Analizy przedwyborcze CenEA: Wybory parlamentarne Michał Myck Michał Kundera Mateusz Najsztub Monika Oczkowska

Transkrypt

1 Analizy przedwyborcze CenEA: Wybory parlamentarne 2015 Michał Myck Michał Kundera Mateusz Najsztub Monika Oczkowska

2 Analizy przedwyborcze CenEA: Wybory Parlamentarne 2015 Analizy polityki podatkowo-świadczeniowej: Deklaracje i rzeczywistość: podatki i świadczenia w roku wyborczym Planowana publikacja sześciu Raportów: Raport 1: VAT w wydatkach gospodarstw domowych ( ) Raport 2 i 3: wyborcze menu ( ) jak je wydać? skąd je wziąć? Raport 4: Programy wyborcze i ich realizacja w latach Raport 5: Co nam partie obiecują: kto zyska, kto straci i ile to będzie kosztowało? Raport 6: Komentarz powyborczy: Analiza exposé premiera. Projekt realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji finansowanego z Funduszy EOG. Analizy przedwyborcze CenEA

3 Analizy przedwyborcze CenEA: Wybory Parlamentarne 2015 Analizy polityki podatkowo-świadczeniowej: Deklaracje i rzeczywistość: podatki i świadczenia w roku wyborczym Raporty II i III: Wyborcze menu przedwyborcze miliardy. Program konferencji: SIMPL: model mikrosymulacyjny CenEA: podstawowe narzędzie analiz prowadzonych w ramach projektu. Prezentacja Raportów: : jak je wydać i skąd je wziąć? Przedwyborcze pięć miliardów: jak je wydać i skąd je wziąć? Analizy przedwyborcze CenEA

4 Model mikrosymulacyjny SIMPL Michał Myck Michał Kundera Mateusz Najsztub Monika Oczkowska

5 Model mikrosymulacyjny SIMPL Model mikrosymulacyjny: Połączenie szczegółowych regulacji dotyczących systemu podatkowo-świadczeniowego z reprezentatywną bazą danych gospodarstw domowych: umożliwia analizy wpływu zmian w podatkach i świadczeniach na sytuację finansową gospodarstw domowych i kosztów reform dla sektora finansów publicznych; model SIMPL oparty o dane z Badania Budżetów Gospodarstw Domowych (BBGD) najnowsze raporty oparte o dane 2013; Modele powszechnie używane w innych krajach (np. USA, UK, Francja, Niemcy, Hiszpania, Holandia) przez instytucje rządowe i instytuty badawcze (np. IFS, DIW, ISER, IZA, PSE): raporty przedwyborcze londyńskiego Institute for Fiscal Studies (IFS): Model mikrosymulacyjny SIMPL

6 Struktura modelu mikrosymulacyjnego Informacje demograficzne o członkach GD, dochody Moduł ZUS/NFZ Moduł św. rodz. Moduł podatkowy Informacje dot. mieszkania, gosp. rolnego itp. Moduł dod. mieszk. Moduł pom. społ. => DOCHÓD DO DYSPOZYCJI Szczegółowa walidacja modelu: wyniki symulacji uogólniane do wartości populacyjnych i analizowane względem danych administracyjnych. dane BBGD (z 2013r.) stosownie indeksowane by odzwierciedlić realia 2015r. Model mikrosymulacyjny SIMPL

7 Model mikrosymulacyjny SIMPL Interpretacja wyników i ograniczenia metodologii mikrosymulacyjnej: Symulacja bezpośrednich efektów hipotetycznych zmian systemu podatkowo-świadczeniowego : dochodowe natychmiastowe efekty reform, bez uwzględnienia ewentualnych reakcji w zachowaniu członków gospodarstw domowych; analiza efektów pierwszego rzędu ; całkowite efekty modelowanych zmian biorące pod uwagę zależności w systemie (np. wysokość ZUS, PIT i świadczeń rodzinnych). Wyniki przedstawione w podziale na decylowe grupy dochodowe i typy rodzin: w wieku produkcyjnym: osoby samotne, osoby samotnie wychowujące dzieci; małżeństwa bez dzieci i małżeństwa z dziećmi na utrzymaniu; w wieku poprodukcyjnym (60/65): osoby samotne i małżeństwa. Model mikrosymulacyjny SIMPL

