i powinna być poprzedzona analizą. Ponadto każdy inwestor powinien mieć świadomość konieczności dywersyfikacji portfela obligacji, podobnie jak to ma miejsce w przypadku inwestowania w papiery udziałowe. 38 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

39 Wykres 50. Wartość obrotów sesyjnych (narastająco i kwartalnie) oraz wartość debiutów w analizowanej grupie w okresie IQ IIIQ 2012 r. (wg dnia pierwszego notowania) Analiza wielkości obrotów Analiza obrotów na rynku Catalyst potwierdza przekonanie o niskiej, aczkolwiek rosnącej płynności instrumentów notowanych na tym rynku. Obroty sesyjne w analizowanej grupie emisji obligacji komunalnych, spółdzielczych i korporacyjnych (z wyłączeniem emisji BGK, EBI i euroobligacji) kształtowały się zmiennie, osiągając swoje historyczne maksimum w pierwszym kwartale 2012 roku na poziomie 418,34 mln zł, w porównaniu z poziomem 138,28 mln zł w I kwartale 2010 r. Narastająco wartość obrotów sesyjnych w analizowanej grupie wyniosła ponad 2,2 mld zł na koniec III kwartału 2012 r. Inwestorzy częściej obracali instrumentami notowanymi na rynku obligacji GPW niż na rynku BondSpot, na którym wartość transakcji nie może wynieść mniej niż 100 tys. zł. Rynek GPW kwartał do kwartału generował przeciętnie około 80% obrotów rynku Catalyst, przy 20% udziale rynku BondSpot. Szczególną popularnością cieszyły się rynki regulowane, tworzące razem 73,91% ogólnego handlu notowanymi instrumentami (odpowiednio 56,2% dla rynku GPW oraz 17,7% dla rynku BondSpot). 39 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

40 Najczęściej inwestorzy obecni na Catalyst handlowali obligacjami emitentów z sektora usług finansowych, których całkowity obrót wartościowy sięgnął 179,5 mln zł oraz branży deweloperskiej, generującej blisko 136 mln zł obrotu. W sektorze usług finansowych dominuje spółka Prime Car Management zajmująca się leasingiem samochodów. Odpowiada ona za 62% obrotu wśród firm z tego sektora. Wysokie obroty występowały także na obligacjach spółek Kruk (windykacja należności) oraz IPF Investments Polska (udzielanie pożyczek, częścią grupy jest m.in. znany w Polsce Provident S.A.) stanowiąc odpowiednio 14,75% i 11,75% obrotów sektora. W branży deweloperskiej większość obrotów generowały obligacje spółki Gant (59,6%). Znaczne udziały w handlu miały także Marvipol (13,46%) oraz Ghelamco Invest (9,17%). Pozostałe sektory tworzyły poniżej 5% obrotów rynku każdy. Wykres 48 przedstawia procentowy udział sektora ukazując branże z co najmniej 1% udziałem w obrocie całkowitym. Wykres 51. Procentowy udział emisji obligacji korporacyjnych w obrocie całkowitym z podziałem na sektor działalności * ze względu na profil działalności do mediów uwzględniono także Polkomtel Finance AB Wykres 52. Obrót obligacjami w analizowanej grupie w podziale na obligacje zabezpieczone i niezabezpieczone w okresie III Q II Q 2012 r. Analiza wpływu zabezpieczenia obligacji na obrót obligacjami w analizowanej grupie wykazała brak preferencji inwestorów w stosunku do obligacji zabezpieczonych. Średnio 78% całego obrotu stanowiły obligacje niezabezpieczone. Wynika to pośrednio z faktu, że tylko nieco ponad 30% serii obligacji w analizowanej grupie zostało wyemitowanych z zabezpieczeniem. Struktura ta wiąże się więc ściśle z tym, co inwestorom oferuje rynek. 40 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

41 Słownik pojęć analizowana grupa Emisje obligacji komunalnych, spółdzielczych i korporacyjnych (z wyłączeniem emisji BGK, EBI i euroobligacji), o których mowa w Rozdziale Okiem emitenta oraz Okiem inwestora. badany okres okres od r. do r. BIS BGK EBI FESE Bank for International Settlements Bank Gospodarstwa Krajowego S.A. Europejski Bank Inwestycyjny Federation of European Securities Exchanges, Europejska Federacja Giełd Papierów Wartościowych GPW Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S. A. IPO JST KDPW NewConnect przedsiębiorstwo Główny Rynek GPW UKNF Initial Public Offering, pierwsza oferta publiczna Jednostka samorządu terytorialnego, emitent obligacji komunalnych Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. Zorganizowany rynek akcji Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A, prowadzony poza rynkiem regulowanym w formule alternatywnego systemu obrotu. Na potrzeby Raportu przedsiębiorstwem określono wszystkich emitentów obligacji korporacyjnych, nie będących bankami. Rynek regulowany podlegający nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego i wskazany Komisji Europejskiej jako rynek regulowany. Przedmiotem handlu na Głównym Rynku GPW są: akcje, prawa poboru, prawa do akcji (PDA), certyfikaty inwestycyjne, instrumenty strukturyzowane oraz instrumenty pochodne: kontrakty terminowe, opcje i jednostki indeksowe. Urząd Komisji Nadzoru Finansowego Ustawa o obligacjach Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach (Dz.U Nr 83 poz. 420). Ustawa o obrocie Ustawa o ofercie Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U Nr 183 poz. 1538). Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz.U Nr 184 poz. 1539). 41 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

