Tajemnicze urny z Lubasza. Czy to było antyczne Limiosaleum?

Transkrypt

1 Tajemnicze urny z Lubasza. Czy to było antyczne Limiosaleum? Autor: Wieczorna Image not found Jedyną miejscowością położoną w pobliżu współrzędnych opublikowanych dla miejscowości Limis Lucus zwanej też Limiosaleum, w odniesieniu do której szereg naukowców już wcześniej wysuwał przypuszczenia że może to być miejsce z antycznej mapy Klaudiusza Ptolemeusza z II

2 wieku n.e., to współczesny Lubasz. W badaniach mapy wziął udział zespołu klasycznych filologów, historyków matematyki oraz ekspertów od kartografii. Zespół naukowców odkodowujących antyczną sieć współrzędnych geograficznych obejmował specjalistów z departamentu Geodezji i Geoinformacji Technicznego Uniwersytetu Berlińskiego (TU Berlin). Grupa ta stworzyła mapę Europy Środkowej sprzed 2 tysięcy lat na podstawie mapy starożytnego kartografa Klaudiusza Ptolemeusza. Mapa antycznego kartografa stworzona w 150 roku n.e. zawierała współrzędne pozwalające z dokładnością do minut stopni zlokalizować poszczególne miejscowości. Mapa po odkodowaniu współrzędnych pozwala zlokalizować lokalizację antycznych miast z dokładnością do km. Jednakże odkodowanie antycznych danych geodezyjnych nie było prostym zadaniem, ponieważ mapa zawierała błędy powstałe na wskutek łączenia i kompilacji różnych map oraz wskutek przepisania kuli ziemskiej na płaską płaszczyznę mapy. Badacze lokowali odkodowaną lokalizację w pobliżu Sierakowa. Lubasz jest położony po drugiej stronie Puszczy Noteckiej. Zgodnie z Bielskim, stolicę pierwotnej państwowości polskiej (wg jego późnośredniowiecznych źródeł) należałoby lokować wokół miasta Limis Lucus, Limissaleum albo Limiosaleum (współrzędne wg cytowanej mapy: Limios alsos ). Istnieją także inne warianty wczesnego zapisu tej nazwy (np. Miliosaleum, Limios alsos czy też Alkios alsos). Oto co pisze Bielski w swojej Kronice Polski: Potem uspokoiwszy swe państwa, rozdawał miejsca w Polsce ku mieszkaniu godniejsze zwierzchnym sprawcom swym, a sam sobie obrał miejsce jedno które mu się zdało dosyć godne w tym trakcie gdzie kiedyś gieografowie starzy kładli Limissaleum miasto tamże założył miasto Gniezno i zamek nad jeziory, a imie dał mu z wróżki Gniezno iż tam widział pełno orłowych gniazd po drzewie (Bielski) Antyczni geografowie wspominają że Limissaleum, antyczna stolica państwa plemiennego Lecha, znajdowała się na północ antycznego miasta Budorigum, przez badaczy mapy Klaudiusza Ptolemeusza rozszyfrowanego jako położonego w okolicach Głogowa. Należy więc przypuszczać że istniał wówczas szlak, droga łącząca oba te ośrodki. Z racji jej południkowego przebiegu być może szlak ów był częścią Via Sucinaria, Via Ambra- sieci dróg bursztynowych, łączących południe Europy z bogatymi w bursztyn wybrzeżami Bałtyku. Wskazuje na to układ sieci urbanizacji na mapie ze 150 r.n.e., ciągnący się na terenach obecnej Polski wzdłuż dwóch korytarzy z południa ku wybrzeżu Bałtyku.

3 Lechvs Primvs Princeps Poloniae et Insignium Ordinis Aquilae Albae Avthor autorstwa Jana Surmackiego, cc wikimedia Słomiana chata Lecha W tym kontekście ciekawa jest saga opisująca początki rodu Radolińskich herbu Leszczyc. Według sagi, pieczętujący się herbem Leszczyc mieli pochodzić spośród 12 najstarszych plemion polskich. Mieli wybrać spośród siebie, po okresie panowania Wizymira, 12 wojewodów rządzących krajem. Herb miał być pamiątką po słomianej chacie Lecha, który przybywszy na miejsce gdzie dostrzegł orle gniazdo, kazał zbudować drewniane miasto. Sam zaś zadowolił się zwykłym słomianym zadaszeniem opartym na 4 podporach, jako schronienie dla siebie i swojego majątku.

