WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE SZKOLNE Z PRZYRODY W KLASIE 6

Transkrypt

1 WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE SZKOLNE Z PRZYRODY W KLASIE 6 Na ocenę dopuszczającą uczeń: Na ocenę dostateczną uczeń: Na ocenę dobrą uczeń spełnia wymagania na ocenę dostateczną oraz: Na ocenę bardzo dobrą uczeń spełnia wymagania na ocenę dobrą oraz: Na ocenę celującą uczeń spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą oraz: Dział 1 - wyjaśnia, co to jest - wymienia czynniki, od - wyjaśnia etapy - opisuje znaczenie gleby - rozpoznaje rodzaje gleb Życie gleba; wskazuje na których zależy rodzaj gleby; powstawania gleby; jako bogactwa na podstawie ich profili; w glebie przykładowym profilu rysuje schematyczny profil opisuje poziomy glebowe naturalnego; podaje wyjaśnia, jak gruzełko- i wodzie glebowym warstwę glebowy; określa znaczenie na schematycznym profilu różnice między glebą wata budowa gleby próchniczną; warstwy próchnicznej dla glebowym; wymienia rodzaj leśną, a glebą wykorzy- wpływa na życie roślin; - podaje znaczenie gleby żyzności gleby; prezentuje gleby w zależności od skały stywaną pod uprawy - opisuje strefy dla roślin, zwierząt i ludzi; wybrane organizmy macierzystej; rolnicze; występowania roślin wymienia organizmy glebowe; - określa rolę dżdżownic - uzasadnia, dlaczego w jeziorze; podaje żyjące w glebie; - na wybranych przykładach w podnoszeniu żyzności dżdżownice zasługują na przykład łańcucha - wyjaśnia, dlaczego nie przedstawia przystosowania gleby; ochronę, pokarmowego wolno wypalać traw; roślin do życia w wodzie; - podaje argumenty - wyjaśnia, dlaczego po w środowisku - wymienia różnice między rozpoznaje pospolite przeciwko wypalaniu traw; przeprowadzonej słodkowodnym; środowiskiem wodnym organizmy słodkowodne; obserwacji organizmy - opisuje przebieg a środowiskiem lądowym; - opisuje narządy słodkowodnych należy wypuścić w tym rozwoju owadów; oddechowe skorupiaków, bezkręgowców; samym miejscu, skąd - wyjaśnia zasadę zwierząt wód słodkich pajęczaków i owadów; - opisuje strefy zostały pobrane; działania pęcherza w Polsce, ze szczególnym - klasyfikuje pospolitych występowania roślin - wykazuje różnice pławnego; uwzględnieniem ryb; przedstawicieli bezkręgow- w jeziorze; w warunkach życia - wykazuje związek - zalicza dżdżownice ców (okazy lub na - opisuje sposoby wymiany w wodzie i na lądzie, między elementami i pijawki do pierścienic, rysunkach) do gazowej ślimaków i małżów, wynikające z warunków budowy ciała płazów. a a ślimaki i małże do odpowiednich grup; - wymienia cechy środowiska; środowiskami, w których mięczaków; - wyjaśnia, co to znaczy, że charakterystyczne - określa, czym jest żyją te zwierzęta;

2 - krótko charakteryzuje ryby są zmiennocieplne; poznanych grup zwierząt plankton i jakie jest jego skorupiaki, pajęczaki - odróżnia płazy od innych bezkręgowych; znaczenie; i owady; zwierząt na podstawie ryb - porównuje skorupiaki, - wskazuje najważniejsze charakterystycznych cech; kostnych i chrzęstnych; pajęczaki i owady; przystosowania ryb do - opisuje przebieg - opisuje przebieg życia w środowisku rozmnażania się rozmnażania się ryb; wodnym; podaje przykłady i rozwoju płazów; - uzasadnia konieczność ryb słodkowodnych ochrony płazów; i morskich występujących w Polsce; płazów bezogonowych i ogoniastych występujących w Polsce; wymienia cechy przystosowujące płazy do życia w wodzie i na lądzie; Dział 2 - wymienia typowe cechy - opisuje warunki świetlne - porównuje warunki życia - uzasadnia, że Różnoro- środowisk lądowych; i temperaturowe na lądzie; na lądzie i w wodzie; zależności organizmów środowiska lądowe są dność roślin wpływu wpływu lądowych od światła; różnorodne pod organi- okrytonasiennych temperatury na życie rodzaju podłoża na życie - uzasadnia korzyści względem panujących zmów wykorzystywanych przez organizmów lądowych; organizmów; płynące dla roślin warunków; lądowych człowieka; - rozpoznaje sosnę, świerk - wykazuje zróżnicowanie z wytworzenia nasion - porównuje rośliny - odróżnia rośliny i jodłę; roślin okrytonasiennych; i owoców. okrytonasienne nagonasienne (iglaste) od - opisuje budowę i rolę charakteryzuje torfowce. i nagonasienne; okrytonasiennych; poszczególnych części - wskazuje różnice między paprotników chronionych; - opisuje powstawanie - rozróżnia mchy i mchu oraz rolę organów gadami, a płazami; rozpoznaje i krótko i znaczenie torfowisk; paprocie na podstawie paproci; - wyjaśnia, na czym polega charakteryzuje widłaki - uzasadnia konieczność

