Bilans Płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za II kwartał 2015 r.

Transkrypt

1 Bilans Płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za II kwartał 2015 r.

2 Bilans Płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za II kwartał 2015 r. Warszawa, 2015

3 Wydał: Narodowy Bank Polski Departament Edukacji i Wydawnictw Warszawa ul. Świętokrzyska 11/21 tel.: Copyright Narodowy Bank Polski, 2015

4 Spis treści Synteza 5 1. Rachunek bieżący i kapitałowy 6 2. Rachunek finansowy i zadłużenie zagraniczne 7 Rozdział 1. Rachunek bieżący i kapitałowy Międzynarodowy handel towarami i usługami Dochody pierwotne Dochody wtórne Transfery z Unią Europejską 25 Rozdział 2. Rachunek finansowy Rachunek finansowy pasywa Rachunek finansowy aktywa Pochodne instrumenty finansowe 37 Rozdział 3. Zadłużenie zagraniczne Zadłużenie zagraniczne sektora rządowego i samorządowego Zadłużenie zagraniczne pozostałych sektorów (wobec podmiotów niepowiązanych kapitałowo) Zadłużenie zagraniczne z tytułu instrumentów dłużnych wykazywanych w inwestycjach bezpośrednich (wobec podmiotów powiązanych kapitałowo z wyłączeniem sektora bankowego) Zadłużenie zagraniczne sektora bankowego Zadłużenie zagraniczne NBP Struktura walutowa zadłużenia zagranicznego Wybrane wskaźniki zadłużenia zagranicznego 44 Aneks statystyczny 47

5

6 Synteza

7 Synteza 1. Rachunek bieżący i kapitałowy W II kwartale 2015 r. polska gospodarka generowała istotną nadwyżkę w obrotach z zagranicą, mierzoną wielkością salda rachunku bieżącego i kapitałowego. Łączne saldo obrotów na rachunku bieżącym i kapitałowym wynosiło 9,3 mld PLN. Nadwyżka ta stanowiła 2,2% PKB. Jej wielkość wynikała z dodatniego salda zarówno na rachunku bieżącym bilansu płatniczego (4,5 mld PLN), jak i kapitałowym (4,8 mld PLN). Saldo rachunku bieżącego było dodatnie i wyniosło 4,5 mld PLN. Było ono o 0,8 mld PLN wyższe niż w poprzednim kwartale i aż o 15,2 mld PLN wyższe niż w II kwartale 2014 r. Dobry wynik na rachunku bieżącym był przede wszystkim spowodowany korzystnymi zmianami salda obrotów towarowych i usług. Saldo to, w porównaniu z II kwartałem 2014 r., uległo poprawie o 5,8 mld PLN. Poprawa łącznego salda towarów i usług w stosunku do poprzedniego roku wynikała głównie ze wzrostu salda obrotów towarowych (o 4,9 mld PLN). Znacznie mniejszej (o 0,9 mld PLN) poprawie uległo saldo usług. Głównymi czynnikami poprawy salda obrotów towarowych były: zmniejszenie o 2,5 mld PLN ujemnego salda obrotów ropą naftową, zwiększenie o 1,0 mld PLN dodatniego salda obrotów towarami przemysłu motoryzacyjnego oraz wzrost o 1,0 mld PLN nadwyżki w handlu żywnością. Wysoki eksport (wzrost o 6,9% w stosunku rocznym) był głównie efektem wzrostu popytu importowego w krajach Unii Europejskiej. Podstawą ożywienia w polskim eksporcie w II kwartale 2015 r. był przyrost eksportu żywności, produktów przemysłu elektronicznego, motoryzacyjnego i meblarskiego do krajów Unii Europejskiej. Z kolei słabszy popyt wewnętrzny na rynkach wschodnich, stawianie barier handlowych oraz przyczyny geopolityczne zmniejszyły ich rolę w eksporcie. Z drugiej strony, na stosunkowo duże dodatnie saldo obrotów towarowych złożyła się mniejsza dynamika wzrostu wartości importu, co w dużej mierze wynikało z niższej wartości importu ropy naftowej, związanej ze spadkiem jej ceny. Podkreślić trzeba, że poza spadkiem wartości importu paliw, pozostały import towarów konsumpcyjnych, zaopatrzeniowych oraz inwestycyjnych znacząco wzrósł. Było to efektem zwiększonego popytu krajowego na dobra finalne oraz przyrostu importu dóbr będących komponentami produkcji eksportowej, zwłaszcza w przemyśle motoryzacyjnym oraz elektronicznym. Saldo dochodów pierwotnych było w II kwartale 2015 r. ujemne i wynosiło -9,5 mld PLN. Wynik ten oznacza istotną poprawę w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego, kiedy wyniosło ono -16,7 mld PLN. Pozytywne zmiany w zakresie dochodów pierwotnych były przede wszystkim związane ze spadkiem dochodów uzyskiwanych przez zagranicznych inwestorów bezpośrednich. Dochody te, mimo spadku, w sposób decydujący wpłynęły na ujemne saldo dochodów pierwotnych. Istotne dla rachunku bieżącego i kapitałowego były przepływy środków z Unii Europejskiej. Saldo przepływów finansowych pomiędzy Unią Europejską a Polską zmniejszyło się w porównaniu z II kwartałem 2014 r. o 10,3 mld (44,5%), do poziomu 12,9 mld PLN. 6 Narodowy Bank Polski

