BIULETYN GOSPODARCZY 5/2015

Transkrypt

1 BIULETYN GOSPODARCZY 5/2015 INFORMACJE MAKROEKONOMICZNE Produkt Krajowy Brutto Wg danych Czeskiego Urzędu Statystycznego z PKB Czech wzrósł w I kw r. r/r aż o 3,9%, co stanowi najwyższy wynik za ten okres w całej UE. W porównaniu do kwartału poprzedniego wzrost wyniósł także imponujących 2,8%. Na tak dobre wyniki złożyła się dobra kondycja wszystkich sektorów gospodarki, w tym szczególnie istotnego przemysłu. Produkcja przemysłowa Według danych opublikowanych przez Czeski Urząd statystyczny w marcu 2015 r. miał miejsce międzyroczny wzrost produkcji przemysłowej o 6,2% w ujęciu realnym. W porównaniu do miesiąca poprzedniego odnotowano spadek o 0,3% (po oczyszczeniu z wpływu czynników sezonowych). Liczba zatrudnionych w przemyśle (w zakładach zatrudniających więcej niż 50 osób) wzrosła w tym okresie międzyrocznie o 3,3%, natomiast średnie wynagrodzenie miesięczne brutto w tym sektorze miało wartość EUR (tj CZK, co bez uwzględniania różnic w kursie CZK/EUR daje międzyroczny wzrost o 3,1%). Produkcja budowlana Produkcja budowlana w marcu 2015 r. w ujęciu realnym wzrosła porównaniu międzyrocznym o 8,4%. Urzędy budowlane w porównaniu międzyrocznym wydały o 5,1% mniej pozwoleń budowlanych (wydano pozwoleń), a ich orientacyjna wartość w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego wzrosła o 19,6% (bez uwzględniania różnic kursowych) do poziomu 844 mln EUR. Liczba rozpoczętych realizacji inwestycji mieszkaniowych zmalała o 7,1% r/r przy jednoczesnym wzroście liczby zakończonych realizacji mieszkań o 32,2%. Średnie miesięczne wynagrodzenie brutto pracowników firm budowlanych zatrudniających ponad 50 osób wyniosło EUR (tj CZK, co bez uwzględniania różnic w kursie CZK/EUR daje międzyroczny wzrost o 6,8%). Handel zagraniczny Według wstępnych danych Czeskiego Urzędu Statystycznego w marcu 2015 r. eksport RCz w ujęciu międzyrocznym zwiększył się o 10,8%, natomiast import o 12,8% 1. Po oczyszczeniu z wpływu czynników sezonowych eksport w porównaniu do poprzedniego miesiąca wzrósł o 0,7%, natomiast import zmalał o 0,6%. Wartość eksportu wyrażona w euro wzrosła r/r o 10,9%, a importu o 12,9%. Ich 1 Dane w tabeli poniżej zostały przedstawione zgodnie z tym ujęciem.

2 wartość wyniosła odpowiednio 12,591 mld EUR oraz 10,790 mld EUR, co dało obroty w handlu zagranicznym Czech na poziomie 23,381 mld EUR. Od początku roku do końca marca 2015r. w RCz odnotowano dodatnie saldo wymiany zagranicznej na poziomie 4,484 mld EUR (spadek r/r o 2,63% bez uwzględniania różnic kursowych). Najważniejsze rynki eksportowe i importowe Najistotniejszym rynkiem eksportowym dla czeskich producentów pozostają stale Niemcy. W marcu 2015 r. trafił tam eksport o wartości 4,041 mld EUR (międzyroczny wzrost o 10,98%). Drugie miejsce zajmuje nadal Słowacja, która w marcu przyjęła czeski eksport za 1,070 mld EUR (międzyroczny wzrost o 13,48%). Następna jest Polska (0,742 mld EUR, wzrost r/r o 12,71%). Kolejne miejsca zajęły Wielka Brytania (0,676 mld EUR, wzrost r/r o 17,73%) i Francja (0,670 mld EUR, wzrost r/r o 19,70%). Również pod względem importu najważniejszym partnerem Czech są Niemcy. W marcu czeski import z Niemiec miał wartość 2,857 