3 budowy zewnętrznej; - wymienia grupy gadów. stałocieplność i jakie oraz skrzypy. ochrony gadów; podaje - podaje charakterysty- polskich korzyści wynikają z niej dla - wykazuje, że przykłady gadów czne cechy gadów oraz ptaków występujących w zwierząt; rozmnażanie się i rozwój kopalnych; wymienia gady różnych środowiskach; - podaje cechy świadczące gadów stanowią - wskazuje cechy występujące w Polsce; - przedstawia budowę jaja o tym, że człowiek jest przystosowanie do życia budowy wewnętrznej - wymienia cechy budowy ptaka. ssakiem. na lądzie; ptaka świadczące o zewnętrznej ptaka - opisuje pokrycie ciała - opisuje rozmnażanie się przystosowaniu do lotu. świadczące o ssaków; i rozwój ptaków; - wykazuje różnorodność przystosowaniu do lotu; - wymienia cechy - porównuje torbacze, ssaków. ssaków charakterystyczne ssaków. stekowce i łożyskowce. żyjących w różnych środowiskach. Dział 3 - wymienia podstawowe - wskazuje, w jaki sposób - krótko omawia - wyjaśnia na przykładach, - wskazuje różnice w Funkcjono czynności życiowe jego organizm wykonuje poszczególne czynności na czym polega realizacji czynności wanie organizmów. czynności życiowe. życiowe. reagowanie na bodźce. życiowych między organizmó - wymienia sposoby - porównuje odżywianie się - opisuje przebieg - opisuje znaczenie roślin roślinami a zwierzętami. w odżywiania się samożywne i cudzożywne. fotosyntezy, uwzględnia w życiu człowieka. - podaje, jakie organizmy organizmów, ze - na dowolnie wybranych rolę chlorofilu, wyjaśnia - charakteryzuje są głównymi wskazaniem, u których przykładach ptaka i ssaka znaczenie procesu płynożerców i producentami na lądach grup organizmów roślinożernego oraz ptaka fotosyntezy. planktonożerców, ich i w wodach. występują. i ssaka mięsożernego - opisuje różnorodność przystosowania do - wskazuje różnice wskazuje ich przystosowań mięsożerców zdobycia pokarmu, między pokarmem roślinożerców przystosowania do i roślinożerców do roślinnym a zwierzęcym i mięsożerców zdobywania pokarmu. zdobywania pokarmu. egzotycznych i wynikające z tego z najbliższego otoczenia. - wykazuje doświadczalnie, roślinożerców i konsekwencje dla - wymienia składniki materiałów energetycznych, że czynnikiem niezbędnym mięsożerców, prawidłowo roślinożerców. powietrza; zalicza spalanie a wśród nich tłuszcze do spalania jest tlen; określając kontynent, na - identyfikuje

4 do przemian roślinne i zwierzęce, określa produkty spalania którym żyją. doświadczalnie produkty nieodwracalnych; opisuje - określa znaczenie tlenu paliw ciekłych i stałych przy - uzasadnia, że spalanie spalania i oddychania: zjawiska towarzyszące jako gazu podtrzymującego swobodnym dostępie jest źródłem energii; dwutlenek węgla, parę spalaniu. spalanie; wymienia wspólne powietrza. określa produkty spalania wodną oraz podaje ich produkty spalania i - podaje, co jest niezbędne paliw ciekłych i stałych w nazwy. zwierząt prowadzących oddychania; wyjaśnia, co do oddychania warunkach niedoboru - dostrzega analogię wymianę gazową za jest celem oddychania; komórkowego i co powstaje powietrza. między oddychaniem a pomocą płuc i skrzeli. uzasadnia, że wszystkie w wyniku tego procesu. - określa sposób spalaniem (np. drewna - wyjaśnia, co jest celem organizmy muszą wykonywania wymiany lub węgla). rozmnażania się, oddychać. sposobów bezpłciowego gazowej przez rośliny; - uzasadnia, dlaczego - określa, jaka jest istota rozmnażania się, wykazuje, że oddychanie pewne organizmy należą gatunków organizmów rozmnażania płciowego. - wykazuje, że rośliny, jest związane z do jednego gatunku, a żyjących w najbliższym podobnie jak zwierzęta, odżywianiem się. inne nie. otoczeniu. rozmnażają się płciowo. - porównuje rozmnażanie się płciowe i bezpłciowe. Dział 4 - wyjaśnia założenia teorii - opisuje hipotezę - uzasadnia, że dzięki - opisuje budowę Układu - porównuje historyczne Planeta heliocentrycznej Mikołaja dotyczącą powstania Słońcu może istnieć życie Słonecznego, hipotezy (poglądy) Ziemia Kopernika, Układu Słonecznego, na Ziemi, - wymienia powody, dla dotyczące Układu - wymienia planety Układu - wymienia planety Układu - opisuje ruch planet Układu których Pluton przestał Słonecznego. Słonecznego, Słonecznego, w kolejności Słonecznego oraz krótko być uznawany za planetę. - opisuje różne obiekty - opisuje przyczyny od Słońca, dzieli je na charakteryzuje planety - porównuje cechy klimatu astronomiczne. powstawania zaćmienia skaliste i gazowe. Układu Słonecznego; wybranej planety i Ziemi - uzasadnia podział Słońca. - wymienia cechy klimatu - wymienia i opisuje oraz wyjaśnia, dlaczego substancji budujących - wskazuje na schemacie wybranej planety skalistej warstwy budujące Ziemię, panują na niej warunki skorupę ziemską na układu planet wybraną i wyjaśnia, dlaczego nie - posługując się graficznym niesprzyjające życiu. proste i złożone. przez nauczyciela planetę; rozwinęło się na niej życie. schematem budowy Ziemi. - wykreśla, według opisu, - wymienia cechy opisuje wybraną planetę - charakteryzuje substancje wskazuje na globusie diagram słupkowy poznanych globusów,