4 Słomiana chata na tarczy herbowej Leszczyc, cc wikimedia Lubasz średniowieczny Miejscowość wg wyroku sądowego z roku 1372 zwała się Lubosz lub Lubase i należała do Jancone de Czarnekow, męża stanu i dyplomaty, znanego polskim czytelnikom jako Janko z Czarnkowa. Miejscowy mąż stanu pracując jako dyplomata wykradł polskie insygnia koronacyjne aby koronować "króla Piasta", za co skonfiskowano mu cały majątek. Stanisław Rospond pisze w 1984 r.: W 1288 r. wymieniony zostal kasztelan Bodzanta Lubaszky = Lubaski, czyli z Lubasza. Por. inne zapisy dok.: 1396 r. de Lubosz, 1403 r. Antyczny Lubasz we współczesnych opisach

5 Zagadką jest ogromne nagromadzenie antycznych cmentarzysk w okolicy. Czarnków i Lubasz to sąsiadujące ze sobą miejscowości, a ilość odkrytych artefaktów jest bardzo znaczna. Strona 195 Image not found wg Problemy kultury łużyckiej na Pomorzu Tadeusz Malinowski Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Słupsku, Lubasz przed wiekami znajdował się w centrum wielkiej Puszczy Noteckiej, był starosłowiańską osadą, o czym świadczą liczne urny odkryte przez archeologów w XIX wieku na Krasnej Górze oraz starożytne grodzisko w kształcie ściętego stożka nieopodal Jeziora Wielkiego. Według podań istniała tu rzymska faktoria, punkt postojowy kupców włoskich na szlaku bursztynowym. wg polskie&itemid=35 Lubasz jest bardzo starą wsią. Dowodem starego osadnictwa jest pierwsza wzmianka o miejscowości pochodząca z 150 roku. Wpisał ją pod nazwą Limioseleion, na swoją mapę geograf aleksandryjski Ptolomeusz. Przypuszcza się, że istniał tu punkt postojowy rzymskich kupców na szlaku bursztynowym. O dawnym osadnictwie świadczą liczne znaleziska archeologiczne oraz wczesnośredniowieczne grodzisko stożkowate, położone nieopodal Jeziora Dużego. wg trzcianecki.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&sub=111&menu=138&strona=1

6 Jedna z hipotez dotyczących pochodzenia miasta głosi, że w czasach rzymskich Lubasz był osadą na uboczu szlaku bursztynowego. (Jej zwolennicy powołują się na mapę Ptolemeusza ze 150 r. n.e., na której jest zaznaczona osada Limioseleion). O odległych czasach przypomina też wczesnośredniowieczne grodzisko nad Jeziorem Dużym (41 ha). LUBASZ wg historyków Lubasz był wymieniony pod nazwą Limioseleion już na mapie geografa greckiego Klaudiusza Ptolemeusza z II w. n. e. Lubasz jest bardzo starą wsią. Dowodem starego osadnictwa jest pierwsza wzmianka o miejscowości pochodząca z II w.n.e. Wpisał ją pod nazwą Limioseleion, na swoją mapę geograf aleksandryjski Ptolemeusz. Przypuszcza się, że istniał tu punkt postojowy rzymskich kupców na szlaku bursztynowym. O dawnym osadnictwie, już z epoki neolitu oraz stałym zasiedleniu w epoce brązu świadczą liczne znaleziska archeologiczne oraz wczesnośredniowieczne grodzisko stożkowate, położone nieopodal jeziora Dużego. Natomiast w tzw osiedlu gorajskim znaleziono dobrze zachowany grób skrzynkowy z VI w. p.n.e. wg Pierwsze ślady pobytu człowieka na terenie obecnej gminy Lubasz pochodzą z epoki neolitu ( p.n.e.), lecz są to pojedyncze znaleziska. Liczniejsze dowody archeologiczne wskazujące na stałe zasiedlenie okolic Lubasza pochodzą z epoki brązu oraz epoki żelaza ( r. p.n.e.). Śladem kultury łużyckiej jest odnaleziony w bardzo dobrym stanie grób skrzynkowy z ciosanego kamienia z VI w. p.n.e. zawierający cztery urny z prochami zmarłych. Liczniejsze dowody osadnictwa naterenie gminy pochodzą z okresu wpływów rzymskich z pierwszych wieków naszej ery. Ziemie nadnoteckie odwiedzane były w tym czasie przez kupców rzymskich docierających tutaj w poszukiwaniu bursztynu. Według niektórych przypuszczeń w okolicach Lubasza miała istnieć rzymska faktoria, jako punkt zatrzymywania się kupców na jednym z odgałęzień szlaku bursztynowego. Miejscowość ta o nazwie Limioseleion została uwidoczniona