mld EUR (wzrost r/r o 10,12%). Następne są Chiny (1,330 mld EUR, międzyroczny wzrost o 37,99%. Trzecie miejsce zajmuje Polska (0,838 mld EUR, wzrost r/r o 16,93%). Kolejne miejsce zajmuje Słowacja (0,577 mld EUR, wzrost r/r o 11,60%). Piąte miejsce wśród źródeł importu do Czech zajmują Włochy, skąd w marcu do Czech trafiła produkcja o wartości 0,428 mld EUR (wzrost r/r o 3,71%). Struktura towarowa Pod względem wartości najważniejszymi grupami towarowymi w czeskim eksporcie w marcu 2015 r. były pojazdy drogowe (2,459 mld EUR, wzrost r/r o 12,04%), maszyny i urządzenia elektryczne (1,224 mld EUR, wzrost r/r o 11,64%), maszyny biurowe i rządzenia do automatycznego przetwarzania danych (0,844 mld EUR, wzrost r/r o 10,84%), ogólny sprzęt przemysłowy i części maszyn (0,837 mld EUR, wzrost r/r o 5,45%), oraz różne wyroby przemysłowe (0,738 mld EUR, wzrost r/r o 16,80%). W imporcie do Czech natomiast dominowały maszyny i urządzenia elektryczne (1,097 mld EUR, wzrost r/r o 13,19%), pojazdy drogowe (1,040 mld EUR, wzrost r/r o 14,45%), maszyny biurowe i urządzenia do automatycznego przetwarzania danych (0,683 mld EUR, wzrost r/r o 13,02%), ogólny sprzęt przemysłowy i części maszyn (0,595 mld EUR, wzrost r/r o 14,02%) oraz sprzęt i urządzenia telekomunikacyjne (0,552 mld EUR, wzrost r/r o 41,02%). Struktura towarowa wymiany z RP Czeski eksport do Polski miał w marcu 2015 r. wartość 742 mln EUR i stanowił 5,89% całości czeskiego eksportu w tym okresie. W porównaniu do marca 2013 r. oznacza to wzrost jego wartości o 12,71%. Struktura towarowa czeskiego eksportu do Polski charakteryzowała się największą wartością w grupach towarowych takich, jak: pojazdy drogowe (111,9 mln EUR, wzrost r/r o 30,02%), żeliwo i stal (50,6 mln EUR, wzrost r/r o 11,76%), maszyny i urządzenia elektryczne (46,5 mln EUR, wzrost r/r o 21,58%), wyroby metalowe gdzie indziej niewymienione (42,2 mln EUR, wzrost r/r o 35,81%) oraz różne wyroby przemysłowe (36,9 mln EUR, wzrost r/r o 32,10%). Według danych Czeskiego Urzędu Statystycznego Polska w marcu 2015 r. wyeksportowała do Czech produkcję o wartości 738 mln EUR, co stanowiło 7,77% całości importu RCz w tym okresie. W porównaniu do marca roku poprzedniego oznacza to wzrost o 16,93%. Najwięcej wyeksportowano z Polski do Czech w następujących grupach towarowych: pojazdy drogowe (83,0 mln EUR, wzrost r/r o 16,15%), metale nieżelazne (75,6 mln EUR, wzrost r/r o 37,66%), maszyny i urządzenia energetyczne (64,2 mln EUR, wzrost r/r o 31,59%), żeliwo i stal (52,1 mln EUR, wzrost r/r o 3,01%) oraz maszyny i urządzenia elektryczne (46,1 mln EUR, wzrost r/r o 16,35%). Deficyt budżetowy Do końca kwietnia 2015 r. przychody budżetowe wyniosły 14,505 mld EUR, a wydatki 14,519 mld EUR, co daje deficyt budżetowy na poziomie 0,014 mld EUR (wobec nadwyżki 0,969 mld EUR na 2

