Sprawozdanie z realizacji efektów kształcenia na kierunku Inżynieria Materiałowa w roku akademickim 2012/13

Transkrypt

1 UNIWERSYTET ŚLĄSKI WYDZIAŁ INFORMATYKI I NAUKI o MATERIAŁACH Kierunek: I N Ż Y N I E R I A M A T E R I A Ł O W A Chorzów, 75 Pułku Piechoty 1A, Tel , inom@us.edu.pl DOKUMENTY KIERUNKOWEGO ZESPÓŁU ZAPEWNIANIA JAKOŚCI KSZTAŁCENIA Sprawozdanie z realizacji efektów kształcenia na kierunku Inżynieria Materiałowa w roku akademickim 2012/13 Chorzów, r. Podstawa prawna: rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 5 października 2011 r. w sprawie warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia 11 ust. 2. (przewidziana również we wzorze WSZJK dział 4.9 Roczna ocena efektów kształcenia). -1-

2 Spis treści I. Informacje wstępne... 3 II. Ocena efektów kształcenia Ocena zajęć dydaktycznych przez studentów... 4 a) Opis wykorzystanego narzędzia (danych)... 5 b) Wyniki analizy... 5 c) Wnioski i propozycje zmian Hospitacja zajęć dydaktycznych Analiza form weryfikacji efektów kształcenia i kryteriów oceny... 7 a) Opis wykorzystanego narzędzia (danych)... 7 b) Wyniki analizy... 8 c) Wnioski i propozycje zmian Analiza sylabusów a) Opis wykorzystanego narzędzia (danych) b) Wyniki analizy b) Wnioski i propozycje zmian Analiza narzędzi weryfikacji efektów kształcenia a) Opis wykorzystanego narzędzia (danych) b) Wyniki analizy b) Wnioski i propozycje zmian Monitorowanie realizacji efektów kształcenia w ramach praktyk zawodowych a) Opis wykorzystanego narzędzia (danych) b) Wyniki analizy c) Wnioski i propozycje zmian Analiza prac dyplomowych a) Opis wykorzystanego narzędzia (danych) b) Wyniki analizy b) Wnioski i propozycje zmian Analiza wyników sesji egzaminacyjnej a) Opis wykorzystanego narzędzia (danych) b) Wyniki analizy b) Wnioski i propozycje zmian III. Podsumowanie Ocena podsumowująca Propozycje zmian doskonalących

3 I. Informacje wstępne 1. Kierunek, poziom, formy studiów: Inżynieria Materiałowa, I, II, III stopień, studia stacjonarne 2. Zespół przygotowujący ocenę: Kierunkowy Zespół Zapewniania Jakości Kształcenia (KZZJK) 3. Zespół opiniujący ocenę: Minimum kadrowe na kierunku Inżynieria Materiałowa II. Ocena efektów kształcenia W celu zapewnienia wysokiej jakości kształcenia na kierunku Inżynieria Materiałowa prowadzone jest monitorowanie realizacji efektów kształcenia poprzez analizy zaplanowanych sposobów ich realizacji i weryfikacji w ramach poszczególnych modułów oraz analizy i oceny prowadzone w toku realizacji programu studiów. Zgodnie z wytycznymi zawartymi w Wewnętrznym Systemie Zapewniania Jakości Kształcenia na Wydziale Informatyki i Nauki o Materiałach (WSZJK) podstawowym elementem tej analizy jest roczna ocena efektów kształcenia (WSZJK dział 4.9). W trakcie roku akademickiego prowadzono działania służące ocenie stosowania sposobów weryfikacji efektów kształcenia pod kątem ich adekwatności i skuteczności. Ocena efektów kształcenia na kierunku Inżynieria Materiałowa w roku akademickim 2012/2013 obejmowała: 1. Ocenę zajęć dydaktycznych przez studentów (pkt. 4.3 WSZJK); 2. Analizę wyników hospitacji zajęć dydaktycznych (pkt. 4.4 WSZJK); 3. Analizę form weryfikacji efektów kształcenia i kryteriów oceny; 4. Analizę sylabusów (pkt. 4.5 WSZJK); 5. Analizę narzędzi weryfikacji efektów kształcenia (pkt. 4.6 WSZJK); 6. Monitorowanie realizacji efektów kształcenia w ramach praktyk zawodowych (pkt. 4.7 WSZJK); 7. Analizę prac dyplomowych (pkt. 4.8 WSZJK); 8. Analizę wyników sesji egzaminacyjnych. W celu przeprowadzenia rocznej oceny efektów kształcenia, na posiedzeniu 12 listopada 2013 roku KZZJK przyjął harmonogram prac oraz powołał zespoły do realizacji w/w zadań (Tabela 1). -3-

4 Zadaniem zespołów było: 1. Opracowanie narzędzi umożliwiających analizę (weryfikację) efektów kształcenia w ramach poszczególnych zadań; 2. Przeprowadzenie analizy; 3. Przygotowanie oraz przedstawienie sprawozdań. Tabela 1. Składy zespołów realizujących zadania do oceny efektów kształcenia oraz narzędzia do opracowania. L. P. Nazwa zadania Zespół Opracowane/ wykorzystane do analizy narzędzia 1. Analiza ankiet oceny zajęć dr K. Prusik Wyniki ankiet dydaktycznych 2. Analiza wyników hospitacji zajęć dr K. Prusik Protokół z hospitacji zajęć dydaktycznych dydaktycznych 3 Analiza form weryfikacji efektów Prof. UŚ dr hab. J. Lelątko Formularz narzędzia do analizy form weryfikacji kształcenia i kryteriów oceny Prof. dr hab. G. Haneczok efektów kształcenia i kryteriów oceny dr M. Zubko 4 Analiza sylabusów dr hab. M. Karolus Karta weryfikacji sylabusu dr J. Krawczyk 5 Analiza narzędzi weryfikacji efektów kształcenia dr J. Krawczyk dr hab. M. Karolus Karta oceny narzędzi weryfikacji efektów kształcenia 6 Monitorowanie realizacji efektów kształcenia w ramach praktyk zawodowych dr M. Zubko dr K. Prusik Prof. UŚ dr hab. J. Lelątko, 7 Analiza prac dyplomowych Prof. dr hab. G. Haneczok Prof. UŚ dr hab. M. Kupka 8 Analiza wyników sesji Prof. UŚ dr hab. M. Kupka egzaminacyjnych Mgr inż. K. Dudek J.Józefowicz (stu.) 1. Formularz weryfikacji efektów kształcenia w ramach praktyk zawodowych 2. Ankieta oceny/przebiegu praktyk Formularz oceny pracy dyplomowej Statystyki wyników sesji egzaminacyjnych KZZJK na posiedzeniu 19 listopada 2013 roku zatwierdził do stosowania opracowane przez zespoły ds. oceny efektów kształcenia narzędzia (Tabela 1) oraz przyjął szczegółowe sprawozdania z realizacji zadań. Wyniki analizy przedstawiono w dalszej części dokumentu. 1. OCENA ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH PRZEZ STUDENTÓW W roku akademickim 2012/2013 na kierunku Inżynieria Materiałowa przeprowadzono ocenę zajęć dydaktycznych zgodnie z przyjętym harmonogramem. Ankietowanie prowadził ankieter wyznaczony przez Dziekana Wydziału Informatyki i Nauki o Materiałach. -4-