8 Synteza W II kwartale 2015 r. Polska otrzymała ogółem 17,2 mld PLN, z czego 12,1 mld PLN odnotowano na rachunku bieżącym, a 5,1 mld PLN na rachunku kapitałowym. W porównaniu z transferami z II kwartału 2014 r. przychody na rachunku bieżącym z tytułu transferów unijnych wzrosły o 1,3 mld PLN (12,0%), a na rachunku kapitałowym zmniejszyły się o 11,5 mld PLN (59,3%). Odnotowany spadek dotyczył Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, co może być związane z okresem przejściowym między perspektywami finansowymi Unii Europejskiej na lata oraz oraz przesunięciami części płatności na I kwartał 2015 r. Składka członkowska 1 do budżetu Komisji Europejskiej w II kwartale 2015 r. wyniosła 4,3 mld PLN i była o 2,3% wyższa niż składka w analogicznym okresie 2014 r. 2. Rachunek finansowy i zadłużenie zagraniczne Saldo rachunku finansowego bilansu płatniczego wyniosło w II kwartale 2015 r. 8,1 mld PLN. Na saldo to złożyło się zwiększenie aktywów zagranicznych w wysokości 28,0 mld PLN i równocześnie wzrost pasywów w stosunku do nierezydentów w wysokości 19,9 mld PLN. W II kwartale 2015 r. obserwowano znaczne zmiany w strukturze napływu kapitału zagranicznego. Dominującym elementem tego napływu były pozostałe inwestycje wynoszące 20,6 mld PLN. Jednocześnie widoczny był odpływ inwestycji bezpośrednich w kwocie 5,2 mld PLN i niewielki napływ inwestycji portfelowych wynoszący 4,5 mld PLN. Saldo transakcji na pasywach inwestycji bezpośrednich było ujemne i wyniosło -5,2 mld PLN. Wynikało ono głównie z ujemnego salda transakcji na akcjach i innych formach udziałów kapitałowych wynoszącego -4,6 mld PLN oraz ujemnych reinwestycji zysków w kwocie -4,6 mld PLN. W przeciwnym kierunku działało dodatnie saldo na instrumentach dłużnych. W II kwartale 2015 r. zarejestrowano napływ kapitału zagranicznego na rynek polskich papierów wartościowych w wysokości 4,5 mld PLN. Dodatnie saldo było rezultatem napływu kapitału inwestowanego w polskie udziałowe papiery wartościowe w kwocie 8,0 mld PLN, głównie były to jednostki uczestnictwa i certyfikaty emitowane przez fundusze inwestycyjne. Jednocześnie miał miejsce odpływ inwestycji z papierów dłużnych, w wysokości 3,5 mld PLN. Saldo pozostałych inwestycji nierezydentów w Polsce w II kwartale 2015 r. było dodatnie i wyniosło 20,6 mld PLN. Wielkość tego salda została ukształtowana w głównej mierze przez wzrost depozytów nierezydentów w bankach krajowych oraz wzrost zobowiązań NBP z tytułu transakcji repo. W II kwartale 2015 r. transakcje dotyczące aktywów finansowych wyniosły 28,7 mld PLN i były o 4,0 mld PLN niższe niż w analogicznym okresie roku ubiegłego. Wzrost aktywów dotyczył przede wszystkim banku centralnego, którego oficjalne aktywa rezerwowe wzrosły o 19,6 mld PLN oraz inwestycji portfelowych. Aktywa w inwestycjach bezpośrednich zwiększyły się o 2,0 mld PLN. Zmiana ta wynikała przede wszystkim z transakcji w zakresie instrumentów dłużnych. W II kwartale 2015 r. polskie inwestycje portfelowe za granicą wzrosły o 10,0 mld PLN. Przedmiotem tych inwestycji były głównie papiery udziałowe, w które polskie podmioty, głównie fundusze inwestycyjne, zainwestowały 9,7 mld PLN. W omawianym okresie pozostałe inwestycje polskich podmiotów zmniejszyły się o 2,8 mld PLN. 1 Część składki do Komisji Europejskiej ujęta jest w dochodach pierwotnych (wpłaty z tytułu ceł i opłat cukrowych), a część w dochodach wtórnych (wpłaty z tytułu DNB, VAT i rabatu brytyjskiego). Bilans Płatniczy RP za II kwartał

9 Stan oficjalnych aktywów rezerwowych na koniec czerwca 2015 r. wyniósł 391,7 mld PLN. W II kwartale 2015 r. zadłużenie zagraniczne Polski wyniosło 1 285,8 mld PLN i, w stosunku do marca 2015 r., zwiększyło się o 26,9 mld PLN. Na wzrost stanu zadłużenia zagranicznego Polski wpłynęły transakcje bilansu płatniczego, głównie związane z napływem kapitału zagranicznego ulokowanego w sektorze bankowym. Wyższa wartość depozytów nierezydentów ulokowanych w polskich bankach skutkowała zwiększeniem się zadłużenia tego sektora. Zaobserwowana wysoka nadwyżka na rachunku bieżącym i kapitałowym w wysokości 2,2% PKB pozwala na korzystną ocenę stanu nierównowagi zewnętrznej Polski. Relacja międzynarodowej pozycji inwestycyjnej netto do PKB na koniec II kwartału 2015 r. wyniosła -65,4%, co oznacza poprawę o 1 pkt proc. w stosunku do końca I kwartału 2015 r. Jednocześnie, na skutek wspomnianego wcześniej napływu depozytów do sektora bankowego, pogorszyły się wskaźniki związane z zadłużeniem zagranicznym. Relacja zadłużenia krótkoterminowego do oficjalnych aktywów rezerwowych na koniec czerwca wyniosła 66,2% i pogorszyła się w porównaniu z marcem o 5,6%. Wskaźnik zadłużenia zagranicznego netto do PKB pogorszył się nieznacznie (o 0,2 pkt proc.) i ukształtował się na poziomie 35,9%. Poziom oficjalnych aktywów rezerwowych pozwalał sfinansować import towarów i usług przez blisko 6 miesięcy. 8 Narodowy Bank Polski

10 Rozdział 1 Rachunek bieżący i kapitałowy

11 Rozdział 1 Rachunek bieżący i kapitałowy Saldo rachunku bieżącego i kapitałowego w II kwartale 2015 r. było dodatnie i wyniosło 9,3 mld PLN. Na tę kwotę złożyło się dodatnie saldo rachunku bieżącego, wynoszące 4,5 mld PLN, oraz dodatnie saldo rachunku kapitałowego w wysokości 4,8 mld PLN. W porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego saldo rachunku bieżącego i kapitałowego uległo poprawie o 4,8 mld PLN. Należy jednak zwrócić uwagę na pogorszenie tego salda w stosunku do I kwartału 2015 r. O pozytywnej zmianie tego salda w stosunku do poprzedniego roku zdecydowała poprawa wszystkich elementów rachunku bieżącego, przy czym najistotniejszy wpływ miały zmiany salda obrotów towarowych oraz dochodów pierwotnych. Łącznie, saldo rachunku bieżącego uległo poprawie o 15,1 mld PLN. W przeciwnym kierunku oddziaływała zmiana salda rachunku kapitałowego, które w analizowanym okresie uległo pogorszeniu o 10,4 mld PLN w stosunku do II kwartału 2014 r., głównie na skutek zmniejszenia wysokości napływu środków unijnych. Wykres 1. Saldo rachunku bieżącego i kapitałowego w ujęciu kwartalnym * mln PLN I II III IV I II III IV I II III IV I II Saldo obrotów towarowych Saldo usług Saldo dochodów pierwotnych Saldo dochodów wtórnych Rachunek kapitałowy Rachunek bieżący Rachunek bieżący i kapitałowy * Szeregi czasowe prezentujące składniki bilansu płatniczego oraz zadłużenia zagranicznego zostały zaprezentowane w Aneksie statystycznym. Wykres 2. Saldo rachunku bieżącego i kapitałowego w ujęciu kwartalnym 6 % PKB I II III IV I II III IV I II III IV I II Rachunek kapitałowy Rachunek bieżący Rachunek bieżący i kapitałowy 10 Narodowy Bank Polski

