LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY I MIGRACJE W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM

Transkrypt

1 URZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE STATISTICAL OFFICE IN KRAKÓW LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY I MIGRACJE W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM w 2010 R. POPULATION, VITAL STATISTICS AND MIGRATION IN MAŁOPOLSKIE VOIVODSHIP IN 2010 YEAR XI ROK XI STATISTICAL INFORMATION AND ELABORATIONS INFORMACJE I OPRACOWANIA STATYSTYCZNE KRAKÓW, JULY 2011 KRAKÓW, LIPIEC 2011

2 WYDAWCA Urząd Statystyczny w Krakowie ul. Kazimierza Wyki Kraków EDITOR Statistical Office in Kraków 3 Kazimierza Wyki St Kraków Tel , fax sekretariatuskrk@stat.gov.pl OPRACOWANIE Oddział w Tarnowie PREPARATION Division in Tarnów Jadwiga Seremet SKŁAD KOMPUTEROWY, MAPY, WYKRESY TYPESETTING, MAPS, GRAPHS Elżbieta Niemiec PRACE OBLICZENIOWE CALCULATION WORKS Elżbieta Niemiec Anna Stawarz TŁUMACZENIE TRANSLATION Wydział Analiz i Opracowań Zbiorczych Analyses and Aggregated Studies Division Anna Dziedzic ISSN PRZY PUBLIKOWANIU DANYCH URZĘDU STATYSTYCZNEGO PROSIMY O PODANIE ŹRÓDŁA WHEN PUBLISHING STATISTICAL OFFICE DATA PLEASE INDICATE SOURCE Publikacja dostępna na CD oraz w Internecie Publication available on CD and at website

3 PRZEDMOWA Urząd Statystyczny w Krakowie przekazuje Państwu kolejną publikację, zawierającą podstawowe dane o ludności, ruchu naturalnym i migracjach w województwie małopolskim w 2010 r. Niniejsze opracowanie ukazuje się w podobnym układzie od 1999 r. W publikacji zaprezentowano sytuację demograficzną Małopolski w 2010 r. w oparciu o tablice bilansowe dotyczące stanu, ruchu naturalnego i wędrówkowego ludności. Składa się ona z czterech działów, w których kolejno omówiono: - stan ludności, - strukturę płci i wieku, - małżeństwa, separacje, rozwody, urodzenia i zgony, - migracje wewnętrzne i zagraniczne ludności. W zamieszczonych uwagach metodycznych przedstawiono podstawowe definicje pojęć i wskaźników przyjętych w badaniach demograficznych GUS oraz wskazano źródła i metody badań. W części analitycznej, uzupełnionej prezentacją graficzną, scharakteryzowano zmiany demograficzne, jakie dokonały się na terenie województwa małopolskiego w latach Podstawowa - tabelaryczna część publikacji składa się z tablic przeglądowych, zawierających wybrane informacje demograficzne o województwie i jego podregionach na tle kraju. Następujące po nich tablice szczegółowe, obejmują dane na temat struktury ludności, ruchu naturalnego i migracji w układzie podregionów, powiatów i gmin. Rozwody i orzeczone separacje zaprezentowano według podregionów i powiatów. Publikacja, począwszy od 2006 r. przygotowywana jest wyłącznie w wersji elektronicznej udostępnionej Państwu na stronie internetowej oraz na płycie CD. Przekazując niniejsze opracowanie, mam nadzieję, że okaże się ono dla każdego odbiorcy przydatnym i interesującym źródłem wiedzy o sytuacji demograficznej województwa małopolskiego. D y r e k t o r Urzędu Statystycznego w Krakowie dr Krzysztof Jakóbik Kraków, lipiec 2011 r

4 SPIS TREŚCI Str. PRZEDMOWA... 3 UWAGI METODYCZNE... 5 Źródła i zakres danych. Objaśnienia podstawowych pojęć... 5 Pozostałe uwagi... 7 OBJAŚNIENIA ZNAKÓW UMOWNYCH... 8 WAŻNIEJSZE SKRÓTY... 8 WYNIKI BADAŃ SYNTEZA... 9 DZIAŁ I. Stan ludności... 9 DZIAŁ II. Struktura płci i wieku DZIAŁ III. Ruch naturalny ludności DZIAŁ IV. Migracje stałe ludności Podsumowanie TABLICE PRZEGLĄDOWE Tabl. Wybrane dane o stanie, ruchu naturalnym i migracjach ludności w województwie małopolskim (2000, 2005, 2009, 2010)... I 25 Wybrane dane o województwie małopolskim i podregionach na tle kraju w 2010 r.... II 29 TABLICE Ludność według płci, grup wieku, podregionów, powiatów i gmin w 2010 r Ruch naturalny ludności według podregionów, powiatów i gmin w 2010 r Rozwody i separacje orzeczone według podregionów i powiatów w 2010 r Migracje stałe według podregionów, powiatów i gmin w 2010 r Migracje stałe ludności według kierunków, podregionów, powiatów i gmin w 2010 r SPIS WYKRESÓW Piramida wieku ludności Małopolski w 2010 r Mediana wieku w Małopolsce według powiatów w 2010 r Struktura ludności według ekonomicznych grup wieku w Małopolsce i w Polsce w 2010 r Ludność według ekonomicznych grup wieku w Małopolsce według powiatów w 2010 r Urodzenia i zgony w Małopolsce według powiatów w 2010 r Migracje na pobyt stały w Małopolsce według liczby migrantów miast i wsi oraz kierunków migracji w 2010 r Prognoza ruchu naturalnego w Małopolsce w latach Prognoza ludności według ekonomicznych grup wieku w Małopolsce w latach SPIS MAP Przyrost liczby ludności w Małopolsce według gmin w latach Wskaźnik obciążenia demograficznego w Małopolsce według gmin w 2010 r Małżeństwa i rozwody w Małopolsce według powiatów w 2010 r Zgony na 1 tys. ludności w Małopolsce według powiatów w 2009 r Przyrost naturalny na 1 tys. ludności w Małopolsce według gmin w 2010 r Napływ i odpływ migrantów na pobyt stały z innych województw do Małopolski według płci w 2010 r Str