3 koniec kwietnia 2014 r.). Do końca kwietnia zrealizowano 25,2% założonych rocznych wpływów do budżetu, 32,4% założonych wydatków oraz 0,4% planowanego na koniec roku deficytu. Bezrobocie Wg Ministerstwa Pracy i Spraw Socjalnych na koniec kwietnia 2015 r. bezrobocie wyniosło 6,7%, tj. 492 tys. osób. O miesiąc wcześniej wynosiło ono 7,2% (526 tys. osób), a o rok wcześniej 7,9% (675 tys.). W porównaniu do poprzedniego miesiąca zwiększeniu uległa liczba wolnych miejsc pracy, która na koniec kwietnia wyniosła 83,7 tys. i pozostawała wyraźnie wyższa niż przed rokiem (43,2 tys.). Rezerwy walutowe Na dzień 30 kwietnia 2015 r. struktura rezerw walutowych Czeskiego Banku Narodowego była następująca: 48,8 mld EUR, 54,7 mld USD oraz 1 338,8 mld CZK. Prognozy gospodarcze Wg prognozy Czeskiego Banku Narodowego z wzrost PKB Czech w 2015 r. wyniesie 2,6%, natomiast w 2016 r. 3,2%. Rating Moody s A1 Standard & Poor s AA - Fitch Ratings A+ 3

4 DANE MAKROEKONOMICZNE W SKRÓCIE okres miara wartość dynamika okres ref. PKB I kw mld EUR. 3,9% r/r Produkcja przemysłowa mld EUR. 6,2% r/r Produkcja budowlana mld EUR. 8,4% r/r Eksport mld EUR 12,591 10,8% r/r w tym: pojazdy drogowe mld EUR 2,459 12,04% r/r maszyny i urządzenia elektryczne mld EUR 1,224 11,64% r/r maszyny biurowe i urządzenia do automatycznego przetwarzania danych mld EUR 0,844 10,84% r/r Niemcy mld EUR 4,041 10,98% r/r Słowacja mld EUR 1,070 13,48% r/r Polska mld EUR 0,742 12,71% r/r w tym: pojazdy drogowe mln EUR 111,867 30,02% r/r żeliwo i stal mln EUR 50,612 11,76% r/r maszyny i urządzenia elektryczne mln EUR 46,472 21,58% r/r Import mld EUR 10,790 12,8% r/r w tym: maszyny i urządzenia elektryczne mld EUR 1,097 13,19% r/r pojazdy drogowe mld EUR 1,040 14,45% r/r maszyny biurowe i urządzenia do automatycznego przetwarzania danych mld EUR 0,683 13,02% r/r Niemcy mld EUR 2,857 10,12% r/r Chiny mld EUR 1,330 37,99% r/r Polska mld EUR 0,838 16,93% r/r w tym: pojazdy drogowe mln EUR 82,965 16,15% r/r metale nieżelazne mln EUR 75,556 37,66% r/r maszyny i urządzenia energetyczne mln EUR 64,161 31,59% r/r Deficyt budżetowy mld EUR 0,01. r/r Bezrobocie % 6,7-1,2 pkt % r/r Inflacja % 0,5 0,3 pkt % m/m Rentowność obligacji 10-letnich % 0,26-0,09 pkt% m/m 4

5 Unipetrol może przejąć Czeską rafinerską NAJWAŻNIEJSZE WIADOMOŚCI GOSPODARCZE KWIECIEŃ 2015 Czeski urząd antymonopolowy ponownie wydał zezwolenie na przejęcie przez Unipetrol (spółkacórka PKN Orlen) całkowitej kontroli nad spółką Czeska rafinerska, odrzucając jednocześnie odwołanie od swojej pierwszej decyzji w tej sprawie, które wniosła Unia Niezależnych Petrochemików. Czeska rafinerska zarządza obydwoma czynnymi rafineriami w Czechach. Elektroniczna rejestracja obrotów na 2 etapy W pierwszym etapie ustawa nakładająca na przedsiębiorców obowiązek elektronicznej rejestracji obrotu (np. za pomocą kas fiskalnych) będzie dotyczyć tylko niektórych branż: handlu detalicznego i hurtowego oraz usług gastronomicznych i hotelarskich. Ustawa ma dotyczyć wszystkich, jednak w pierwszym etapie przepisy wykonawcze mają wprowadzać wyjątek dla wszystkich branż poza ww. Oznacza to, że w pierwszym kroku obowiązek będzie dotyczył 300 tys. spośród 600 tys. przedsiębiorców, których ma objąć nowe prawo. Rozszerzenie obowiązku na wszystkich ma zostać wprowadzone po analizie pierwszego etapu. Cydr coraz popularniejszy, nie zagraża piwu W 2014 r. w Czechach odnotowano ponad pięciokrotny wzrost sprzedaży cydru w porównaniu do 2013 r. Sprzedaż wyniosła ponad 16 tys. hektolitrów napoju o wartości ok. 4 mln EUR. W porównaniu do piwa, którego w 2014 r. sprzedano w