12 Rachunek bieżący i kapitałowy W II kwartale 2015 r. relacja salda rachunku bieżącego i kapitałowego do PKB była dodatnia i wyniosła 2,2%. Wskaźnik ten poprawił się w porównaniu z II kwartałem 2014 r. o 1,1 pkt proc. Relacja ta jest ważnym wskaźnikiem służącym do oceny nierównowagi zewnętrznej, z uwagi na fakt, że w przypadku Polski znaczna część transferów unijnych, przeznaczonych głównie na inwestycje infrastrukturalne, ujmowana jest właśnie w rachunku kapitałowym. Relacja salda rachunku bieżącego do PKB wyniosła w omawianym kwartale plus 1,0% wobec minus 2,5% w analogicznym kwartale 2014 r Międzynarodowy handel towarami i usługami W II kwartale 2015 r. saldo towarów i usług (eksport netto) było dodatnie i ukształtowało się na poziomie 12,5 mld PLN. W porównaniu z analogicznym kwartałem 2014 r. zanotowano poprawę tego salda o 5,8 mld PLN (w stosunku do I kwartału 2015 r. saldo to uległo pogorszeniu o 3,4 mld PLN). Poprawa łącznego salda towarów i usług w stosunku do poprzedniego roku wynikała głównie ze wzrostu salda obrotów towarowych (o 4,9 mld PLN). Znacznie mniejszej (o 0,9 mld PLN) poprawie uległo saldo usług. Głównymi czynnikami poprawy salda obrotów towarowych były: zmniejszenie o 2,5 mld PLN ujemnego salda obrotów ropą naftową, zwiększenie o 1,0 mld PLN dodatniego salda obrotów towarami przemysłu motoryzacyjnego oraz wzrost o 1,0 mld PLN nadwyżki w handlu żywnością. Zmiany te doprowadziły do istotnego wzrostu eksportu (o 6,9% w stosunku rocznym) i słabszego wzrostu importu (3,8% w stosunku rocznym). Wysoki poziom eksportu był głównie efektem wzrostu popytu importowego w krajach Unii Europejskiej. Z drugiej strony, na stosunkowo duże, dodatnie saldo obrotów złożyła się mniejsza dynamika wzrostu wartości importu, co w znacznej mierze wynikało z niższej wartości importu ropy naftowej, związanej ze spadkiem jej ceny. Podkreślić trzeba, że poza spadkiem wartości importu paliw, pozostały import towarów konsumpcyjnych, zaopatrzeniowych oraz inwestycyjnych znacząco wzrósł. Było to prawdopodobnie efektem zwiększonego popytu krajowego na dobra finalne oraz przyrostu importu dóbr będących wsadem do produkcji eksportowej, zwłaszcza w przemyśle motoryzacyjnym oraz elektronicznym. Wykres 3. Towary i usługi mln PLN mln PLN I II III IV I II III IV I II III IV I II Eksport Import Saldo obrotów towarowych i usługowych (prawa oś) Bilans Płatniczy RP za II kwartał

13 Rozdział 1 Ramka 1. Wpływ gospodarki nielegalnej na obroty bieżące bilansu płatniczego Narodowy Bank Polski uwzględnił od września 2015 r. w statystyce obrotów towarowych i usługowych bilansu płatniczego transakcje gospodarki nielegalnej. Dotyczą one nielegalnego obrotu narkotykami, papierosami oraz prostytucji. Na podstawie szacunków rewizji uległy dane począwszy od 2004 r. Zalecenia europejskie wskazują, że szacunki tych transakcji ujęte w bilansie płatniczym powinny być spójne ze statystyką rachunków narodowych. Narodowy Bank Polski wprowadzając te transakcje wykorzystał dane opracowane przez Główny Urząd Statystyczny i wprowadzone do statystyki rachunków narodowych we wrześniu 2014 r. Szczegółowy opis tych szacunków został opublikowany przez GUS r. w notatce Wdrożenie Europejskiego Systemu Rachunków Narodowych i Regionalnych w Unii Europejskiej (ESA2010) do polskich rachunków narodowych. Zmiany metodologiczne oraz ich wpływ na główne agregaty makroekonomiczne. Wartości obrotów zagranicznych, towarowych i usługowych łącznie, generowanych przez nielegalną sferę gospodarki w Polsce, nie mają istotnego wpływu na saldo rachunku bieżącego w bilansie płatniczym. W 2014 r. włączenie tych transakcji do bilansu płatniczego pogłębiło deficyt na rachunku bieżącym o 0,2% PKB, z poziomu minus 1,8% PKB do minus 2,0% PKB. W pozostałych okresach wpływ tej korekty kształtował się na zbliżonym poziomie. Wykres 4. Wpływ gospodarki nielegalnej na rachunek bieżący bilansu płatniczego 0,0-0,5-1,0-1,5-2,0-2,5-3,0-3,5-4,0-4,5-5,0-5,5-6,0 % PKB Saldo rachunku bieżącego/pkb Saldo rachunku bieżącego po korekcie/pkb W 2014 r. eksport towarów nielegalnych (łącznie narkotyków i papierosów) stanowił 0,15% eksportu towarowego ogółem. Szacunek dotyczący importu tych towarów był wyższy i wyniósł 0,75% wartości importu towarów ogółem. Na przestrzeni ostatnich lat udział gospodarki nielegalnej w obrotach handlowych ogółem nieznacznie się zwiększał. Przykładowo w przypadku importu towarów wynosił on w 2004 r. tylko 0,38% importu ogółem wobec 0,75% w 2014 r. Obroty nielegalne rejestrowane w obrotach usługowych są znacząco niższe niż te w obrotach towarowych. W przychodach z tytułu tych usług zarejestrowano usługi sutenerstwa świadczone przez Polaków na rzecz nierezydentów, które w 2014 r. stanowiły 0,1% przy- 12 Narodowy Bank Polski

14 Rachunek bieżący i kapitałowy chodów z tytułu usług ogółem. Ponadto oszacowano zarobki osób pochodzenia zagranicznego, świadczących usługi seksualne, czyli proceder, który w Polsce nie jest nielegalny, a zaliczony został do szarej strefy. Wartość rozchodów z tytułu tego rodzaju usług prostytucji świadczonych w Polsce stanowiła 0,21% całości usług po stronie rozchodów ogółem Eksport towarów W II kwartale 2015 r. eksport towarów ogółem wyniósł 174,4 mld PLN i był wyższy w stosunku do analogicznego okresu 2014 r. o 11,2 mld PLN, tj. o 6,9%. Z analizy struktury geograficznej wynika, że wzrost eksportu miał miejsce głównie do krajów członkowskich Unii Europejskiej (wzrost 12,8 mld PLN, tj. o 10,0%). Tradycyjnie, największym kontrahentem Polski były Niemcy, gdzie wzrost eksportu wyniósł 4,5 mld PLN, tj. 10,8% w stosunku do analogicznego okresu ubiegłego roku. W przypadku pozostałych państw Unii Europejskiej zanotowano wzrost eksportu do Niderlandów, Wielkiej Brytanii, Czech, Włoch (łącznie o 5,3 mld PLN, tj. o 14,7%). Powyższe dane potwierdzają zwiększenie popytu głównie w krajach Unii Europejskiej, w szczególności na produkty przemysłu motoryzacyjnego, elektronicznego, spożywczego oraz meblarskiego. Wykres 5. Dynamika eksportu ogółem r/r (dane niewyrównane sezonowo) w podziale geograficznym udział we wzroście wartości głównych krajów i grup krajów % I II III IV I II III IV I II III IV I II Strefa euro Pozostałe kraje UE Rosja Pozostałe Razem W handlu z rynkami wschodnimi czyli z Rosją, Ukrainą i Białorusią zaobserwowano, podobnie jak to miało miejsce w poprzednich kwartałach, spadek eksportu. Wyniósł on w II kwartale 2015 r. 3,2 mld PLN, co oznacza spadek o 27,0% w stosunku do II kwartału 2014 r. Największe znaczenie w omawianym spadku miał spadek eksportu do Rosji, który wyniósł 2,5 mld PLN, co oznacza spadek o 33,8% w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego. Osłabienie polskiego eksportu na rynki wschodnie było efektem ograniczeń importowych nałożonych na rosyjskie podmioty sprowadzające produkty żywnościowe z krajów Unii Europejskiej, problemów z popytem wewnętrznym na tych rynkach, zwłaszcza na rosyjskim rynku elektronicznym oraz, w mniejszym stopniu, na rynku motoryzacyjnym. Do spadku polskiego eksportu na rynki wschodnie przyczynił się również kryzys na Ukrainie, który osłabił zdolność tego kraju do regulowania płatności za import. Bilans Płatniczy RP za II kwartał