5 UWAGI METODYCZNE ŹRÓDŁA I ZAKRES DANYCH. OBJAŚNIENIA PODSTAWOWYCH POJĘĆ 1. Tablice opracowano na podstawie: a) bilansów stanu i struktury ludności faktycznie zamieszkałej na terenie gminy. Bilanse ludności sporządza się dla okresów międzyspisowych w oparciu o wyniki ostatniego spisu powszechnego (NSP 2002); b) rejestrów Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji - o migracjach wewnętrznych i zagranicznych ludności na pobyt stały (od 2006 r. źródłem tych danych jest rejestr PESEL - Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności); c) sprawozdawczości urzędów stanu cywilnego - o zarejestrowanych małżeństwach, urodzeniach i zgonach; d) sprawozdawczości sądów okręgowych - o prawomocnie orzeczonych rozwodach i separacjach orzeczonych i zniesionych. Do ludności faktycznie zamieszkałej w danej jednostce podziału terytorialnego zalicza się ludność zameldowaną na pobyt stały i faktycznie tam zamieszkałą oraz ludność przebywającą tam czasowo (zameldowaną na pobyt czasowy ponad 3 miesiące, do 2005 r. - ponad 2 miesiące). Ludność zameldowana na pobyt stały w danej jednostce podziału terytorialnego, ale faktycznie przebywająca w innej jednostce (zameldowana w niej na pobyt czasowy ponad 3 miesiące, do 2005 r. -ponad 2 miesiące) ujmowana jest jako ludność faktycznie zamieszkała w tej jednostce podziału terytorialnego, w której jest zameldowana na pobyt czasowy. W bilansach stanu i struktury ludności faktycznie zamieszkałej nie uwzględnia się wyników badania przyjazdów do Polski i wyjazdów z Polski na pobyt czasowy. 2. Przyrost ludności stanowi sumę przyrostu naturalnego oraz salda migracji stałej 3. W ludności według ekonomicznych grup wieku są wyróżniane 3 podstawowe kategorie wieku: przedprodukcyjny, produkcyjny i poprodukcyjny. Przez ludność w wieku produkcyjnym rozumie się mężczyzn w wieku lata i w wieku lat. Wśród ludności w wieku produkcyjnym wyróżnia się ludność w wieku mobilnym, tj. w wieku lata i niemobilnym, tj. mężczyźni lata, lat. Przez ludność w wieku nieprodukcyjnym rozumie się ludność w wieku przedprodukcyjnym, tj. do 17 lat oraz ludność w wieku poprodukcyjnym, tj. mężczyźni - 65 lat i więcej, - 60 lat i więcej. 4. Dane o ruchu naturalnym ludności w podziale terytorialnym opracowano następująco: a) małżeństwa - według miejsca zameldowania na pobyt stały męża przed ślubem (w przypadku, gdy mąż przed ślubem mieszkał za granicą, przyjmuje się miejsce zameldowania żony przed ślubem); b) separacje - według miejsca zamieszkania osoby wnoszącej powództwo. W przypadku, gdy osoba wnosząca powództwo mieszka za granicą, przyjmuje się miejsce zamieszkania współmałżonka; w przypadku zgodnego wniosku stron przyjmuje się miejsce zamieszkania męża. Jeżeli oboje małżonkowie w momencie wniesienia powództwa mieszkali za granicą, takich przypadków nie uwzględnia się; - 5 -

6 c) rozwody - według miejsca zamieszkania osoby wnoszącej powództwo. W przypadku, gdy osoba wnosząca powództwo mieszka za granicą, przyjmuje się miejsce zamieszkania współmałżonka. Jeżeli oboje małżonkowie w momencie wniesienia powództwa mieszkali za granicą, takich przypadków nie uwzględnia się; d) urodzenia - według miejsca zameldowania na pobyt stały matki noworodka; e) zgony - według miejsca zameldowania na pobyt stały osoby zmarłej. 5. Dane o małżeństwach uwzględniają związki małżeńskie zawarte w formie przewidzianej prawem w urzędach stanu cywilnego - dekret z dnia 25 IX 1945 r. - Prawo małżeńskie (Dz. U. 1945, Nr 48, poz. 270). Od 1999 r. - na mocy ustawy z dnia 24 lipca 1998 r. (Dz. U. Nr 117, poz. 757) -w urzędach stanu cywilnego rejestrowane są także małżeństwa podlegające prawu wewnętrznemu Kościoła lub Związku Wyznaniowego, zawarte w obecności duchownego. Małżeństwo zawarte w tej formie podlega prawu polskiemu i pociąga za sobą takie same skutki cywilnoprawne, jak małżeństwo zawarte przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Małżeństwa wyznaniowe mogą być zawierane jedynie w dziesięciu Kościołach (Kościół Katolicki, Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny, Kościół Ewangelicko-Augsburski, Kościół Ewangelicko- -Reformowany, Kościół Ewangelicko-Metodystyczny, Kościół Chrześcijan Baptystów, Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, Kościół Polskokatolicki, Kościół Starokatolicki Mariawitów, Kościół Zielonoświątkowy) i w Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich. 6. Na mocy ustawy z dnia 21 maja 1999 r. (Dz. U. Nr 52, poz. 532), od 16 XII 1999 r. została wprowadzona instytucja separacji. Orzeczenie separacji ma skutki takie jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód, z dwoma wyjątkami: - małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć małżeństwa, - na zgodne żądanie małżonków sąd orzeka o zniesieniu separacji. 7. Przyrost naturalny ludności stanowi różnicę między liczbą urodzeń żywych i zgonów w danym okresie. 8. Gęstość zaludnienia to inaczej miara zagęszczenia ludności na określonym terytorium w danym momencie czasu - wyrażana najczęściej w osobach na 1 km². 9. Współczynnik feminizacji to liczba kobiet przypadająca na 100 mężczyzn. 10. Współczynnik urbanizacji to udział ludności mieszkającej w miastach w ludności ogółem. 11. Współczynnik ruralizacji to udział ludności mieszkającej na wsi w ludności ogółem. 12. Wskaźnik obciążenia demograficznego jest to liczba osób w wieku nieprodukcyjnym przypadająca na 100 osób w wieku produkcyjnym. 13. Płodność kobiet to liczba urodzeń żywych na 1 tys. kobiet w wieku lat. 14. Współczynnik dzietności oznacza liczbę dzieci, które urodziłaby przeciętnie kobieta w ciągu całego okresu rozrodczego (15-49 lat) przy założeniu, że w poszczególnych fazach tego okresu rodziłaby z intensywnością obserwowaną w badanym roku, tzn. przy przyjęciu cząstkowych współczynników płodności z tego okresu za niezmienne. 15. Przez migracje wewnętrzne rozumie się zmiany miejsca pobytu (stałego lub czasowego), polegające na przekroczeniu granicy jednostki administracyjnej w celu osiedlenia się. Informacje te nie obejmują zmian adresu w obrębie tej samej gminy z wyjątkiem gmin miejsko- -wiejskich, dla których został zachowany podział na miasto i wieś. Do migracji wewnętrznych - 6 -

7 zalicza się także przemeldowanie z pobytu czasowego na pobyt stały w danej miejscowości, jeżeli poprzednie miejsce pobytu stałego znajdowało się w innej gminie. 16. Saldo migracji stanowi różnicę między napływem i odpływem ludności. 17. Użyte w tablicach określenia napływ i odpływ należy rozumieć odpowiednio jako nowe zameldowania na pobyt stały i wymeldowania z pobytu stałego. 18. Współczynniki dotyczące ruchu naturalnego i migracji ludności obliczono jako iloraz liczby faktów określonego rodzaju i liczby ludności według stanu w dniu 30 VI - zameldowanej na pobyt stały. POZOSTAŁE UWAGI 1. Prezentowane w opracowaniu dane według jednostek administracyjnych podano w podziale terytorialnym uwzględniającym trójstopniowy podział kraju (województwa, powiaty, gminy), obowiązującym w dniu 31 XII w latach, których informacje dotyczą. Wyjątek stanowią lata , dla których w związku z uwzględnieniem wyników NSP 2002, przyjęto podział terytorialny według stanu w dniu 31 XII 2002 r. W tablicach zastosowano następujące skróty dla oznaczenia: m. gminy miejskiej, gm.w. gminy wiejskiej, gm. m-w. gminy miejsko-wiejskiej. Przez miasta rozumie się obszar położony w granicach administracyjnych tych jednostek, przez wieś pozostałe terytorium kraju. 2. Liczby względne (wskaźniki, odsetki), obliczono na podstawie danych bezwzględnych wyrażonych z większa dokładnością niż podano w tablicach. 3. Ze względu na elektroniczna technikę przetwarzania danych w niektórych przypadkach sumy składników mogą różnić się od podanych wielkości ogółem. 4. W legendach map cyfry w nawiasach oznaczają liczbę województw, powiatów. 5. Nazwy Małopolska i województwo małopolskie używane są zamiennie. 6. Ze względu na brak wyników badania migracji czasowych w 2010 r. niektóre informacje mają charakter wstępny i mogą ulec zmianie w następnych wydawnictwach US. 7. Wyniki badania migracji czasowych za 2010 r. po zakończeniu ich opracowania zostaną opublikowane w formie dodatkowej informacji

