Łowiectwo w malarstwie. Julian Fałat - "Oszczepnicy" 1890r., akwarela na papierze, 71 x 53 cm, Muzeum Narodowe - Warszawa

Transkrypt

1 Łowiectwo w malarstwie Julian Fałat - "Oszczepnicy" 1890r., akwarela na papierze, 71 x 53 cm, Muzeum Narodowe - Warszawa 1

2 Ochrona upraw, młodników i drzewostanów przed zwierzyną wspólnym celem współpracy myśliwych i leśników Kamienna Góra,

3 Tematy o Wstęp Instrukcja Ochrony Lasu Prawo Łowieckie RDLP we Wrocławiu Protokół z kontroli kompleksowej o Program ochrony upraw, młodników i drzewostanów przed zwierzyną Geografia i rozmiar szkód Działania profilaktyczne nadleśnictwa Wieloletni Łowiecki Plan Hodowlany Zamierzenia o Dyskusja o Wnioski końcowe 3

4 Wstęp INSTRUKCJA OCHRONY LASU 4

5 Instrukcja Ochrony Lasu Według definicji wyróżnionych przez Instrukcję Ochrony Lasu uszkodzenia powodowane przez zwierzynę dzielimy na: Szkody gospodarczo znośne poziom uszkodzeń, ń przy którym drzewa regenerują ą bądź są usuwane w ramach cięć pielęgnacyjnych, a podstawowe funkcje lasu nie są zagrożone. 5

6 Instrukcja Ochrony Lasu Szkody bazowe szkody wyrządzone w drzewostanie przez zwierzynę łowną, oceniane narastająco. Oznacza to, iż ocena szkody wykonana w danym roku, ujęta w procentach, musi uwzględniać również szkody wyrządzone przez zwierzynę w latach poprzedzających ocenę (skorygowane po uwzględnieniu regeneracji). Szkody bieżące i z lat poprzednich sumuje się uzyskując rzeczywisty obraz uszkodzenia drzewostanu. 6

7 Instrukcja Ochrony Lasu Uszkodzenia istotne poziom uszkodzeń zakłócający normalny tok produkcji lub spełnianie przez las innych przewidzianych dla niego funkcji ( opisane w 78). 7

8 Instrukcja Ochrony Lasu Za uszkodzenia istotne, które uwzględnia się w szacunkowej ocenie rozmiaru szkód, uznaje się: zgryzanie pędu głównego i wszystkich pędów bocznych sadzonek, spałowanie strzały na ponad 1/3 obwodu w przypadku świerka i ponad 2/3 obwodu w przypadku pozostałych gatunków drzew, złamanie, wyrwanie bądź wykopanie drzewka, wydeptywanie sadzonek lub ich wyrywanie z gleby. 8

9 Nadleśnictwo Kamienna Góra PRZYKŁADY USZKODZEŃ 9

10 Spałowanie drzewostan świerkowy III klasy wieku 10

11 Spałowanie drzewostan świerkowy III klasy wieku 11

12 Spałowanie drzewostan świerkowy III klasy wieku 12

13 Spałowanie drzewostan świerkowy III klasy wieku 13

14 Skutki spałowania (udział opału w drzewostanie rębnym dochodzi do 50% masy ogółem) 14

15 Uszkadzanie drzewek modrzewia przy wycieraniu scypułu przez kozła 15

16 Uszkadzanie drzewek modrzewia przy wycieraniu scypułu przez kozła 16

17 Zgryzanie drzewek świerka na uprawach 17

18 Zgryzanie drzewek świerka na uprawach 18

19 Zgryzanie drzewek świerka na uprawach 19

20 Zgryzanie drzewek buka na uprawach 20

21 Zgryzanie drzewek buka na uprawach 21

22 Zgryzanie drzewek buka na uprawach 22

23 Instrukcja Ochrony Lasu Szacunkowa ocena rozmiaru szkód wyrządzanych przez zwierzynę polega na określeniu: powierzchni drzewostanów wykazujących uszkodzenia do 20%, od 21% do 50%, powyżej 51%, sprawcy uszkodzenia (łoś, pozostałe jeleniowate, żubr, dzik, zającowate, bóbr), stadium rozwojowego drzewostanu (uprawa, młodnik, drzewostan starszy), dominującego rodzaju uszkodzeń (zgryzanie, spałowanie, łamanie, wydeptywanie, wykopywanie lub wyrywanie sadzonek). 23

24 Instrukcja Ochrony Lasu Wskaźniki procentowe określają liczbę drzew wykazujących istotne uszkodzenia w stosunku do ogólnej liczby drzew występujących na ocenianej powierzchni, z uwzględnieniem szkód wyrządzonych w latach poprzedzającychą ocenę ę (skorygowane po uwzględnieniu regeneracji). 24

25 Instrukcja Ochrony Lasu - 79 Określony szacunkowo poziom szkód w uprawach, młodnikach i drągowinach sosnowych w przedziale do 20% uznaje się za gospodarczo znośny. Istotne uszkodzenia lub eliminacja do 20% drzew w cennych domieszkach uznaje sięę takżeż za gospodarczo znośne. ś 25