5 Układu Słonecznego. metaliczne i niemetaliczne, półkulę północną i rozpowszechnienia - wyjaśnia, jakie - wymienia warstwy - określa zastosowanie południową oraz wschodnią niektórych substancji znaczenie dla życia na budujące Ziemię, wybranych materiałów i zachodnią, prostych (pierwiastków Ziemi ma nachylenie osi - rozróżnia przedmioty o właściwościach - podaje cechy południków głównych) budujących ziemskiej do płaszczyzny wykonane z materiałów o metalicznych. i równoleżników. skorupę ziemską. obrotu. właściwościach - wymienia rodzaje - wyjaśnia obserwowane - uzasadnia, że globus jest - oblicza godzinę czasu metalicznych i globusów. zjawisko pozornego ruchu dobrym modelem naszej lokalnego na podstawie niemetalicznych. - wyjaśnia termin górowanie gwiazd na niebie, planety. długości geograficznej, - wskazuje na globusie Słońca, - wyjaśnia zjawisko - uzasadnia wprowadzenie - opisuje pozostałe bieguny oraz oś ziemską, - wyjaśnia, że na Ziemi powstawania dnia i nocy w niektórych państwach (nieujęte w podręczniku) rozróżnia południki występują strefy czasowe jako następstwo ruchu czasu urzędowego, skutki ruchu obrotowego i równoleżniki. oraz słoneczny (lokalny) obrotowego Ziemi, - na podstawie mapy stref Ziemi. - definiuje ruch obrotowy i czas urzędowy. - wyjaśnia znaczenie czasowych w atlasie - samodzielnie wykonuje Ziemi; wymienia dzień - wymienia daty utworzenia stref czasowych. odczytuje różnice czasu rysunki przedstawiające i noc jako skutek ruchu rozpoczęcia pór roku, - posługuje się terminami: w różnych miejscach na położenie Słońca i Ziemi obrotowego. wyjaśnia terminy równonoc zwrotnik Raka, zwrotnik Ziemi. w dniach rozpoczęcia - definiuje ruch obiegowy i przesilenie, Koziorożca, koła - wskazuje rysunek por roku, Ziemi, podaje jego czas - wyjaśnia, dlaczego co 4 podbiegunowe; wskazuje je przedstawiający położenie - wyjaśnia zależność pór trwania, wymienia jego lata luty ma 29 dni, na globusie. Ziemi w stosunku do roku od wysokości najważniejszy skutek - wymienia i wskazuje na - wyjaśnia znaczenie Słońca w dniach przesileń Słońca nad występowanie pór roku. mapie strefy oświetlenia terminów: wszechocean, i równonocy, widnokręgiem. - nazywa i wskazuje na Ziemi. wyspa, półwysep, - wyjaśnia, w jaki sposób - wyjaśnia, w jaki sposób globusie oraz mapie - wyjaśnia terminy linia przylądek, zatoka, cieśnina, położenie Słońca w dany czynnik wpływa na kontynenty i oceany, brzegowa rozwinięta - określa, bez mapy, stosunku do osi ziemskiej zmianę zasolenia mórz i nierozwinięta, oraz półkulę, na której leży dany warunkuje oświetlenie i oceanów (zwiększa świata przykładową rozpoznaje je na mapie; kontynent. Ziemi, zasolenie czy zmniejsza wyspę, półwysep, - podaje nazwę: - rozpoznaje i wskazuje i dlaczego).

6 archipelag wysp. największego, granice między Afryką, rysunki przedstawiające - wymienia przykładowe - wskazuje poszczególne najmniejszego, a Europą i Afryką, a Azją położenie Ziemi w (największe) państwa kontynenty na globusie, najzimniejszego i oraz między innymi stosunku do Słońca w leżące na mapie ściennej świata najcieplejszego kontynentu. kontynentami, dniach rozpoczynających poszczególnych oraz mapie w atlasie, - wskazuje i odczytuje z - opisuje przystosowania pory roku. kontynentach, - wymienia i wskazuje na mapy nazwy większych organizmów do życia w - opisuje budowę dna mapie oceany i morza wysp, półwyspów, cieśnin strefie przybrzeżnej i toni oceanicznego, wskazuje (wymienione przez oblewające poszczególne i mórz przybrzeżnych wodnej, na mapie: szelf, stok nauczyciela) większe kontynenty. każdego kontynentu, - układa prosty łańcuch kontynentalny, rów krainy geograficzne, - rozpoznaje rodzaj linii pokarmowy występujący oceaniczny, grzbiet rzeki i jeziora oraz morskich organizmów brzegowej przy różnych w oceanie. oceaniczny, obiekty na różnych samożywnych i kontynentach i uzasadnia - ocenia znaczenie podróży - wymienia czynniki kontynentach. cudzożywnych, swój wybór, Kolumba i Magellana dla mające wpływ na - analizuje, porównuje - opisuje przystosowania rozwoju myśli geograficznej, zasolenie mórz i oceanów. mapy tematyczne zwierząt do życia w poszczególne kontynenty i - opisuje położenie różnych kontynentów, głębinach oceanicznych. obiekty na różnych Australii w stosunku do wyciąga wnioski. - opisuje najdawniejsze kontynentach, oraz podaje innych kontynentów, - układa prosty łańcuch odkrycia geograficzne, czy jest to kraina - uzasadnia różnice we pokarmowy występujący które przyczyniły się do geograficzna, wyspa, florze i faunie między w głębinach zmiany sposobu myślenia półwysep i itp. Australią, a innymi oceanicznych, o Ziemi, - wyjaśnia, co to jest kontynentami (relikty i - porównuje warunki - opisuje wyprawy plankton, endemity), panujące w Kolumba i Magellana. - wymienia czynniki - podaje powierzchnię poszczególnych strefach niezbędne do zachodzenia kontynentów od oceanicznych. procesu fotosyntezy. największego do - ocenia znaczenie ery - wymienia dwa nazwiska najmniejszego. wielkich odkryć Polaków, którzy przyczynili - wyjaśnia różnice w geograficznych dla