8 OBJAŚNIENIA ZNAKÓW UMOWNYCH SYMBOLS Kreska (-) - zjawisko nie wystąpiło. magnitude zero. Znak (x) - wypełnienie pozycji jest niemożliwe lub niecelowe. not applicable. W tym - oznacza, że nie podaje się wszystkich składników sumy. Of which indicates that not all elements of the sum are given. WAŻNIEJSZE SKRÓTY MAJOR ABBREVIATIONS tys. thous. - tysiąc - thousand r. - rok cd. cont. dok. cont. Nr poz. pkt pkt proc. tabl. ust. Dz.U. - ciąg dalszy - continued - dokończenie - continued - numer number - pozycja - punkt - punkt procentowy - tablica - table - ustęp - Dziennik Ustaw - 8 -

9 WYNIKI BADAŃ SYNTEZA Dział I. Stan ludności W końcu 2010 r. ludność Małopolski liczyła 3310,1 tys. osób, tj. o prawie 12 tys. osób więcej niż rok wcześniej. Pod względem wielkości populacji województwo małopolskie plasowało się na 4 miejscu w kraju - po mazowieckim, śląskim i wielkopolskim i ta lokata pozostaje niezagrożona. Podobnie jak rok wcześniej województwo małopolskie znalazło się w grupie dziewięciu województw, które odnotowały wzrost liczby mieszkańców. Mieszkańcy województwa małopolskiego stanowili 8,7% ogółu ludności Polski i od początku wieku udział ten bardzo powoli, ale systematycznie wzrasta. W ciągu dekady liczba mieszkańców Małopolski zwiększyła się o 2,5%, a w liczbach bezwzględnych o 81,0 tys. osób. Najwyższy przyrost ludności wystąpił w powiatach województwa małopolskiego skupionych wokół dużych ośrodków miejskich, co świadczy o coraz częstszym osiedlaniu się mieszkańców na terenach gmin podmiejskich. Od końca 2000 r. wzrost liczby ludności, zdecydowanie wyższy od przeciętnego w Małopolsce, wynoszący 2,5%, osiągnęło 10 powiatów. Najwyższy przyrost odnotowano w powiatach: wielickim (o 11,1%), tarnowskim (o 9,1%), krakowskim (o 8,1%) i myślenickim (o 7,2%). W omawianym okresie, najwyższy spadek liczby mieszkańców miał miejsce w powiecie olkuskim (o 6,6%) oraz mieście Tarnowie (o 5,1%). Nieznacznie wzrosła liczba mieszkańców miast województwa małopolskiego. W końcu 2010 r. ludność miejska liczyła 1627,8 tys. osób, tj. nieco ponad 3 tys. więcej niż rok wcześniej. Na ten niewielki przyrost ludności miejskiej wpłynęło przede wszystkim uzyskanie przez Radłów z dniem 1 stycznia 2010 r. statusu miasta z 2,7 tys. mieszkańców. Odsetek ludności miejskiej (współczynnik urbanizacji) wyniósł 49,2% i był minimalnie niższy niż rok wcześniej. W stolicy województwa - Krakowie, w końcu 2010 r. mieszkało 756,2 tys. osób, tj. blisko 23% ogółu mieszkańców Małopolski. W stosunku do roku poprzedniego przybyło nieco ponad 1 tys. mieszkańców Krakowa i był to najwyższy przyrost w ostatnich latach. W drugim co do wielkości mieście Małopolski - w Tarnowie, na przestrzeni całego dziesięciolecia, liczba mieszkańców spadała (o 5,1%) i w końcu 2010 r. wyniosła 114,6 tys., natomiast w Nowym Sączu samym okresie liczba ludności utrzymała się na podobnym poziomie i w końcu 2010 r. wyniosła 84,6 tys. osób. W województwie małopolskim, od początku dekady, obserwuje się systematyczny wzrost liczby ludności zamieszkującej tereny wiejskie. W końcu 2010 r., współczynnik ruralizacji, czyli odsetek ludności wiejskiej wynosił 50,8% i był o 1,4 pkt proc. wyższy niż na koniec grudnia 2000 r. Najwyższy przyrost liczby ludności wiejskiej od 2000 r. odnotowano w gminach z najbliższego otoczenia Krakowa: Zielonki (o 29,5%), Michałowice (o 22,6%) i Mogilany (o 20,8%) oraz gminie Osiek (o 26,4%), natomiast największy spadek liczby ludności mieszkającej na wsi wystąpił w gminie Słaboszów i Bolesław powiat dąbrowski - po 6,7%. Wzrost liczby ludności Małopolski w 2010 r. spowodował, że gęstość zaludnienia wyniosła 218 osób/km 2, wobec 214 osób/km² w 2000 r. i była większa od krajowej o 96 osób/km², co dało Małopolsce drugą, po województwie śląskim, lokatę w Polsce. W miastach województwa małopolskiego na 1 km² przypadało średnio 988 osób (w Krakowie , Tarnowie , Nowym Sączu ), natomiast na wsi wskaźnik ten był zdecydowanie niższy i wynosił 124 osoby/km²

10 Najbardziej zaludnione powiaty usytuowane były w zachodniej części województwa (oświęcimski, chrzanowski, wadowicki) oraz w bezpośrednim sąsiedztwie z Krakowem - powiat wielicki. Gęstość zaludnienia w tych powiatach była wyższa od średniej wojewódzkiej i wynosiła od 379 do 243 osób/km². Najwięcej przestrzeni mieli mieszkańcy powiatu miechowskiego - na 1 km² przypadało tam średnio 74 osoby. MAPA 1. PRZYROST LICZBY LUDNOŚCI W MAŁOPOLSCE WEDŁUG GMIN W LATACH (2000=100) 2,5% olkuski miechowski dąbrowski krakowski proszowicki chrzanowski oświęcimski m. Kraków wielicki brzeski bocheński wadowicki m.tarnów tarnowski myślenicki suski limanowski m. Nowy Sącz gorlicki nowotarski nowosądecki tatrzański w procentach poniżej 0,0 (41) 0,0-3,6 (49) 3,7 7,0 (44) powyżej 7,0 (48) Dział II. Struktura płci i wieku Podobnie jak w całym kraju, wśród mieszkańców Małopolski przeważają. W końcu 2010 r., podobnie jak w latach wcześniejszych, stanowiły 51,5% ogólnej liczby mieszkańców. Stąd wskaźnik feminizacji, czyli liczba kobiet na 100 mężczyzn, utrzymywał się także na niezmienionym od wielu lat poziomie i wyniósł 106 (w Polsce - 107). Utrzymała się też różnica w poziomie tego wskaźnika między miastem i wsią Najwyższe wartości wskaźnika feminizacji, a tym samym najwyższe dysproporcje płci, widoczne są w Krakowie i Tarnowie, gdzie na 100 mężczyzn przypadało odpowiednio: 114 i 111 kobiet. Wśród powiatów, najbardziej sfeminizowany był powiat tatrzański, ze wskaźnikiem 108, natomiast pełna równowaga płci występowała tylko w powiecie limanowskim