5 a) Opis wykorzystanego narzędzia (danych) Do oceny zajęć dydaktycznych przez studentów użyto anonimowej ankiety, której treść była zgodna z zarządzeniem Rektora Uniwersytetu Śląskiego Nr 44/2009 w sprawie ankiety oceny zajęć dydaktycznych. W ramach ankiety ocenie (od 1 - ocena najniższa do 5 ocena najwyższa) podlegały następujące kategorie: organizacja zajęć, komunikatywność, interaktywność, terminowość i dostępność, kryteria oceny, postawa wobec studentów. b) Wyniki analizy W roku akademickim 2012/2013 ankietowano zajęcia 95% pracowników Wydziału Informatyki i Nauki o Materiałach prowadzących zajęcia na kierunku Inżynieria Materiałowa tj. 39 osób w tym 38 pracowników oraz 1 doktoranta. Nie oceniano jedynie zajęć pracownika będącego na urlopie zdrowotnym oraz prowadzącego zajęcia na studiach niestacjonarnych. Ankietowanie objęło 39 modułów w tym odpowiednio 37 na I i 2 na II stopniu kształcenia (Rys. 1). Ankietowanie prowadzone było na różnych formach zajęć: wykładach (17), ćwiczeniach audytoryjnych (2) oraz laboratoriach (20) (Rys. 2). Zauważono jednak, że ankietowanie nie objęło seminariów. Zgodnie z harmonogramem większość zajęć ok. 90% oceniano w semestrze letnim. Ogółem wypełniono 494 ankiety, co daje ponad 54% udział studentów uczęszczających na zajęcia w ramach danej formy prowadzenia zajęć. We wszystkich analizowanych kategoriach średnie oceny były wyższe niż 4. II stopień 5% III stopień 0% I stopień 95% Rys. 1. Struktura ankietowanych zajęć względem poziomu kształcenia Średnio najniżej została oceniona interaktywność (4,12), a najwyżej postawa wobec studentów (4,35). Przy czym oceny niższe niż 3 (2,74) (czyli oceniające daną kategorię w stopniu średnim -5-

6 wystarczającym) pojawiły się tylko na 2 ankietach (0,4% ankiet) w kategoriach interaktywność i komunikatywność. Studenci wystawili także 38 ocen najwyższych (5), co stanowi ok. 8% wszystkich ocen. Przy czym najwięcej w kategoriach, postawa względem studentów (8), terminowość i dostępność (7) i komunikatywność (7). L. laboratoriów 51% L. wykładów 44% L. ćwiczeń 5% Rys. 2. Struktura ankietowanych zajęć względem formy ich prowadzenia c) Wnioski i propozycje zmian Analiza wyników ankiet oceny zajęć dydaktycznych na kierunku Inżynieria Materiałowa za rok akademicki 2012/2013 wykazała, że: 1. Ankietyzacja objęła 95% pracowników dydaktycznych Wydziału Informatyki prowadzących zajęcia na kierunku Inżynieria Materiałowa; 2. Studenci oceniają prowadzone zajęcia dobrze bądź bardzo dobrze; Żaden z ocenianych pracowników nie otrzymał oceny negatywnej; 3. Zachowano właściwe proporcje ankietowania w odniesieniu do form prowadzonych zajęć, przywiązując wagę do tego, aby ankietowanie obejmowało zarówno, wykłady, ćwiczenia audytoryjne oraz laboratoria. Proponuje się wprowadzenie następujących zmian: 1. Z uwagi na mniejsze doświadczenie w prowadzeniu zajęć dydaktycznych przez doktorantów wydaje się zasadnym zwiększenie udziału tych zajęć w całkowitej liczbie zajęć ankietowanych; 2. Konieczne jest zwiększenie liczby ankietowanych zajęć na studiach II stopnia; 3. Aby sprawdzić poziom zadowolenia doktorantów z prowadzonych zajęć, niezbędne jest również przeprowadzenie ankietowania na III poziomie kształcenia, -6-

