KONKURS Z BIOLOGII DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2015/2016 etap wojewódzki

Transkrypt

1 Numer zadania KONKURS Z BIOLOGII DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2015/2016 etap wojewódzki KLUCZ ODPOWIEDZI I PUNKTOWANIA ZADAŃ Poprawna odpowiedź Punktacja Zasady przyznawania punktów Przyznaje się wyłącznie całe punkty! 1 1,3,2,4 0 1 Za całkowicie poprawne przyporządkowanie etapów krążenia materii 1 p 2 c 0 1 Za wybór poprawnej odpowiedzi 1 3 o Zaznaczona strefa włośnikowa korzenia. o Uzasadnienie: W tej strefie powstają włośniki, które 0 2 Za poprawne wskazanie strefy włośnikowej na rysunku 1 zwiększają powierzchnię chłonną korzenia. Zróżnicowane Za uzasadnienie 1 komórki tworzą różne tkanki. 4 d 0-1 Za wybór poprawnej odpowiedzi 1 5 b 0 1 Za wybór poprawnej odpowiedzi 1 6 b 0 1 Za wybór poprawnej odpowiedzi 1 7 d 0 1 Za wybór poprawnej odpowiedzi Za każde dwie poprawnie ocenione informacje 1

2 9 Problem badawczy: Jak/czy wysiłek fizyczny wpływa na wartość tętna i ciśnienia krwi? Hipoteza: Zarówno tętno, jak i ciśnienie krwi wzrasta pod wpływem wysiłku fizycznego. Wynik: Tętno i ciśnienie krwi badanej osoby wzrosło. Wniosek: Wysiłek fizyczny powoduje przyspieszenie pracy serca i wzrost ciśnienia krwi. 0 4 Za każdą poprawnie sformułowaną odpowiedź 1 10 Tętno (puls) rytmiczne pulsowanie ścian tętnic spowodowane wyrzucaniem porcji krwi z lewej komory w czasie skurczu serca Miejsca pomiaru: Na tętnicy szyjnej, ramiennej, promieniowej, udowej (w pachwinie), podkolanowej (w dole przy zgiętym kolanie), piszczelowej (za kostką przyśrodkową), skroniowej, grzbietowej stopy. 0 3 Za poprawną definicję tętna 1 Za 2 poprawnie nazwane miejsca pomiaru tętna 2 Za jedno poprawnie nazwane miejsce pomiaru tętna 1 Wymienić należy dwie lokalizacje spośród podanych. 11 A. Oddychanie beztlenowe (fermentacja alkoholowa) B. Dwutlenek węgla. Nadaje ciastu puszystość, ciasto rośnie C. Błędem było zalanie drożdży gorącym mlekiem. Wysoka temperatura zabiła organizmy drożdży (denaturacja /ścięcie białka) uniemożliwiając przeprowadzenie oddychania komórkowego, którego ubocznym produktem jest dwutlenek węgla. 12 Na stan zapalny wskazuje podwyższony poziom leukocytów -15 tys. /µl. W stanach zapalnych liczba leukocytów się zwiększa, co jest związane z funkcją odpornościową /obronną tych krwinek / walczą z zarazkami chorobotwórczymi. 0 5 Za poprawną odpowiedź A 1 Za dwa elementy odpowiedzi B 2 Za dwa elementy odpowiedzi C 2 Jeżeli lokalizacje są podane zbyt ogólnie 1 za dwa miejsca. 0 2 Podanie właściwego wyniku 1 Poprawne, pełne uzasadnienie 1

3 13 Odpowiedź: Tętnice - cholesterol 0 2 Za poprawne nazwanie naczyń 1 Za podanie poprawnej nazwy substancji 1 14 A odpowiedź d B - Związek między sposobem odżywiania się a występowaniem zawału serca: Spożywanie dużej ilości tłuszczów zwierzęcych prowadzi do wzrostu stężenia cholesterolu we krwi. Powoduje to odkładanie złogów (blaszek miażdżycowych), a tym samym zwężanie naczyń krwionośnych. Niedrożność naczyń krwionośnych, np. naczyń wieńcowych serca prowadzi do niedotlenienia mięśnia sercowego, a w końcowym etapie do zawału serca. 0-3 Za poprawną odpowiedź w punkcie A 1 Za poprawne pełne uzasadnienie 1 15 Odpowiedź - a 0 1 Za wybór poprawnej odpowiedzi 1 16 Odpowiedź - d 0-1 Za wybór poprawnej odpowiedzi 1 17 Odpowiedź - c 0-1 Za wybór poprawnej odpowiedzi 1 18 Związek funkcjonalny między dwunastnicą i trzustką: Trzustka jest gruczołem wytwarzającym sok trzustkowy zawierający enzymy trawienne, które wpływają do dwunastnicy, gdzie następuje trawienie enzymatyczne pokarmu. Trypsyna trawi białka (polipeptydy). Lipaza rozkłada tłuszcze do glicerolu i wyższych kwasów tłuszczowych. Amylaza trzustkowa trawi cukry. 19 Zmiany w diecie: Pan Antoni musi wykluczyć z diety tłuste pokarmy i zastąpić je lekkostrawnymi produktami spożywczymi, np. chude mięso, owoce, warzywa. Uzasadnienie: Po usunięciu pęcherzyka żółciowego bardzo 0-3 Za poprawne pełne uzasadnienie 1 Za podanie trzech nazw enzymów 1 Za poprawne określenie trzech skutków działania enzymów Za poprawne podanie zmian w diecie 1 Za poprawne pełne uzasadnienie 2

