Rozwój demograficzny Gdyni do 2007 roku

Transkrypt

1 Rozwój demograficzny Gdyni do 2007 roku ROZWÓJ DEMOGRAFICZNY GDYNI DO 2007 R. Gdynia, r. W końcu 2007 r. ludność Gdyni liczyła osoby, tj. o 602 osoby mniej niż przed rokiem. Liczba ludności Gdyni zmniejsza się nieprzerwanie już od 4 lat (najwyższy stan osiągnęła w 2002 r osób, a najniższy w 2007 r ), w latach ubyło nas o osób. Ujemne tempo przyrostu ludności po raz pierwszy wystąpiło w Gdyni w końcówce ubiegłego stulecia w 1992 r. i 1997 r. Wiek XXI zapoczątkowała najkorzystniejsza z punktu widzenia demografii liczba ludności, ale już po stabilizacji w 2003 r. od 2004 r. następował nieprzerwany, sukcesywny jej spadek. Ujemne saldo rzeczywistego przyrostu ludności wyniosło w 2004 r. minus 0,07% dalszy spadek w 2005 r. minus 0,21, w 2006 r. minus 0,37%. W 2007 r. odnotowano największy, rzeczywisty spadek ludności (minus 0,64%), co wyraziło się w sumie zmniejszeniem liczby mieszkańców o wspomniane wyżej osób. Bezpośrednią przyczyną zmniejszenia się liczby ludności Gdyni obserwowaną w długim okresie - jest notowany w latach spadek liczby urodzeń, przy prawie nieistotnych zmianach w liczbie zgonów. Urodzenia w omawianym okresie kształtowały się od do 2 035, a zgony roczne na poziomie około 2 tys. Nadal znajdujemy się w depresji urodzeniowej, aczkolwiek w latach 2006 i 2007 obserwuje się istotny wzrost liczby urodzeń, to niestety rośnie także liczba zgonów. Po 2000 r. dodatni przyrost naturalny wystąpił tylko w 2003 r. (plus 16 osób) i 2006 r. (plus 93 osoby, przeciętnie na każde 10 tys. ludności przybyły 4 osoby). Pod względem liczby ludności Gdynia zajmuje 12 miejsce wśród miast Polski. W sytuacji ujemnego salda przyrostu naturalnego znaczącym czynnikiem wzrostu liczby ludności są migracje. W Gdyni czynnik ten od lat wpływał korzystnie na podniesienie stanu ludności równoważąc ujemne saldo przyrostu naturalnego, niestety od trzech lat nieprzerwanie saldo migracji stałej spada: w 2005 r. wyniosło minus 212 osób, w 2006 r. już minus 907, a w 2007 r. aż minus osób.

2 Liberalizacja dostępu do europejskich rynków pracy po 1 maja 2004 r. spowodowała zwiększenie rozmiarów migracji zagranicznej, co tylko częściowo zostało udokumentowane w systemie ewidencji ludności, gdyż sezonowe migracje do pracy podlegają uproszczonym procedurom formalno-prawnym lub w ogóle nie są rejestrowane. Faktem jest, że w Gdyni w ostatnich trzech latach pogłębiło się zarówno ujemne saldo migracji krajowych jak i zagranicznych. Przyczyn, poza wyjazdami za granicę do pracy, można upatrywać w stosunkowo wysokich w Gdyni cenach mieszkań i gruntów w stosunku do ościennych gmin. Migracje ludności na pobyt stały w latach Wyszczególnienie napływ w tym z zagranicy odpływ w tym za granicę Saldo ogółem (+, -) w tym migracji zagranicznych Źródło: rozproszone materiały GUS. Z punktu widzenia płci wśród migrantów krajowych napływających do Gdyni dominują kobiety (53,4%), pośród opuszczających Gdynię proporcje płci rozkładają się równomiernie. W migracjach zagranicznych zarówno w napływie jak i odpływie dominują mężczyźni, stanowili odpowiednio w 2007 r.: 57,5% i 58,9%. Napływający do Gdyni (z kraju) to głównie, w 2007 r. w 76,8% osoby które uprzednio mieszkały w miastach, gdynianie opuszczający miasto też w większości kierują się do innych miast - 61,9% odpływu migracyjnego, wieś natomiast była wybrana przez 38,1% migrantów. Urodzenia i dzietność kobiet W 2007 r. zarejestrowano urodzeń żywych, co oznacza wzrost o 37 osób w stosunku do 2006 r. i o 43 % urodzeń mniej niż w 1979 r., który był szczytowym rokiem pod względem urodzeń w Gdyni (4 141 urodzeń). W latach z roku na rok (z małymi wyjątkami) rodziło się coraz mniej dzieci (najmniej w 1999 r ), ostatnie dwa lata jak już wspomniano wykazują korzystne tendencje wzrostu urodzeń.