7 4. Objęcie ankietą seminariów. 2. HOSPITACJA ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH W roku akademickim 2012/2013 na kierunku Inżynieria Materiałowa nie prowadzono hospitacji zajęć dydaktycznych na żadnym poziomie kształcenia. Mimo, że pkt Wewnętrznego Systemu Zapewniania Jakości Kształcenia na Wydziale Informatyki i Nauki o Materiałach stanowi, że Hospitacje mogą pełnić rolę uzupełniającą wobec wyników ankiet studenckich i innych narzędzi badania realizacji efektów kształcenia, a ankietyzacja zajęć dydaktycznych w roku akademickim 2012/2013 objęła 95% nauczycieli akademickich Wydziału prowadzących zajęcia na kierunku Inżynieria Materiałowa, zasadnym wydaje się wprowadzenie począwszy od następnego roku akademickiego hospitacji zajęć dydaktycznych. Hospitacje należy wprowadzić szczególnie wobec prowadzących, którzy uzyskali niskie oceny z ankiet studenckich oraz zajęć prowadzonych przez nowo zatrudnionych pracowników i doktorantów. Ponadto, w celu poprawy jakości kształcenia na kierunku celowe jest wprowadzenie hospitacji zajęć prowadzących, którzy uzyskali wyjątkowo wysokie oceny. Proponuje się wprowadzenie począwszy od roku akademickiego 2013/2014 harmonogramu hospitacji na kierunku oraz opracowanie narzędzi w postaci formularza hospitacji zajęć dydaktycznych. 3. ANALIZA FORM WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA I KRYTERIÓW OCENY a) Opis wykorzystanego narzędzia (danych) Analizy wykonano za pomocą Formularza narzędzia do analizy form weryfikacji efektów kształcenia i kryteriów oceny, który zatwierdzono do stosowania na posiedzeniu KZZJK dnia 19 listopada 2013 roku. Przeprowadzając analizę starano się odpowiedzieć m.in. na poniższe pytania: 1. Czy cele i efekty kształcenia założone do realizacji w programie modułu pokrywają się z efektami kształcenia dla kierunku? -7-

8 2. Czy treści programowe, formy zajęć oraz metody dydaktyczne umożliwiają realizacje zakładanych efektów dla programu modułu i programu kształcenia dla kierunku? 3. Czy określono właściwe metody oraz sposoby weryfikacji ogólnych i szczegółowych efektów kształcenia dla programu modułu i programu kształcenia dla kierunku oraz czy forma i warunki zaliczenia modułu pozwalają na weryfikację efektów kształcenia? 4. Czy i w jaki sposób są weryfikowane efekty kształcenia dla modułu i programu kształcenia dla kierunku, które odbywają się bez udziału nauczycieli akademickich? 5. Czy liczba godzin i przypisane punkty ECTS - zajęciom z udziałem nauczyciela akademickiego i studentów - umożliwiają realizację zakładanych efektów kształcenia dla modułu i programu studiów dla kierunku? 6. Czy zajęcia o charakterze praktycznym (w tym laboratoryjne, projektowe, treningowe i inne) oraz przypisana im liczba godzin, punkty ECTS oraz liczebność grupy umożliwiają realizację zakładanych efektów dla modułu i programu kształcenia dla kierunku? b) Wyniki analizy Przeprowadzono analizę wszystkich dostępnych opisów modułów oraz sylabusów na I i II poziomie kształcenia na specjalnościach Nauka o Materiałach oraz Biomateriały obejmując specjalizacje, na których prowadzony jest proces kształcenia. Na 127 opracowanych modułów, 56 zostało opracowanych prawidłowo, co stanowi 44% całkowitej liczby modułów. Analiza przedstawionych danych wykazała nieprawidłowości. Do głównych należą: 1. Brak części sylabusów. W przeważającej części są to sylabusy do modułów, które nie były jeszcze realizowane w toku kształcenia - na wyższych latach studiów lub specjalizacjach, na które nie zapisali się studenci; 2. W kilku przypadkach brak korelacji pomiędzy liczbą punktów ECTS w siatce, a tą umieszczoną w modułach i sylabusach; 3. Niewłaściwe przypisanie w modułach kodów kierunkowych kompetencji społecznych, 4. W sylabusach dotyczących nauczania matematyki znacznie zawyżono warunki uzyskania oceny bardzo dobrej. -8-

9 c) Wnioski i propozycje zmian Analiza pozwala na sformułowanie następujących wniosków: 1. Zawarte w opisach modułów oraz sylabusach formy weryfikacji efektów kształcenia i kryteria oceny w większości wypadków są prawidłowe, 2. Stan opracowanych modułów i sylabusów, pomimo niedociągnięć, zapewnia prawidłowe realizowanie procesu kształcenia i umożliwia osiąganie przez studentów zakładanych efektów kształcenia. Propozycje zmian: 1. Sugeruje się przeanalizowanie związku pomiędzy realizacją efektów kształcenia modułów, a efektami kierunkowymi dotyczącymi kompetencji społecznych; 2. Kryteria ilościowe stosowane przy ocenie egzaminów i prac kontrolnych powinny być w miarę możliwości zbliżone. Elementy składowe mogą mieć różną wartość w zależności od ich stopnia trudności i złożoności. Proponuje się stosowanie przy końcowej ocenie jednolitych kryteriów (np. na wyższych latach studiów lub specjalizacji) poniższych reguł: uzyskany % sumy punktów Ocena oceniających stopień wymaganej wiedzy/umiejętności niedostateczny 50% dostateczny (3,0) 50% 59% dostateczny (3,5) 60% 69% dobry (4,0) 70% 79% dobry plus (4,5) 80% 89% bardzo dobry (5,0) 90%

10 4. ANALIZA SYLABUSÓW Przeprowadzono analizę sylabusów na I i II stopniu kształcenia. Analiza dotyczyła w szczególności: a) zgodności sylabusów z opisami modułów, zwłaszcza w odniesieniu do zakładanych efektów kształcenia i metod ich weryfikacji; b) kompletności i czytelności danych, zwłaszcza w części dotyczącej sposobów weryfikacji; c) efektów kształcenia modułu pod kątem możliwości ich osiągania w ramach opisanych w sylabusie treści i form kształcenia oraz sposobów weryfikacji efektów. a) Opis wykorzystanego narzędzia (danych) Analizę przeprowadzono przy wykorzystaniu opracowanej Karty oceny sylabusu, który zatwierdzono do stosowania na posiedzeniu KZZJK dnia 19 listopada 2013 roku. Za pomocą Kart Oceny Sylabusów prowadzono weryfikację formalną i merytoryczną. b) Wyniki analizy Ogółem przeprowadzono analizę 85 sylabusów w tym 45 (z 62) z I stopnia kształcenia oraz 40 (z 56) z II stopnia kształcenia. Większość sylabusów poddanych analizie była kompletna i nie wymagała poprawek ani uzupełnień. Najczęściej obserwowane nieprawidłowości to: brak lub błędny kod modułu (9 na I stopniu; 5 na II stopniu), brak konsekwencji w kodach i nazwach sylabusów oraz formach weryfikacji efektów kształcenia, nieprawidłowe oznaczenie semestru (letni/zimowy) (0 na I stopniu; 10 na II stopniu), brak podziału treści zajęć na jednostki dydaktyczne (0 na I stopniu; 8 na II stopniu), nie zaktualizowanie listy pracowników dydaktycznych prowadzących zajęcia w danym roku akademickim. W prawie wszystkich analizowanych sylabusach przyjęto prawidłowe kryteria oceny oraz właściwie przypisano punkty ECTS do poszczególnych modułów. Treści kształcenia, metody -10-