15 Rozdział 1 Obserwowane zmiany w strukturze geograficznej eksportu w dłuższym okresie wskazują na wzrost udziału rynków krajów Unii Europejskiej kosztem zmniejszenia udziału rynków wschodnich w polskim eksporcie. W 2013 r. udział krajów Unii Europejskiej w polskim eksporcie ogółem wynosił 76,6%, by w 2014 r. wzrosnąć do 79,1%, a w II kwartale 2015 r. do 80,8%. Natomiast udział rynków wschodnich spadł z 9,5% w 2013 r. do poziomu 5,0% w II kwartale 2015 r. W polskim eksporcie w II kwartale 2015 r., w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego, zarejestrowano silne przyrosty wartości dwóch najważniejszych grup towarów: towarów konsumpcyjnych (o 5,2 mld PLN, tj. o 8,9%) oraz towarów (dóbr) zaopatrzeniowych (o 4,0 mld PLN, tj. o 5,1%). Wzrost eksportu towarów konsumpcyjnych objął w największym stopniu sprzedaż żywności (o 1,0 mld PLN, tj. o 4,4% ) przede wszystkim wyrobów tytoniowych, mięsa drobiowego i wołowego oraz pszenicy, sprzedaż samochodów osobowych (o 0,7 mld PLN, tj. o 12,1%) oraz sprzedaż mebli (o 0,7 mld PLN, tj. o 7,6%). Wzrósł także eksport odzieży, elektronicznych nośników pamięci, urządzeń RTV i różnego rodzaju materiałów drukowanych. Głównym czynnikiem wzrostu eksportu dóbr zaopatrzeniowych był wzrost sprzedaży części i akcesoriów samochodowych oraz elementów silników (wzrost łącznie o 0,9 mld PLN, tj. o 8,5%). Ponadto odnotowano wzrost wartości eksportu silników lotniczych, części maszyn biurowych, drutów i kabli. Do wzrostu eksportu ogółem w mniejszym stopniu przyczyniła się także zwiększona sprzedaż za granicę paliw i surowców, o 0,3 mld PLN, czyli o 2,5% (w tym głównie paliw przetworzonych, aluminium, cynku i miedzi) oraz dóbr inwestycyjnych o 0,2 mld PLN, tzn. o 0,6% (sprzęt komputerowy). Podsumowując, można powiedzieć, że podstawą ożywienia w polskim eksporcie w II kwartale 2015 r. był przyrost eksportu żywności, produktów przemysłu elektronicznego, motoryzacyjnego i meblarskiego do krajów Unii Europejskiej. Z kolei słabszy popyt wewnętrzny, stawianie barier handlowych oraz przyczyny geopolityczne zmniejszyły rolę rynków wschodnich w tym eksporcie. Ramka 2. Zmiany strukturalne w eksporcie Polski w latach Ostatnich 15 lat było okresem znacznego i systematycznego rozwoju polskiego eksportu. Wartość sprzedawanych za granicę towarów zwiększyła się w tym czasie prawie pięciokrotnie, z poziomu 136,4 mld PLN w 2000 r. do poziomu 682,4 mld PLN w 2014 r. Tempo tego wzrostu było zróżnicowane, wahając się od 4 do ponad 30-procentowego wzrostu, jednak nawet w latach , czyli w okresie kryzysu finansowego, polski eksport systematycznie rósł, a przychody z handlu zagranicznego zwiększały się. W omawianym okresie znaczącej zmianie podlegała struktura rodzajowa sprzedawanych za granicę towarów. O sile polskiego eksportu decydowała w największym stopniu sprzedaż maszyn i urządzeń, sprzętu transportowego, żywności oraz metali nieszlachetnych. Pomiędzy rokiem 2000 a 2015 (według dostępnych danych za I półrocze 2015 r.) udział maszyn i urządzeń oraz żywności w eksporcie ogółem wzrósł o około 5 pkt proc. Udział sprzętu transportowego nie uległ w zasadzie zmianie, a udział eksportu metali nieszlachetnych zmniejszył się o około 3 pkt proc. Ponadto należy wyróżnić wzrost udziału sprzedaży tworzyw sztucznych oraz produktów chemicznych i spadek udziału sprzedaży produktów włókienniczych oraz produktów mineralnych. 14 Narodowy Bank Polski

16 Rachunek bieżący i kapitałowy Wykres 6. Eksport towarów ogółem mld PLN Największą polską gałąź eksportową w całym omawianym okresie stanowiła sprzedaż maszyn i urządzeń. Była to też najbardziej dynamicznie rozwijająca się część polskiego handlu zagranicznego. Udział tej grupy towarowej w całym eksporcie wynosił już w 2000 r. 20,2%, a w 2015 r. wzrósł do 25,3%. Najważniejszą składową tej grupy stanowiły odbiorniki telewizyjne. Od 2009 r. zaczął rosnąć udział komputerów i dysków magnetycznych, których łączny eksport w I półroczu 2015 r. zwiększył się około 68 razy w stosunku do I półrocza 2000 r. i wyniósł 8,3 mld PLN. Wykres 7. Struktura rodzajowa eksportu w 2000 r. (lewy panel) oraz struktura rodzajowa eksportu w 2015 r. (prawy panel) Maszyny i urządzenia 20% Pozostałe towary 45% Maszyny i urządzenia 25% Pozostałe towary 38% Sprzęt transportowy 14% Sprzęt transportowy 14% Metale nieszlachetne 13% Żywność 8% Metale nieszlachetne 10% Żywność 13% Inną gałęzią eksportu, która rozwinęła się dynamicznie w ostatnich latach jest eksport żywności, którego udział w ogólnym eksporcie wzrósł z 8,4% w 2000 r. do 12,9% w 2015 r. W tym przypadku największą rolę odegrał wzrost sprzedaży mięsa i jego przetworów (głównie drobiu). W I półroczu 2015 r. wzrósł on prawie 15-krotnie, tj. o 4,7 mld PLN w stosunku do analogicznego okresu 2000 r. Istotną rolę odegrał też wzrost sprzedaży zbóż i jego przetworów (głównie pszenicy), tytoniu i wyrobów tytoniowych, co należy wiązać z rozbudową przemysłu tytoniowego przez inwestorów zagranicznych. Bilans Płatniczy RP za II kwartał