7 się do poznania różnych sposobie odżywiania się rozwoju świata. zakątków kuli ziemskiej, fitoplanktonu i trasy zooplanktonu, wybranych podróżników. - wyjaśnia, jak odżywiają się organizmy w głębinach oceanicznych. - wyjaśnia, dlaczego wiek XV i XVI nazwano erą wielkich odkryć geograficznych - opowiada o zdobywcach biegunów ziemskich, podaje ich nazwiska. Dział 5 - wymienia i wskazuje na - wymienia strefy roślinne - charakteryzuje strefy - wskazuje różnice między - uzasadnia Krajobrazy mapie strefy klimatyczne, występujące na Ziemi, klimatyczne, strefami klimatycznymi występowanie Ziemi - określa w przybliżeniu - określa położenie danej - opisuje strefy roślinne i roślinnymi i je uzasadnia, krajobrazów położenie strefy roślinnej strefy klimatycznej i występujące na kuli wpływu astrefowych, podaje w stosunku do równika. roślinnej w stosunku do ziemskiej, różnych czynników przykłady takich innych stref. - wymienia strefy leśne i przyrodniczych na krajobrazów; świata obszary - wymienia cechy klimatu bezleśne. powstawanie stref - prezentuje bogactwo występowania wilgotnych typowego dla obszarów - opisuje klimat wilgotnych roślinnych, roślin i zwierząt żyjących lasów równikowych, zajmowanych przez lasów równikowych i - na podstawie analizy w wilgotnych lasach wilgotne lasy równikowe, związane z nim warunki klimatogramów równikowych różnych organizmów żyjących - prezentuje prostą życia organizmów. charakteryzuje klimat kontynentów. w wilgotnym lesie zależność pokarmową - interpretuje dane poszczególnych stref, - wskazuje i równikowym. występującą w wilgotnym przedstawione na uzasadnia różnice między charakteryzuje obszary

8 lesie równikowym. wykresach klimatycznych nimi; trawiaste na różnych świata obszary - wymienia dotyczące średnich - opisuje warunki życia kontynentach. zajmowane przez charakterystyczne cechy miesięcznych opadów i organizmów w - prezentuje fragmenty sawanny, klimatu sawann oraz temperatury powietrza. poszczególnych strefach literatury opisujące opisuje przystosowania - wymienia klimatycznych. krajobraz i warunki życia organizmów organizmów do życia na charakterystyczne cechy - wyjaśnia, dlaczego na pustyniach różnych zamieszkujących obszarach trawiastych, klimatu obszarów obecnie obszary trawiaste kontynentów. sawanny. - prezentuje prostą zajmowanych przez step, stepy są nazywane - ocenia zmiany zależność pokarmową pampę, prerię. spichlerzem świata. krajobrazu naturalnego w organizmów występującą na sawannie. - rozpoznaje na ilustracjach - wyjaśnia, jak zmieniła się basenie Morza zamieszkujących step, świata i nazywa rodzaje pustyń. roślinność regionu Śródziemnego w pampę, prerię. występowanie obszarów - uzasadnia, dlaczego świat śródziemnomorskiego na kontekście szybkiego zajmowanych przez zwierzęcy w krajobrazie przestrzeni wieków. rozwoju turystyki, świata obszary pustynne, obszary trawiaste klimatu śródziemnomorskim jest - wyjaśnia, dlaczego Alpy powodującego umiarkowanego, ubogi, wymienia zwierzęta nazywamy barierą zagrożenie dla organizmów - prezentuje prostą tej strefy. klimatyczną; wyjaśnia środowiska. zamieszkujących pustynie. zależność pokarmową - wymienia państwa, na przyczyny różnic w - ocenia szanse występującą na stepie, których obszarze leżą Alpy, klimacie na stokach dalszego rozwoju obszar basenu Morza pampie lub prerii. określa, którą część kraju południowych i północnych turystyki w Alpach w Śródziemnego, - wymienia cechy klimatu zajmują, Alp, kontekście ochrony - krótko (3 4 zdania), na obszarów pustynnych na - opisuje piętra roślinne w - wyjaśnia etapy krajobrazu naturalnego, podstawie mapy, opisuje podstawie interpretacji Alpach w porównaniu z powstawania lodu - podaje informacje o ukształtowanie terenu wykresu klimatycznego, piętrami roślinnymi w lodowcowego w kotłach Alpach, wokół Morza - opisuje przystosowania Tatrach (podobieństwa lodowcowych w Alpach, niezamieszczone w Śródziemnego. organizmów do życia na i różnice), podaje - wyjaśnia powstawanie podręczniku. pustyni. przykładowe rośliny w jęzorów lodowcowych. - charakteryzuje obszary ogólnogeograficznej - wyjaśnia termin makia i danym piętrze. - wyjaśnia, dlaczego w leśne klimatu