11 weryfikacji oraz formy kształcenia zawarte w sylabusach umożliwiały realizację efektów kształcenia modułu. Dobrą praktyką było stosowanie na każdych zajęciach sprawdzianu tzw. wejściówki. Rekomenduje się również do stosowania punktowych lub procentowych kryteriów oceny ze sprawdzianów, kolokwiów, egzaminów pisemnych. Odnotowano brak niektórych sylabusów. Braki, dotychczas nie na wpływały proces kształcenia, gdyż dotyczyły głównie sylabusów do modułów na wyższych latach studiów oraz tych specjalizacji na II stopniu kształcenia, które nie zostały wybrane przez studentów. W celu zapewnienia płynności procesu dydaktycznego konieczne jest natychmiastowe uzupełnienie dokumentacji o brakujące sylabusy. b) Wnioski i propozycje zmian Pomimo braku niektórych sylabusów oraz występujących nieprawidłowości, odnoszących się głównie do ich strony formalnej można stwierdzić jednoznacznie, że większość sylabusów jest opracowana poprawnie, a proponowane narzędzia i formy weryfikacji w pełni pozwalają na prawidłową realizację efektów kształcenia. Proponuje się: ujednolicenie stosowanej nomenklatury, np.: kolokwium zaliczeniowe = kolokwium całościowe, egzamin ustny = zaliczenie ustne. przyjąć jednolity schemat tworzenia nazw modułów oraz nazw wszelkich kodów w modułach i sylabusach jako duże pierwsze litery wyrazów z nazwy modułu, a w przypadku takiego samego zestawu liter dodanie 2, 3 małej litery z poszczególnych wyrazów. przeprowadzenie szkolenia dla pracowników w celu przekazania informacji umożliwiających ujednolicenie nomenklatury oraz skorygowanie wszelkich nieprawidłowości np.: w formie rozesłania do pracowników krótkiej i zwięzłej instrukcji opracowywania sylabusów i modułów. -11-

12 5. ANALIZA NARZĘDZI WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Celem analizy było zbadanie możliwości skutecznej weryfikacji efektów kształcenia przez narzędzia stosowane w procesie weryfikacji, przedstawione uczestnikom procesu kształcenia w sylabusach przyjętych na w roku akademickim 2012/2013. a) Opis wykorzystanego narzędzia (danych) Analizę przeprowadzono przy wykorzystaniu opracowanej Karty oceny narzędzi do weryfikacji efektów kształcenia, którą zatwierdzono do stosowania na posiedzeniu KZZJK dnia 19 listopada 2013 roku. b) Wyniki analizy Analizowano przykładowe narzędzia weryfikacji efektów kształcenia wymienione w 25% dostępnych sylabusach. Przeanalizowano 15 zestawów narzędzi weryfikacji efektów kształcenia w tym na I stopniu 14 oraz na II stopniu 1. Wykazano zgodność stosowanych narzędzi weryfikacji efektów kształcenia z opisem w sylabusie - na I stopniu: 13 i na II stopniu: 1. Najczęściej obserwowane nieprawidłowości związane są z różnicami w formach weryfikacji efektów kształcenia pomiędzy opisami w sylabusach i modułach. Stwierdza się poprawność wyboru odpowiednich narzędzi weryfikacji efektów kształcenia na I i II stopniu kształcenia. W 3 przypadkach na I stopniu kształcenia zaproponowano dodatkowe rozwiązania, które mogą poprawić efektywność stosowanych narzędzi. Przedstawione narzędzia do weryfikacji efektów kształcenia w większości przypadków nie zawierały odpowiedniego opisu pozwalającego na jednoznaczną identyfikację narzędzia np. nazwy i kodu modułu, roku akademickiego, specjalności etc. Mimo, iż poddane analizie narzędzia umożliwiają weryfikację efektów kształcenia, niezbędne wydaje się zwrócenie uwagi pracowników dydaktycznych na ściślejsze korelowanie treści narzędzi z efektami kształcenia modułu. Zasadnym byłoby odnoszenie każdego pytania -12-

13 umieszczonego w zagadnieniach egzaminacyjnych czy teście do modułowych efektów kształcenia. b) Wnioski i propozycje zmian Pomimo występujących nieprawidłowości, odnoszących się głównie do strony formalnej opisu narzędzi weryfikacji efektów kształcenia, większość poddanych analizie narzędzi do weryfikacji efektów kształcenia jest opracowana poprawnie i umożliwia prawidłową realizację efektów kształcenia. W celu poprawy jakości narzędzi do weryfikacji efektów kształcenia proponuje się: opracowanie formularza narzędzi do weryfikacji efektów kształcenia, który zawierał będzie nagłówek/stronę tytułową jednoznacznie identyfikując to narzędzie w planie studiów na dany rok akademicki, przeprowadzenie szkolenia dla pracowników dotyczących zasad tworzenia poprawnych narzędzi do weryfikacji efektów kształcenia, zwrócenie uwagi pracowników dydaktycznych na ściślejsze korelowanie treści narzędzi z efektami kształcenia modułu. 6. MONITOROWANIE REALIZACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA W RAMACH PRAKTYK ZAWODOWYCH Podstawowym narzędziem monitorowania efektów kształcenia w ramach praktyk zawodowych jest analiza dokumentacji i sprawozdań z praktyk prowadzona i gromadzona w sposób ciągły przez opiekuna praktyk studenckich oraz analiza opinii studentów dotycząca odbytych praktyk. Przed przekazaniem do akt osobowych studentów dokumentacja praktyk została udostępniana KZZJK. Mimo, że w roku akademickim 2012/2013 studenci objęci reformą szkolnictwa wyższego z 2011 roku nie odbywali praktyk zawodowych, jednak z uwagi na chęć analizy stanu -13-