8 : jak je wydać i skąd je wziąć? Michał Myck Michał Kundera Mateusz Najsztub Monika Oczkowska

9 Analizy przedwyborcze CenEA: Raport II i III Podstawowe cele Raportów: Zwrócenie uwagi na szeroki zakres możliwości zmian w systemie podatkowoświadczeniowym. Analiza konsekwencji potencjalnych reform dla: bilansu sektora finansów publicznych; dochodów gospodarstw domowych. Przedstawienie szczegółowych wyliczeń konsekwencji reform: możliwość oparcia debaty publicznej w okresie przedwyborczym o spójne analizy szeregu potencjalnych zmian; zwrócenie uwagi na to, które grupy społeczne skorzystają lub stracą na wybranych rozwiązaniach; zwrócenie uwagi na możliwości łączenia elementów systemu w zestawy reform o różnych dystrybucyjnych implikacjach.

10 Analizy przedwyborcze CenEA: Raporty II i III Struktura Raportów: Raport II: jak je wydać i skąd je wziąć? Potencjalne zmiany w systemie PIT: kwota wolna od podatku, koszty uzyskania przychodu, ulga podatkowa na dzieci; zmiany stawek i progu podatkowego; ile stawek podatkowych? wspólne rozliczenie w systemie PIT. Stawki ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego. Opodatkowanie i ubezpieczenie rolników. Zmiany w zakresie wsparcia emerytów i rencistów. Zmiany w systemie finansowego wsparcia rodzin z dziećmi. Raport III: Przedwyborcze pięć miliardów jak je wydać i skąd je wziąć? Zestawy o różnych efektach dystrybucyjnych: po równo, więcej dla gospodarstw biednych lub bogatych.

11 Raport II: potencjalne zmiany w systemie PIT Reformy systemu PIT: kwota wolna od podatku, koszty uzyskania przychodu, ulga podatkowa na dzieci Korzyści gospodarstw domowych (koszt dla sektora finansów publicznych) wynikające z podniesienia wartości parametrów systemu (mld zł rocznie) Współczynnik podwyższenia wartości nominalnej Wartość nominalna KWP KUP UD Korzyści GD Wartość nominalna Korzyści GD Wartość nominalna Korzyści GD 0% 3 091,00 0, ,00 0,0 92,67 0,0 40% 4 327,40 5, ,00 1,0 129,74 2,7 80% 5 563,80 10, ,00 2,0 166,81 5,2 100% 6 182,00 13, ,00 2,5 185,34 6,5 160% 8 036,60 21, ,00 4,0 240,94 10,1 200% 9 273,00 26, ,00 5,0 278,01 12,4

12 Raport II: potencjalne zmiany w systemie PIT Reformy systemu PIT: kwota wolna od podatku, koszty uzyskania przychodu, ulga podatkowa na dzieci Efekty dystrybucyjne (przy koszcie ok. 5mld zł rocznie): PIT-R1: wzrost KWP o 40% PIT-R2: wzrost KUP o 200% PIT-R3: wzrost UD o 80% Przeciętne zmiany w zł/miesiąc w grupach decylowych Przeciętne zmiany w %

13 Raport II: potencjalne zmiany w systemie PIT Reformy systemu PIT: kwota wolna od podatku, koszty uzyskania przychodu, ulga podatkowa na dzieci Efekty dystrybucyjne (przy koszcie ok. 5mld zł rocznie): PIT-R1: wzrost KWP o 40% PIT-R2: wzrost KUP o 200% PIT-R3: wzrost UD o 80% Przeciętne zmiany w zł/miesiąc według typów rodzin

14 Raport II: potencjalne zmiany w systemie PIT Reformy systemu PIT: stawki PIT i próg podatkowy Korzyści gospodarstw domowych (koszt dla sektora finansów publicznych) wynikające ze zmian stawek podatkowych (mld zł rocznie) I stawka II stawka 16% 17% 18% 19% 20% 30% 11,3 5,8 0,4-5,0-10,4 31% 11,1 5,6 0,2-5,2-10,6 32% 10,8 5,4 0,0-5,4-10,8 33% 10,6 5,2-0,2-5,6-11,0 34% 10,4 5,0-0,4-5,8-11,2 Korzyści gospodarstw domowych (koszt dla sektora finansów publicznych) wynikające ze zmiany wysokości progu podatkowego (mld zł rocznie) Wysokość progu II stawki w stosunku do progu w systemie bazowym II stawka 60% 70% 80% 90% 100% 110% 120% 130% 30% -3,2-1,9-0,9-0,2 0,4 0,9 1,2 1,5 32% -4,2-2,6-1,5-0,7 0,0 0,5 0,9 1,3