11 WYKRES 1. PIRAMIDA WIEKU LUDNOŚCI MAŁOPOLSKI W 2010 R. MĘŻCZYŹNI KOBIETY wiek 85 lat i więcej Nadwyżka liczby kobiet nad mężczyznami Nadwyżka liczby mężczyzn nad kobietami ,0 100,0 50,0 w tys. osób ,0 100,0 150,0 w tys. osób Wraz ze zmianą wieku ludności, zmieniają się relacje obydwu płci oraz nadwyżki jednej nad drugą. Nadwyżka liczby mężczyzn nad liczbą kobiet występowała w 2010 r. w większości roczników poniżej 50 roku życia, natomiast w rocznikach starszych miała miejsce relacja odwrotna. Zmiany proporcji płci przebiegają w poszczególnych rocznikach odmiennie w miastach i na wsi. W miastach przewaga liczby kobiet nad mężczyznami występowała już wśród większości roczników powyżej 25 roku życia, natomiast na terenach wiejskich powyżej 60 roku życia. Jedną z głównych przyczyn kształtowania się struktury wiekowej ludności jest obserwowana od początku stulecia stała poprawa sytuacji w zakresie umieralności, korzystnie wpływająca na długość trwania życia Małopolan i Polaków ogółem. Chłopcy urodzeni w Małopolsce w 2010 r. będą żyli przeciętnie 73,7 lat, natomiast dziewczynki - 81,4 lat, przy średniej krajowej 72,1 lat - dla mężczyzn i 80,6 lat - dla kobiet. W porównaniu do 2000 r. trwanie życia wydłużyło się o 2,4 roku dla mężczyzn i o 2,6 roku dla kobiet. mieszkający w miastach będą żyli prawie 1 rok dłużej niż mężczyźni na wsi, natomiast przeciętne trwanie życia kobiet w obu przypadkach będzie jednakowe. Jedynie mieszkańcy

12 województwa podlaskiego i podkarpackiego, urodzeni w 2010 r. będą żyli dłużej niż statystyczni Małopolanie (mężczyźni średnio o 1 rok, a o 0,5 roku). WYKRES 2. MEDIANA WIEKU W MAŁOPOLSCE WEDŁUG POWIATÓW W 2010 R. limanowski Powiaty nowosądecki myślenicki nowotarski bocheński tarnowski brzeski suski wielicki gorlicki dąbrowski wadowicki tatrzański krakowski proszowicki oświęcimski olkuski miechowski chrzanowski na prawach powiatu m. Nowy Sącz m. Kraków m. Tarnów 30,0 32,0 34,0 36,0 38,0 40,0 wiek Z każdym rokiem, ludność województwa małopolskiego nieznacznie starzeje się. Mediana wieku w końcu 2010 r. wynosiła 37,0 lat. Dla porównania, mediana wieku w 2009 r. wynosiła 36,6 lat natomiast w 2000 r. - 36,9 lat. Statystyczny mieszkaniec województwa małopolskiego był o ponad 1 rok młodszy od statystycznego Polaka. Ludność zamieszkała w miastach była starsza - średni wiek wynosił 38,8 lat, natomiast statystyczny mieszkaniec wsi miał niewiele ponad 35 lat. Najwyższy średni wiek mieszkańców Małopolski, około 40 lat, odnotowano w 2010 r. wśród mieszkańców powiatów chrzanowskiego i miechowskiego oraz Tarnowa. Nieco młodsi byli mieszkańcy powiatu olkuskiego i Krakowa, mediana wieku wynosiła tam odpowiednio: 39,4 i 39,1 lat. Najniższy średni wiek ludności, nieprzekraczający 33 lata, odnotowano w powiatach: nowosądeckim i limanowskim. Postępujący proces starzenia się społeczeństwa, jest wynikiem stopniowego zmniejszania się liczby dzieci i młodzieży w wieku 0-17 lat z jednej strony oraz stopniowego wzrostu liczby osób w wieku poprodukcyjnym - z drugiej

13 W końcu 2010 r. ludność w wieku przedprodukcyjnym liczyła 652,0 tys. osób, co w odniesieniu do stanu z końca roku poprzedniego, oznacza zmiejszenie o 1,2%. Udział tej zbiorowości w ogólnej liczbie ludności wyniósł na koniec 2010 r. - 19,7% (w 2009 r. - 20,0%), podczas gdy w 2000 r. wynosił 25,4%. Wśród powiatów Małopolski, najwyższy odsetek ludności w wieku przedprodukcyjnym odnotowano w 2010 r. w powiatach: limanowskim - 25,6% i nowosądeckim - 25,1%, natomiast najniższy udział ludności wieku odnotowano w Krakowie - 15,5%, Tarnowie - 16,8% oraz w powiatach chrzanowskim i olkuskim, odpowiednio: 17,0% i 17,5%. WYKRES 3. STRUKTURA LUDNOŚCI WEDŁUG EKONOMICZNYCH GRUP WIEKU W MAŁOPOLSCE I W POLSCE W 2010 R. MAŁOPOLSKA POLSKA 16,6% 16,9% 41,1% 40,1% 63,7% 64,4% 22,6% 24,3% 19,7% 18,7% przedprodukcyjny produkcyjny poprodukcyjny mobilny niemobilny Od 2000 r. wzrósł odsetek osób w wieku produkcyjnym o 3,0 pkt proc., tj. z poziomu 59,7% do 63,7% w 2010 r., przy czym tempo przyrostu ludności wieku było coraz wolniejsze. W końcu 2010 r. w województwie małopolskim mieszkało 2108,0 tys. osób w w wieku produkcyjnym (18-59 lat i lata mężczyźni), co w porównaniu do roku poprzedniego oznacza wzrost o 8,6 tys. osób. W omawianym okresie, liczba osób w wieku produkcyjnym mobilnym (18-44 lata) wzrosła o 0,4%. Jednocześnie nadal zwiększa się liczba osób w wieku produkcyjnym niemobilnym (45-59/64 lata), co świadczy o postępującym procesie starzenia się zasobów siły roboczej. W końcu 2010 r. liczba ludności wieku wynosiła 748,7 tys. osób, co oznacza, że w stosunku do roku poprzedniego przybyło prawie 4 tys. osób w wieku produkcyjnym niemobilnym. W 2010 r. zanotowano dalszy wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym ( 60 lat i więcej, mężczyźni 65 lat i więcej). Odsetek osób w wieku poprodukcyjnym wyniósł 16,6%, tj. o 1,8 pkt proc. więcej niż w 2000 r. i o 0,3 pkt proc. więcej niż w 2009 r. W końcu 2010 r. w Małopolsce było 550,1 tys. osób w wieku poprodukcyjnym czyli w stosunku do roku poprzedniego przybyło ponad 11 tys. ludności tej grupy wieku. Najwyższy udział ludności w wieku poprodukcyjnym, nieco powyżej 20%, odnotowano w powiecie miechowskim. Stosunkowo wysoki odsetek osób wieku odnotowano także w Krakowie i Tarnowie, odpowiednio: 19,4% i 18,7%, natomiast najniższą