14 bieżącego przygotowano odpowiednie narzędzia oraz przeprowadzono niezbędne analizy wymagane przez WSZJK. a) Opis wykorzystanego narzędzia (danych) Analizy wykonano za pomocą Formularz oceny praktyk zawodowych oraz Ankiety oceny/przebiegu praktyk które zatwierdzono do stosowania na posiedzeniu KZZJK dnia 19 listopada 2013 roku. W formularzu oceny praktyk analizowano dokumentację praktyk pod kątem tego czy: 1. Profil wybranego przez studenta zakładu pracy odpowiada profilowi studiowanego kierunku; 2. Zrealizowano i udokumentowano efekty kształcenia zawarte w opisie modułu; 3. Przedstawiona dokumentacja jest zgodna z zarządzeniem Rektora. W celu przeprowadzenia pełnej weryfikacji uzyskanych efektów kształcenia wśród studentów którzy odbyli praktyki, przeprowadzono ankietę Ankiety oceny/przebiegu praktyk. Umieszczone w ankiecie pytania dotyczą zadowolenia studenta z odbytej praktyki oraz realizacji poszczególnych efektów kształcenia. Dokonano analizy 16% złożonych przez studentów sprawozdań z praktyk zawodowych. Zagadnienie studenckich praktyk zawodowych w roku akademickim 2012/2013 dotyczyło łącznie 74 studentów, z czego: 41 studentów II i 33 studentów III roku studiów, 13 osób uzyskało zgodę Dziekana na zaliczenie praktyk odbytych na innym pokrewnym kierunku studiów, 2 studentów II i 5 studentów III roku powtarzających semestr otrzymali zaliczenie praktyk zawodowych w poprzednim roku akademickim, Ankietą objęto 44 studentów, co stanowi 59,5% III i IV ogólnej liczby studentów. Wyniki ankiety zestawiono w tabeli Tabela

15 Tabela 2. Wyniki ankiet oceny/przebiegu praktyk Czy odbyte praktyki pozwoliły poszerzyć wiedzę w zakresie poszczególnych grup materiałów inżynierskich? Tak: 40 (91%) Nie: 4 (9%) TAK NIE Czy odbyte praktyki pozwoliły poszerzyć wiedzę dotyczącą urządzeń i technik wytwarzania oraz przetwarzania materiałów inżynierskich? Tak: 39 (89%) Nie: 5 (11%) TAK NIE Czy podczas praktyk przeprowadzone zostało szkolenia BHP? Tak: 44 (100%) Nie: 0 (0%) TAK NIE Czy zostałaś\eś zapoznana\y ze strukturą i formą działalności firmy? Tak: 42 (95%) Nie: 2 (5%) TAK NIE Czy zostałaś\eś zapoznana\y z polityką firmy dotyczącą jakości, ekologii, gospodarowaniem materiałami? Tak: 36 (82%) Nie: 8 (18%) TAK NIE Czy w trakcie praktyki miałaś\eś dostęp do dokumentacji procesów technologicznych, procesów produkcji, wdrażania nowych technologii, patentów etc. Tak: 27 (62%) Nie: 17 (38%) TAK NIE -15-

16 b) Wyniki analizy Analiza dokumentacji praktyk wykazała, że w większości przypadków założone efekty kształcenia są realizowane. Wybór zakładu pracy, w którym odbywane były praktyki był zgodny z profilem prowadzonego kierunku nauczania. Zwraca się uwagę na fakt, że w sprawozdaniach z praktyk w większości przypadków nie ma bezpośredniego, a jedynie pośrednie odniesienie do uzyskanych efektów kształcenia określonych w opisie modułu. W celu uzyskania od studentów informacji bezpośrednio związanej z wymaganymi efektami kształcenia, przeprowadzono Ankietę oceny/przebiegu praktyk. Ankieta wykazała że: 91% studentów wskazała, że odbyte praktyki pozwoliły poszerzyć wiedzę w zakresie poszczególnych grup materiałów inżynierskich, 89% studentów uważa, że odbyte praktyki pozwoliły poszerzyć wiedzę dotyczącą urządzeń i technik wytwarzania oraz przetwarzania materiałów inżynierskich, wszyscy studenci biorący udział w ankiecie (100%) odbyli odpowiednie szkolenie BHP w zakładzie pracy, nieznacznie mniejsza liczba studentów (82%) została zapoznana z polityką firmy dotyczącą jakości, ekologii, gospodarowaniem materiałami, 62% studentów biorących udział w ankiecie w trakcie praktyki miało dostęp do dokumentacji procesów technologicznych, procesów produkcji, wdrażania nowych technologii czy patentów. Analiza wyników ankiet potwierdziła, że w większości przypadków wszystkie założone efekty kształcenia w ramach praktyk zawodowych były realizowane, jednakże ich realizacja nie zawsze została bezpośrednio udokumentowana w sprawozdaniach. Dlatego też istnieje konieczność uściślenia: harmonogramu przeprowadzonych praktyk, który będzie odnosił się bezpośrednio do efektów kształcenia wskazanych w opisie modułu praktyk zawodowych. Taki ramowy harmonogram praktyki powinien stanowić podstawę szczegółowego harmonogramu praktyki studenckiej akceptowanego przez opiekuna praktyki na wydziale i w zakładzie pracy. -16-