26 Instrukcja Ochrony Lasu Wyróżnia się następujący podział metod przeciwdziałających powstawaniem szkód powodowanych przez zwierzynę w uprawach i młodnikach: metody podstawowe - obejmujące indywidualną lub grupową ochronę drzew przy użyciu repelentów, osłon lub ogrodzeń, metody pomocnicze - obejmujące działania zmierzające do utrzymania liczebności populacji na poziomie zapewniającym największą efektywność metod podstawowych oraz do wzbogacenia lub dostosowania warunków bytowania zwierzyny do jej potrzeb. 26

27 Instrukcja Ochrony Lasu metody pomocnicze Działania w zakresie polepszania lub dostosowywania warunków bytowych zwierzyny do jej potrzeb obejmują: zagospodarowanie i utrzymywanie w dobrym stanie łąk śródleśnych, uprawę poletek łowieckich, na których karma dla zwierzyny jest dostępna w ciągu całego roku, zakładanie przydrożnych pasów (alei) drzew dostarczających pokarmu w postaci owoców i nasion. Szczególnie zalecane są dęby, buki, kasztanowce oraz drzewa owocowe cechujące się możliwościami wzrostu i owocowania w warunkach siedlisk leśnych, zakładanie pasów drzew i krzewów chętnie zjadanych przez zwierzynę i charakteryzujących się dużymi zdolnościami odroślowymi, na obrzeżach poletek i łąk, ograniczenie dostępu ludzi do ostoi zwierzyny, w warunkach braku lub niedostatecznej liczby naturalnych wodopojów, zakładanie sztucznych wodopojów z możliwością wykorzystania ich do celów przeciwpożarowych, zakładanie poletek zgryzowych pod liniami wysokiego napięcia i na pasach rurociągów. 27

28 Wstęp PRAWO ŁOWIECKIE 28

29 Prawo Łowieckie - Art. 11 Art Łowiectwo jest prowadzone zgodnie z podstawowymi kierunkami użytkowania terenów rolnych, leśnych i rybackich, w warunkach stałego polepszania zwierzynie środowiska jej bytowania. 2. Gospodarowanie populacjami zwierzyny wymaga w szczególności: 1) tworzenia stałych i okresowych osłon dla zwierzyny (lasy, zadrzewienia, zakrzewienia, remizy, osłony miejsc lęgowych); 2) wzbogacania naturalnej bazy żerowej dla zwierzyny w lasach; 3) zachowania istniejących naturalnych zbiorników wodnych, rekonstrukcji i tworzenia nowych; 4) racjonalnego stosowania środków chemicznych w rolnictwie i leśnictwie; 29

30 Prawo Łowieckie - Art. 11 5) stosowania terminów i technik agrotechnicznych niezagrażających bytowaniu zwierzyny na danym terenie; 6) utrzymywania korytarzy (ciągów) ekologicznych dla zwierzyny; 7) utrzymywania struktury wiekowej i płciowej oraz liczebności populacji zwierzyny właściwych dla zapewnienia równowagi ekosystemów oraz realizacji głównych celów gospodarczych w rolnictwie, leśnictwie i rybactwie; 8) ochrony zwierzyny przed zagrożeniem ruchu pojazdów samochodowych na drogach krajowych i wojewódzkich. 3. Dzierżawcy i zarządcy obwodów łowieckich oraz wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast) i nadleśniczowie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe współdziałają w sprawach związanych z zagospodarowaniem obwodów łowieckich, w szczególności w zakresie ochrony i hodowli zwierzyny. 30

31 Prawo Łowieckie - Art. 13 Dzierżawcy i zarządcy obwodów łowieckich obowiązani są dokarmiać zwierzynę, zwłaszcza w okresach występowania niedostatku żeru naturalnego oraz wówczas, gdy w sposób istotny może to wpłynąć na zmniejszenie szkód wyrządzanych przez zwierzynę w uprawach i płodach rolnych oraz w gospodarce leśnej. 31

32 Paśnik właściwa lokalizacja staranne wykonanie 32

33 LIZAWKI 33

34 Dokarmianie w okresie w tonach Rogacz K.Góra nr 289 Knieja Wałbrzych nr 290 Przepiórka K.Góra nr 306 Przepiórka K.Góra nr 307 Odyniec Jel.Góra nr 308 Szarak Kam. Góra nr 309 Leśnik Jarkowice nr 305 Szarak Kam.Góra nr 321 Knieja Lubawka nr 322 5,0 16,9 28,3 26,9 43,1 60,6 65, ,3 34