14 jego wartość odnotowano w powiatach: nowosądeckim, myślenickim i limanowskim, odpowiednio: 13,4%, 13,6% i 13,8%. WYKRES 4. LUDNOŚĆ WEDŁUG EKONOMICZNYCH GRUP WIEKU W MAŁOPOLSCE WEDŁUG POWIATÓW W 2010 R. MAŁOPOLSKA bocheński brzeski chrzanowski dąbrowski gorlicki krakowski limanowski miechowski myślenicki nowosądecki nowotarski olkuski oświęcimski proszowicki suski tarnowski tatrzański wadowicki wielicki m.kraków m.nowy Sącz m.tarnów 19,7 63,7 16,6 Powiaty 22,0 63,3 14,7 21,7 63,0 15,3 17,0 65,0 18,0 20,0 63,9 16,1 21,1 62,8 16,1 20,0 64,1 15,9 25,6 60,6 13,8 18,4 61,3 20,3 22,9 63,5 13,6 25,1 61,5 13,4 22,7 62,5 14,8 17,5 64,9 17,6 18,3 63,9 17,8 19,4 62,9 17,7 21,9 62,1 16,0 22,1 62,4 15,5 20,5 62,7 16,8 20,8 63,6 15,6 20,9 64,3 14,8 na prawach powiatu 15,5 65,1 19,4 19,4 64,5 16,1 16,8 64,5 18, % wiek przedprodukcyjny produkcyjny poprodukcyjny Zmiany w strukturze wiekowej, tj. malejąca liczba osób w wieku przedprodukcyjnym, wyraźnie rosnąca zbiorowość osób w wieku poprodukcyjnym, przy niewielkim wzroście populacji osób w wieku produkcyjnym, świadczą o powolnym starzeniu się mieszkańców Małopolski. Relację między ekonomicznymi grupami wieku najlepiej obrazuje wskaźnik obciążenia demograficznego. W końcu 2010 r. na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 57 osób w wieku nieprodukcyjnym, podczas gdy w 2000 r. było 67 tych osób. Niekorzystną zmianę wskaźnika obciążenia demograficznego odnotowano w 2010 r. w Krakowie - 53,4, co oznacza wzrost w stosunku do roku poprzedniego o 1,0 pkt. Zdecydowaną zmianę na korzyść produkcyjnej grupy wieku odnotowano w powiecie dąbrowskim, gdzie wskaźnik obciążenia demograficznego w końcu 2010 r. wyniósł 56,6, tj. o 1,4 pkt mniej niż rok wcześniej

15 MAPA 2. WSKAŹNIK OBCIĄŻENIA DEMOGRAFICZNEGO W MAŁOPOLSCE WEDŁUG GMIN W 2010 R. 57,0 miechowski olkuski dąbrowski krakowski proszowicki chrzanowski m. Kraków m.tarnów oświęcimski wielicki bocheński brzeski wadowicki tarnowski myślenicki suski limanowski m. Nowy Sącz gorlicki nowotarski nowosądecki tatrzański w osobach poniżej 56,5 (47) 56,5-59,0 (43) 59,1-62,7 (47) powyżej 62,7 (45) Dział III. Ruch naturalny ludności Na stan i strukturę ludności, decydujący wpływ mają zjawiska demograficzne, określane jako ruch naturalny, czyli urodzenia i zgony oraz małżeństwa, separacje i rozwody. Rok 2010 był kolejnym, w którym odnotowano spadek liczby nowozawieranych małżeństw. Urzędy stanu cywilnego województwa małopolskiego zarejestrowały 20,4 tys. nowych związków małżeńskich, czyli o 1,4 tys. mniej niż w 2009 r. Tym samym, w niewielkim stopniu spadł współczynnik natężenia małżeństw czyli liczba zawartych małżeństw na 1 tys.ludności i wynosił 6,2, wobec 6,7 rok wcześniej. Swoje plany matrymonialne częściej realizują mieszkańcy wsi. Zróżnicowanie współczynnika natężenia małżeństw między miastem a wsią wynosiło 0,6 pkt na korzyść wsi. W skali kraju na koniec 2010 r. liczba zawieranych małżeństw spadła o ponad 22 tys., tym samym zmniejszył się o 0,6 pkt, współczynnik ich natężenia i wyniósł 6,0. Wśród nowozawieranych związków w Małopolsce prawie 90% stanowią małżeństwa pierwsze, tj. kawalerów z pannami (więcej o ponad 4 pkt proc. niż w skali kraju). Nowożeńcy najczęściej wstępowali w związki małżeńskie będąc w wieku lat (77,2% kobiet i 68,0% mężczyzn). Prawie 75% prawnie zawartych małżeństw stanowiły w 2010 r. związki wyznaniowe, tj. zawarte w kościołach i jednocześnie zarejestrowane w urzędach stanu cywilnego

16 W 2010 r. relatywnie najwięcej nowych związków małżeńskich powstało w powiecie limanowskim, gdzie na każde 1 tys. mieszkańców zawarto 7,3 małżeństw, przy stosunkowo niskiej relacji liczby rozwodów na 1 tys. nowo zawartych małżeństw W omawianym roku charakterystyczny dla dużych miast niski wskaźnik natężenia małżeństw ukształtował się w Krakowie na najniższym w Małopolsce poziomie i wyniósł 5,5. Jednocześnie w Krakowie zanotowano jeden z najwyższych w województwie wskaźników natężenia rozwodów, wynoszący 286/1000 nowo zawieranych małżeństw. Podobna sytuacja miała miejsce w Tarnowie, gdzie na 1 tys. mieszkańców zawarto prawie 6 nowych małżeństw, a wskaźnik natężenia rozwodów wyniósł 338/1000 nowo zawieranych małżeństw i był najwyższy w Małopolsce. MAPA 3. MAŁŻEŃSTWA I ROZWODY W MAŁOPOLSCE WEDŁUG POWIATÓW W 2010 R. miechowski olkuski 155 krakowski proszowicki chrzanowski oświęcimski 132 wadowicki 129 suski m.kraków wielicki bocheński myślenicki limanowski brzeski m. Nowy Sącz dąbrowski m.tarnów 101 tarnowski nowotarski 73 gorlicki Liczba oznacza ilość rozwodów na 1 tys. nowo zawartych małżeństw nowosądecki 228 tatrzański Liczba małżeństw poniżej 500 (4) (12) (4) powyżej 1500 (2) W 2010 r. sądy orzekły o rozpadzie 3,6 tys. związków małżeńskich, czyli o ponad 12% mniej niż rok wcześniej. W miastach intensywność tego zjawiska jest ponad 2-krotnie wyższa niż na wsi (2,5 tys. rozwodów orzeczono w miastach wobec 1,1 tys. na wsi). Najczęściej rozwodzili się małżonkowie, którzy w momencie wniesienia powództwa byli w wieku lata (około 20% wszystkich rozwodów). Najwięcej rozwodzących się małżeństw było bezdzietnych (42,1%) lub z jednym dzieckiem (38,2%). Zdecydowana większość małżeństw została rozwiązana bez orzekania o winie (76,7%), a 16,5% rozwodów orzeczono z winy męża. Rozwodzące się pary, za główne przyczyny rozpadu pożycia małżeńskiego podawały niezgodność charakterów (29,0% małżeństw), niedochowanie wierności małżeńskiej (7,7%) i nadużywanie alkoholu (5,6%)