3 Pomimo rosnącej liczby urodzeń - w dalszym ciągu poziom reprodukcji nie gwarantuje prostej zastępowalności pokoleń. W 2007 r. współczynnik dzietności Gdynianek wyniósł 1,18 (1,18 dziecka na jedną kobietę w wieku rozrodczym), co oznacza wzrost (o 0,1 pkt) w stosunku do odnotowanego w 2002 r., w którym był najniższy od ponad 50 lat (prawdopodobnie od powstania Miasta). Należy przypomnieć, że najbardziej korzystną sytuację demograficzną określa współczynnik kształtujący się na poziomie 2,1-2,15, tj. gdy w danym roku na jedną kobietę w wieku lat przypada średnio 2 dzieci. Wynikiem przeobrażeń demograficznych z lat 90-tych jest m in. przesunięcie najwyższej płodności kobiet z grupy wieku lata do grupy lat. Jest to efekt wyboru, jakiego coraz częściej dokonują ludzie młodzi decydując się najpierw na osiągnięcie określonego poziomu wykształcenia oraz stabilizacji ekonomicznej, a dopiero potem na założenie rodziny oraz jej powiększenie. Na dzietność kobiet w istotny sposób wpływa liczba zawieranych związków małżeńskich. Zdecydowana większość dzieci (w Gdyni w 2007 r. 78%) rodzi się w rodzinach tworzonych przez prawnie zawarte związki małżeńskie. Jednocześnie od kilku lat systematycznie rośnie odsetek urodzeń pozamałżeńskich. Na początku lat 90-tych ze związków pozamałżeńskich rodziło się 8-9% dzieci, w ostatnich latach 20-22%. Rosnący współczynnik dzietności pozamałżeńskiej przy równolegle zmniejszającym się ogólnym współczynniku dzietności oznacza, że zwiększa się liczba rodzin tworzonych przez związki partnerskie lub rośnie liczba matek, ojców samotnie wychowujących dzieci - tworzących rodziny niepełne. Małżeństwa

4 W 2007 r. zarejestrowano związków małżeńskich, o 168 więcej niż rok wcześniej. Współczynnik małżeństw (liczony na 1000 ludności) wzrósł o 0,7 pkt do poziomu 6,6. W dwóch ostatnich latach obserwuje się wzrost liczby nowozawartych małżeństw do poziomu z końcówki lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku, co pozwala przewidywać utrzymanie pozytywnego trendu, jakim jest rosnąca liczba urodzeń. Wzrost małżeństw jest konsekwencją tego, ze w odpowiedni wiek wkroczyły liczniejsze roczniki wyżu demograficznego przełomu lat 70-tych i 80-tych. Niezmiennie wśród zawartych związków ponad 75% stanowią małżeństwa pierwsze, tj. panien z kawalerami. Małżeństwa wyznaniowe, tj. zawarte w kościołach i jednocześnie zarejestrowane w Urzędzie Stanu Cywilnego stanowiły w 2007 r. 60,2% zawartych prawnie związków. Na przestrzeni ostatnich kilku lat zdecydowanie zwiększył się wiek nowożeńców. Na początku lat 90-tych prawie połowa mężczyzn zawierających małżeństwo nie osiągnęła wieku 25 lat, w 2005 r. już tylko 17%; wśród kobiet udział ten zmniejszył się o 1/3, tj. z 63 do 33%. Najczęściej mężczyźni żenią się przed trzydziestką ; w 2005 udział tej grupy (25-29 lat) wśród nowożeńców wyniósł 42% (na początku lat 90-tych ponad 43 % mężczyzn brało ślub będąc w wieku lata, obecnie 17%). Panny młode również wyszły z grupy lata na korzyść wieku lat. Rozwody i separacje W latach odnotowano stosunkowo gwałtowny wzrost liczby rozwodów. W 2007 r. rozwiodły się 664 pary małżeńskie (w 2006 r. 634 pary, a w 2005 r ), podczas gdy w latach orzekano ich rocznie. W 2007 r. w ponad 2/3 przypadków powództwo o rozwód wnosiła kobieta (446 pozwów na 664 rozwody). Procedura prawnego orzekania o separacji została wprowadzona w Polsce w końcu 1999 r. Liczba orzekanych sądownie separacji jest w Gdyni stabilna i kształtuje się od 23 w 2004 r. do 38 (najwięcej) w 2005 r. W 2007 orzeczono 28 separacji. Umieralność i trwanie życia W 2007 r. zmarło 2405 osób, o 170 osób więcej niż w 2006 r., współczynnik umieralności zwiększył się o 0,7 pkt do poziomu 9,6 W ogólnej liczbie osób zmarłych 49,1 % stanowiły kobiety. Tempo wzrostu zgonów jest w miarę jednostajne, można uznać, że od 1985 r. jest ono dość stabilne. Główną przyczyną zgonów w Gdyni są choroby układu krążenia w 2006 r. 44,0% zgonów mieszkańców Gdyni. Drugą w kolejności przyczyna są choroby nowotworowe - 33,4% zgonów. Są to choroby związane z rozwojem cywilizacyjnym społeczeństwa. Jak wynika z badań zachorowalność i umieralność na choroby układu krążenia i nowotwory pozostaje w ścisłym związku ze stylem życia, a więc sposobem odżywiania się, wypoczynku oraz paleniem tytoniu czy konsumpcją alkoholu. Sytuację zdrowotną mieszkańców Gdyni na tle woj. pomorskiego i kraju obrazują wskaźniki zgonów na 100 tys. mieszkańców na tle województwa pomorskiego i kraju. Zgony na 100 tys. mieszkańców z powodu chorób układu krążenia