17 Rozdział 1 Udział sprzedaży sprzętu transportowego w eksporcie ogółem, po wahaniach koniunktury na rynku motoryzacyjnym w Unii Europejskiej, wyniósł w 2015 r. 14,0%, a więc pozostał na zbliżonym poziomie do udziału w 2000 r. W omawianej grupie towarowej widoczna jest tendencja spadkowa udziału sprzedaży za granicę samochodów osobowych oraz tendencja wzrostowa sprzedaży części i akcesoriów samochodowych (prawie 13-krotny przyrost od I półrocza 2000 r., tj. 17,4 mld PLN). Wśród najważniejszych zmian, jakie zaszły w pozostałych grupach towarowych należy wymienić wzrost udziału eksportu wyrobów z tworzyw sztucznych (głównie opony) z 4,5% w 2000 r. do 6,8% w 2015 r., wyrobów przemysłu chemicznego odpowiednio z 5,4% do 6,6% (leki), a także spadek udziału eksportu metali nieszlachetnych, odpowiednio z 12,7% do 10,3% (głównie żeliwa, stali i ich wyrobów pochodnych oraz miedzi). Wraz ze wzrostem polskiego eksportu ogółem, rośnie w nim rola towarów o wyższym stopniu przetworzenia i żywności oraz zmniejsza się waga towarów o mniejszym stopniu przetworzenia. W pierwszej grupie rośnie znaczenie wyrobów przemysłu elektronicznego (komputery i ich komponenty, odbiorniki TV, telefony komórkowe) oraz farmaceutycznego (leki). Zmiany zachodzące w przemyśle samochodowym wskazują natomiast na malejącą rolę wyrobów finalnych (samochody osobowe), a wzrost komponentów do produkcji (części samochodowe, opony). Udział żywności rośnie w wyniku zwiększonego eksportu mięsa, zboża, tytoniu oraz wyrobów produkowanych z surowców rolnych. Zmniejsza się z kolei udział eksportu towarów o mniejszym stopniu przetworzenia, takich jak metale nieszlachetne (stal, żeliwo i wyroby pochodne oraz miedź), produkty mineralne i odzież. Z analizy danych wynika, że najwyższą dynamiką eksportu charakteryzowały się grupy towarów, w produkcji których dominujący udział miały przedsiębiorstwa posiadające bezpośrednich inwestorów zagranicznych, funkcjonujących w ramach międzynarodowych grup przemysłowych Import towarów Wartość importu towarów w II kwartale 2015 r. wyniosła 173,0 mld PLN i w porównaniu z II kwartałem 2014 r. wzrosła o 6,3 mld PLN, tj. o 3,8%. Analiza zmian w strukturze geograficznej importu wykazuje, że jego wzrost spowodowany został w głównej mierze zwiększoną wartością towarów zakupionych w krajach Unii Europejskiej (wzrost o 5,4 mld PLN, tj. o 5,3%). Największy przyrost wartości towarów odnotowano w handlu z Niemcami (o 2,8 mld PLN, tj. o 7,6%). Ponadto zwiększył się import z Czech, Szwecji, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii i Niderlandów (łącznie o 1,9 mld PLN, tj. o 8,3%). W handlu towarowym z krajami spoza Unii Europejskiej największy przyrost wartości towarów odnotowano w imporcie z Chin (o 2,4 mld PLN, tj. o 14,7%). W przeciwnym kierunku zmienił się import z krajów Europy Wschodniej (Rosja, Ukraina, Białoruś), gdzie główną pozycję, opartą na imporcie paliw, zajmuje Rosja. Wartość towarów sprowadzonych z Rosji zmniejszyła się o 3,4 mld PLN, tj. o 29,0%, co było w znacznej mierze spowodowane spadkiem cen ropy naftowej. 16 Narodowy Bank Polski

18 Rachunek bieżący i kapitałowy Wykres 8. Dynamika importu ogółem r/r (dane niewyrównane sezonowo) w podziale geograficznym udział we wzroście wartości importu głównych krajów i grup krajów) % I II III IV I II III IV I II III IV I II Strefa euro Pozostałe kraje EU Rosja Chiny Pozostałe Razem Stopniowy wzrost importu z Chin oraz z krajów Unii Europejskiej (w tym zwłaszcza z Niemiec), obserwowany od III kwartału 2013 r. jest najważniejszą zmianą w strukturze geograficznej importu do Polski. W tym okresie wzrost importu z Chin charakteryzował się większą dynamiką niż import z krajów członkowskich Unii. Jednocześnie na skutek zmian cen paliw rysowała się wyraźna tendencja spadkowa importu z Rosji. W efekcie rósł udział importu z Chin i Unii Europejskiej w imporcie ogółem, głównie kosztem spadku udziału Rosji. W II kwartale 2015 r. udział Chin w imporcie ogółem wyniósł 10,6%, w porównaniu z 8,8% w 2013 r. Udział krajów Unii rósł wolniej z 59,9% w 2013 r. do 61,0% w II kwartale 2015 r. Udział Rosji w imporcie spadł w analogicznym okresie z 12,4% do 8,6%. Analizując zmiany w polskim imporcie przez pryzmat poszczególnych grup towarowych, w II kwartale 2015 r. zarejestrowano przyrost wartości importu towarów konsumpcyjnych (o 2,8 mld PLN, tj. o 7,8%), dóbr inwestycyjnych (o 2,0 mld PLN, tj. o 6,9%) i zaopatrzeniowych (o 2,0 mld PLN, tj. o 2,3%). Bardzo poważnym impulsem osłabiającym przyrost importu był spadek wartości zakupionych za granicą paliw i surowców (o 3,4 mld PLN, tj. o 12,7%). Wzrost wartości importowanych towarów konsumpcyjnych był spowodowany wzrostem importu odzieży (0,6 mld PLN, tj. o 14,1%), elektronicznych nośników pamięci (o 0,5 mld PLN, tj. o 75,6%) i samochodów osobowych (0,3 mld PLN, tj. 6,5%). W strukturze towarowej importu dóbr inwestycyjnych dominowały wyroby przemysłu elektronicznego, takie jak komputery (przyrost o 0,6 mld PLN, tj. o 24,3%), aparatura telefoniczna, transformatory i prądnice, a także przemysłu motoryzacyjnego głównie ciągniki. Zwiększenie popytu na wkłady do produkcji dóbr finalnych, zgłoszone przez powyższe gałęzie przemysłu, spowodowało zmianę w imporcie dóbr zaopatrzeniowych. Wzrósł import części i akcesoriów samochodowych, silników samochodowych, drutów i kabli oraz różnego rodzaju części elektronicznych. Ponadto, w II kwartale 2015 r. sprowadzono do Polski więcej silników lotniczych i środków do produkcji nawozów rolniczych niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Spadek wartości importu paliw i surowców wynikał przede wszystkim ze spadku cen ropy naftowej o 40,5%. Pomimo wzrostu wolumenu o 19,6%, spadek wartości importowanej ropy wyniósł 2,7 mld PLN. Ponadto zmniejszyła się wartość importu gazu ziemnego, paliw przetworzonych oraz węgla (łącznie o 1,3 mld PLN, tj. o 23,5%). Bilans Płatniczy RP za II kwartał

19 Rozdział 1 Podsumowując zmiany, jakie zarejestrowano w polskim imporcie w II kwartale 2015 r. w porównaniu z poprzednimi okresami, można stwierdzić, że głównym czynnikiem sprawczym tego procesu był zwiększony popyt wewnętrzny na towary produkowane przez przemysł motoryzacyjny, elektroniczny i odzieżowy. Drugim istotnym czynnikiem było rosnące zapotrzebowanie zagranicy na produkcję eksportową polskiego przemysłu, o czym w dużej mierze świadczy wzrost importu dóbr zaopatrzeniowych. Zwiększony popyt zewnętrzny na polskie towary, a zwłaszcza na produkty motoryzacyjne, generowały zwłaszcza kraje Unii Europejskiej. Wzrost importu osłabiony został spadkiem wartości zakupionych surowców, czego przyczyn upatrywać należy w silnym spadku cen na rynkach światowych Międzynarodowy handel usługami Saldo handlu usług w II kwartale 2015 r. było rekordowo wysokie i wyniosło 11,1 mld PLN. W porównaniu z analogicznym okresem 2014 r. uległo ono poprawie o 0,9 mld PLN. Największy wpływ na zmianę wielkości salda usług ogółem miała poprawa salda pozostałych usług (wzrost o 1,2 mld PLN). Wzrost ten hamowany był przez pogorszenie salda usług uszlachetniania (spadek o 236 mln PLN) oraz spadek salda z tytułu podróży zagranicznych (zmniejszenie salda o 201 mln PLN). Przychody z tytułu świadczenia usług przez polskie podmioty na rzecz zagranicy wyniosły 40,2 mld PLN, a rozchody z tytułu zakupu usług od nierezydentów 29,1 mld PLN. W porównaniu z II kwartałem 2014 r. przychody wzrosły o 2,2 mld PLN (tj. o 5,7%), zaś rozchody zwiększyły się o 1,3 mld PLN (tj. o 4,6%). Tabela 1. Usługi (mln PLN) I II III IV I II III IV I II Przychody Transport Podróże zagraniczne Uszlachetnianie Naprawy Pozostałe Rozchody Transport Podróże zagraniczne Uszlachetnianie Naprawy Pozostałe Saldo Transport Podróże zagraniczne Uszlachetnianie Naprawy Pozostałe Narodowy Bank Polski

20 Rachunek bieżący i kapitałowy Analizując saldo obrotów z tytułu usług można zauważyć, że od początku 2012 r. charakteryzuje się ono trendem rosnącym. Poprawa jest widoczna we wszystkich składowych tego salda, a dodatkowo od 2015 r. wszystkie jego składowe przyjmują dodatni znak. Głównymi pozycjami kształtującymi wielkość salda usług były usługi transportowe oraz w nieco mniejszym stopniu, usługi uszlachetniania i podróże zagraniczne. Wykres 9. Saldo międzynarodowego handlu usługami mln PLN IV I II III IV I II III IV I II III IV I II Transport Podróże zagraniczne Uszlachetnianie Naprawy Pozostałe Saldo usług Kwartalne saldo usług transportowych jest od wielu lat dodatnie. Podobnie było w II kwartale 2015 r., kiedy to wyniosło ono 4,6 mld PLN. W stosunku do analogicznego kwartału ubiegłego roku wartość ta wzrosła o 67 mln PLN. Przychody z tytułu usług transportowych wyniosły 10,7 mld PLN, a rozchody 6,1 mld PLN. W porównaniu z II kwartałem 2014 r. przychody wzrosły o 154 mln PLN, zaś rozchody o 87 mln PLN. Zarówno przychody, jak i rozchody z tytułu usług transportowych ogółem kształtowane były w największym stopniu przez towarowy transport samochodowy. W II kwartale 2015 r. udział tej grupy usług w usługach transportowych ogółem wynosił po stronie przychodów 57,2%, a po stronie rozchodów 44,7%. W II kwartale 2015 r., w związku z wyjazdami zagranicznymi, Polacy wydali 7,0 mld PLN. W stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku wydatki te wzrosły o 441 mln PLN. W tym samym czasie cudzoziemcy przyjeżdżający do Polski wydali 9,7 mld PLN. W porównaniu z poprzednim rokiem, wydatki te wzrosły o 240 mln PLN. Saldo podróży zagranicznych wyniosło w omawianym okresie 2,6 mld PLN. W II kwartale 2015 r. wartość przychodów z uszlachetniania towarów w Polsce wynosiła 3,0 mld PLN. Z kolei po stronie rozchodów dotyczących uszlachetniania towarów za granicą wynosiła ona 241 mln PLN. Wartości przychodów i rozchodów złożyły się na dodatnie saldo handlowe o wartości 2,7 mld PLN. Saldo uszlachetniania spadło o 236 mln PLN w stosunku do wartości z roku poprzedniego. Dużo mniejszy wpływ na saldo międzynarodowego handlu usługami niż opisane wcześniej usługi uszlachetniania miały naprawy i konserwacja dóbr ruchomych. W II kwartale 2015 r. wartość nabytych przez nierezydentów usług omawianej kategorii wynosiła 885 mln PLN. Po stronie rozchodów była ona równa 729 mln PLN. Bilans Płatniczy RP za II kwartał

21 Rozdział 1 Najważniejszą kategorię w polskim międzynarodowym handlu usługami stanowią pozostałe usługi. W II kwartale 2015 r. saldo tych usług było dodatnie i wyniosło 1,0 mld PLN. W porównaniu z II kwartałem 2014 r. oznacza to poprawę salda o 1,2 mld PLN. Wielkość przychodów z tytułu pozostałych usług osiągnęła w omawianym okresie wartość 16,0 mld PLN, natomiast kwota rozchodów ukształtowała się na poziomie 15,0 mld PLN. W badanym okresie przychody z tego tytułu wzrosły o 14,4%, zaś rozchody o 5,9%. Na wzrost przychodów wpłynęły głównie pozostałe usługi biznesowe (wzrost o 831 mln PLN) oraz usługi telekomunikacyjne, informatyczne i informacyjne (wzrost o 741 mln PLN). W przypadku rozchodów, najsilniejszy wpływ miały te same kategorie (wzrost odpowiednio o 573 mln PLN oraz 163 mln PLN). Ramka 3. Wpływ podróżnych jednodniowych na wielkość wydatków z tytułu podróży zagranicznych Kategoria podróży zagranicznych jest powszechnie kojarzona z wydatki związanymi z wielodniowymi wyjazdami turystycznymi i biznesowymi, jednak według standardów bilansu płatniczego w pozycji tej ujmuje się także wydatki poniesione przez tak zwanych podróżnych jednodniowych. Są to osoby, których pobyt za granicą trwał kilka do kilkunastu godzin i nie obejmował noclegu. W rzeczywistości do grupy tej należą głównie osoby zamieszkujące tereny przygraniczne, które przekraczają granicę w celu nabycia towarów lub usług. W przypadku Polski, wydatki związane z podróżami jednodniowymi stanowią znaczącą część wydatków na podróże zagraniczne ogółem. W całym 2014 r. przychody z tytułu wydatków cudzoziemców w Polsce z tytułu podróży zagranicznych wyniosły 35,2 mld PLN, z czego odwiedzający jednodniowi wydali 18,7 mld PLN, tj. 53,0%. W pierwszym półroczu 2015 r. była to natomiast kwota 9,8 mld PLN i stanowiła ona 56,5% ogółu przychodów z tytułu podróży. Tak więc wydatki poniesione przez odwiedzających Polskę turystów jednodniowych wynosiły w ostatnim okresie średnio połowę kwoty prezentowanej w polskim bilansie płatniczym jako przychody z tytułu podróży. W przypadku polskich rezydentów wyjeżdżających za granicę wydatki na podróże zagraniczne wyniosły w całym 2014 r. 27,9 mld PLN, z czego wydatki z tytułu podróży Wykres 10 Struktura wydatków poniesionych na podróże zagraniczne w ostatnim roku (III kwartał 2014 r. II kwartał 2015 r.)* przez odwiedzających jednodniowych i turystów nocujących co najmniej jedną noc Nierezydenci w Polsce Polacy za granicą 31% 53% 47% 69% Turyści Jednodniowi * Dane policzone w ujęciu płynnego roku ze względu na sezonowość występującą w wydatkach turystów. 20 Narodowy Bank Polski