17 W 2010 r. orzeczono w Małopolsce 222 separacje, tj. o 12,3% mniej niż rok wcześniej. Separacje orzeczone wobec małżeństw mieszkających w miastach stanowiły 63,5% ogółu, a wskaźnik natężenia separacji (liczba separacji na 100 tys. ludności) był prawie 2-krotnie wyższy w miastach niż na wsi. Co rok odnotowuje się też kilka przypadków zniesienia separacji, które rozpatrywane są jedynie na wniesiony, zgodny wniosek stron. W 2010 r. sądy w Małopolsce orzekły zniesienie 17 separacji małżeństw, tj. o 7 więcej niż w roku poprzednim. Po 7 latach wzrostu w 2010 r. zarejestrowano w Małopolsce niewielki spadek liczby urodzeń żywych. W omawianym roku urodziło się 37,0 tys. dzieci, tj. o 0,6% mniej w stosunku do roku poprzedniego. Nadal więcej dzieci rodziło się na wsi - 54,0% najmłodszych mieszkańców województwa urodziło się na terenach wiejskich. Spadek liczby urodzeń przełożył się na niższy wskaźnik ich natężenia, czyli liczby urodzeń na 1 tys. ludności. Współczynnik ten w 2010 r. w województwie małopolskim wynosił 11,3, tj. o 0,1 pkt mniej niż rok wcześniej i był o 0,4 pkt wyższy od wskaźnika ogólnopolskiego. Stosunkowo wysoka od kilku lat liczba urodzeń jest efektem pozostających w wieku najwyższej płodności kobiet z roczników wyżu demograficznego lat 80-tych. Współczynnik płodności (wyrażający liczbę urodzeń na 1 tys. kobiet w wieku lat) wyniósł w 2010 r. 44,3 i był nieznacznie wyższy od krajowego (43,5 ). Najwyższą płodnością cechują się w wieku lat. Współczynnik płodności w tej grupie wiekowej wynosił 97,4, a matki z tego przedziału wiekowego urodziły łącznie 13,8 tys. dzieci, co stanowiło 37,3% ogółu urodzeń. Niezmiennie od wielu lat współczynnik płodności osiąga na wsi wyższe wartości niż w mieście. W 2010 r. współczynnik płodności wyniósł na wsi 46,3 i był o prawie 4 pkt wyższy niż w mieście. W 2010 r. najwyższe wartości omawianego wskaźnika zanotowano w powiecie limanowskim i nowosądeckim. Na każdy 1 tys. mieszkanek tych powiatów, w wieku lat, urodziło się odpowiednio: 56,5 i 51,8 dzieci. Najmniej korzystnym współczynnikiem płodności cechowały się powiaty: chrzanowski, dąbrowski i grodzki tarnowski, gdzie omawiany wskaźnik nie przekroczył 40. Pomimo stosunkowo wysokiej liczby urodzeń w województwie małopolskim, poziom reprodukcji ludności nie gwarantuje prostej zastępowalności pokoleń, tzn. kiedy na 1 kobietę w wieku rozrodczym przypada w roku średnio 2 dzieci. Zależność tę, najlepiej obrazuje współczynnik dzietności, który w 2010 r. wyniósł 1,4 i był nieznacznie niższy niż rok wcześniej. Wartość współczynnika dzietności, w poszczególnych powiatach Małopolski, w dalszym ciągu potwierdza utrzymującą się od początku lat 90-tych tzw. depresję urodzeniową. W 2010 r. najbardziej korzystne wskaźniki miały powiaty: limanowski - 1,86 i nowosądecki - 1,70, a najniższą wartość odnotowano w Tarnowie - 1,15 i Krakowie - 1,24 oraz powiecie dąbrowskim - 1,21. Obok urodzeń, zgony są kolejnym czynnikiem ruchu naturalnego, wpływajacym na stan i strukturę ludności. W 2010 r. w województwie małopolskim zmarło 29,6 tys. osób, tj. o 0,2 tys. osób mniej niż w roku poprzednim (liczba zgonów spadła zarówno w mieście - o 1,2%, jak i na wsi - o 0,2%). Tym samym spadł nieznacznie współczynnik natężenia tego zjawiska wyrażający liczbę zgonów na 1 tys. ludności i na koniec 2010 r. wyniósł 9,0. Spadek liczby zgonów oraz wskaźnika natężenia tego zjawiska odnotowano również w skali kraju, odpowiednio o: 1,7% i 0,2 pkt

18 WYKRES 5. URODZENIA I ZGONY W MAŁOPOLSCE WEDŁUG POWIATÓW W 2010 R. Powiaty proszowicki miechowski dąbrowski tatrzański suski brzeski olkuski bocheński chrzanowski gorlicki wielicki myślenicki oświęcimski limanowski wadowicki tarnowski nowotarski krakowski nowosądecki 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 na prawach powiatu m.nowy Sącz m.tarnów m.kraków 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 w osobach urodzenia zgony w tys. w tys. Od wielu lat w strukturze zgonów według płci przeważają mężczyźni. W 2010 r. zgony mężczyzn w Małopolsce stanowiły 51,6% ogólnej liczby osób zmarłych (w Polsce - 52,8%), a około 58% zmarłych mężczyzn nie osiągnęło 75 roku życia. W przypadku kobiet, zgony w wieku poniżej 75 lat stanowiły niecałe 30%. Najczęstszą przyczynę zgonów w 2009 r. 1 wśród mieszkańców małopolskiego stanowiły nadal choroby układu krążenia, a ich udział w ogólnej liczbie zgonów nieznacznie wzrósł w stosunku do roku poprzedniego. W 2009 r. - 50,0% zgonów spowodowane było chorobami układu krążenia (wzrost o 1,0 pkt proc.), przy średniej ogólnopolskiej 46,2%. Małopolska znalazła się na trzecim miejscu w kraju (po świętokrzyskim i podkarpackim) pod względem umieralności na choroby układu krążenia. 1 Zgony według przyczyn wymagają szczegółowej wielostronnej analizy, dlatego wyniki tego badania prezentuje się z rocznym opóźnieniem

19 MAPA 4. ZGONY NA 1 TYS. LUDNOŚCI W MAŁOPOLSCE WEDŁUG POWIATÓW W 2009 R. 54,8 50,0 25,4 5,8 Przyczyny zgonów w % choroby układu krążenia 48,4 50,7 olkuski chrzanowski 24,8 6,6 oświęcimski 49,0 24,8 7,5 50,5 wadowicki 49,0 24,7 6,4 krakowski 26,5 5,3 25,2 7,0 suski 47,7 m.kraków 49,4 miechowski 50,1 23,2 5,9 24,7 6,0 28,3 4,8 53,6 51,9 49,5 wielicki 25,2 5,8 proszowicki nowotarski bocheński myślenicki limanowski 24,8 6,9 23,5 8,1 47,4 22,6 4,8 54,3 50,3 21,3 8,4 24,6 6,5 22,7 4,8 53,2 23,1 7,0 brzeski m. Nowy Sącz nowosądecki 47,2 46,1 54,7 dąbrowski 50,8 53,2 25,1 5,0 28,7 4,4 m.tarnów tarnowski 28,2 5,1 24,4 6,5 23,3 4,9 54,9 23,0 5,2 gorlicki nowotwory urazy i zatrucia według zewnętrznej przyczyny tatrzański poniżej 8,00 (4) Zgony na 1 tys. ludności 8,00-8,99 (5) 9,00-9,99 (10) powyżej 9,99 (3) Najwyższy odsetek zgonów, blisko 55% ogółu, spowodowanych chorobami układu krążenia odnotowano w 2009 r. w powiatach: gorlickim, miechowskim i dąbrowskim, a najmniej zgonów z tej przyczyny miało miejsce w Nowym Sączu, gdzie odsetek chorób układu krążenia wyniósł niewiele ponad 46%. Drugą grupą przyczyn był nadal wysoki udział zgonów spowodowanych chorobami nowotworowymi - 25,4% ogółu zgonów, podczas gdy w 2000 r. stanowiły one 24,4%. W 2009 r. z powodu choroby nowotworowej najczęściej umierali mieszkańcy największych miast Małopolski: Krakowa, Tarnowa i Nowego Sącza. Odsetek zgonów spowodowanych tą chorobą przekraczał w tych miastach 28%. Najmniej zgonów spowodowanych omawianą przyczyną odnotowano w powiecie tatrzańskim, tj. niewiele ponad 21% wszystkich zgonów w powiecie. Na najwyższy od 10 lat przyrost liczby ludności największy wpływ wywarł dodatni przyrost naturalny, który w 2010 r. wyniósł 7,4 tys. osób, a w przeliczeniu na 1 tys. ludności 2,3 (w kraju - 0,9 ). Podobnie jak w latach poprzednich współczynnik przyrostu naturalnego był zdecydowanie wyższy na wsi. Rozpiętość między najwyższym (6,5 w powiecie limanowskim) a najniższym współczynnikiem przyrostu naturalnego (minus 2,4 w powiecie miechowskim) wyniosła prawie 9 pkt. W większości gmin województwa małopolskiego odnotowano dodatni przyrost naturalny, najwyższy w gminie Łabowa, gdzie na każdy 1 tys. mieszkańców przybyło ponad 10 osób. Niekorzystny, ujemny przyrost naturalny zanotowano natomiast w 35 gminach Małopolski, najwyższy w gminie Bolesław powiat dąbrowski, gdzie wskaźnik przyrostu naturalnego wyniósł minus 8,