17 Zasadnym wydaje się również rozszerzenie obecnego wzoru sprawozdania lub opracowanie nowego, który będzie uwzględniał w/w elementy oraz specyfikę kierunku. Ponadto, powinien zostać wprowadzony terminarz praktyk na dany rok akademicki. W tym terminarzu powinny być szczegółowo określone etapy realizacji praktyki oraz terminy ich realizacji np. grudzień spotkanie wstępne, styczeń wybór zakładu pracy, etc. Za przygotowanie harmonogramu odpowiadałby opiekun praktyk. W ankiecie studenci wskazali, że tylko 62% z nich miało dostęp do dokumentacji procesów technologicznych, procesów produkcji, wdrażania nowych technologii czy patentów. Uściślenie harmonogramu praktyk zwróci uwagę studenta, aby zwrócił się z prośbą do pracodawcy o przedstawienia niezbędnych dokumentów. Ponadto, dobrą praktyką może być wprowadzenie dzienniczka odbywanej praktyki. Podobna forma znalazła się już w niektórych z ocenianych sprawozdań. Umożliwi to łatwiejsze zweryfikowanie czasu pracy studenta oraz uzyskanych efektów kształcenia. Wskazuje się także uwagę, że w opisie modułu "Praktyki zawodowe" stopień pokrycia wszystkich efektów kształcenia określono na poziomie 5, co może wydawać się za dużą wartością i powinno zostać zmienione. Podczas ankiety, jako dodatkowe uwagi z odbytych praktyk, studenci podawali to, że czas trwania praktyki był za krótki. Jednorazowo zostało wskazane, że praktyki były źle zorganizowane. Studenci wykazali duże zadowolenie z przeprowadzonych praktyk zawodowych, ponieważ średnia ocena zadowolenia wynosi 4,52 na 5. c) Wnioski i propozycje zmian Na podstawie analizy dokumentacji praktyk oraz wyników ankiet można sformułować następujące wnioski: Analizowana dokumentacja praktyk studenckich jest prawidłowa i zgodna z zarządzeniem Rektora; Założone efekty kształcenia w ramach praktyk zawodowych są osiągane; Studenci są zadowoleni z odbytych praktyk; -17-

18 Proponuje się następujące działania sprzyjające poprawie jakości kształcenia w ramach praktyk zawodowych: Wprowadzenie ramowego programu praktyk zawierającego bezpośrednie odwołanie do efektów kształcenia dla praktyk zawodowych; Opracowania terminarza praktyki na dany rok akademicki ; Opracowanie jednolitego wzoru sprawozdania z praktyk, który będzie uwzględniał specyfikę kierunku; Wprowadzenie dzienniczka praktyk; Weryfikację stopnia pokrycia efektów kształcenia określonych w opisie modułu Praktyka zawodowa. 7. ANALIZA PRAC DYPLOMOWYCH W celu weryfikacji efektów kształcenia zakładanych do realizacji w ramach seminarium dyplomowego przeprowadzono analizę prac dyplomowych, dotyczącą w szczególności: 1. osiągania przez studentów zakładanych efektów kształcenia, 2. jakości weryfikacji tychże efektów poprzez oceny i ewentualne recenzje, 3. adekwatności zastosowanych w ramach procedury dyplomowania metod weryfikacji efektów kształcenia. a) Opis wykorzystanego narzędzia (danych) Analizę wykonano za pomocą Karty oceny pracy dyplomowej, którą zatwierdzono do stosowania na posiedzeniu KZZJK dnia 19 listopada 2013 roku. Za pomocą Karty oceny pracy dyplomowej przeprowadzono: ocenę doboru tematu pracy, ocenę strony edytorskiej pracy, dobór promotora, dobór recenzenta, -18-

19 ocenę sporządzonych recenzji, ocenę realizacji efektów kształcenia. Analizując prace dyplomowe szczególną uwagę zwrócono na umiejętność: pracy z literaturą, przedstawiania własnych wyników doświadczalnych lub projektów konstrukcyjnych, dyskutowania wyników własnych na tle danych literaturowych, formułowania wniosków końcowych. b) Wyniki analizy W roku akademickim 2012/2013 na kierunku Inżynieria Materiałowa zrealizowano łącznie 16 prac dyplomowych w tym 7 prac magisterskich i 9 inżynierskich. W każdym przypadku, co najmniej jedna z osób odpowiedzialnych za całość pracy (promotor i/lub recenzent) miała uprawnienia samodzielnego pracownika naukowego. Wystawione oceny całościowe nie były niższe niż dobry (4), a w 9-ciu przypadkach były to oceny bardzo dobre (5). Oceny z egzaminu dyplomowego mieściły się w przedziale od 3 (jeden przypadek) do 5,0 (9 przypadków). Dokonano przeglądu całej dokumentacji związanej z dyplomowaniem na kierunku. Do szczegółowej oceny wybrano losowo ok. 20% prac dyplomowych Wszystkie analizowane prace od strony merytorycznej są więcej niż poprawne, co potwierdza opinia zarówno promotora jak i recenzenta (oceny dobre we wszystkich przypadkach). Od strony edytorskiej prace są dobrze wykonane, czytelne i przejrzyste. Każda praca zawiera tzw. część literaturową, część badawczą, wnioski końcowe (we wszystkich przypadkach dobrze sformułowane), spis literatury (stosunkowo często cytowanej w każdej z prac) i płytę CD z całością danych w postaci elektronicznej. Recenzenci, w każdym przypadku, są uznanymi specjalistami z zakresu tematyki wykonanej pracy dyplomowej. Recenzje są dość lakoniczne, pisane odręcznie, co w niektórych przypadkach stwarza problemy z odczytaniem tekstu. Merytoryczna ocena pracy ogranicza się do kilku zdań, ale na ogół jest pisana w sposób ujmujący istotę rzeczy. -19-

