Zmiany, przed którymi stoją Operatorzy Systemów. dalszej liberalizacji rynku

Transkrypt

1 Zmiany, przed którymi stoją Operatorzy Systemów Przesyłowych w świetle dalszej liberalizacji rynku Wojciech Jarosz

2 Polityka Energetyczna dla Europy (EPE) Cele Wzrost bezpieczeństwa dostaw Zapewnienie konkurencyjności gospodarki EU i dostępności energii Ochrona środowiska Warunki realizacji Duże inwestycje w moce wytwórcze i infrastrukturę sieciowa Jasne sygnały dla przemysłu, inwestorów i ośrodków naukowobadawczych Przewidywalne i spójne środowisko prawne 2

3 Sektor elektroenergetyczny Wytwarzanie PSE-Operator S.A. Przesył Dystrybucja Odbiorcy końcowi 3

4 Regulacje prawne tworzą obecne i przyszłe warunki działania Operatorów Systemów Przesyłowych 4

5 Dyrektywa 2003/54/WE w sprawie wspólnych zasad wewnętrznego rynku energii elektrycznej najważniejsze zmiany w ramach III Pakietu Liberalizacyjnego skuteczny rozdział działalności w zakresie dostaw i produkcji od eksploatacji sieci; dalsza harmonizacja uprawnień i wzmacnianie niezależności krajowych organów regulacyjnych; ustanowienie niezależnego mechanizmu wspomagającego współpracę pomiędzy krajowymi organami regulacyjnymi; stworzenie mechanizmu dla operatorów systemów przesyłowych w celu poprawy koordynacji w zakresie funkcjonowania i bezpieczeństwa sieci, handlu transgranicznego oraz eksploatacji sieci; zwiększonej przejrzystości energetycznym. operacji na rynku 5

6 Rozporządzenie WE nr 1228/2003 r. w sprawie warunków dostępu do sieci w ramach transgranicznej wymiany energii elektrycznej - najważniejsze zmiany w ramach III Pakietu Liberalizacyjnego powołanie ENTSO - European Network for Transmission System Operators for Electricity w celu wzmocnienia współpracy i koordynacji OSP oraz formalnego usankcjonowania jej na poziomie europejskim; obowiązek opracowania przez Agencję Regulatorów (Agency for Cooperation of Energy Regulators powołaną przez odpowiednie Rozporządzenie WE) niewiążących ramowych wytycznych dla opracowywania kodeksów sieciowych, na bazie których ENTSO opracuje kodeksy sieciowe; ENTSO przyjmuje co 2 lata 10-letni plan rozwoju (10 year network development plan) uwzględniający prognozę wystarczalności generacji. 6

7 Dyrektywa 2005/89/EC dotycząca działań na rzecz zagwarantowania bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej i inwestycji infrastrukturalnych (a) Operatorzy Systemów Przesyłowych utrzymują odpowiedni poziomu bezpieczeństwa operacyjnego sieci, poprzez odpowiedni poziom technicznych rezerw zdolności przesyłowych dla celów zapewnienia bezpieczeństwa operacyjnego sieci oraz współpracują z zainteresowanymi innymi operatorami systemów. (b) operatorzy połączonych systemów przesyłowych, a w stosownych przypadkach także systemów dystrybucyjnych wymieniają informacje dotyczące funkcjonowania sieci szybko i efektywnie, zgodnie z minimalnym zakresem wymagań operacyjnych. Te same wymagania stosuje się, w odpowiednich przypadkach, do operatorów systemów przesyłowych i dystrybucyjnych, którzy są połączeni z operatorami systemów poza Wspólnotą. 7

8 Rozporządzenie WE nr 1228/2003 r. w sprawie warunków dostępu do sieci w ramach transgranicznej wymiany energii elektrycznej oraz Decyzja Komisji z 9 Listopada 2006 zawierająca Wytyczne z sprawie zarządzania i alokacji dostępnej zdolności przesyłowej połączeń wzajemnych pomiędzy systemami krajowymi Utworzenie rzeczywistego jednolitego wewnętrznego rynku energii elektrycznej powinno być promowane poprzez rozszerzenie handlu energią elektryczną. Unikanie zniekształceń konkurencji wynikających z różnych standardów bezpieczeństwa, działania i planowania stosowanych przez operatorów systemów przesyłowych w Państwach Członkowskich. Zapewnienie uczestnikom rynku przejrzystości w odniesieniu do dostępnych zdolności przesyłowych oraz standardów bezpieczeństwa, planowania i działania mających wpływ na dostępne zdolności przesyłowe. 8