20 MAPA 5. PRZYROST NATURALNY NA 1 TYS. LUDNOŚCI W MAŁOPOLSCE WEDŁUG GMIN W 2010 R. 2,25 olkuski miechowski dąbrowski chrzanowski krakowski m. Kraków proszowicki m. Tarnów oświęcimski wadowicki wielicki brzeski bocheński myślenicki tarnowski suski limanowski m. Nowy Sącz gorlicki nowotarski nowosądecki tatrzański Przyrost naturalny na 1 tys. ludności -8,34-0,00 (35) 0,01-2,48 (53) 2,49-4,57 (44) 4,58-6,66 (31) powyżej 6,66 (19) Dział IV. Migracje stałe ludności Jak wspomniano na początku opracowania, istotny wpływ na zmiany stanu zaludnienia wywiera ruch wędrówkowy ludności. W 2010 r. biura ewidencji ludności zameldowały w ruchu wewnętrznym 31,8 tys. osób na pobyt stały, a liczba osób wymeldowanych z pobytu stałego wyniosła 28,2 tys. osób, zatem saldo migracji w ruchu wewnętrznym wynosiło 3,7 tys. osób i było nieznacznie wyższe niż rok wcześniej. Zameldowania na pobyt stały i wymeldowania z pobytu stałego, zarejestrowane przez biura ewidencji w ruchu wewnętrznym, najczęściej dotyczyły: kobiet (napływ - 55,1%, odpływ - 54,5%), osób w wieku lat (napływ - 21,3%, odpływ - 19,1%), żonatych/zamężnych (napływ - 56,8%, odpływ - 56,3%). Najwięcej osób osiedlających się na stałe na terenie Małopolski stanowili mieszkańcy sąsiednich województw, tj. śląskiego - 3,0 tys. osób i podkarpackiego - 1,9 tys. osób. Podobnie osoby opuszczajace Małopolskę, wybierały najczęściej te województwa na nowe miejsce zamieszkania

21 Kolejny rok utrzymała się rosnąca przewaga w stałym odpływie ludności z miast nad napływem. W 2010 r. wymeldowało się z miast 16,3 tys. mieszkańców, a zameldowało 14,2 tys. Saldo migracji w ruchu wewnętrznym w miastach wyniosło zatem minus 2,1 tys. osób wobec minus 1,3 tys. osób w 2009 r. Wśród miast wyjątek stanowi Kraków, gdzie w dalszym ciągu napływ migracyjny ludności w niewielkim stopniu przewyższa jej odpływ. WYKRES 6. MIGRACJE NA POBYT STAŁY W MAŁOPOLSCE WEDŁUG LICZBY MIGRANTÓW MIAST I WSI ORAZ KIERUNKÓW MIGRACJI W 2010 R Napływ w osobach WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE Odpływ w osobach Z innych województw Z zagranicy Za granicę 1727 Do innych województw Mieszkańcy województwa małopolskiego chętnie migrują z miast na wieś i ta tendencja w ostatnich latach nasila się. W 2010 r. napływ migracyjny na wieś wyniósł 17,6 tys. osób, przy czym ponad 65% tych osób przybyło z miast. Zatem saldo migracji w ruchu wewnętrznym na wsi w 2010 r. wyniosło 5,7 tys. osób i było o ponad 16% wyższe niż rok wcześniej. Na zwiększenie się liczby ludności Małopolski miało również wpływ dodatnie saldo migracji zagranicznych. Omawiany rok był kolejnym, w którym nastąpił dalszy spadek liczby wyjazdów Małopolan na pobyt stały za granicę, saldo migracji zewnętrznej wyniosło 0,7 tys. osób i było to nieznacznie mniej niż rok wcześniej. W 2010 r. poza granice kraju wyemigrowało na stałe 1,2 tys. mieszkańców naszego województwa, nieznacznie mniej niż rok wcześniej, a prawie 2 tys. osób spoza Polski osiedliło się na stałe w Małopolsce. Na najwyższy od 10 lat przyrost liczby ludności Małopolski wpłynęła korzystna dynamika zjawisk demograficznych. Na zwiększenie liczby ludności województwa małopolskiego w 2010 r. wpłynęły: dodatni przyrost naturalny osób (rok wcześniej 7446 osób), dodatnie saldo migracji stałej osób (takie samo jak rok wcześniej)

22 MAPA 6. NAPŁYW I ODPŁYW MIGRANTÓW NA POBYT STAŁY Z INNYCH WOJEWÓDZTW DO MAŁOPOLSKI WEDŁUG PŁCI W 2010 R. Lubuskie Wielkopolskie Dolnośląskie Opolskie 117 Śląskie Warmińsko-mazurskie Podlaskie Mazowieckie Łódzkie Świętokrzyskie MAŁOPOLSKIE Lubelskie Podkarpackie Napływ migrantów w osobach poniżej 300 (8) (2) (2) powyżej 900 (3) Zachodniopomorskie Lubuskie Wielkopolskie Dolnośląskie Pomorskie Opolskie 64 Śląskie Warmińsko-mazurskie Pomorskie Zachodniopomorskie Kujawskopomorskie Kujawskopomorskie Mazowieckie Łódzkie Świętokrzyskie MAŁOPOLSKIE Podlaskie Lubelskie Podkarpackie Odpływ migrantów w osobach poniżej 100 (4) (6) (2) powyżej 600 (3)

23 Podsumowanie Zgodnie z założeniami prognozy ludności, w najbliższych latach należy oczekiwać dalszego wzrostu liczby mieszkańców Małopolski, przy czym tempo tego przyrostu będzie coraz wolniejsze. W 2035 r. liczba ludności województwa osiągnie 3328,7 tys., zatem w ciągu najbliższych 25 lat przybędzie niemal 20 tys. Małopolan, podczas gdy w Polsce, w całym okresie prognozy, liczba osób będzie ulegać systematycznemu zmniejszaniu. Przewidywane zmiany stanu ludności Małopolski będą przede wszystkim konsekwencją stale malejącego przyrostu naturalnego, który od 2020 r. będzie przyjmował wartości ujemne. Niekorzystny wpływ na prognozowany poziom urodzeń, wynikać będzie w dużej mierze ze spadku liczby kobiet w wieku rozrodczym (15-49 lat). O ile w 2010 r. w wieku rozrodczym stanowiły 25,4% ogólnej liczby kobiet, to w 2035 r. odsetek ten wyniesie 20,8%. WYKRES 7. PROGNOZA RUCHU NATURALNEGO W MAŁOPOLSCE W LATACH w tys. 45,0 urodzenia przyrost naturalny zgony 35,0 25, lata Omawiany rok był kolejnym, w którym nastąpił spadek liczby wyjazdów Małopolan na pobyt stały za granicę przy jednocześnie utrzymującej się na poziomie roku poprzedniego liczbie imigracji z zagranicy na stałe. Z każdym rokiem ludność województwa małopolskiego nieznacznie starzeje się. Jedną z przyczyn kształtowania się struktury wiekowej jest, obserwowana od początku stulecia, stała poprawa sytuacji w zakresie umieralności, a w konsekwencji coraz dłuższe trwanie życia mieszkańców Małopolski. W konsekwencji wymienionych zjawisk, do 2035 r. nastąpią istotne zmiany w strukturze demograficzno-społecznej ludności: liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym spadnie o 114,3 tys., tj. o prawie 18%, a jej udział w populacji ogółem obniży się o 3,5 pkt, liczba osób w wieku produkcyjnym spadnie o 166,5 tys. (spadek o prawie 8%), a jej udział w ogólnej populacji obniży się o 5,4 pkt proc., zwiększy się liczba ludności w wieku poprodukcyjnym o 299,5 tys. (wzrost o 54,4%), a jej udział w populacji ogółem wzrośnie o 8,9 pkt proc