15 Raport II: potencjalne zmiany w systemie PIT Reformy systemu PIT: stawki PIT i próg podatkowy Efekty dystrybucyjne: Obniżenie stawki podstawowej do 17%: (5,4 mld zł rocznie) Obniżenie wysokości progu podatkowego do 60% wartości i obniżenie stawki do 30%: (-3,2 mld zł rocznie)

16 Raport II: potencjalne zmiany w systemie PIT Reformy systemu PIT: Inne przykłady reform: Liniowy PIT: stawka neutralna dla sektora finansów publicznych: 15,4%; przy stawce 18%: straty gospodarstw domowych w wysokości 17,3 mld zł. Powrót do trzech stawek podatkowych (19%, 30%, 40%): strata gospodarstw domowych: 12,1 mld zł rocznie. Wprowadzenie trzeciej stawki na poziomie 25%: (18%, 25%, 32%): strata gospodarstw domowych: 3,5 mld zł rocznie. Likwidacja wspólnego opodatkowania: całkowita: straty w wysokości 3,3 mld zł rocznie; ograniczona do kwoty wolnej od podatku: straty w wysokości 1,7mld zł rocznie.

17 Raport II: potencjalne zmiany w systemie PIT Reformy systemu PIT: Trzecia stawka i likwidacja wspólnego opodatkowania Efekty dystrybucyjne: PIT-R13: trzecia stawka podatkowa 25% (-3,5 mld zł) PIT-R14: całkowita likwidacja wspólnego opodatkowania (-3,3 mld zł) PIT-R15: częściowa likwidacja wspólnego opodatkowania (-1,7mld zł) Przeciętne zmiany w zł/miesiąc w grupach decylowych Przeciętne zmiany w %

18 Składki NFZ i ZUS: Raport II: ubezpieczenia zdrowotne i ZUS Korzyści gospodarstw domowych (koszt dla sektora finansów publicznych) wynikające ze zmian stawek ubezpieczenia zdrowotnego (mld zł rocznie) Całkowita stawka ubezpieczenia zdrowotnego Odpis podatkowy: 7,75% 8,50% 9,00% 9,50% 10,00% 7,25% 4,5 0,0-3,1-6,1-9,1 7,50% 6,1 1,5-1,5-4,5-7,5 7,75% 7,6 3,0 0,0-3,0-6,0 8,00% 4,6 1,5-1,5-4,5 8,25% 6,1 3,0 0,0-3,0 8,50% 7,6 4,6 1,5-1,5 8,75% 6,1 3,1 0,1 9,00% 7,6 4,6 1,6 Korzyści gospodarstw domowych (koszt dla sektora finansów publicznych) wynikające ze zmiany wysokości stawki rentowej ZUS (mld zł rocznie) Składka rentowa ZUS (po stronie pracownika) Górny limit: 0,0% 0,5% 1,0% 1,5% 2,0% 2,5% 3,0% TAK 5,5 3,7 1,8 0,0-1,8-3,7-5,5 NIE 5,5 3,6 1,7-0,2-2,1-4,0-5,9

19 Raport II: emeryci i renciści Waloryzacja rent i emerytur: Kombinacje waloryzacji proporcjonalnej i kwotowego minimum waloryzacji Korzyści gospodarstw domowych (koszt dla sektora finansów publicznych) wynikające z waloryzacji rent i emerytur (mld zł rocznie) Minimalna kwota waloryzacji % wskaźnik waloryzacji 0,0% 0,5% 1,0% 1,5% 2,0% 2,5% 3,0% 3,5% 0 zł 0,00 0,75 1,51 2,27 3,03 3,78 4,55 5,30 20 zł 1,72 1,74 1,95 2,45 3,11 3,85 4,61 5,36 40 zł 3,43 3,44 3,47 3,60 3,89 4,34 4,90 5,55 60 zł 5,16 5,16 5,17 5,21 5,32 5,53 5,84 6,26 80 zł 6,88 6,89 6,90 6,91 6,95 7,05 7,22 7, zł 8,60 8,61 8,62 8,63 8,65 8,69 8,79 8,93