20 Szczegółowa analiza prac dyplomowych wykazała, że efekty kształcenia dla seminarium dyplomowego zostały w pełni osiągnięte. Potwierdzenie osiągniętych efektów kształcenia wyraża się poprzez: 1. Umiejętność pracy z literaturą. pozycje literaturowe w każdej z prac (minimum 9) są cytowane zarówno w tzw. części literaturowej jak i w toku przedstawiania i omawiania wyników własnych. Niektóre pozycje są omawiane krytycznie, co świadczy o pogłębionej znajomości tematyki. 2. Umiejętność przedstawiania własnych wyników doświadczalnych lub projektów konstrukcyjnych. Przedstawienie własnych wyników badań materiałowych (w dwóch przypadkach) oraz projektu konstrukcyjnego (urządzenie do rozciągania monokryształów) jest przejrzyste, napisane jasno zarówno od strony merytorycznej jak i edytorskiej. 3. Umiejętność dyskutowania wyników własnych na tle danych literaturowych - w każdym przypadku własne wyniki są dyskutowane na tle osiągnięć opisanych w literaturze przedmiotu. Argumentacja jest na ogół przejrzysta i poprawna od strony merytorycznej. 4. Umiejętność formułowania wniosków końcowych. Każda praca zawiera kilka jasno sformułowanych wniosków końcowych, które ujmują całość opisanego zagadnienia w zwięzłej postaci. Zaobserwowano nierównomierny rozkład ocen prac i egzaminów dyplomowych. Za rok akademicki 2012/13 na 16 wykonanych prac mamy 9 ocen bardzo dobry i 7 ocen dobry. Wydaje się, iż takie oceny są zbyt optymistyczne i nie odzwierciedlają spodziewanego rozkładu ocen w zakresie od dostateczny do bardzo dobry. Promotorzy jak i recenzenci powinni zaostrzyć kryteria przy wystawianiu ocen końcowych pracy. Z uwagi na małą ilość dostępnego miejsca na formularzu, recenzje jak i opinie promotorów, mimo iż merytorycznie właściwe, są zazwyczaj lakoniczne. Recenzje prac i opinie promotora powinny być poszerzone, a przede wszystkim pisane maszynowo na stosownym -20-

21 formularzu. Zaleca się sporządzenie wersji elektronicznej formularza, w którym będzie zarezerwowane co najmniej pół strony formatu A4 na recenzję pracy lub opinię promotora. b) Wnioski i propozycje zmian Przegląd dokumentacji wszystkich prac dyplomowych (inżynierskich i magisterskich) na kierunku Inżynieria Materiałowa oraz szczegółowa ocena 20% prac pozwoliła na sformułowanie następujących wniosków: efekty kształcenia dla seminarium dyplomowego zostały w pełni osiągnięte, analizowane prace spełniają kryteria stawiane pracom dyplomowym inżynierskim i magisterskim, przedstawiona dokumentacja nie budzi zastrzeżeń i świadczy o poprawnym przeprowadzeniu procesu dyplomowania. Zaleca się wprowadzenie następujących działań w celu poprawy jakości dyplomowania na kierunku: udostępnienie promotorowi i recenzentowi elektronicznej wersji formularza recenzji/opinii, uściślenie kryteriów oceny pracy dyplomowej oraz egzaminu dyplomowego (np. przez opracowanie formularzy oceny pracy, zestawu zagadnień egzaminacyjnych). 8. ANALIZA WYNIKÓW SESJI EGZAMINACYJNEJ Analiza wyników sesji egzaminacyjnych miała na celu monitorowanie postępów nauczania studentów oraz umożliwiła identyfikacje ewentualnych trudności w uczeniu się przez studentów poszczególnych modłów lub grup modułów. Analizowano wyniki sesji egzaminacyjnych oraz oceny z egzaminu dyplomowego. a) Opis wykorzystanego narzędzia (danych) Analizie poddano dostarczone przez dziekanat dane statystyczne dotyczące struktury ocen z sesji zimowej i letniej oraz egzaminu dyplomowego studentów I i II stopnia studiów kierunku Inżynieria Materiałowa na specjalnościach Nauka o Materiałach i Biomateriały w roku -21-

22 akademickim 2012/2013. Ponadto, wzięto pod uwagę statystyki dotyczące rozkładu liczby studentów w toku kształcenia (tj. liczby studentów którzy zaliczyli rok, zaliczyli warunkowo, powtarzali moduł, brali urlop oraz zostali skreśleni z listy studentów). Analizowano oceny uzyskane w ramach każdego modułu z podziałem na formy realizacji (wykłady, ćwiczenia, laboratoria, seminaria). b) Wyniki analizy W semestrze pierwszym studiów pierwszego stopnia na kierunku Inżynieria Materiałowa o specjalności Nauka o Materiałach w sesji egzaminacyjnej występuje znacząca przewaga ocen dostatecznych (41%) (Rys. 3). Wynika to z tego, że wielu studentów otrzymało negatywne oceny w pierwszym terminie z modułów fizyka (55%) oraz chemia (65%). Studenci, którzy nie zaliczyli wyżej wymienionych modułów w pierwszym terminie, w drugim terminie w przeważającej liczbie otrzymali oceny dostateczne. Przewaga ocen dostatecznych w zestawieniu wynika również z dużej liczby wystawionych tego typu ocen z modułu Krystalografia oraz Matematyka. Stosunkowo duża liczba ocen bardzo dobrych (21%) jest związana z przedmiotami takimi jak Wychowanie fizyczne oraz Język angielski dla których oceny bardzo dobre stanowią odpowiednio 71% i 38%. Rys. 3 Struktura ocen. Specjalność: Nauka o Materiałach Stopień: I Rok: I Semestr: 1 W II semestrze przeważają również oceny dostateczne. Można zauważyć znacznie mniej ocen niedostatecznych uzyskanych w pierwszych terminach egzaminów (najwięcej Chemia -22-

23 33%). W sesji letniej podobnie jak w sesji zimowej wystawiono bardzo dużą liczbę ocen bardzo dobrych z modułów Język angielski i Wychowanie fizyczne odpowiednio 76% i 81%. Rozkład ocen studentów drugiego II stopnia na semestrze 1 był bardziej równomierny. Najmniej zostało wystawionych ocen bardzo dobrych (Rys. 4). Rys. 4 Struktura ocen. Specjalność: Biomateriały Stopień: II Rok: I Semestr: 1 Na uwagę zasługuje zaburzenie rozkładu ocen z egzaminu dyplomowego. Zarówno na I jak i II stopniu kształcenia przeważały oceny bardzo dobre. Natomiast nie wystawiono ocen dostatecznych. Zaobserwowano również, że na studiach: a) I stopnia a. I roku nie zaliczyło 50% studentów (studenci następnie zostali skreśleni z listy), b. 16% studentów zaliczyło I rok warunkowo, c. II rok zaliczyła przeważająca liczba studentów, d. III rok zaliczyło 53% studentów, a 38% warunkowo, e. IV rok większość studentów zaliczyła, urlop wzięło 25% studentów, a 20% zostało skreślonych z listy. b) II stopnia, a. po I roku 56% studentów zostało skreślonych z listy. b. Na II roku 36% wzięło urlop, a pozostała część ukończyła studia. -23-