9 obszar Alp, wymienia przykładowe - opisuje klimat tundrze nie występują umiarkowanego - wymienia atrakcje rośliny strefy umiarkowany chłodny i drzewa, chłodnego na kuli turystyczne Alp. śródziemnomorskiej, związane z nim warunki - wyjaśnia termin ziemskiej. - wymienia ważniejsze życia organizmów w tajdze. wieloletnia zmarzlina. - określa warunki życia świata obszary porośnięte miasta leżące w krajobrazie - porównuje strategie - wymienia charaktery- na obszarach tajgą oraz podaje śródziemnomorskim oraz różnych zwierząt styczne rośliny i zwierzęta okołobiegunowych z przykłady roślin i zwierząt uzasadnia, dlaczego jest to zapewniające im zamieszkujące tundrę podkreśleniem różnic charakterystycznych dla rejon atrakcyjny dla przetrwanie zimy. Arktyki, wskazując te, między Arktyką i tajgi. turystów. - opisuje klimat strefy które żyją tam stale i te, Antarktydą. - opisuje krajobraz gór okołobiegunowej i związane które pojawiają się tylko świata obszary porośnięte wysokich w porównaniu z z nim warunki życia w latem. tundrą oraz podaje górami niskimi, np. tundrze, przykłady organizmów Świętokrzyskimi poznanymi - układa prosty łańcuch zamieszkujących tundrę. w klasie 5., pokarmowy występujący - opisuje klimat Alp, po w tundrze. świata obszary zaliczane stronie północnej i - opisuje różnorodność do strefy okołobiegunowej południowej, organizmów oraz podaje przykłady - wyjaśnia termin granica zamieszkujących obszary organizmów wieloletniego śniegu; Arktyki i Antarktydy oraz zamieszkujących obszary - wymienia, na podstawie układa prosty łańcuch polarne. interpretacji wykresu pokarmowy występujący na klimatycznego, cech obszarach polarnych. poszczególnych stref klimatycznych; - opisuje przystosowania roślin i zwierząt do życia \w tajdze i tundrze, oraz

10 układa prosty łańcuch pokarmowy występujący w tych strefach;. - wskazuje przystosowania organizmów do życia na obszarach Arktyki i Antarktydy. Dział 6 - wymienia jednostki masy - przelicza jednostki masy - oblicza gęstość substancji, - interpretuje gęstość jako - przekształca wzór na Bliżej i objętości, i objętości, znając jej masę i objętość, wielkość fizyczną. gęstość i wyznacza z fizyki - wyznacza masę i - definiuje gęstość, - interpretuje pojęcie masy i - prezentuje symbole niego masę lub objętość. objętość wybranych ciał. na podstawie jednostki gęstości. literowe prędkości, drogi i - przekształca wzór na - opisuje dowolny ruch masy i objętości podaje - podaje przykład czasu oraz formułę prędkość, wyznaczając z ciała, jednostkę gęstości. świadczący o względności matematyczną definiującą niego drogę lub czas. ruchów - wyjaśnia pojęcie układu ruchu, prędkość. - oblicza parametry prostoliniowych i odniesienia, - stosuje definicję prędkości - oblicza prędkość ruchu na podstawie krzywoliniowych. - wyjaśnia terminy tor i do wyznaczenia jej poruszających się ciał, definicji prędkości. - porównuje prędkości droga, wartości. znając drogę i czas jej - opisuje skutki poruszających się ciał. - wymienia jednostki czasu i - przelicza jednostki drogi, przebycia. występowania siły tarcia - opisuje zjawisko tarcia w potrafi je przeliczać, czasu i prędkości. - podaje, w jaki sposób lub oporu ruchu w ciałach stałych i cieczach, - wymienia jednostki drogi i - wyjaśnia, od czego zależy można zmniejszyć lub przykładzie podanym - opisuje opory ruchu potrafi je przeliczać. siła tarcia dwóch trących się zwiększyć siłę tarcia. przez nauczyciela. występujące w przyrodzie. - opisuje sposób powierzchni. - wyjaśnia pojęcie - wymienia wielkości - wymienia źródła energii wyznaczenia prędkości - opisuje wygląd i funkcję przewodnika i izolatora, fizyczne elektrycznej, dowolnego ciała. przewodu elektrycznego, - wymienia napięcie, jako charakteryzujące prąd - wymienia przykładowe - opisuje pozytywne i cechę charakteryzującą elektryczny oraz ich odbiorniki energii negatywne skutki oporów niebezpiecznego źródła energii elektrycznej. jednostki.