22 Rachunek bieżący i kapitałowy jednodniowych wynosiły 8,7 mld PLN i stanowiły 31,0% wszystkich wydatków polskich rezydentów na podróże zagraniczne. W pierwszych dwóch kwartałach 2015 r. kwoty te były równe odpowiednio: 13,1 mld PLN (wydatki ogółem) i 4,9 mld PLN (wydatki jednodniowych). Udział wydatków polskich rezydentów z tytułu podróży jednodniowych w wydatkach na podróże ogółem wyniósł wówczas 37,1%. Stosunkowo wysoki udział wydatków jednodniowych wynika z faktu, że osoby zamieszkujące tereny przygraniczne bardzo dobrze rozpoznają ofertę handlowo-usługową w miejscowościach znajdujących się po drugiej stronie granicy. Ze względu na niewielkie odległości i swobodę w przekraczaniu granicy nie traktują one tych wyjazdów jako podróży zagranicznych. Efekt ten jest dodatkowo wzmacniany przez podmioty gospodarcze działające w obszarze przygranicznym, które często dostosowują swoją ofertę oraz działania promocyjne do klientów nierezydentów z drugiej strony granicy. Dokonywanie zakupów za granicą jest szczególnie popularne na zachodniej i południowej granicy Polski, czyli w krajach sąsiedzkich, będących, tak jak Polska, członkami strefy Schengen. W przypadku granicy wschodniej, podróżowanie w celach zakupowych jest zdecydowanie bardziej jednokierunkowe i dotyczy w dużo większym stopniu przyjazdów do Polski niż wyjazdów Polaków za granicę. Wykres 11 Struktura geograficzna wydatków poniesionych przez cudzoziemców odwiedzających jednodniowo Polskę i przez Polaków wyjeżdżających jednodniowo za granicę Białoruś 12% Obcokrajowcy Rosja Litwa 3% pozostałe kraje 4% 2% Słowacja 9% Niemcy 38% Litwa 4% Ukraina 3% Rosja 4% Słowacja 16% Polacy Białoruś 1% pozostałe kraje 1% Niemcy 40% Czechy 14% Ukraina 18% Czechy 32% W ujęciu geograficznym największe znaczenie mają transakcje realizowane przez osoby zamieszkujące w sąsiedztwie granicy polsko-niemieckiej. Aż 38,0% wydatków realizowanych przez odwiedzających Polskę podróżnych jednodniowych w 2014 r., to wydatki Niemców. W wydatkach Polaków udział Niemiec jest nawet wyższy i wynosi 40,0%. Wśród dokonujących w Polsce zakupów obywateli innych państw sąsiedzkich istotną rolę odgrywają także Ukraińcy (18,0% ogółu wydatków jednodniowych), Czesi (14,0%), Białorusini (12,0%) i Słowacy (9,0%). Wydatki Polaków są dużo bardziej skoncentrowane na granicy zachodniej i południowej. Poza dominującą rolą Niemiec, istotne są także wydatki realizowane w Czechach ( 32,0%) i na Słowacji (16,0%). Wydatki poniesione przez Polaków odwiedzających w ramach podróży jednodniowych swoich wschodnich sąsiadów, są mało istotne i w zależności od kraju wahają się między 2% a 4% ogółu wydatków polskich rezydentów na podróże zagraniczne. Bilans Płatniczy RP za II kwartał

23 Rozdział 1 Opisywany typ wydatków, zwłaszcza w ostatnich latach, charakteryzuje się dużą stabilnością, zarówno jeśli chodzi o przychody, jak i rozchody. Wydatki cudzoziemców jednodniowo odwiedzjących Polskę oscylują kwartalnie na poziomie 4,5 mld PLN. W przypadku Polaków wydatki te są o połowę mniejsze i wynoszą około 2 mld PLN, ale także charakteryzują się dużą stabilnością. Również prezentowana struktura geograficzna wydatków na podróże zagraniczne jest dość stabilna. Wyjątek, na który warto zwrócić uwagę, stanowią, rosnące od połowy 2014 r., wydatki przyjeżdżających do Polski na zakupy obywateli Ukrainy. Efekt ten występuje pomimo deprecjacji hrywny względem złotego i jest związany z kłopotami polityczno-gospodarczymi w tym kraju Dochody pierwotne W II kwartale 2015 r. saldo dochodów pierwotnych tradycyjnie było ujemne i wyniosło 9,5 mld PLN. W porównaniu z II kwartałem 2014 r. poprawiło się ono aż o 7,2 mld PLN. Główną przyczyną ujemnego salda dochodów pierwotnych były znaczne kwoty dochodów uzyskiwanych przez nierezydentów z tytułu ich zaangażowania kapitałowego w polską gospodarkę. Czynnikiem, który zdecydował o poprawie salda dochodów pierwotnych były transfery z Unii Europejskiej oraz spadek dochodów zagranicznych inwestorów bezpośrednich Wynagrodzenia pracowników Przychody z tytułu wynagrodzeń Polaków pracujących za granicą krócej niż jeden rok wyniosły w omawianym kwartale 3,0 mld PLN, co oznacza niewielki spadek (o 3,8%) w stosunku do danych za analogiczny kwartał 2014 r. W przypadku przychodów z tytułu wynagrodzeń cudzoziemców pracujących w Polsce, był to natomiast kolejny kwartał, kiedy zanotowano ich istotny wzrost. Podobnie jak w poprzednich okresach, wynikał on ze wzrostu liczby obywateli Ukrainy podejmujących pracę w Polsce. Wynagrodzenia nierezydentów pracujących w Polsce krócej niż jeden rok osiągnęły w omawianym kwartale wartość 2,3 mld PLN (wzrost o 65,5% w stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku), z czego wynagrodzenia Ukraińców stanowiły 2,1 mld PLN (wzrost o 77,3%). Saldo omawianej pozycji rachunku bieżącego było dodatnie i wyniosło 0,6 mld PLN. Na skutek silnego wzrostu wynagrodzeń nierezydentów zmniejszyło się ono w stosunku do poprzedniego roku o 1,0 mld PLN Dochody z inwestycji Saldo dochodów od inwestycji bezpośrednich w II kwartale 2015 r. było na poziomie nieznacznie niższym niż w I kwartale i wynosiło minus 13,4 mld PLN. Zmniejszenie salda wynikało ze wzrostu przychodów zagranicznych, głównie w formie dywidend. W II kwartale 2015 r. przychody z inwestycji bezpośrednich wyniosły 1,4 mld PLN i wzrosły zarówno w porównaniu z 2014 r. (o 0,9 mld PLN), jak i w porównaniu z I kwartałem 2015 r. (o 0,7 mld PLN). Wzrost ten wynikał z wyższych zysków zagranicznych podmiotów bezpośredniego inwestowania. Naliczane na rzecz rezydentów dywidendy pochodziły głównie z Niemiec (przede wszystkim od podmiotów związanych z przetwórstwem przemysłowym), 22 Narodowy Bank Polski