4 utrudnione jest trawienie tłuszczów. Żółć gromadzona w pęcherzyku potrzebna jest do emulgacji tłuszczu w dwunastnicy. Proces ten poprzedza zasadnicze trawienie enzymatyczne tłuszczów przez lipazę trzustkową. 20 Odpowiedź - d 0-1 Za wybór poprawnej odpowiedzi 1 21 Odpowiedź - b 0-1 Za wybór poprawnej odpowiedzi 1 22 Gruczoł Hormon 1 - Przysadka mózgowa hormon wzrostu, prolaktyna 2 - Tarczyca tyroksyna 3 - Nadnercza adrenalina 4 - Trzustka insulina, glukagon 5 - Jajnik progesteron, estrogen 6 - Jądra - testosteron 0-3 Za każde dwa poprawne zestawienia (poziomy w tabeli) 1 23 Odpowiedź c 0-1 Za poprawny wybór odpowiedzi 1 24 A Regularne podawanie insuliny, które w połączeniu z odpowiednią dietą zapewniają utrzymanie stabilnego poziomu glukozy we krwi. B Stosując niskocukrową dietę i ruch. C Systematyczne sprawdzanie poziomu glukozy we krwi. Dostęp słodkiego produktu żywnościowego w każdej chwili 0-3 Za poprawną odpowiedź A, B, C - po 1 Zaliczenie warunkowe drugiej wersji punktu C 25 Bodziec - odgłos chrobotania 0-2 Za dwa poprawnie wpisane elementy 1 Receptor ucho (komórki receptorowe, ślimak) Reakcja Asia zerwała się z łóżka na równe nogi Efektor mięśnie szkieletowe/nóg/ruchowe 26 Odpowiedź a 0-1 Za wybór poprawnej odpowiedzi 1 27 DNA: nici dwie, cukier deoksyryboza, zasady komplementarne A - T, C-G, rola - nośnik informacji genetycznej RNA: nić jedna, cukier ryboza, zasady komplementarne: A-U, C-G, rola uczestniczy w syntezie białek 0-4 Za podanie wszystkich cech DNA 2 Za podanie wszystkich cech RNA 2

5 28 Matka Ojciec Zdrowa Nosicielka 0-4 Za poprawnie wypełniony każdy element tabeli 1 0% 25% Zdrowy (chłopiec) 0% 50% Chory (Dz. lub chł.) 29 A. Przykładowy łańcuch pokarmowy: Roślina (np. drzewo) owad lub jego larwa szpak jastrząb B. Poziom troficzny zajmowany przez szpaka konsument II rzędu 0-2 Za poprawnie ułożony łańcuch pokarmowy 1 Za poprawne określenie poziomu troficznego 1 30 Odpowiedź - c 0-1 Za wybór poprawnej odpowiedzi Jemiołuszka 2. Sroka 3. Sójka Widłak goździsty paprotniki 2. Torfowiec błotny mszaki 3. Chrobotek reniferowy grzyby porostowe/porosty 0-3 Za każdą poprawną nazwę ptaka Za każde dwie poprawne ocenione informacje Za każde zestawienie gatunku z grupą systematyczną 1

6 34 Poziom 1: Muchomor sromotnikowy - śmiertelnie trujący; lekko wypukły kapelusz, często żółtozielony z ciemniejszymi smugami, blaszki białe i gęste; sakiewkowata pochwa, trzon rozszerzony. Poziom 2: Pieczarka polna - białawy i suchy kapelusz u starszych bardziej spłaszczony w drobne łatki; jasnoróżowe blaszki ciemniejące z wiekiem do barwy czekoladowej; biały, prosty, krótki trzon bez pochwy. Rady dla zbieraczy: 1. Nie należy zbierać bardzo młodych, łudząco podobnych do siebie owocników. 2. Zbieramy tylko te grzyby, które w 100% znamy. 3. Inne wynikające z porównania. 35 I. wstężyk gajowy mięczaki II. paź królowej owady III. stonka ziemniaczana - owady 36 Nazwy gatunków: 1) Traszka górska 2) Płoć 3) Daniel 4) Borowik szlachetny 5) Zawilec gajowy 6) Czarka szkarłatna 7) Fiołek leśny 8) Złocień właściwy (margerytka) 9) Chaber bławatek 0-4 Za każdą poprawnie wypełnioną kolumnę - 1 W pytaniach tego typu istniała możliwość przestawienia wagi poszczególnych odpowiedzi w obrębie zadania. 0-3 Za każde poprawne zestawienie gatunku i grupy systematycznej Za wszystkie poprawne nazwy gatunków 6 Za 8 poprawnych nazw gatunków - 5 Za 7 poprawnych nazw gatunków 4 Za 6 poprawnych nazw gatunków 3 Za 5 poprawnych nazw gatunków - 2 Za 4-3 poprawnych nazw gatunków 1 75% = 63 50%= 42 Suma= 84 Wymagane progi procentowe: Laureat 63 i więcej Finalista 42-62