11 elektrycznej. ruchu w przyrodzie. użytkowania urządzeń - wyjaśnia znaczenie - rysuje schemat obwodu - wymienia elementy - opisuje przepływ prądu elektrycznych. zabezpieczania obwodu elektrycznego prostego obwodu elektrycznego, - rysuje schemat obwodu elektrycznego w naszych zawierającego dwa lub elektrycznego. elektrycznego na podstawie domach, więcej odbiorników. - wymienia urządzenia przewodników i izolatorów. jego rzeczywistego - wymienia sytuacje, w - opisuje budowę i elektryczne używane w - opisuje za pomocą wyglądu, jakich może dojść do zasady działania domach, symboli elementy prostego - łączy elementy obwodu porażenia prądem urządzenia - podaje podstawowe obwodu elektrycznego, elektrycznego na podstawie elektrycznym. elektrycznego na zasady bezpieczeństwa - wymienia warunki narysowanego schematu. - prezentuje na wybranym podstawie instrukcji obowiązujące podczas przepływu prądu - opisuje zasadę przykładzie zasadę obsługi. korzystania z urządzeń elektrycznego w obwodzie. bezpiecznego użytkowania działania prostego - podaje zastosowania elektrycznych. - określa miejsce przykładowego urządzenia urządzenia elektrycznego. magnesów. - rozróżnia odnawialne i podłączenia i sposób elektrycznego. - uzasadnia korzyści - opisuje wykorzystanie nieodnawialne źródła użytkowania przykładowego - uzasadnia pojęcia: płynące z oszczędzania elektromagnesu. energii, urządzenia elektrycznego. odnawialne i nieodnawialne energii. - wymienia sposoby - krótko charakteryzuje źródła energii, - opisuje pole oszczędzania energii wybrane źródła energii, - wyjaśnia szkodliwy wpływ magnetyczne wokół elektrycznej. na środowisko produktów magnesu sztabkowego i - wymienia nazwy szkodliwego działania spalania paliw kopalnych. podkowiastego. magnesów trwałych, kwaśnych opadów na - rozróżnia bieguny - wyjaśnia, co pokazuje podaje, kiedy dochodzi do rośliny. magnetyczna oraz określa igła magnetyczna. odpychania, a kiedy do - opisuje pojęcie biegunów je za pomocą symbolu przyciągania biegunów magnetycznych. i koloru. magnetycznych dwóch - opisuje pole magnetyczne - buduje własny kompas, różnych magnesów. Ziemi, - buduje własny - opisuje sposób - wyjaśnia znaczenie elektromagnes. wyznaczania biegunów występowania pola

12 magnetycznych Ziemi. magnetycznego Ziemi dla niektórych zwierząt. Dział 7 - wymienia cechy badacza - wymienia źródła wiedzy o - wyjaśnia znaczenie - określa warunki, w - opisuje poznane Powtórzen przyrody, tematyce przyrodniczej i obserwacji i doświadczeń których pozostaje próba zjawiska przyrodnicze, ie przed - opisuje sposoby wskazuje ich znaczenie w w poznawaniu przyrody, badawcza i próba posługując się gimnazjum poznawania przyrody, formułowaniu wniosków z - wskazuje różnice między kontrolna doświadczenia schematem lub - opisuje rolę zmysłów w obserwacji i doświadczeń, próbą badawczą i próbą przyrodniczego, modelem, odbieraniu wrażeń ze - odróżnia próbę kontrolną kontrolną, - planuje kartę obserwacji - wyjaśnia, kiedy można środowiska zewnętrznego, od próby badawczej w - wyjaśnia, czym się różni przyrodniczej, wyciągać wnioski z doświadczeniu, obserwacja od - opisuje znaczenie karty obserwacji i przyrządów optycznych doświadczenia pracy doświadczenia. doświadczeń. służących do obserwacji dokumentowania przyrodniczego. - definiuje poznane pojęcia - wyciąga wnioski z wymienionych obiektów obserwacji i doświadczeń - posługuje się drobinowym i opisuje poznane zjawiska doświadczeń, przyrodniczych, przyrodniczych. modelem budowy materii, przyrodnicze, posługując - szacuje odległość od - planuje proste - opisuje poznane zjawiska - określa warunki, w których się schematem lub centrum burzy na doświadczenie fizyczne i przemiany zachodzą poznane zjawiska modelem. podstawie prędkości przyrodnicze pozwalające chemiczne, wyjaśnia fizyczne, - porównuje prędkość dźwięku, światła i czasu poznać rozwój dowolnej poznane pojęcia. - wymienia przyrządy, za dźwięku i prędkość między błyskiem pioruna rośliny, - przedstawia na mapie pomocą których mierzymy światła. a grzmotem. pogody składniki za poszczególne składniki - rozróżnia mchy, - opisuje sposoby obiektów przyrodniczych, pomocą znaków pogody, paprocie, skrzypy i widłaki, rozmnażania się roślin. które można obserwować. synoptycznych, - opisuje pogodę na - wymienia warunki trzech - opisuje, jakie są przyczyny podstawie mapy niezbędne do przebiegu zwierząt egzotycznych stanów skupienia powstawania tęczy, synoptycznej lub fotosyntezy. żyjących w różnych substancji i ich mieszanin, - opisuje przyczyny komunikatu słownego. - porównuje pierścienice, środowiskach i ich występowania burz. - podaje funkcje organów skorupiaki, pajęczaki, przynależność

13 poznanych zjawisk roślin roślinnych. owady i mięczaki, systematyczną. odwracalnych i przemian rosnących w różnych - porównuje ryby, płazy, - wskazuje przystosowania - opisuje hierarchiczną chemicznych, środowiskach, gady, ptaki i ssaki, ryb do życia w wodzie i budowę ciała człowieka, - rozpoznaje pospolite - klasyfikuje pospolite ptaków do lotu. podaje odpowiednie zastosowania materiałów gatunki nagonasiennych i zwierzęta różnych - opisuje tkankę jako przykłady. zależnie od ich okrytonasiennych, środowisk do głównych zespół komórek, - uzasadnia właściwości. - podaje miejsce grup systematycznych. - opisuje układy narządów stwierdzenie, że aktywny - wymienia podstawowe zachodzenia i cel procesu komórek budujących organizm wypoczynek sprzyja składniki pogody, fotosyntezy. budujących ciało człowieka, człowieka, utrzymaniu zdrowia, rozróżnia opady i osady - wymienia wspólne cechy tkanek - charakteryzuje etapy - wymienia zasady atmosferyczne. zwierząt, budujących ciało człowieka. rozwoju człowieka. zdrowego stylu życia i - rozróżnia rośliny zielne, - opisuje podstawowe - uzasadnia konieczność uzasadnia konieczność drzewa i krzewy, zasady opieki nad zachowania postawy negatywnego wpływu ich stosowania. - rozpoznaje organy zwierzętami domowymi. asertywnej wobec presji wybranych gatunków - wykazuje, dobierając roślinne, - wymienia narządy otoczenia, zwierząt, roślin, grzybów, argumenty dotyczące - opisuje zmiany w świecie budujące organizm - wymienia podstawowe bakterii i wirusów na fizjologii organizmu roślin zachodzące w ciągu człowieka i określa ich zasady postępowania zdrowie człowieka. człowieka, szkodliwy roku. przynależność do z produktami spożywczymi. - charakteryzuje wpływ alkoholu, nikotyny odpowiedniego układu, - opisuje zasady poszczególne pasy rzeźby i substancji zwierząt żyjących w - podaje funkcje wybranych właściwego odżywiania się. terenu w Polsce, psychoaktywnych. różnych środowiskach, układów narządów - omawia podział - wyjaśnia, na jakiej - ocenia skuteczność - rozróżnia bezkręgowce i człowieka. administracyjny Polski, podstawie zostały w różnych form ochrony kręgowce. - określa położenie pasów Polsce wydzielone pasy przyrody, - wymienia komórkę jako zachowań i sytuacji, które rzeźby terenu względem rzeźby terenu, - podaje informacje najmniejszy element mogą zagrażać zdrowiu i siebie. - na podstawie opisu cech dotyczące krain budujący wszystkie życiu człowieka, - wymienia wszystkie krajobrazu, rozpoznaje i geograficznych Polski, organizmy, - wymienia podstawowe następstwa ruchów Ziemi. podaje nazwę pasa rzeźby nieujęte w podręczniku

14 zasady bezpiecznego - wyjaśnia pojęcie terenu, (ciekawostki). układów narządów zachowania się w domu. wszechoceanu, - opisuje formy ochrony - wyjaśnia występowanie budujących organizm - podaje propozycje - charakteryzuje dno przyrody w Polsce. na Ziemi krajobrazów człowieka, asertywnego zachowania oceaniczne. - podaje co najmniej 5 astrefowych, - wymienia etapy rozwoju się wobec presji otoczenia. cech charakteryzujących - analizuje mapy człowieka, - wymienia państwa Ziemię jako planetę, tematyczne i wyciąga - opisuje zmiany graniczące z Polską, podaje - charakteryzuje wnioski. zachodzące w od której strony świata dane kontynenty, określając ich organizmach dziewcząt i państwo jest naszym położenie, linię brzegową i chłopców podczas sąsiadem. inne cechy, dojrzewania płciowego. - wymienia instytucje - wyjaśnia, dlaczego na - opisuje zachowania państwowe znajdujące się Ziemi występują strefy zapobiegające chorobom w stolicy, oświetlenia Ziemi i przenoszonym przez - wymienia nazwy, i krótko dlaczego na ich obszarze zwierzęta, bakterie, omawia (w jednym zdaniu), występują strefy wirusy, pasy rzeźby terenu w klimatyczne, - wyjaśnia, na co należy Polsce, - charakteryzuje strefy zwracać uwagę podczas - opisuje, w jaki sposób klimatyczne Ziemi. zakupu i przechowywania można chronić przyrodę. produktów spożywczych. - charakteryzuje ruchy Ziemi, określa wokół czego produktów spożywczych się odbywa, czas trwania korzystnie i niekorzystnie itp. wpływających na organizm - charakteryzuje linię człowieka, brzegową rozwiniętą i - wyjaśnia, na czym nierozwiniętą. polega higiena skóry,

15 włosów, zębów, paznokci i odzieży, - wskazuje właściwe sposoby spędzania wolnego czasu z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa w czasie gier i zabaw, - podaje numery alarmowe. - podaje pełną nazwę państwa polskiego, - podaje nazwę miasta będącego stolicą Polski, - wymienia i wskazuje na mapie większe miasta Polski, - na podstawie mapy opisuje ukształtowanie powierzchni Polski. - wymienia nazwy ruchów Ziemi, - wymienia najważniejsze następstwo ruchu obrotowego i obiegowego Ziemi, - wymienia i wskazuje na