35 DOKARMIANIE W OKRESIE Ilości wyłożonej karmy (tona) Lp. Nazwa dzierżawcy obwodu Padnięcia objętościowa objętościowa treściwa jeleń sarna sucha soczysta 1. Rogacz K.Góra nr ,5 1,5 2. Knieja Wałbrzych nr ,6 53,5 5,5 rodzaj karmy siano,kiszonka,zboża, kukurydza siano,kiszonka,ogonki buraka,kukurydza,zboża 3. Przepiórka K.Góra nr ,3 5,5 37,3 siano,ogonki buraka,zboża ż 4. Odyniec Jel.Góra nr Szarak Kam. Góra nr , ,8 6. Leśnik Jarkowice nr , siano,kiszonka,ziemniaki, zboża siano,kiszonka,ogonki buraka,zboża siano,kiszonka,wysłodki, owies,mieszanka zbożowa 7. Przepiórka K.Góra nr ,1 6,6 31,4 siano,ogonki buraka,zboża 8. Szarak Kam.Góra nr ,4 12,5 13 siano,kiszonka,ogonki buraka,kukurydza,zboża 9. Knieja Lubawka nr ,5 3,4 11 siano,kiszonka,buraki,zboża 10. RAZEM - Nadleśnictwo , ,5 35

36 Krajowa narada w Janowie Lubelskim kwietnia 2010 REGIONALNA DYREKCJA LASÓW PAŃSTWOWYCH WE WROCŁAWIU 36

37 Bardo Śl. Bolesławiec Bystrzyca Kł. Chocianów Głogów Henryków Jawor Jugów Kamienna G. Lądek Zdrój Legnica Lubin Lwówek Śl. Międzylesie Miękinia Milicz Oborniki Śl. Oleśnica Oława Pieńsk Przemków Ruszów Szklarska P. Śnieżka Świdnica Świeradów Świętoszów Wałbrzych Węgliniec Wołów Zdroje Złotoryja Żmigród Byki Łanie Jelenie sztuki

38 Ilość jeleni na ha (średnio = 26 sztuk/1 000 ha) Bardo Śl. Bolesławiec Bystrzyca Kł. Chocianów Głogów Henryków Jawor Jugów Kamienna G. Lądek Zdrój Legnica Lubin Lwówek Śl. Międzylesie Miękinia Milicz Oborniki Śl. Oleśnica Oława Pieńsk Przemków Ruszów Szklarska P. Śnieżka Świdnica Świeradów Świętoszów Wałbrzych Węgliniec Wołów Zdroje Złotoryja Żmigród

39 39 Bardo Śl. Bolesławiec Bystrzyca Kł. Chocianów Głogów Henryków Jawor Jugów Kamienna G. Lądek Zdrój Legnica Lubin Lwówek Śl. Międzylesie Miękinia Milicz Oborniki Śl. Oleśnica Oława Pieńsk Przemków Ruszów Szklarska P. Śnieżka Świdnica Świeradów Świętoszów Wałbrzych Węgliniec Wołów Zdroje Złotoryja Żmigród kozły kozy Sarny sztuk

40 Bardo Śl. Bolesławiec Bystrzyca Kł. Chocianów Głogów Henryków Jawor Jugów Kamienna G. Lądek Zdrój Legnica Lubin Lwówek Śl. Międzylesie Miękinia Milicz Oborniki Śl. Oleśnica Oława Pieńsk Przemków Ruszów Szklarska P. Śnieżka Świdnica Świeradów Świętoszów Wałbrzych Węgliniec Wołów Zdroje Złotoryja Żmigród Sarna ilość na ha (średnio = 157sztuk/1 000 ha)

41 41 Bardo Śl. Bolesławiec Bystrzyca Kł. Chocianów Głogów Henryków Jawor Jugów Kamienna G. Lądek Zdrój Legnica Lubin Lwówek Śl. Międzylesie Miękinia Milicz Oborniki Śl. Oleśnica Oława Pieńsk Przemków Ruszów Szklarska P. Śnieżka Świdnica Świeradów Świętoszów Wałbrzych Węgliniec Wołów Zdroje Złotoryja Żmigród Dziki sztuk

42 Bardo Śl. Bolesławiec Bystrzyca Kł. Chocianów Głogów Henryków Jawor Jugów Kamienna G. Lądek Zdrój Legnica Lubin Lwówek Śl. Międzylesie Miękinia Milicz Oborniki Śl. Oleśnica Oława Pieńsk Przemków Ruszów Szklarska P. Śnieżka Świdnica Świeradów Świętoszów Wałbrzych Węgliniec Wołów Zdroje Złotoryja Żmigród Dziki ilość na ha (średnio 44 sztuki/1 000 ha)

43 43 Bardo Śl. Bolesławiec Bystrzyca Kł. Chocianów Głogów Henryków Jawor Jugów Kamienna G. Lądek Zdrój Legnica Lubin Lwówek Śl. Międzylesie Miękinia Milicz Oborniki Śl. Oleśnica Oława Pieńsk Przemków Ruszów Szklarska P. Śnieżka Świdnica Świeradów Świętoszów Wałbrzych Węgliniec Wołów Zdroje Złotoryja Żmigród Lisy sztuk