5 Lata Gdynia Woj. pomorskie Polska ,0 409,7 504, ,6 360,1 458, ,6 373,8 441,8 Źródło: Rocznik Statystyczny RP 1996, 2002, 2006, Rocznik Statystyczny woj. pomorskiego 1996, 2001, 2007, Rocznik Statystyczny Gdyni 1996, 2005 i rozproszone materiały GUS. Zgony na 100 tys. mieszkańców z powodu nowotworów Lata Gdynia Woj. pomorskie Polska ,5 214,3 205, ,2 233,1 225, ,1 243,0 240,5 Źródło: Rocznik Statystyczny RP 1996, 2002, 2006, Rocznik Statystyczny woj. pomorskiego 1996, 2001, 2007, Rocznik Statystyczny Gdyni 1996, 2005 i rozproszone materiały GUS. W Gdyni jest większy niż w woj. pomorskim choć mniejszy niż w Polsce wskaźnik zgonów z powodu układu krążenia, stosunkowo więcej osób umiera na nowotwory. Wśród zmarłych w 2007 r. 14 to dzieci poniżej 1 roku życia (w 2006 r. 10). Pozytywny-obserwowany od lat - trend malejącej umieralności niemowląt potwierdza współczynnik wyrażający liczbę zgonów niemowląt na 1000 urodzeń żywych, który w minionym roku wyniósł 5,9 (w 1990 r. wyniósł 16,6 ) W ogólnej liczbie zmarłych niemowląt ponad 50% umiera przed ukończeniem pierwszego miesiąca życia (w okresie okołoporodowym). Przyczyna ponad połowy zgonów niemowląt są choroby i stany okresu okołoporodowego, czyli powstające w trakcie trwania ciąży matki i w okresie pierwszych 6 dni życia noworodka. Posiadane dane GUS dla Polski i Trójmiasta za 2007 r. (brak danych dla Gdyni) wskazują jednoznacznie, że mieszkańcy Trójmiasta żyją dłużej od przeciętnego Polaka. Nadal utrzymuje się duża różnica między trwaniem życia mężczyzn i kobiet. W 2007 r. przeciętne trwanie życia dla mężczyzn wyniosło w Trójmieście 72,9 lat (w Polsce 1,9 lat krócej) oraz 80,2 lat dla kobiet (w Polsce tj. prawie 10 miesięcy krócej). W Trójmieście jak i w Polsce występuje zjawisko wysokiej nadumieralności mężczyzn, w 2007 r. statystyczny mężczyzna żył krócej niż kobieta o 7,3 lat (w Polsce 8,4 lat). Zjawisko wysokiej