24 WYKRES 8. PROGNOZA LUDNOŚCI WEDŁUG EKONOMICZNYCH GRUP WIEKU W MAŁOPOLSCE W LATACH w mln 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0, wiek lata przeprodukcyjny produkcyjny poprodukcyjny Lokata Małopolski w kraju według wybranych wskaźników demograficznych w 2010 r. Wyszczególnienie Powierzchnia a w km²... Ludność a w tys.... Gęstość zaludnienia a... na 100 mężczyzn a... Wskaźnik obciążenia demograficznego... Płodność kobiet... Dzietność kobiet... Małżeństwa na 1 tys. ludności... Rozwody na 1 tys.ludności... Urodzenia żywe na 1 tys. ludności. Zgony niemowląt na 1 tys. urodzeń żywych... Zgony na 1 tys.ludności... Przyrost naturalny na 1 tys.ludności a. U W A G A. Lokaty określono według malejącej wartości cechy

25 TABL. I. WYBRANE DANE O STANIE, RUCHU NATURALNYM I MIGRACJACH LUDNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM SELECTED DATA REGARDING VITAL STATISTICS, SIZE AND MIGRATION OF POPULATION IN MAŁOPOLSKIE VOIVODSHIP Ludność (stan w dniu 30 VI) Population (as of 30 VI) Total miasta urban areas wieś rural areas Ludność (stan w dniu 31 XII) Population (as of 31 XII) Total miasta urban areas wieś rural areas Ludność w wieku: Population at age: przedprodukcyjnym pre-working produkcyjnym working - mobilnym mobility niemobilnym non-mobility poprodukcyjnym post-working Małżeństwa Marriages miasta urban areas wieś rural areas na 1000 ludności: per 1000 population: ogółem... 5,68 5,56 6,65 6,19 miasta... 5,60 5,54 6,51 5,91 urban areas wieś... 5,76 5,59 6,78 6,46 rural areas Rozwody Divorces miasta urban areas wieś rural areas na 1000 ludności: per 1000 population: ogółem... 0,75 1,44 1,25 1,10 miasta... 1,20 2,22 1,94 1,57 urban areas wieś... 0,30 0,68 0,59 0,66 rural areas

26 TABL. I. WYBRANE DANE O STANIE, RUCHU NATURALNYM I MIGRACJACH LUDNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM (cd.) SELECTED DATA REGARDING VITAL STATISTICS, SIZE AND MIGRATION OF POPULATION IN MAŁOPOLSKIE VOIVODSHIP (cont.) Separacje orzeczone a Separations adjudicated a miasta urban areas wieś rural areas na 1000 ludności: per 1000 population: ogółem... 0,03 0,33 0,08 0,07 miasta... 0,05 0,40 0,10 0,09 urban areas wieś... 0,01 0,27 0,06 0,05 rural areas Urodzenia żywe Live births miasta urban areas wieś rural areas na 1000 ludności: per 1000 population: ogółem... 10,95 10,00 11,37 11,26 miasta... 9,13 9,08 10,79 10,60 urban areas wieś... 12,77 10,90 11,92 11,89 rural areas Zgony Deaths miasta urban areas wieś rural areas na 1000 ludności: per 1000 population: ogółem... 8,88 8,92 9,10 9,00 miasta... 8,79 9,08 9,40 9,26 urban areas wieś... 8,96 8,77 8,81 8,75 rural areas zgony niemowląt infant deaths miasta urban areas wieś rural areas na 1000 urodzeń żywych: per 1000 live births: ogółem... 7,33 5,82 4,99 4,53 miasta... 7,51 5,78 4,21 4,22 urban areas wieś... 7,20 5,85 5,66 4,80 rural areas a Patrz uwagi metodyczne ust. 6. a See methodological notes item

27 TABL. I. WYBRANE DANE O STANIE, RUCHU NATURALNYM I MIGRACJACH LUDNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM (cd.) SELECTED DATA REGARDING VITAL STATISTICS, SIZE AND MIGRATION OF POPULATION IN MAŁOPOLSKIE VOIVODSHIP (cont.) Przyrost naturalny Natural increase miasta urban areas wieś rural areas na 1000 ludności: per 1000 population: ogółem... 2,07 1,08 2,27 2,25 miasta... 0,34 0,00 1,40 1,33 urban areas wieś... 3,81 2,13 3,11 3,14 rural areas Zameldowania na pobyt stały Registrations for permanent residence w ruchu wewnętrznym in internal migration miasta urban areas wieś rural areas na 1000 ludności: per 1000 population: ogółem... 8,96 9,57 9,37 9,67 miasta... 8,29 9,23 8,68 8,84 urban areas wieś... 9,63 9,91 10,04 10,47 rural areas z zagranicy from abroad miasta urban areas wieś rural areas na 1000 ludności: per 1000 population: ogółem... 0,31 0,40 0,63 0,60 miasta... 0,40 0,57 0,72 0,68 urban areas wieś... 0,21 0,23 0,55 0,52 rural areas Wymeldowania z pobytu stałego Deregistrations from permanent residence w ruchu wewnętrznym in internal migration miasta urban areas wieś rural areas na 1000 ludności: per 1000 population: ogółem... 8,23 8,60 8,26 8,56 miasta... 8,49 9,78 9,48 10,12 urban areas wieś... 7,96 7,46 7,09 7,06 rural areas

28 TABL. I. WYBRANE DANE O STANIE, RUCHU NATURALNYM I MIGRACJACH LUDNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM (dok.) SELECTED DATA REGARDING VITAL STATISTICS, SIZE AND MIGRATION OF POPULATION IN MAŁOPOLSKIE VOIVODSHIP (cont.) Wymeldowania z pobytu stałego (dok.) Deregistrations from permanent residence (cont.) za granicę to abroad miasta urban areas wieś rural areas na 1000 ludności: per 1000 population: ogółem... 0,41 0,39 0,40 0,37 miasta... 0,61 0,60 0,57 0,57 urban areas wieś... 0,21 0,18 0,24 0,19 rural areas Saldo migracji stałej ogółem Net migration in (permanent residence) miasta urban areas wieś rural areas wewnętrznej internal miasta urban areas wieś rural areas zagranicznej international miasta urban areas wieś rural areas na 1000 ludności: per 1000 population: ogółem... 0,63 0,98 1,34 1,34 miasta -0,41-0,59-0,65-1,17 urban areas wieś... 1,67 2,50 3,26 3,74 rural areas wewnętrznej... 0,73 0,97 1,11 1,12 internal miasta... -0,21-0,56-0,80-1,28 urban areas wieś... 1,67 2,45 2,95 3,41 rural areas zagranicznej... -0,10 0,01 0,23 0,22 international miasta... -0,21-0,03 0,15 0,11 urban areas wieś... -0,00 0,05 0,31 0,33 rural areas