16 mapie kontynenty i oceany kuli ziemskiej. Dział 8 wymienia nazwy prostych przedstawia przełomowe wyjaśnia znaczenie metod przedstawia zalety i wady uzasadnia znaczenie Osiągnięcia narzędzi stosowanych wydarzenia w dziejach posługiwania się ogniem, materiałów pisarskich przełomowych odkryć dla człowieka przez ludzi pierwotnych, ludzkości, opisuje wpływ hutnictwa stosowanych w historii rozwoju ludzkości. wymienia nazwy opisuje sposoby szkła na rozwój nauk ludzkości. wymienia wydarzenia z surowców stosowanych w wytwarzania pierwszych przyrodniczych. wymienia powody, dla współczesnej historii dawnych czasach do naczyń używanych przez wskazuje w kolejności których ludzie chcą podboju kosmosu. wyrobu narzędzi. człowieka. chronologicznej wydarzenia poznawać kosmos. charakteryzuje sposoby wymienia przyrządy i wymienia ważne związane z podbojem porównuje zasady przesyłania informacji w sposoby służące wydarzenia związane z kosmosu. działania telefonii technice analogowej i poznawaniu kosmosu. podbojem kosmosu. podaje przeznaczenie stacjonarnej i komórkowej cyfrowej. wyjaśnia znaczenie wymienia podstawowe podstawowych elementów (mobilnej). wyjaśnia istotę chorób terminu telekomunikacja, elementy sieci sieci telekomunikacyjnej, wyjaśnia, na czym polega nowotworowych. wymienia rodzaje sieci telekomunikacyjnej, przedstawia zasadę miażdżyca. uzasadnia znaczenie tworzące wspólną sieć wymienia zastosowania działania telefonu. omawia dokonania dokonań polskich telekomunikacyjną, komputera. wyjaśnia zasadę działania polskich uczonych i uczonych dla rozwoju wskazuje podstawowe wymienia najważniejsze szczepionki oraz wynalazców. nauki. elementy komputera. odkrycia w dziedzinie antybiotyków, przedstawia ideę rozwoju wymienia alternatywne wymienia zasady zwalczania chorób podaje przykłady narządów, zrównoważonego. źródła energii i profilaktyki chorób układu zakaźnych i ich twórców które można przeszczepiać. podaje przykłady metod uzasadnia celowość ich krążenia. oraz określa, kiedy miały zestawia nazwiska badawczych stosowanych poszukiwania. wymienia nazwiska pięciu miejsce. sławnych Polaków z w fizyce, chemii, biologii i wykazuje istnienie sławnych Polaków, prezentuje sylwetki dziedziną wiedzy i okresem geografii, związków między wymienia odkrycia, wybranych, sławnych działalności. uzasadnia znaczenie nauk różnymi naukami dokonania, wynalazki Polaków. wymienia i krótko opisuje przyrodniczych dla przyrodniczymi. poszczególnych osób. wymienia 3 agendy ONZ i główne problemy ludzkości. rozwoju cywilizacji

17 podaje przykłady określa ich główne zadania, podaje przykłady zagadnień ludzkiej. codziennych działań ludzi, podaje przykłady polskich fizycznych, chemicznych, które mogą się przyczynić organizacji charytatywnych i biologicznych i do ochrony środowiska. ich działalności. geograficznych, które były wymienia nauki krótko omawia, czym się omawiane na lekcjach przyrodnicze, zajmują: fizyka, chemia, przyrody. podaje po jednym biologia i geografia. przykładzie zagadnień związanych z fizyką, chemią, biologią i geografią. Wymagania edukacyjne zostaną dostosowane zgodnie z wytycznymi z opinii psychologiczno-pedagogicznej wobec uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się. Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych: w trakcie rozwiązywania zadań tekstowych sprawdzam, czy uczeń przeczytał treść zadania i czy prawidłowo ją zrozumiał, w razie potrzeby udzielam dodatkowych wskazówek w czasie sprawdzianów zwiększam ilość czasu na rozwiązanie zadań uwzględniam trudności związane z myleniem znaków działań, przestawianiem cyfr, zapisywaniem schematów, rysowaniem wykresów itp. materiał sprawiający trudność dzielę na mniejsze porcje unikam długich i skomplikowanych poleceń nie obniżam ocen za błędy ortograficzne i nieczytelne pismo oceniam tok rozumowania, nawet gdyby ostateczny wynik zadania był błędny, co może wynikać z pomyłek rachunkowych w czasie odpowiedzi ustnych dyskretnie naprowadzam, daję więcej czasu na przypomnienie podczas uczenia stosuję techniki skojarzeniowe i przyczynowo-skutkowe ułatwiające zapamiętywanie wprowadzam w nauczaniu metody aktywne, angażujące jak najwięcej zmysłów (ruch, dotyk, wzrok, słuch), staram się używać wielu pomocy dydaktycznych, urozmaicać proces nauczania różnicuję formy sprawdzania wiadomości i umiejętności tak, by ograniczyć ocenianie na podstawie pisemnych odpowiedzi ucznia w razie potrzeby przeprowadzam sprawdziany ustne z ławki, również indywidualnie, często oceniam prace domowe mgr Magdalena Armada