44 Bardo Śl. Bolesławiec Bystrzyca Kł. Chocianów Głogów Henryków Jawor Jugów Kamienna G. Lądek Zdrój Legnica Lubin Lwówek Śl. Międzylesie Miękinia Milicz Oborniki Śl. Oleśnica Oława Pieńsk Przemków Ruszów Szklarska P. Śnieżka Świdnica Świeradów Lisy ilość na ha (średnio 22 sztuki/1 000 ha) Świętoszów Wałbrzych Węgliniec Wołów Zdroje Złotoryja Żmigród 12

45 Inwentaryzacja jelenia na Dolnym Śląsku w latach

46 Inwentaryzacja sarny na Dolnym Śląsku w latach

47 Inwentaryzacja daniela na Dolnym Śląsku w latach

48 Inwentaryzacja muflona na Dolnym Śląsku w latach

49 30000 Inwentaryzacja dzika na Dolnym Śląsku w latach

50 Inwentaryzacja lisa na Dolnym Śląsku w latach

51 Inwentaryzacja zająca na Dolnym Śląsku w latach

52 Inwentaryzacja bażanta na Dolnym Śląsku w latach

53 Inwentaryzacja kuropatwy na Dolnym Śląsku w latach

54 Dynamika zmian liczebności populacji: lisa, zająca i kuropatwy w latach

55 Jeleń pozyskanie w RDLP

56 Stan i pozyskanie jeleni w latach Stan jeleni Pozyskanie jeleni

57 Przyrost i pozyskanie jeleni w latach odstrzał % Przyrost od stanu jeleni Przyrost od stanu łań teoretyczny przyrost Stan jeleni (/100)

58 25000 Sarna pozyskanie w RDLP

59 Dzik pozyskanie w RDLP Dzik

60 Liczebność i pozyskanie dzików na terenie RDLP Wrocław w latach Wiosenna liczebność populacji Pozyskanie w sezonie łowieckim Liniowy (Wiosenna liczebność populacji) Liniowy (Pozyskanie w sezonie łowieckim) / / / / / / / / / / /

61 Bardo Śląskie 61 Bolesławiec Bystrzyca Kł. Chocianów Głogów Henryków Jawor Jugów Kamienna Góra Lądek Zdrój Legnica Lubin Lwówek Śląski Międzylesie Miękinia Milicz Oborniki Śl. Oleśnica Oława Pieńsk Przemków Ruszów Szklarska P. Śnieżka Świdnica Świeradów Świętoszów Plan Wyk. Plan i wykonanie odstrzału jelenia w sezonie 2009/2010 Wałbrzych Węgliniec Wołów Zdroje Złotoryja Żmigród

62 Bardo Śląskie Bolesławiec Bystrzyca Kł. Chocianów Głogów Henryków Jawor Jugów Kamienna Góra Lądek Zdrój Legnica Lubin Lwówek Śląski Międzylesie Miękinia Milicz Oborniki Śl. Oleśnica Oława Pieńsk Przemków Ruszów Szklarska P. Śnieżka Świdnica Świeradów Plan Wyk. Plan i wykonanie odstrzału sarny w sezonie 2009/2010 Świętoszów Wałbrzych Węgliniec Wołów Zdroje Złotoryja Żmigród

63 Bardo Śląskie Bolesławiec Bystrzyca Kł. Chocianów Głogów Henryków Jawor Jugów Kamienna Góra Lądek Zdrój Legnica Lubin Lwówek Śląski Międzylesie Miękinia Milicz Oborniki Śl. Oleśnica Oława Pieńsk Przemków Ruszów Szklarska P. Śnieżka Świdnica Świeradów Plan Wyk. Plan i wykonanie odstrzału dzika w sezonie 2009/2010 Świętoszów Wałbrzych Węgliniec Wołów Zdroje Złotoryja Żmigród

64 Trofea medalowe w sezonie 2009/2010 Jelenie byki: Sarny kozły: Daniel byk: Muflon tryk: 20 medali 3 srebrne i 17 brązowych 9 medali 6 srebrnych i 3 brązowe 1 medal złoty 3 medale srebrne Żmigród 7 medali ( 1 złoty + 3 srebrne + 3 brązowe) Jawor 5 medali ( 1 srebrny + 4 brązowe) 64

65 RDLP Wrocław informacje dotyczące gospodarki łowieckiej na terenie OHZ LP w sezonie 2009/ Pozyskana zwierzyna (w tonach): Jelenie - 51,3 t Daniele - 1,4 t Sarny - 20,2 t Muflon - 3,1 t Dzik - 67,3 t Razem - 143,3 t 2. Ilość polowań (myśliwych): 2824 myśliwych krajowych (ilość wydanych upoważnień ) 181 polowań dla 631 cudzoziemców, w tym: Zagraniczne biura polowań - 153/540 Polskie biura polowań 21/75 Akwizycja własna - 7/16 65