9 Dyrektywa 2005/89/EC dotycząca działań na rzecz zagwarantowania bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej i inwestycji infrastrukturalnych Dyrektywa określa działania mające na celu zagwarantowanie bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej w celu zapewnienia właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego energii elektrycznej oraz zagwarantowanie: a) odpowiedniego poziomu mocy wytwórczych; b)odpowiedniej równowagi między dostawami a zapotrzebowaniem; c) właściwego poziomu połączeń międzysystemowych pomiędzy Państwami Członkowskimi w celu rozwoju rynku wewnętrznego. 9

10 Regulacje prawne Wymagania ekologiczne zaostrzane co kilka lat (SO 2, NO x ) Nowe regulacje UE: pakiet klimatyczny (3X20), w tym obowiązek osiągnięcia 15% udziału OZE w zużyciu energii w Polsce do 2020 r nowe standardy emisji SO 2, NO x i pyłu efekt: możliwe wyłączenie z eksploatacji ponad 50% mocy polskich elektrowni systemowych przed 2020r (ok. 12 tys. MW) 10

11 Ile mocy zainstalowanej w OZE potrzeba, aby spełnić wymagania UE? - szacunek Rok Oczekiwany udział OZE w finalnym zużyciu energii 5,1 % 10,4 % 10,4 % 15 % Wymagana moc zainstalowana w elektrowniach wiatrowych 1300 MW 4000 MW 4900 MW 7900 MW 6300 MW na północy Polski (80 % całkowitej mocy zainstalowanej) Założono współczynnik wykorzystania mocy zainstalowanej na poziomie 0,25 11

12 12

13 13

14 Sektor elektroenergetyczny Wytwarzanie PSE-Operator S.A. Przesył Dystrybucja Odbiorcy końcowi 14

15 Bezpieczeństwo KSE Niezawodność = Bezpieczeństwo + Wystarczalność Bezpieczeństwo Zdolność systemu elektroenergetycznego do przetrzymania nagłych awarii Wystarczalność Zdolność systemu elektroenergetycznego do dostawy wymaganej ilości mocy i energii do odbiorców Perspektywa czasowa od sekund do kilkunastu lat 15

16 Aktualne problemy funkcjonowania KSE Wyższy od planowanego wzrost zapotrzebowania na moc elektryczną, szczególnie w okresach letnich Ograniczone możliwości budowy nowych linii przesyłowych Brak tendencji wzrostowej sumarycznej mocy osiągalnej krajowych źródeł wytwórczych Efektem zagrożenie dla bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej 16

17 Wyższy od planowanego wzrost zapotrzebowania na moc elektryczną Szybkie tempo wzrostu gospodarczego Tendencja wzrostowa zapotrzebowania na moc, szczególnie wysoki wzrost w lecie i w dużych aglomeracjach (Warszawa, Wrocław, Poznań) Znacznie wyższy wzrost poboru mocy biernej 17

18 Struktura Wytwarzania w Polsce 40000? [MW] Lata Elektrownie Szczytowe Odnawialne Lokalne EC-przemysłowe EC Gazowe Węgiel Brunatny Węgiel Kamienny

19 Struktura wiekowa jednostek wytwórczych w KSE (EL + EC) 45 % udział mocy zainstalowanej w kraju ,9 14,7 40,9 23,0 8,5 5,0 do rok uruchomienia 19

20 Na strukturę generacji ma wpływ Niepewność co do długoterminowych celów ekologicznych CO 2 - Co po roku 2012? SO 2 i NOx jakie będą pułapy emisji w 2020 r? Niepewność prawna i organizacyjna związana z wdrażaniem prawa ekologicznego Nierozwiązany problem dotrzymania limitów SO 2 i NO x z Traktatu Akcesyjnego System handlu uprawnieniami do emisji CO 2 w I okresie wdrażany w trakcie trwania okresu rozliczeniowego 20