42 Grant Thornton na świecie Jesteśmy jedną z najbardziej renomowanych organizacji audytorsko-doradczych. Wiedza, doświadczenie i zaangażowanie ponad partnerów oraz pracowników Grant Thornton dostępne są dla klientów w ponad 110 krajach na świecie. Grant Thornton w Polsce W Polsce ponad osobowy zespół oraz obecność w kluczowych aglomeracjach zapewniają nam bliski kontakt z Klientami oraz umożliwiają realizację wymagających projektów bez względu na wielkość, rodzaj biznesu i lokalizację Klienta. Zakres kompetencji Grant Thornton Badanie sprawozdań finansowych Prospekty emisyjne MSSF Inne usługi atestacyjne Audyt Doradztwo podatkowe Bieżące doradztwo podatkowe Doradztwo transakcyjne Due diligence Ceny transferowe Audyty podatkowe KLIENT Rynek kapitałowy Fuzje i przejęcia Management consulting Audyt wewnętrzny Doradztwo gospodarcze Outsourcing rachunkowości Outsourcing księgowości Outsourcing płac i kadr 42 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

43 Kontakt Maciej Richter Partner Zarządzający T E maciej.richter@pl.gt.com Damian Atroszczak Menedżer T E damian.atroszczak@pl.gt.com Agnieszka Tucholska Certyfikowany Doradca w ASO nr 63/2011 Senior Konsultant T E agnieszka.tucholska@pl.gt.com Warszawa al. Jana Pawła II Warszawa T F Poznań ul. Abpa Antoniego Baraniaka 88 E Poznań T F Wrocław ul. Włodkowica 21 lok Wrocław T F Katowice ul. Francuska Katowice T F Kraków ul. Kamieńskiego Kraków T F Agata Brzyska Certyfikowany Doradca w ASO nr 72/2011 Konsultant T E agata.brzyska@pl.gt.com Paweł Duszek Makler Papierów Wartościowych nr 2525 Certyfikowany Doradca w ASO nr 160/2012 Asystent Jakub Szymczak Certyfikowany Doradca w ASO nr 166/2012 Asystent Aleksander Waligóra Makler Papierów Wartościowych nr 2671 Certyfikowany Doradca w ASO nr 205/2011 Asystent Mateusz Rumocki Asystent 43 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

44 Zastrzeżenia Informacje zawarte w niniejszym dokumencie mają jedynie charakter ogólny i poglądowy. Nie stwarzają one stosunku handlowego ani stosunku świadczenia usług doradztwa finansowego, inwestycyjnego, podatkowego, prawnego, rachunkowego lub innego profesjonalnego doradztwa. Przed podjęciem jakichkolwiek działań należy skontaktować się z profesjonalnym doradcą w celu uzyskania porady dostosowanej do indywidualnych potrzeb. Grant Thornton Frąckowiak Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. dołożyła wszelkich starań, aby informacje znajdujące się w niniejszym dokumencie były kompletne, prawdziwe i bazowały na wiarygodnych źródłach. Grant Thornton nie ponosi jednak odpowiedzialności za ewentualne błędy lub braki zawarte w dokumencie oraz błędy wynikające z nieaktualności przedstawionych w nim danych. Grant Thornton nie ponosi odpowiedzialności za skutki będące rezultatem użycia tych informacji. Informacje zawarte w niniejszym dokumencie przeznaczone są do wiadomości odbiorcy i nie mogą być wykorzystywane do innych celów, w szczególności komercyjnych. Jakiekolwiek komercyjne wykorzystanie części lub całości niniejszego dokumentu wymaga pisemnej zgody Grant Thornton. 44 Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju

45 Grant Thornton Frąckowiak Sp. z o.o. Sp. k. ul. Abpa Antoniego Baraniaka 88 E, Poznań NIP: , REGON: Sąd Rejonowy Poznań Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu VIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, KRS Raport: 3 lata Catalyst podsumowanie rozwoju