66 RDLP Wrocław informacje dotyczące gospodarki łowieckiej na terenie OHZ LP w sezonie 2009/ Na dzień 6 lipca 2010 terenie RDLP znajdowało sie: 10 OHZ LP w 12 nadleśnictwach w skład których wchodzi 14 obwodów łowieckich 1 OHZ Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu 1 obwód łowiecki 2 OHZ PZŁ ( 2x ZO we Wrocławiu ) 3 obwody łowieckie. RAZEM 14 OHZ na terenie 18 obwodów łowieckich. W sumie na terenie RDLP jest obwodów łowieckich 360, w tym 342 wydzierżawione, w tym 84 leśne. 4. Dopłaty bezpośrednie do gruntów użytkowanych na cele łowieckie wyniosły złotych. 66

67 Uwagi RDLP we Wrocławiu Szczególną uwagę i niepokój, budzi fakt, że pomimo zwiększania przez nadleśnictwa nakładów na ochronę lasu przed zwierzyną utrzymuje się wysoki poziom szkód w uprawach i młodnikach (wykresy w załączeniu). Jedną z głównych przyczyn takiej sytuacji jest utrzymywanie się na zbyt wysokim poziomie populacja jeleniowatych. 67

68 Uwagi RDLP we Wrocławiu W przypadku RDLP Wrocław stan inwentaryzacyjny jeleni na dzień 10 marca 2010 r. przekracza stan docelowy określony w wieloletnich łowieckich planach hodowlanych o 29% (W Nadleśnictwie Kamienna Góra o 29,6%) Według stanu na 10 marca 2009 r. stany docelowe przekroczone były o 36 %. Realizacja planów pozyskania jeleni doprowadziła do zmniejszenia jego liczebności. Należy w dalszym ciągu dążyć do zmniejszenia liczebności jeleni aby doprowadzić do zgodności ze stanem docelowym. 68

69 Uwagi RDLP we Wrocławiu Stan inwentaryzacyjny sarny na dzień 10 marca 2010r. jest niemal zgodny ze stanem określonym jako docelowy (W Nadleśnictwie Kamienna Góra o 13%). W stosunku do marca 2009r. stan sarny uległ zmniejszeniu. Przekraczał on wtedy stan docelowy o ponad 4 %. Dodatkowo należy zaznaczyć, że stany docelowe dla sarny określone zostały na podstawie minimalnych obowiązujących zagęszczeń na 100 ha powierzchni ogólnej obwodu łowieckiego. W naszych rejonach hodowlanych zagęszczenie to wynosi od 2,9 do 5,3 osobnika na 100ha powierzchni obwodu, w jednym tylko przypadku 6,4 szt./100ha. Aktualnie obowiązujące optymalne zagęszczenia sarny to 3 do 10 sztuk na 100 ha. 69

70 Zalecenia RDLP we Wrocławiu 1. Doprowadzić liczebność jeleni do stanu określonego w wieloletnich łowieckich planach hodowlanym jako stan docelowy, zachowując prawidłową strukturę płci i wieku populacji. 2. Rzetelnie przeprowadzać inwentaryzację sarny, gdyż jej stan wydaje się być niedoszacowany. Urealnienie stanów inwentaryzacyjnych sarny spowoduje konieczność zwiększenia jej odstrzału. 70

71 71

72 72

73 73

74 PROTOKÓŁ Z KONTROLI KOMPLEKSOWEJ 74

75 Protokół z kontroli kompleksowej: Szkody od zwierzyny łownej. Podważono wiarygodność ustalenia zakresu szkód od zwierzyny zakresy szkód wykonane przez nadleśnictwo były zaniżane. Różnice występują przede wszystkim w ustalaniu procentowego zakresu uszkodzeń. Zwrócono uwagę na stosunkowo małą ilość szkód świeżych (z ostatnich 2 lat) w młodnikach i drzewostanach. Skuteczność zabezpieczenia upraw i młodników przed zwierzyną. Uznano skuteczność zabezpieczenia upraw i młodników za niewystarczającą. Wskaźnik skuteczności zastosowanej ochrony w uprawach i młodnikach, poddanych lustracji terenowej ustalono na 67,33%. 75

76 Zalecenia pokontrolne Na podstawie inwentaryzacji stanów zwierzyny wprowadzić odpowiednie zabezpieczenia przed szkodami od zwierzyny. Opracować dla nadleśnictwa kompleksowy program poprawy skuteczności ochrony upraw i młodników przed zwierzyną i przedłożyć je do zaopiniowania przez RDLP i ZOL do dnia r. Osoba odpowiedzialna Nadleśniczy. 76

77 PROGRAM OCHRONY UPRAW, MŁODNIKÓW I DRZEWOSTANÓW PRZED ZWIERZYNĄ

78 Sierpień, 2010 SZKODY POWODOWANE PRZEZ ZWIERZYNĘ 78

79 Szkody powodowane przez sarnę w uprawach w ha 41,51 176,09 269,11 do 20% 20-50% pow. 50% 79

80 Szkody powodowane przez sarnę w uprawach w ha 100,00 90,00 80,00 70,00 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 99,77 81,04 73,48 42,67 38,17 41,30 24,57 23,48 19,24 14,08 9,70 18,02 1,

81 Szkody powodowane przez sarnę w uprawach w ha 80,00 do 20% 20-50% pow. 50% 70,00 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,