Czechach 7 mln hektolitrów (o 4% więcej niż w 2013 r.) rynek cydru pozostaje nadal absolutnie niszowy. Rośnie liczba Czechów pracujących za granicą Zgodnie z danymi opublikowanymi przez European Employment Services network (EURES) na przestrzeni ostatnich 10 lat liczba Czechów pracujących zagranicą wzrosła o ponad 55 tys. osób. Wg najnowszych danych w 2014 r. zagranicą pracowało ponad 110 tys. Czechów głównie w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Austrii oraz państwach skandynawskich. Czesi najczęściej byli zatrudniani w takich sektorach jak opieka zdrowotna, szeroko rozumiane usługi, w tym zwłaszcza usługi techniczne oraz gastronomia. Czesi obawiają się o swój port w Hamburgu W związku z ubieganiem się Niemiec o organizację letnich Igrzysk Olimpijskich w 2024 r., przewidującym budowę obiektów olimpijskich w okolicach portu w Hamburgu, strona czeska, poprzez swoją ambasadę w DE, miała wyrazić zaniepokojenie możliwością ograniczenia dostępu do swojego nabrzeża portowego. RCz od 1929 r. dzierżawi nabrzeże (Nabrzeże Wełtawskie) w porcie hamburskim o łącznej powierzchni 30 tys. m letnia czeska dzierżawa upływa w 2028 r. Dotacje dla firm Babisza Holding Agrofert należący do wicepremiera i ministra finansów A. Babisza uzyskała dotacje z budżetu państwa w wysokości ponad 1 mld CZK (40 mln EUR) o 128 mln CZK więcej niż w roku Ponad 3/4 subsydiów pochodziło z Państwowego Funduszu Ochrony Środowiska oraz Ministerstwa Środowiska, które nadzoruje min. R. Brabec z partii ANO A. Babisza. 5

6 Po likwidacji opłat więcej pacjentów Zgromadzeni na dorocznej Konferencji Stowarzyszenia Lekarzy Pierwszego Kontaktu stwierdzili, że w pierwszym kwartale, tj. po likwidacji opłaty regulacyjnej za wizytę w wys. 30 CZK (ok. 5 zł), liczba bezzasadnych z medycznego punktu widzenia wizyt u lekarzy radykalnie wzrosła. Efektem tego jest znaczne wydłużenie okresu oczekiwania na wizytę oraz badania specjalistyczne. Lekarzom nie podoba się także sposób wykorzystania dotacji dla służby zdrowia w wys. 160 mln EUR, które mają na celu Babisz przedstawia pierwszy zarys budżetu na 2016 r. Czeska Telewizja, powołując się na pierwszy wstępny zarys budżetu na 2016 r., podała informację, że wicepremier i minister finansów zaproponuje rządowi uchwalenie deficytu w 2016 r. na poziomie 70 mld CZK (2,5 mld EUR). W kolejnych latach deficyt ma być każdorazowo o 10 mld CZK niższy, a zatem w latach 2017 i 2018 miałby wynieść odpowiednio 60 mld CZK i 50 mld CZK. Plan Babisza zakłada jednocześnie zwiększenie wydatków na pensje pracowników budżetówki, emerytury oraz ochronę zdrowia. Czesi się bogacą, ale powoli Za milionerów (licząc w USD) w Czechach może się uważać zaledwie 0,2% wszystkich czeskich gospodarstw domowych, majątek o wartości powyżej 100 tys. posiada w Czechach natomiast ok. 5% gospodarstw domowych, podczas gdy w USA jest to 54% a na Zachodzie Europy 61%. Majątek czeskich gospodarstw domowych wynosi w sumie 93% czeskiego PKB, czyli więcej niż w wypadku Polski (82%) i Słowacji (78%), ale o wiele mniej niż w Niemczech (195%) czy USA (270%). Zakładając, że Czechy utrzymają dotychczasowe tempo wzrostu PKB oraz kapitalizacji majątków gospodarstw domowych, obecny poziom Niemiec