7 na mapie rzymskiego geografa Ptolemeusza w 150 r. n.e. Dowodem wczesnośrednio wiecznego osadnictwa w Lubaszu jest grodzisko stożkowate usytuowane w parku dworskim. Jest to kopiec w kształcie ściętego stożka, otoczony wałem ze śladami fosy. Grodzisko datowane zostało na XIII/XIV w. wg Pierwsze lady pobytu czowieka na terenie obecnej gminy Lubasz pochodz z epoki neolitu ( p.n.e.), lecz s to pojedyncze znaleziska. Liczniejsze dowody archeologiczne wskazujce na stae zasiedlenie okolic Lubasza pochodz z epoki brzu oraz epoki elaza ( r. p.n.e.). ladem kultury uyckiej jest odnaleziony w bardzo dobrym stanie grób skrzynkowy z ciosanego kamienia z VI w. p.n.e. zawierajcy cztery urny z prochami zmarych. Liczniejsze dowody osadnictwa naterenie gminy pochodz z okresu wpywów rzymskich z pierwszych wieków naszej ery. Ziemie nadnoteckie odwiedzane byy w tym czasie przez kupców rzymskich docierajcych tutaj w poszukiwaniu bursztynu. Wedug niektórych przypuszcze w okolicach Lubasza miaa istnie rzymska faktoria, jako punkt zatrzymywania si kupców na jednym z odgazie szlaku bursztynowego. Miejscowo ta o nazwie Limioseleion zostaa uwidoczniona na mapie rzymskiego geografa Ptolemeusza w 150 r. n.e. Dowodem wczesnorednio wiecznego osadnictwa w Lubaszu jest grodzisko stokowate usytuowane w parku dworskim. Jest to kopiec w ksztacie citego stoka, otoczony waem ze ladami fosy. Grodzisko datowane zostao na XIII/XIV w. wg Puszcza Notecka - Strona 7 books.google.pl/books?id=6gtlaqaaiaaj Włodzimierz Łęcki Na mapie Ptolemeusza (150 r. n.e.) widnieje w widłach Warty i Noteci miejscowość Limioseleion, przez niektórych historyków utożsamiana z obecnym Lubaszem.

8

9

10 Przyjaciel ludu, czyli, Tygodnik potrzebnych i pożytecznych wiadomości, Tom 2, str

11

12

13 wg Przyjaciel ludu, czyli, Tygodnik potrzebnych i pożytecznych wiadomości, Tom 2, str. 62

14 Sztuka u słowian: szczególnie w Polsce i Litwie przedchrześcijańskiéj Autorzy Józef Ignacy Kraszewski. str. 50

15 wg Biblioteka warszawska, Tom 4, str. 430 Podanie o zakltym zamku w Lubaszu opisa Lucjan Siemieński, por. Podania i legendy polskie, ruskie i litewskie 51. Zaklęty zamek w Lubaszu Na wysokich wzgórzach Lubasza stał niegdyś zamek, ale gniew nieba za jakąś zbrodnię dziedzica zagrzebał zamek w przepaści, która się rozstąpiła pod nim; na tym miejscu został się tylko ko- piec, a z niego wyrósł dąb ogromny, który ponurym cieniem osłania tę pamiątkę. Razem z zamkiem zapadł się i należący do niego ogród, a z nim i szpaler, którego kierunek wskazuje dziś kanał głęboki. Ponura cichość panuje w tej części zaklętego zamczyska; lecz po drugiej stronie, na drodze, która się wije między wzgórkami, dostrzegają częstokroć mieszkańcy okropne widma i słyszą niezrozumiałe głosy. Tegoż losu, co zamek, doznał i kościół w bliskości stojący; zapadł się on wraz z wieżą i dzwonami, których ponure głosy częstokroć z śród ziemi się dobywają i pewną są wróżbą jakiegoś nieszczęścia. Przy pogrążonym w ziemi kościele, i zaklęty równie jak kościół, mieszka pustelnik, który w nocnych godzinach często się w tym miejscu pokazuje i w zakonnym stroju, z kapturem na oczy spuszczonym, całą okolicę spiesznym przebiega krokiem; lecz gdy północ uderzy, niknie zjawisko, widać tylko migające się światełka, bądź to ogniki jakie na błotach się pokazują, bądź świece grobowe palące się nad ciałem zaklętego właściciela. Wtenczas podziemne przytłumione głosy chorałem odśpiewują jutrznię. opr. A. Fularz na podst. Wikipedii ilustr.: Z: F. M. Sobieszczański: Wiadomości historyczne [...]. T.1. Warszawa S. Orgelbrand 1847, tablica pomiędzy ss.12/13. wg