24 Rachunek bieżący i kapitałowy z Danii oraz z Luksemburga. W przypadku Luksemburga głównymi adresatami dywidend były osoby fizyczne. Rozchody, czyli dochody inwestorów bezpośrednich z tytułu ich inwestycji w Polsce, wyniosły w II kwartale 2015 r. 14,8 mld PLN i były na poziomie zbliżonym do poprzedniego kwartału, kiedy to wyniosły 14,7 mld PLN. Tradycyjnie drugi kwartał był okresem, w którym odnotowano najwyższe kwoty dywidend. W porównaniu z poprzednim rokiem były one jednak o 2,5 mld PLN niższe. Największe dywidendy zostały naliczone właścicielom z Niemiec (głównie inwestycje w przetwórstwo przemysłowe i handel), z Niderlandów (handel i przetwórstwo przemysłowe), i z Luksemburga (działalność finansowa). Koszty odsetkowe były na zbliżonym poziomie jak w poprzednich kwartałach i dotyczyły wierzycieli z Francji, Luksemburga i Niderlandów. Tabela 2. Dochody pierwotne (mln PLN) I II III IV I II III IV I II Przychody Wynagrodzenia pracowników Dochody z inwestycji Dochody z inwestycji bezpośrednich Dochody z inwestycji portfelowych Dochody z pozostałych inwestycji Pozostałe dochody pierwotne Rozchody Wynagrodzenia pracowników Dochody z inwestycji Dochody z inwestycji bezpośrednich Dochody z inwestycji portfelowych Dochody z pozostałych inwestycji Pozostałe dochody pierwotne Saldo Wynagrodzenia pracowników Dochody z inwestycji Dochody z inwestycji bezpośrednich Dochody z inwestycji portfelowych Dochody z pozostałych inwestycji Pozostałe dochody pierwotne Dochody wtórne W II kwartale 2015 r. przychody w ramach dochodów wtórnych wynosiły 8,0 mld PLN, co oznacza wzrost w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego o 2,1 mld PLN. Rozchody w analizowanym okresie wyniosły 6,5 mld PLN i pozostawały na stabilnym poziomie. Na wzrost przychodów złożyło się równoczesne zwiększenie przychodów sektora rządowego (o 1,8 mld PLN) oraz przychodów pozostałych sektorów o 0,3 mld PLN. Przekazy zarobków do Polski (klasyfikowane w pozostałych sektorach) wyniosły 2,9 mld PLN i pozostały na tym samym poziomie co w analogicznym okresie poprzedniego roku. Bilans Płatniczy RP za II kwartał

25 Rozdział 1 Tabela 3. Dochody wtórne (mln EUR) I II III IV I II III IV I II Saldo dochodów wtórnych Przychody Sektor rządowy Pozostałe sektory w tym: przekazy zarobków Rozchody Sektor rządowy Pozostałe sektory w tym: przekazy zarobków Saldo Sektor rządowy Pozostałe sektory w tym: przekazy zarobków W rozchodach zaobserwowano niewielką zmianę w strukturze wypłat. Zmniejszyły się transfery sektora rządowego (o 125 mln PLN) oraz wzrosły rozchody pozostałych sektorów (o 172 mln PLN). Transakcje sektora rządowego klasyfikowane w dochodach wtórnych wynikały głównie z tytułu rozliczeń z Unią Europejską i zostały szczegółowo omówione w pkt 1.4. Ramka 4. Środki przekazane do kraju z tytułu pracy Polaków za granicą W II kwartale 2015 r. wielkość środków przekazanych do kraju przez emigrantów (długookresowych i krótkookresowych) wyniosła 4,0 mld PLN. W porównaniu z analogicznym okresem 2014 r. spadły o 2,8%. Na spadek ten złożyły się mniejsze niż przed rokiem transfery zarówno od emigrantów krótkookresowych (o 3,8%), jak i długookresowych (o 1,5%). Na kwotę środków z tytułu pracy Polaków za granicą, przekazanych w II kwartale 2015 r., złożyły się głównie pieniądze od migrantów z Niemiec ( 1,4 mld PLN) i Wielkiej Brytanii (1,1 mld PLN). Tylko w przypadku tych dwóch państw zanotowano niewielkie wzrosty kwot przekazów, wynikające ze wzrostu liczby przebywających tam polskich migrantów. W przypadku pozostałych państw wielkość transferowanych środków zmniejszyła się w stosunku do ubiegłego roku, decydując o ogólnym spadku na całej kategorii. Spadki te wynikały z jednej strony z mniejszej liczby migrantów krótkookresowych, z drugiej strony ze zmniejszającego się odsetka emigrantów długookresowych przesyłających środki do kraju. 24 Narodowy Bank Polski

26 Rachunek bieżący i kapitałowy Tabela 4. Środki przekazane do kraju z tytułu pracy Polaków za granicą (mln PLN) I II III IV I II III IV I II Wynagrodzenia pracowników Podatki i składki Wydatki pracowników sezonowych i przygranicznych Przekazy zarobków Środki przekazywane do Polski W statystyce bilansu płatniczego informacje o dochodach uzyskiwanych z tytułu pracy w innym kraju ujmowane są w dwóch pozycjach: wynagrodzenia pracowników (ujmowane w pozycji dochody pierwotne ) i przekazy zarobków (ujmowane w pozycji dochody wtórne ). Pierwszą z tych kategorii, czyli wynagrodzenia pracowników, stanowią w całości wynagrodzenia z tytułu pracy osiągane przez Polaków pracujących za granicą krócej niż rok. Przekazy zarobków, to część wynagrodzeń przekazywana do rodzin w kraju przez osoby pracujące za granicą dłużej niż rok, które swoje centrum zainteresowania ekonomicznego mają w kraju będącym miejscem ich pracy Transfery z Unią Europejską W II kwartale br. Polska otrzymała z budżetu Unii Europejskiej ogółem 17,2 mld PLN, z czego 12,1 mld PLN odnotowano na rachunku bieżącym, a 5,1 mld PLN na rachunku kapitałowym. W porównaniu z transferami z II kwartału 2014 r., przychody na rachunku bieżącym z tytułu transferów unijnych wzrosły o 1,3 mld PLN (12,0%), a na rachunku kapitałowym zmniejszyły się o 11,5 mld PLN (59,3%), czego skutkiem jest spadek przychodów ogółem o 10,2 mld PLN. Składka członkowska do budżetu Komisji Europejskiej w II kwartale 2015 r. wyniosła 4,3 mld PLN i była o 2,3% wyższa niż składka w analogicznym okresie 2014 r. W efekcie powyższych zmian, saldo przepływów finansowych pomiędzy Unią Europejską a Polską zmniejszyło się w porównaniu z II kwartałem 2014 r. o 10,3 mld (44,5%), do poziomu 12,9 mld PLN. Wzrost przychodów rachunku bieżącego w II kwartale 2015 r. wynikał głównie z większych transferów z Europejskiego Funduszu Społecznego, z którego Polska otrzymała 3,0 mld PLN, czyli o 1,7 mld więcej niż w II kwartale roku ubiegłego. Napływ środków w ramach Wspólnej Polityki Rolnej był na podobnym poziomie jak przed rokiem (9 mld PLN w II kwartale 2015 r. wobec 9,5 mld PLN w analogicznym okresie 2014 r.). Na spadek przychodów na rachunku kapitałowym złożył się niższy o 4,6 mld PLN napływ kapitału z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) oraz niższy o 7,0 mld PLN napływ kapitału z Funduszu Spójności. W omawianym okresie Polska otrzymała z EFRR 2,7 mld PLN, z czego największa część to środki w ramach Regionalnych Bilans Płatniczy RP za II kwartał