osiągną dopiero w 2055 r. Dane opublikowała w ramach dorocznego Global Wealth Report firma konsultignowa Boston Consulting Group. Czeskie piwo: wzrost produkcji, ale spadek konsumpcji Browary w Czechach w 2014 r. wyprodukowały 19,65 mln hektolitrów piwa, czyli o 2,3% niż przed rokiem. Cały przyrost produkcji przeznaczony został jednak na eksport. Wg danych Czeskiego Związku Browarników i Słodowników (CzSPS) spożycie piwa w Czechach pozostaje na podobnym poziomie od 2010 r., przy czym zarysowuje się w tej dziedzinie delikatny trend spadkowy. W 2014 r. w Czechach wypito 16,3 mln hektolitrów piwa, czyli o 0,2% mniej niż w 2013 r. CzSPS wskazuje na zmiany w trendach konsumenckich: Czesi odchodzą od lanego piwa beczkowego do mocniejszych piw butelkowych (typu lager), coraz większą popularnością cieszą się także piwa gatunkowe. Ponadto dane CzSPS wskazują na wzrost eksportu czeskiego piwa w 2014 r. o 7,7%. Do Polski trafia zaledwie 0,35% całkowitego eksportu czeskiego piwa. Strajk w Szkodzie We wszystkich trzech zakładach Szkoda Auto (Mlada Boleslav, Kvasiny, Vrchlabi) br. przebiegł dwugodzinny strajk ostrzegawczy, który oznaczał także wstrzymanie produkcji. W tym czasie robotnicy zgromadzili się przed budynkami administracyjnymi firmy, aby przed kierownictwem dać wyraz swojego niezadowolenia z zaproponowanej przez zarząd zaledwie 3% podwyżki wynagrodzeń podstawowych. Związkowcy żądają podwyżki co najmniej o 5%. 6

7 Większe zapasy żywności Państwowa Agencja Rezerw Materiałowych w związku z decyzją Rady Bezpieczeństwa z lutego br. zwiększa rezerwy trwałej żywności. Dotychczas Czechy utrzymywały rezerwę żywieniową na 1 dzień, a obecnie mają one zostać zwiększone do ilości odpowiadającej 3-dziennej konsumpcji. Agencja zamierza zatem zakupić 1000 t mięsa mrożonego, 180 t konserw mięsnych, 60 t soczewicy, 90 t ryżu, t mleka suszonego, 500 t mleka zagęszczonego oraz soję (nie podano ilości). Kobiety zarabiają 77% tego, co mężczyźni Z badania portalu platy.cz, w którym anonimowo wzięło udział 100 tys. użytkowników, wynika, że średnia pensja wśród kobiet w Czechach plasuje się na poziomie niewiele wyższym niż ¾ średniej pensji wśród mężczyzn. Przeciętne (średnia arytmetyczna) wynagrodzenie w Czechach w 2014 r. wynosiło CZK (933 EUR), natomiast mediana (średnia pozycyjna tzw. wartość środkowa) wynagrodzeń wyniosła w tym okresie CZK (838 EUR). Koniec kryzysu w czeskich firmach Według sondażu przeprowadzonego przez MF Dnes czescy przedsiębiorcy spodziewają się w tym roku znacznego wzrostu sprzedaży, w związku z czym planują zwiększyć zatrudnienie i podnieść pensje. Największy nabór ma dotyczyć sektora motoryzacyjnego a sama Škoda szykuje się na przyjęcie 1500 nowych pracowników. Korona i euro wg Zemana i Singera Prezydent M. Zeman na Forum Żofińskim po raz kolejny skrytykował interwencje Czeskiego Banku Narodowego (CzNB) w celu osłabienia kursu korony wobec euro. Zeman przypomniał, że Słowacja przed wejściem do euro prowadziła politykę wzmocnienia korony słowackiej (z 36 SKK/EUR do 30 SKK/EUR), która zaowocowała przyjęciem europejskich waluty na bardzo korzystnych zasadach. Zeman dodał, że 70% Słowaków jest zadowolonych z euro. Zeman zamierza naciskać na prowadzenie