21 Na strukturę generacji ma wpływ Niejasna przyszłość co do celów redukcyjnych emisji CO 2, połączona z koniecznością decydowania już dziś o sposobie dostosowania do innych wymogów ekologicznych: zwiększa ryzyko niewłaściwych decyzji inwestycyjnych zwiększa ryzyko finansowe związane z inwestycjami w źródła wytwórcze Brak pewności i stabilności prawnych wymogów ekologicznych (częste zmiany prawa, brak rozstrzygnięć co do sposobu wdrożenia regulacji unijnych) jednym z czynników, opóźniających podejmowanie decyzji inwestycyjnych NIEDOSTATECZNY PRZYROST NOWYCH MOCY W KSE 21

22 Najważniejsze zmiany legislacyjne postulowane przez PSE Operator S.A. Prawne uznanie inwestycji infrastrukturalnych w sieci elektroenergetyczne za inwestycje o znaczeniu państwowym, służące zapewnieniu bezpieczeństwa powszechnego Uregulowanie prawa własności nieruchomości pod liniami energetycznymi Ustanowienie służebności gruntowej dla inwestycji liniowych Zapewnienie spójności planów rozwoju sieci przesyłowej z planami zagospodarowania przestrzennego 22

23 Inicjatywy regionalne Mini Fora Powołane na 11 Forum Florenckim IX IX.2004 w Rzymie dla ustalenia szczegółowego planu wprowadzania rynkowych mechanizmów w zarządzania ograniczeniami Podział na regiony: Europa Południowo udniowo-zachodnia (PT-ES ES-FR) UK i Irlandia (IE-UK UK-FR) Europa Centralno-Zachodnia (FR-BE BE-NL-LU-DE) Europa Centralno-Po Południowa (FR-IT IT-CH-DE-AT-SI-GR) Kraje Nordyckie (NO-DK DK-SE-FI-DE-PL) Europa Centralna i Wschodnia (DE-PL PL-CZ-SK-AT-HU- SI) Kraje Bałtyckie (EE-LV LV-LT) LT) 23

24 Regionalny Plan Sieci Przesyłowej możliwe problemy z bilansem w niektórych Krajach Nigdy 3% 4 % > 4% 24

25 Zasada Flow-base Kontrakty komercyjne - Fizyczny przepływ Ograniczenia przesyłowe 25 Przepływy mogące zagrozić bezpieczeństwu dostaw i ograniczyć wymianę

26 Metoda Flow-base Takie same zasady w Regionie, Uwzględnienie zależności pomiędzy granicami pomijalnych w metodzie NTC, Likwidacja wielostopniowego dostępu do połączeń, Grafikowanie pomiędzy dostawcą i odbiorcą w transakcji, Kompromis pomiędzy ryzykami, Wzrost social interest, Następny krok dla rynku regionalnego, Nowe szanse dla firm handlowych. 26

27 Ścieżka rozwoju w alokacji - market coupling - flow-based modelling Rodzaje alokacji Jednostronna Dwustronne Wielostronne Market Coupling Model sieci Jednostronne ATC Skoordynowane ATC Profile techniczne Flow-Based ścieżka #2 ścieżka #1 Ścieżka wdrożenia Region CW. Ścieżka wdrożenia region CEE. ETSO 27

28 Podsumowanie Tworzenie i wdrażanie regulacji i nowych zasad powinno odbywać się w sposób: pozwalający OSP na bezpieczne prowadzenie KSE zapewniający funkcjonowanie rynku energii Wymagania prawne, w tym promocja niektórych rodzajów źródeł i sposób ich wprowadzania nie powinny prowadzić do usztywnienia rynku Konieczne jest sprzężenie zwrotne pomiędzy bezpieczeństwem KSE, funkcjonowaniem rynku i regulacjami ekologicznymi Brak długoterminowych celów ekologicznych utrudnia budowanie strategii przedsiębiorstw i inwestowanie w nowe moce wytwórcze Konieczna jest harmonizacja krajowej i unijnej polityki energetycznej i ekologicznej (węgiel, energetyka jądrowa i ograniczanie emisji SO2, NOx i CO2) 28