82 Szkody powodowane przez sarnę w uprawach w ha 45,00 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0, % pow. 50%

83 Szkody powodowane przez sarnę w uprawach w ha 60,00 do 20% 20-50% pow. 50% 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 Sędzisław Marciszów Wieściszowice Czernów Szarocin Ogorzelec Klatka Jarkowice Borówno Czarny Bór Grzędy Dobromyśl Krzeszów Lubawka Podlesie Błażejów Chełmsko 83

84 Szkody powodowane przez sarnę w uprawach w ha 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0, % pow. 50% Sędzisław Marciszów Wieściszowice Czernów Szarocin Ogorzelec Klatka Jarkowice Borówno Czarny Bór Grzędy Dobromyśl Krzeszów Lubawka Podlesie Błażejów Chełmsko 84

85 Szkody powodowane przez jelenia w uprawach w ha 5,67 10,80 30,64 do 20% 20-50% pow. 50% 85

86 Szkody powodowane przez jelenia w uprawach w ha 40,00 35,00 35,75 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 6,20 3,26 1,70 0,

87 Szkody powodowane przez jelenia w uprawach w ha 30,00 do 20% 20-50% pow. 50% 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,

88 Szkody powodowane przez jelenia w uprawach w ha 35,00 33,83 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 Sędzisław Marciszów Wieściszowice Czernów Szarocin Ogorzelec Klatka Jarkowice Borówno Czarny Bór Grzędy Dobromyśl Krzeszów Lubawka Podlesie Błażejów Chełmsko 9,46 1,92 0, ,70

89 Szkody powodowane przez jelenia w uprawach w ha do 20% 20-50% pow. 50% Sędzisław Marciszów Wieściszowice Czernów Szarocin Ogorzelec Klatka Jarkowice Borówno Czarny Bór Grzędy Dobromyśl Krzeszów Lubawka Podlesie Błażejów Chełmsko 89

90 Szkody powodowane przez dzika w uprawach w ha 0,80 2,19 3,40 do 20% 20-50% pow. 50% 90

91 Szkody powodowane przez dzika w uprawach w ha 6,00 5,84 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 0,

92 Szkody powodowane przez dzika w uprawach w ha do 20% 20-50% pow. 50% 4,00 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,

93 Szkody powodowane przez dzika w uprawach w ha 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0, ,84 Sędzisław Marciszów Wieściszowice Czernów Szarocin Ogorzelec Klatka Jarkowice Borówno Czarny Bór Grzędy Dobromyśl Krzeszów Lubawka Podlesie Błażejów Chełmsko 0,55

94 4,00 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 Szkody powodowane przez dzika w uprawach w ha do 20% 20-50% pow. 50% Sędzisław Marciszów Wieściszowice Czernów Szarocin Ogorzelec Klatka Jarkowice Borówno Czarny Bór Grzędy Dobromyśl Krzeszów Lubawka Podlesie Błażejów Chełmsko 94

95 Szkody powodowane przez jelenia w młodnikach w ha 9,73 95,61 111,03 do 20% 20-50% pow. 50% 95

96 Szkody powodowane przez jelenia w młodnikach w ha 60,00 50,00 50,05 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 10,80 1,35 16,40 8,89 17,75 39,04 2,90 31,25 11,67 3,99 22,

97 Szkody powodowane przez jelenia w młodnikach w ha 45,00 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 do 20% 20-50% pow. 50%

98 Szkody powodowane przez jelenia w młodnikach w ha 50,00 45,00 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 do 20% 20-50% pow. 50% Sędzisław Marciszów Wieściszowice Czernów Szarocin Ogorzelec Klatka Jarkowice Borówno Czarny Bór Grzędy Dobromyśl Krzeszów Lubawka Podlesie Błażejów Chełmsko 98

99 Szkody powodowane przez jelenia w drzewostanach w ha 264,75 do 20% 20-50% pow. 50% 714,94 554,81 99

100 Szkody powodowane przez jelenia w drzewostanach w ha ,15 72,08 110,07 21,22 163,39 154,05 26,16 120,77 28,84 166,30 626, ,

101 Szkody powodowane przez jelenia w drzewostanach w ha 300 do 20% 20-50% pow. 50%

102 102 Sędzisław Marciszów Wieściszowice Czernów Szarocin Ogorzelec Klatka Jarkowice Borówno Czarny Bór Grzędy Dobromyśl Krzeszów Lubawka Podlesie ,08 2,84 0,00 142,14 140,36 53,77 392,78 206,59 124,98 0,00 196,55 7,80 20,01 8,30 60,97 Szkody powodowane przez jelenia w drzewostanach w ha Błażejów Chełmsko 50,53 54,80

103 Szkody powodowane przez jelenia w drzewostanach w ha do 20% 20-50% pow. 50% Sędzisław Marciszów Wieściszowice Czernów Szarocin Ogorzelec Klatka Jarkowice Borówno Czarny Bór Grzędy Dobromyśl Krzeszów Lubawka Podlesie Błażejów Chełmsko 103

104 Geografia szkód powodowanych przez zwierzynę płową w ha (2284,69) WIEŚCISZOWICE 3 SĘDZISŁAW CZERNÓW 207 MARCISZÓW SZAROCIN BORÓWNO OGORZELEC KRZESZÓW KLATKA CZARNY BÓR LUBAWKA GRZĘDY JARKOWICE Szkody w ha PODLESIE BŁAŻEJÓW CHEŁMSKO DOBROMYŚL W N S E 104

105 Szkody powodowane przez zwierzynę płową w ha ,5 Szkody ha Dzierżawa ha % uszkodzeń 28,9 22,1 18,4 1,9 2, ,2 11,5 7,

106 Szkody, stan zwierzyny płowej a nakłady na ochronę upraw 700 Szkody ha Płowa sztuk Średnia z 3 lat w tys.zł

107 Szkody, stan zwierzyny płowej a nakłady na ochronę upraw 2500 niszczy 0,35 koszt Szkody ha Płowa sztuk Średnia z 3 lat w tys.zł 107

108 Szkody powodowane przez zwierzynę płową w ha ( ) i nakłady na ochronę w tys. zł (średnia z 3 lat) do 20% 20-50% pow. 50% Koszty w tys.zł 66,7 53,7 47,9 59,4 38,8 41,9 46,6 33,8 28,5 30,4 24,0 28,0 35,8 43,3 31,7 15,9 14, Sędzisław Marciszów Wieściszowice Czernów Szarocin Ogorzelec Klatka Jarkowice Borówno Czarny Bór Grzędy Dobromyśl Krzeszów Lubawka Podlesie Błażejów Chełmsko

109 Szkody powodowane przez zwierzynę płową w ha a stan zwierzyny ( ) do 20% 20-50% pow. 50% Płowa

110 DZIAŁANIA NADLEŚNICTWA 110

111 Zabezpieczanie upraw chemiczne smarowanie Nie zawsze przynosi spodziewane skutki, prawdopodobnie z uwagi na przyzwyczajenie zwierzyny do stosowanych środków, bądź też receptura stosowanych środków nie odpowiada założeniom patentowym. Zdarza się, że poprawnie wykonany zabieg smarowania nie przynosi spodziewanych rezultatów, a ponoszone są zbędne koszty. 111

112 Działania nadleśnictwa - zabezpieczanie chemiczne ,4 0,5 0,7 0,5 308,9 435,4 185, ha tys. zł tys.zł/ha 368,7 2,0 0,0-2,0-4,0-6,0-8,0-10,0 112

113 Zabezpieczanie upraw (młodników) grodzenia Do najbardziej skutecznych metod ochrony zarówno upraw jak i młodników zalicza się grodzenie upraw. Z uwagi jednak na znaczny koszt tego typu zabezpieczenia, stosowany on jest wyłącznie ą przy zakładaniu upraw cennych. Zgodzić się należy jednak z opinią, że grodzenie dużej powierzchni upraw leśnych spowoduje nawet przy osiągniętych optymalnych stanach zwierzyny, powstawanie szkód spowodowanych żerowaniem na powierzchniach innych (żeby nie powiedzieć zastępczych), które nie były chronione i na których poziom uszkodzeń będzie równie niebezpieczny dla ich rozwoju. 113

114 Działania nadleśnictwa wykonane grodzenia w latach ,97 Długość w mb Powierzchnia w ha ,99 25,34 22,94 12,29 14,3 0,

115 Działania nadleśnictwa grodzenie upraw koszty ,0 2,0 1,6 1,3 200,7 223,7 207,6 122,3 158,84 76,02 109,86 103, hm tys.zł tys.zł/hm 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0-0,5-1,0-1,5-2,0 115

116 Zabezpieczanie upraw palikowanie Palikowanie stosowanie głównie w ochronie przed zwierzyną sadzonek modrzewia. 116

117 Działania nadleśnictwa palikowanie koszty ,9 5,4 3,9 2,7 50,0 9,6 25,8 28,2 32,1 7,2 8,5 5, ha tys.zł tys.zł/ha 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 117

118 REALIZACJA ZAŁOŻEŃ WŁPH NA LATA

119 WŁPH podstawowe dane Numer Powierzchnia Powierzchnia % udział pow. Lp Koło Łowieckie obwodu obwodu (ha) leśna obwodu leśnej Rogacz Kamienna góra ,2 2. Knieja Wałbrzych ,5 3. Leśnik Jarkowice ,4 4. Przepiórka Kamienna Góra ,1 5. Przepiórka Kamienna Góra ,0 6. Odyniec Jelenia Góra ,8 7. Szarak Kamienna Góra ,7 8. Szarak Kamienna Góra ,6 9. Knieja Lubawka ,0 Razem ,3 119

120 WŁPH podstawowe dane Nr obwodu Liczba grodzonych upraw i młodników Pow. (ha) grodzonych upraw i młodników Długość grodzeń (km) Wydatki na ochronę lasu (tys. zł) (śr. z 3 ostatnich lat) ,80 9,82 51, ,10 4,32 18, ,30 10,73 47, ,38 2,27 9, ,20 7,73 33, ,30 12,32 29, ,70 19,97 67, ,01 21,49 116, ,61 11,20 29,18 Razem ,40 99,85 402,44 120

121 Realizacja założeń WŁPH jeleń byk łania Razem % 154,5 115,9 108,8 129,6 100, ,0 160,0 110,0 60,0 10,0-40,0-90,0-140,0 121

122 Realizacja założeń WŁPH sarna rogacz koza Razem % 115,2 113,0 100,0 80,8 58, ,0 100,0 50,0 0,0-50,0-100,0

123 Realizacja założeń WŁPH dzik Dzik % ,5 134,5 139,8 100,0 160,0 140,0 120,0 100, , ,0 60,0 40,0 20,0 0,0 123

124 ZAMIERZENIA METODY PODSTAWOWE 124

125 Zabezpieczanie upraw osłony indywidualne W warunkach Nadleśnictwa Kamienna Góra najlepsze wyniki zabezpieczania upraw przynosiło grodzenie siatką, ale również dobre wyniki uzyskano poprzez stosowanie osłon indywidualnych (osłonki tekpolowe) 125

126 Etapy działań - planowanie środki finansowe na ochronę lasu przed zwierzyną planować w leśnictwach z dużą presją zwierzyny płowej, zasadniczo w zakresie zabezpieczania upraw, rzeczowy i rodzajowy zakres zadań z zabezpieczania upraw (chemiczne bądź mechaniczne), ustalać indywidualnie dla leśnictw - uwzględniając charakterystykę terenu leśnego i graniczących obszarów oraz intensywność migracji zwierzyny, ogrodzenia obowiązkowo planować dla upraw jodłowych lub z udziałem jodły bądź z innymi cennymi gatunkami domieszkowymi, gatunki domieszkowe zabezpieczać stosując grodzenie niewielkich powierzchni (do 10 a) lub stosując zabezpieczenia indywidualne (osłonki, siatki, palikowanie), gatunki drzew szczególnie podatnych na zgryzanie wprowadzać wykorzystując istniejące naloty (Św, Brz itp.), lub inicjować naturalną osłonę poprzez sztuczne wprowadzanie Brz. 126

127 Etapy działań - wykonanie przy chemicznym zabezpieczaniu powierzchni uprawy smarować do 40% ilości docelowej pożądanego gatunku, przy mechanicznym zabezpieczaniu powierzchni w palikować do 25% ilości docelowej pożądanego gatunku, nie usuwać jesiennych wywrotów do końca I kwartału przyszłego roku, z przeznaczeniem do spałowania przez zwierzynę płową, wykładać drzewa do spałowania w pobliżu miejsc migracji jelenia w okresie jesień-zima, na powierzchniach zalesianych (w miarę możliwości), pozostawiać grupy biocenotyczne charakterystyczne dla odnawianego obszaru, przy zalesianiu gruntów porolnych zabezpieczać do 30% ilości sadzonek mających stanowić szkielet przyszłego drzewostanu, 127

128 Etapy działań - wspólne Ustalać wykonanie planu odstrzału zwierzyny płowej na maksymalnie dopuszczalnym poziomie w celu doprowadzenia do osiągnięcia celu wytyczonego WŁPH , ukierunkowania miejsc odstrzału zwierzyny płowej (w uzgodnieniu z miejscowym leśniczym) - na terenach dużej presji zwierzyny bądź jej dużych skupisk, Nie stosować ć podsypów w miejscach niewłaściwych ś dla prowadzonej gospodarki leśnej, przeciwdziałając w ten sposób wabieniu zwierzyny w pobliże upraw lub młodników i narażaniu ich na znaczne uszkodzenia, 128

129 Etapy działań - wspólne zwiększenia areału poletek zgryzowych w miejscach wprowadzania gatunków szczególnie narażonych na szkody od zwierzyny oraz zwiększonej penetracji przez zwierzynę płową, wysadzania materiału sadzeniowego na poletka zgryzowe np. wierzby paszowej i wdrożenia właściwych zasad gospodarowania na obszarach poletek w ramach częściowej partycypacji w kosztach zabezpieczania drzewostanów przed szkodami, zapewnić spokój zwierzynie przez wyłączenie stałych ostoi (w tym wyłączenie z zabiegów pielęgnacyjnych miejsc szczególnie preferowanych przez zwierzynę) oraz odpowiednie ukierunkowanie ruchu turystycznego. Nie planuje się na obecnym etapie zabezpieczania przed szkodami ze strony gryzoni (zając, królik) oraz dzików z uwagi na występowanie szkód na poziomie szkód nieistotnych. 129

130 Źródła Materiały RDLP we Wrocławiu Stanowisko ds. Łowiectwa Prof. Bobek Uniwersytet Przyrodniczy w Krakowie 130

131 Dziękuję za uwagę Nadleśnictwo Kamienna Góra ul. Bohaterów Getta nr Kamienna Góra tel , fax