24 b) Wnioski i propozycje zmian Analiza wyników sesji egzaminacyjnych za rok akademicki 2012/2013 wykazała, że: studenci I roku studiów I stopnia mają problemy z uczeniem się modułów podstawowych, o duża liczba ocen niedostatecznych wystawianych w 1 terminie, o duża liczba studentów skreślonych z listy studentów (dotyczy również II stopnia), studenci I stopnia mają problemy z ukończeniem studiów po IV roku studiów 25% studentów wzięło urlop, a 20% zostało skreślonych z listy. zbyt duża liczba studentów, warunkowo zaliczyło semestr, zaburzony jest rozkład ocen z egzaminu dyplomowego (przewaga ocen bardzo dobrych), W celu zniwelowania wykazanych powyżej negatywnych tendencji proponuje się podjęcie następujących działań: głębszą analizę treści kształcenia, stosowanych metod i narzędzi weryfikacji w ramach modułów podstawowych, wprowadzenie zajęć wyrównawczych z modułów podstawowych, wprowadzenie ankiety zadowolenia studentów na 1 roku studiów I i II stopnia, wprowadzenie ciągłej analizy postępów realizacji pracy dyplomowej, wprowadzenie bardziej restrykcyjnej polityki jeżeli chodzi o warunkowe zaliczanie semestru, w celu szybszego reagowania na ewentualne nieprawidłowości zaleca się aby analizę wyników sesji egzaminacyjnej przeprowadzać co semestr. -24-

25 III. Podsumowanie Dokonano rocznej oceny efektów kształcenia na I i II stopniu studiów kierunku Inżynieria Materiałowa za rok akademicki 2012/2013. W ramach oceny przeprowadzono: 1. Ocenę zajęć dydaktycznych przez studentów; 2. Analizę wyników hospitacji zajęć dydaktycznych; 3. Analizę form weryfikacji efektów kształcenia i kryteriów oceny; 4. Analizę sylabusów; 5. Analizę narzędzi weryfikacji efektów kształcenia; 6. Monitorowanie realizacji efektów kształcenia w ramach praktyk zawodowych; 7. Analizę prac dyplomowych; 8. Analizę wyników sesji egzaminacyjnych. Szczegółowa analiza wykazała, że: 1. Studenci oceniają prowadzone zajęcia dobrze bądź bardzo dobrze; 2. Ankietyzacja objęła 95% pracowników dydaktycznych Wydziału realizujących zajęcia na kierunku Inżynieria Materiałowa; 3. Stan opracowanych modułów i sylabusów, pomimo niedociągnięć, zapewnia prawidłowe realizowanie procesu kształcenia i umożliwia osiąganie przez studentów założonych efektów kształcenia; 4. Większość poddanych analizie narzędzi do weryfikacji efektów kształcenia jest opracowana poprawnie i umożliwia prawidłową realizację efektów kształcenia; 5. Analiza dokumentacji praktyk wykazała, że w większości przypadków założone efekty kształcenia są realizowane; 6. Studenci są w większości zadowoleni z odbytych praktyk zawodowych; 7. Analiza prac dyplomowych wykazała, że efekty kształcenia dla seminarium dyplomowego zostały w pełni osiągnięte; 8. Analizowane prace spełniają kryteria stawiane pracom dyplomowym inżynierskim i magisterskim; -25-

26 9. Przedstawiona dokumentacja nie budzi zastrzeżeń i świadczy o poprawnym przeprowadzeniu procesu dyplomowania. 10. Analiza wyników sesji egzaminacyjnych za rok akademicki 2012/2013 wykazała, że studenci mają problemy z zaliczeniem modułów podstawowych oraz ukończeniem studiów. 1. OCENA PODSUMOWUJĄCA Na podstawie przeprowadzonej analizy dokumentacji, można jednoznacznie stwierdzić, że studenci kierunku Inżynieria Materiałowa w roku akademickim 2012/2013 mieli możliwość pełnej realizacji założonych efektów kształcenia określonych programem studiów. Zaobserwowano również pewne nieprawidłowości, głównie o charakterze formalnym, które jednak nie wpływają w znaczący sposób na realizację procesu kształcenia oraz osiąganie przez studentów założonych w opisach modułów efektów kształcenia. 2. PROPOZYCJE ZMIAN DOSKONALĄCYCH W celu poprawy jakości kształcenia na kierunku proponuje się podjęcie m.in. następujących działań doskonalących: 1. Zwiększenie liczby ankietowanych zajęć na studiach II stopnia oraz objęcie ankietowaniem doktorantów; 2. Wprowadzenie hospitacji; 3. Uzupełnienie brakującej dokumentacji (dotyczy to głównie części sylabusów), 4. Przeprowadzenie szkolenia dla pracowników z zakresu prawidłowego wypełniania dokumentacji systemowej oraz tworzenia narzędzi do weryfikacji efektów kształcenia; 5. Wprowadzenie ramowego programu praktyk zawierającego bezpośrednie odwołanie do efektów kształcenia dla praktyk zawodowych; -26-

27 6. Opracowanie jednolitego wzoru sprawozdania z praktyk, który będzie uwzględniał specyfikę kierunku; 7. Wprowadzenie elektronicznej wersji formularza recenzji/opinii pracy dyplomowej, 8. Wprowadzenie zajęć wyrównawczych z modułów podstawowych; 9. Wprowadzenie ankiety zadowolenia studentów na pierwszym roku studiów I i II stopnia. Ciągłe monitorowanie realizacji efektów kształcenia na kierunku Inżynieria Materiałowa jest niezbędne i prowadzi do podniesienia jakości kształcenia. -27-