przez rząd jak najdonioślejszej debaty o wprowadzeniu euro. Prezes Czeskiego Banku Narodowego (CzNB) M. Singer na Forum Złotej Korony stwierdził, że kurs korony czeskiej wobec euro przed przyjęciem przez Czechy wspólnej europejskiej waluty powinien się wzmocnić. Swoją tezę Singer uzasadnia spekulacjami, które dotyczyły walut innych krajów przed przejściem na euro, np. Słowacji. Wg Singera sama finalna decyzja o wejściu danego kraju do strefy euro jest swoistym certyfikatem, że dany kraj spełnia kryteria z Maastricht, spośród których kryteria dot. inflacji i stóp procentowych są dla inwestorów jasnym sygnałem, że opłaci się kupować walutę tego kraju. CzNB: zbyt powolny wzrost pensji Jako zbyt powolny wzrost pensji w Czechach oceniają nie tylko związki zawodowe, ale ku zaskoczeniu również Czeski Bank Narodowy (CzNB). Członek Rady Bankowej (organ CzNB o kompetencjach zbliżonych do Zarządu NBP oraz RPP w sumie) J. Rusnok twierdzi, że czeska gospodarka może sobie obecnie pozwolić na szybszy wzrost płac. Prezes CzNB dodaje, że wzrost płac w czwartym kwartale ub. r. był wyraźnie niższy niż prognozowany. Obroty najistotniejszego dla czeskiej gospodarki przemysłu wzrosły w zeszłym roku o ponad 8%, podczas gdy pensje w przemyśle jedynie o niecałe 3%. 7

8 Czesi wydają więcej na używki niż na zdrowie Wydatki czeskich gospodarstw domowych na alkohol, papierosy i innej używki dwukrotnie przewyższają ich inwestycje w zdrowie. Według sondy stowarzyszenia AKAT średnie miesięczne wydatki na alkohol i papierosy wynoszą 1390 CZK (50 EUR), podczas gdy wydatki związane ze zdrowiem jedynie 742 CZK (27 EUR). Na sport (łącznie z zakupem wyposażenia) Czesi wydają średnio 1048 CZK (37 EUR) miesięcznie, na książki i dokształcanie się 992 CZK (35 EUR), natomiast na kulturę 708 CZK (25 EUR). Praga, europejskie miasto pracy Wg danych Eurostatu Praga jest regionem z najniższym bezrobociem w Unii Europejskiej i całej Europie. Pierwsze miejsce, które zajmuje wspólnie z niemieckim regionem Oberbayern, dał Pradze współczynnik bezrobocia wyliczony zgodnie z metodologią Eurostatu na poziomie 2,5%. Z jednej strony wynik ten świadczy o bardzo dobrym rozwoju ekonomicznym czeskiej stolicy, z drugiej jednak może być powodem do obaw o nadmierną koncentrację bogactwa w jednym mieście. Koniec II filara emerytalnego Głosami koalicji rządowej CzSSD-ANO-KDU/CzSL Izba Poselska uchwaliła likwidację II filara emerytalnego. W wypadku szybkiego zatwierdzenia ustawy przez Senat i Prezydenta, możliwość rozpoczęcia oszczędzania na emeryturę w ramach II filaru zostanie dla klientów zamknięta jeszcze w ciągu maja br. Rządowy plan na reformę systemu emerytalnego zakłada większy współudział firm w inwestycjach emerytalnych w ramach III filara, w którym oszczędza obecnie 4,8 mln obywateli (46% populacji), ale liczba ta spada. Prezes KDU-CzSL P. Bielobradek zaznacza, że inspirację rząd zamierza czerpać w Niemczech. Państwo zakłada także wsparcie regulacyjne, zmuszające do opłacania dodatkowych ubezpieczeń emerytalnych pracodawców zatrudniających przedstawicieli ciężkich profesji (minister pracy i spraw socjalnych M. Marksova wymienia górników, hutników, robotników, pilotów, baletnice). Opracował: W. Bełch 8