6 nadumieralności mężczyzn (ponad poziom umieralności kobiet) obserwowane jest we wszystkich grupach wiekowych i różnica ta zwiększa się wraz z wiekiem. Wyraźny postęp w wydłużeniu się przeciętnego trwania życia należy przypisywać szeroko propagowanemu od początku lat 90-tych prowadzeniu zdrowego stylu życia. Badania stanu zdrowia ludności przeprowadzone przez GUS w 1996 i powtórzone w 2004 r. potwierdzają tezę, iż w zachowaniach Polaków nastąpiły korzystne zmiany. W ciągu 3 lat poprzedzających badanie z 2004 r., co 6-7 osoba dorosła zmieniła swój sposób odżywiania. Wyraźnie zmniejszył się odsetek osób głównie mężczyzn palących tytoń. Co prawda coraz więcej osób dorosłych pije alkohol, nastąpiły jednak istotne zmiany w typowym wzorcu konsumpcji alkoholu; wyniki badań wskazują, że piwo powoli wypiera wódkę i inne napoje spirytusowe. W ostatnich latach wyraźnie zwiększył się udział kobiet wykonujących specjalne badania profilaktyczne. Wyniki badania z 2004 r. wskazują, że dorośli Polacy są bardziej zadowoleni ze swojego zdrowia ponad 53 % oceniło je jako bardzo dobre lub dobre, podczas gdy w 1996 r. analogiczny odsetek wyniósł niecałe 44%. Struktura płci i wieku ludności W ogólnej liczbie mieszkańców Gdyni w 2007 r. 52,4% stanowiły kobiety; na 100 mężczyzn przypadało ich 110. Różnice w liczebności pomiędzy obiema płciami zmieniają się w zależności od wieku. Przewaga liczebna mężczyzn, z niewielkimi wyjątkami występuje w wieku 0-23 lat. Od lat rodzi się w Gdyni więcej chłopców niż dziewcząt. Dominacja liczebna mężczyzn zanika w wieku 23 lat by się odrodzić na krótko w wieku lat. Od 46 roku życia aż do 100 lat trwa nieprzerwanie przewaga liczebna kobiet. Piramida wieku ludności (stan w dniu r.)

7 Ludność według wieku w wybranych latach (stan w dniu 31 XII) Wyszczególnienie w osobach w odsetkach Ludność ogółem ,0 100,0 100,0 w wieku: przedprodukcyjnym ,8 20,1 16,7 produkcyjnym ,3 64,2 65,0 poprodukcyjnym ,9 15,7 18,3 Źródło: dane GUS Rezultatem przemian w procesach demograficznych jest gwałtowne zmniejszenie się liczby dzieci i młodzieży (0-17 lat), ich udział w ogólnej liczbie ludności obniżył się z 26,8% w 1990 r. do 16,7%. Duże zmiany można zaobserwować także w grupie osób w wieku produkcyjnym (kobiety w wieku lat, mężczyźni lata). Od 1990 r. odsetek osób w wieku zdolności do pracy (w ogólnej liczbie ludności) wzrósł o 3,7 punktu procentowego, tj. z poziomu 61,3% do 65, przy czym tempo przyrostu ludności jest coraz wolniejsze. W ostatnich latach obserwowany jest także dalszy wzrost liczby osób w wieku emerytalnym (mężczyźni 65 lat i więcej, kobiety 60 lat i więcej). Udział tej grupy ludności w ogólnej populacji wyniósł 18,3% (w 2000 r. 15,7%, a w 1990 r. 11,9%. Struktura wieku ludności ulega nadal dynamicznym zmianom, liczba i struktura ludności w wieku produkcyjnym determinuje podaż zasobów siły roboczej na rynku pracy. Należy jednak pamiętać, że w prezentowanych stanach ludności uwzględnione zostały osoby, które czasowo wyemigrowały za granicę i (chociaż są one w Gdyni zameldowane na stałe) tam podjęły pracę. W zdecydowanej większości osoby te są w wieku produkcyjnym, mobilnym. Zmiany demograficzne, jakie są obserwowane w ostatnich latach, tj. przede wszystkim wzrost liczby urodzeń oraz nowozawartych małżeństw, mogą wskazywać na przełom w dotychczasowym rozwoju ludności. Jednak perspektywa szybkiego wyjścia z depresji demograficznej w jakiej znajduje się Polska już od dłuższego czasu, jest dość odległa. Dzietność Gdynianek jest niska, jednocześnie coraz więcej osób wyjeżdża z Miasta do innych miejsc w kraju i za granicę. Perspektywy rozwoju demograficznego w najbliższych latach wydają się być już przesądzone. Głęboki niż demograficzny lat 90-tych oraz utrzymująca się duża emigracja za granicę (zwłaszcza emigracja czasowa ludzi młodych- jak ma to miejsce od 2004 r.) będą powodować już w nieodległej perspektywie coraz większe utrudnienia w rozwoju demograficznym, na rynku pracy oraz w systemie zabezpieczenia społecznego. Opracowanie: Barbara Zakrzewska, Iwona Milewska Rejestr zmian Podmiot udostępniający: Odpowiedzialny za treść: Wprowadził informację: Ostatnio zmodyfikował: Urząd Miasta Gdyni Ryszard Toczek Iwona _Milewska Iwona Milewska

8 Data wytworzenia informacji: Data udostępnienia informacji: Ostatnia aktualizacja: Źródło: roku,388554