20 Raport II: rodziny z dziećmi Współczynniki wzrostu świadczeń rodzinnych: świadczenia i kryterium dochodowe Korzyści gospodarstw domowych (koszt dla sektora finansów publicznych) wynikające ze wzrostu świadczeń rodzinnych i kryterium dochodowego (mld zł rocznie) Współczynnik wzrostu kryterium dochodowego Współczynnik wzrostu zasiłku rodzinnego z dodatkami 0% 5% 10% 15% 20% 25% 0% 0,00 0,26 0,52 0,78 1,04 1,31 5% 0,24 0,51 0,79 1,06 1,33 1,61 10% 0,47 0,75 1,04 1,32 1,61 1,90 15% 0,71 1,00 1,30 1,60 1,90 2,19 20% 0,95 1,26 1,56 1,87 2,18 2,49 25% 1,20 1,51 1,83 2,14 2,46 2,78

21 Raport II: rodziny z dziećmi Likwidacja becikowego i ograniczenie ulgi na dzieci: Efekty dystrybucyjne: FWR-R4: likwidacja becikowego (-0,3 mld zł rocznie) FWR-R5: ograniczenie ulgi na dzieci przy dochodzie powyżej zł rocznie (-0,5 mld zł rocznie) Przeciętne zmiany w zł/miesiąc w grupach decylowych Przeciętne zmiany w %

22 Przedwyborcze pięć miliardów: jak je wydać i skąd je wziąć? Michał Myck Michał Kundera Mateusz Najsztub Monika Oczkowska

23 Analizy przedwyborcze CenEA: Raport III Przedwyborcze pięć miliardów: Pięciomiliardowe zestawy reform złożone ze zmian różnych elementów systemu podatkowo-świadczeniowego o różnych konsekwencjach względem dochodu gospodarstw: efekty zbliżone we wszystkich grupach dochodowych w wymiarze bezwzględnym i proporcjonalnym; silniejsze efekty wśród gospodarstw o niskich dochodach; silniejsze efekty wśród gospodarstw bogatych.

24 Analizy przedwyborcze CenEA: Raport III Przedwyborcze pięć miliardów jak je wydać? Po równo w zł/miesiąc Po równo proporcjonalnie podniesienie kwoty kosztów uzyskania przychodu o 100% podniesienie zasiłku pielęgnacyjnego o 100% podniesienie kwot zasiłku rodzinnego wraz z dodatkami o 20% podniesienie wartości kosztów uzyskania przychodu o 60% zwiększenie wysokości odpisu podatkowego składki zdrowotnej z 7.75% do 8,25% podniesienie kwot zasiłku rodzinnego wraz z dodatkami o 10% zmniejszenie podwyższonej stawki podatku dochodowego z 32% do 30%

25 Analizy przedwyborcze CenEA: Raport III Przedwyborcze pięć miliardów jak je wydać? Więcej dla uboższych gospodarstw Więcej dla bogatych gospodarstw podniesienie wysokości kwoty wolnej od podatku o 20% podniesienie kwot zasiłku rodzinnego z dodatkami o 45% podniesienie progu podatkowego o 30% obniżenie podwyższonej stawki PIT do 28% obniżenie składki ubezpieczenia zdrowotnego do 8,75% i zwiększenie odpisu do 8,00% likwidacja progu dochodowego przy becikowym likwidacja progu dochodowego w uldze na dzieci

26 Analizy przedwyborcze CenEA: Raporty II i III Podsumowanie nie tylko kwota wolna od podatku W Raportach przedstawiono kompleksowe podejście do potencjalnych reform systemu podatkowo-świadczeniowego: zmiany w systemie PIT, ubezpieczeniu zdrowotnym i społecznym, opodatkowaniu rolników, waloryzacji rent i emerytur, świadczeniach rodzinnych. Raporty mogą być punktem odniesienia do dyskusji na temat zmian w systemie w okresie kampanii przedwyborczej. Zmiany różnych elementów systemu mają odmienny wpływ na dochody różnych grup społecznych i gospodarstw o różnym poziomie dochodów. Zmiany elementów systemu mogą łączyć się w zestawy reform o bardzo zróżnicowanym charakterze dystrybucyjnym.

27 Analizy przedwyborcze CenEA: Wybory parlamentarne 2015 Więcej informacji na: