STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH GMINY TRZYDNIK DUŻY NA LATA

Transkrypt

1 Załącznik Nr 1 Do Uchwały Nr VI/27/11 Rady Gminy w Trzydniku Dużym z dnia 28 kwietnia 2011 r. STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH GMINY TRZYDNIK DUŻY NA LATA Marzec 2011

2 SPIS TREŚCI WSTĘP... 4 I. METODOLOGIA PROCES TWORZENIA STRATEGII ZWIĄZEK Z INNYMI DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI NARODOWA STRATEGIA INTEGRACJI SPOŁECZNEJ KRAJOWY PLAN DZIAŁANIA NA RZECZ INTEGRACJI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZKA STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ POWIATOWA STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH STRATEGIA ROZWOJU LOKALNEGO DLA GMINY TRZYDNIK DUŻY DIAGONOZA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA GMINY TRZYDNIK DUŻY CHARAKTERYSTYKA GMINY PROBLEMY SPOŁECZNE W GMINIE KWESTIA OPIEKI NAD DZIECKIEM KWETKIA OSÓB BEZROBOTNYCH KWESTIA UZALEŻNIEŃ KWESTIA PRZESTĘPCZOŚCI KWESTIA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI IDENTYFIKACJA NAJWAŻNIEJSZYCH PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH NA TERENIE GMINY LIDERZY I ORGANIZACJE POZARZĄDOWE (NGO) RODZINY DZIECI I MŁODZIEŻ

3 2.8.4 OSOBY STARSZE I NIEPEŁNOSPRAWNE OSOBY ZAGROŻONE WYKLUCZENIEM SPOŁECZNYM ANALIZA SWOT LIDERZY I ORGANIZACJE POZARZĄDOWE (NGO) RODZINY DZIECI I MŁODZIEŻ OSOBY STARSZE I NIEPEŁNOSPRAWNE OSOBY ZAGROŻONE WYKLUCZENIEM SPOŁECZNYM ZASOBY UMOŻLIWIAJĄCE ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH PODSUMOWANIE WIZJA I CELE STRATEGII WIZJA ROZWOJU SPOŁECZNEGO CELE STRATEGICZNE ZARZĄDZENIE REALIZACJĄ STRATEGII SYSTEM ZARZĄDZANIA REALIZACJĄ STRATEGII MONITORING I EWALUACJA CECHY PROGRAMÓW I PROJEKTÓW ZAKOŃCZENIE

4 WSTĘP Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Trzydnik Duży jest próbą rozpoznania potrzeb oraz zaplanowania działań na rzecz społeczności i z udziałem społeczności w celu kształtowania przyszłości. Strategia wytycza kierunek działań na rzecz profilaktyki niepożądanych zjawisk oraz ich niwelowania. Wskazuje na kluczowe kwestie społeczne i problemy z jakimi borykają się mieszkańcy gminy, wskazuje ich niezaspokojone potrzeby, zajmuje się tworzeniem mechanizmów wspierających i wzmacniających efektywność działań i dokonywanych zmian. Strategia zwraca szczególną uwagę na programy pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, problemów rodzinnych, które mają na celu wspieranie grup szczególnego ryzyka prowadząc do ich integracji i aktywności społecznej. Zawiera cele i założenia w stopniu stanowiącym podstawę do formułowania programów działania, które z kolei określają terminy realizacji i zasady finansowania. Istotą strategii jest kreatywne, innowacyjne spojrzenie na istniejący zespół uwarunkowań. Wymogi formalne winny być spełnione jednak nie powinny one zdominować procesu myślowego. Bardzo ważne jest formułowanie wizji, której urzeczywistnienie stanowi o realizacji misji. Nie mniej ważnym elementem jest budowanie konsensusu wokół tej misji oraz wynikających z niej celów strategicznych. Strategia winna być traktowana, jako dobro wspólne wszystkich mieszkańców, a jej formułowanie i wdrażanie to proces społeczny. Zarówno wiedza jak też diagnoza i wybór celów nie są niezmienne. Mimo że zostały wybrane kolegialnie i prawidłowo to ich osiągnięcie będzie otwierało kolejne horyzonty, nowe zadania i być może nowe wyzwania. Dlatego dokument będzie poddawany okresowej weryfikacji i niezbędnym modyfikacjom. Strategia jest, więc dokumentem otwartym, gdyż korekty będą wprowadzane w sposób ciągły. To oznacza, że nie jest to dokument ustalony raz na zawsze, uaktualnianie i adaptowanie do zmian zachodzących w otoczeniu jest wręcz wymagane. Integralną część Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych stanowi: 1. Gminny System Profilaktyki i Opieki nad Dzieckiem i Rodziną w Gminie Trzydnik Duży na lata Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie dla Gminy Trzydnik Duży na lata

5 I. METODOLOGIA 1.1. PROCES TWORZENIA STRATEGII Skala i zróżnicowanie współcześnie występujących problemów społecznych powoduje konieczność poszukiwania skutecznych metod ich ograniczania. Ustawa z dnia 12 marca 2004 o pomocy społecznej nakłada na jednostki samorządu terytorialnego obowiązek opracowania lokalnych strategii rozwiązywania problemów społecznych. Strategia rozwiązywania problemów społecznych jest jednym z podstawowych narzędzi realizowania polityki społecznej na poziomie lokalnym. Jej istotą jest wyznaczenie skoordynowanych działań lokalnych podmiotów ukierunkowanych na ograniczenie zasięgu negatywnych zjawisk społecznych. Zakres przedmiotowy niniejszego dokumentu obejmuje koncepcję przeciwdziałania takim problemom społecznym jak: sytuacja osób starszych, uzależnienia, bezrobocie, ubóstwo itp. Wspólna cecha tych wymienionych problemów społecznych stanowi zagrożenie wykluczeniem społecznym osób lub całych grup społecznych, których te problemy obejmują. Zgodnie z założeniami, strategia rozwiązywania problemów społecznych powinna definiować i wyznaczać kompleksowy system działań podejmowany przez samorząd terytorialny w partnerstwie z innymi podmiotami, w celu poprawy warunków życia mieszkańców. W związku z tym w proces tworzenia strategii zostały zaangażowane także inne gminne instytucje, realizujące swoje zadania na rzecz społeczności lokalnej między innymi Komenda Policji w Kraśniku, Szkoły Podstawowe, Gimnazjum, Gminny Ośrodek Kultury, Gminna Biblioteka Publiczna. Różnorodność problemów społecznych występujących w gminie powoduje konieczność wzięcia pod uwagę nie tylko ustawę o pomocy społecznej ale także innych aktów prawnych, które mają istotny wpływ na konstrukcję dokumentu i rozwiązywanie zadań społecznych w przyszłości. Są to m.in.: ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz.873 z późn. zm.), ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. Nr 122, poz.1143 z późn. zm.) 5

6 ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr 99, poz. 1001), ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002r. Nr 147, poz.1231 z późn. zm.), ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.), ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2003 r. Nr 24, poz.198), ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256 poz z późn. zm.). Strategia Rozwiązywania problemów społecznych na lata jest wieloletnim dokumentem programowym, którego istotą jest zapewnienie bezpieczeństwa społecznego mieszkańcom gminy Trzydnik Duży, w szczególności grupom zagrożonym wykluczeniu społecznemu. Wspólne dobro, podmiotowość każdego człowieka, odpowiedzialność za życie własne swoich najbliższych to wartości nadrzędne do których odwołuje się przedstawiony dokument. Opracowanie określa zakres niezbędnych do realizacji działań w kierunku zminimalizowania zasięgu głównych problemów społecznych występujących na terenie gminy ZWIĄZEK Z INNYMI DOKUMENTAMI STRATEGII Konstruując Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy, należy pamiętać, że nie jest to jedyny dokument w obszarze polityki społecznej, którego skutki będą dotyczyły mieszkańców naszej gminy. Krytyczna analiza dokumentów programowych powstających na poziomie kraju, województwa czy powiatu pozwala na skuteczniejsze programowanie działań na poziomie lokalnym, tak by części działań nie powielać, ale wpisywać się własnymi konstrukcjami programowymi w już funkcjonującą rzeczywistość formalno-prawną. 6

7 NARODOWA STRATEGIA INTEGRACJI SPOŁECZNEJ Cele polityki integracji społecznej w Polsce wynikają przede wszystkim z priorytetów określonych w przyjętej w czerwcu 2004 r. Narodowej Strategii Integracji Społecznej. Cele polityki integracji społecznej w Polsce wynikają również z celów w zakresie zwalczania ubóstwa i wykluczenia społecznego przyjętych w grudniu 2000 r. przez Radę Europejską w Nicei. Polska w pełni zaakceptowała ich zasadność, co zostało oficjalnie potwierdzone poprzez przyjęcie w grudniu 2003r. Wspólnego Memorandum Polski i UE o Integracji Społecznej. Zarówno krajowy Plan działania na rzecz integracji Społecznej, jak i Wspólne Memorandum są elementami realizacji strategii Lizbońskiej, która została przyjęta przez 15 krajów członkowskich w marcu 2000 roku. Polskie priorytety wpisują się także w podstawowe założenia Zrewidowanej Strategii Spójności Społecznej Rady Europy, której inauguracja odbyła się w lipcu 2004 r. w Warszawie. Jednym z tych założeń jest budowanie integracji i spójności społecznej w oparciu o prawa człowieka, a zwłaszcza te prawa, które zostały zawarte w Zrewidowanej europejskiej Karcie Społecznej. Priorytety Narodowej Strategii Integracji Społecznej stworzone zostały z perspektywą ich realizacji do 2010 r. Krajowy Plan Działania uwzględnia te priorytety, których realizacja jest szczególnie pilna. Wynikają one także z przedstawionej analizy sytuacji ekonomiczno społecznej ilustrującej podstawowe przyczyny ubóstwa i zagrożenia wykluczeniem społecznym. Priorytety zawarte w NSIS: - w zakresie realizacji prawa do edukacji są następujące: wzrost uczestnictwa dzieci w wychowaniu przedszkolnym, poprawa jakości kształcenia na poziomie gimnazjalnym i średnim, upowszechnienie kształcenia na poziomie wyższym i jego lepsze dostosowanie do potrzeb rynku pracy, rekompensowanie deficytów rozwoju intelektualnego i sprawnościowego dzieci, upowszechnienie kształcenia ustawicznego; 7

8 - w zakresie realizacji prawa do zabezpieczenia socjalnego: radykalne ograniczenie ubóstwa skrajnego, którego poziom obecnie nie akceptowalny i wymaga podjęcia zdecydowanych działań, ograniczenie tendencji wzrostowych rozwarstwiania dochodowego, tak aby różnice te nie odbiegały od przeciętnego poziomu w krajach UE; - w zakresie realizacji prawa do pracy: ograniczenie bezrobocia długookresowego, zmniejszenie bezrobocia młodzieży, zwiększenie zatrudnienia wśród niepełnosprawnych, zwiększenie liczby uczestników aktywnej polityki rynku pracy; w zakresie realizacji prawa do ochrony zdrowia: wydłużenie przeciętnego dalszego trwania życia w sprawności, upowszechnienie dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zwiększenie objęcia kobiet i dzieci programami zdrowia publicznego; - w zakresie realizacji innych praw społecznych: zwiększenie dostępu do lokali dla grup najbardziej zagrożonych bezdomnością, zapewnienie lepszego dostępu do pracowników socjalnych, rozwinięcie pomocy środowiskowej i zwiększenie liczby osób objętych jej usługami, zwiększenie zaangażowania obywateli w działalność społeczną, realizacja Narodowej Strategii Integracji Społecznej przez samorządy terytorialne, zwiększenie dostępu do informacji obywatelskiej i poradnictwa. 8

9 KRAJOWY PLAN DZIAŁANIA NA RZECZ INTEGRACJI SPOŁECZNEJ Jest to program poprawy dostępu do praw społecznych i zwiększania poziomu ich realizacji, a także zasadniczy instrument osiągania integracji społecznej w europejskim modelu społecznym. Realizacja praw społecznych oczywiście kosztuje, tak samo jak realizacja wszystkich innych kategorii praw człowieka określonych w prawie międzynarodowym i krajowym. Trzeba, więc zapewnić w sposób trwały zasoby finansowe, kadrowe, lokalowe, rzeczowe i inne instytucjom odpowiedzialnym za realizację tych praw. Prawa społeczne powinny mieć obecnie priorytet w wydatkach publicznych ze względu na to, że ich realizacja znacznie się pogorszyła w ostatnich latach, a więc zmniejsza się poziom integracji społecznej i zwiększa się skala i zasięg procesów wykluczenia społecznego. W przyjętym Krajowym Planie Działań na rzecz Integracji Społecznej za najważniejsze uznano: działania edukacyjne, socjalne i zdrowotne zapobiegające wykluczeniu oraz wspierające grupy zagrożone w działaniach umożliwiających równy start dzieci i młodzieży, budowę systemu bezpieczeństwa socjalnego i przeciwdziałania ubóstwu i wykluczeniu społecznemu, realizację prawa do pracy dla każdego, w tym szczególnie dla grup defaworyzowanych na rynku pracy poprzez odpowiednią politykę makroekonomiczną i politykę zatrudnienia, rozwój systemu instytucjonalnego z jasnym podziałem odpowiedzialności instytucji rządowych i samorządowych, otwierającego jednocześnie przestrzeń dla aktywności obywatelskiej i upodmiotowienia korzystających z usług społecznych świadczonych zarówno przez państwo jak i przez organizacje pozarządowe. Na poziomie operacyjnym ważne jest, że polska polityka integracji społecznej musi być realizowana we współpracy z szeroko rozumianymi partnerami społecznymi. Szczególnie chodzi tu o związki zawodowe i związki pracodawców, organizacje pozarządowe, samorządy lokalne oraz odpowiednie charytatywne instytucje kościołów i związków wyznaniowych. 9

10 Niezależnie od osiągniętego poziomu zamożności oraz koniunktury gospodarczej państwo nie jest w stanie zrealizować celów tej polityki bez partnerstwa z innymi instytucjami. W tym kontekście ustalono następujące priorytety: zaangażowanie obywateli w działalność społeczną, głównie poprzez zwiększenie ich uczestnictwa w działalności organizacji pozarządowych i innych formach pracy społecznej oraz samopomocy, wzrost liczby samorządów, które z pełną wrażliwością i zaangażowaniem podejmują się tworzenia lokalnych strategii przeciwdziałania ubóstwu i wykluczeniu społecznemu, a następnie realizują ich założenia WOJEWÓDZKA STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ NA LATA Misją Strategii Polityki Społecznej Województwa Lubelskiego jest wspieranie osiągania postępu i rozwoju społecznego oraz wzrostu, jakości warunków życia mieszkańców regionu. W wyniku wdrażania strategii osiągnięty zostać powinien wysoki poziom integracji społecznej. Elementem deklarowanej misji strategii polityki społecznej jest zapobieganie i rozwiązywanie występujących obecnie i potencjalnych problemów społecznych. Przesłanką tworzenia i realizacji strategii jest usunięcie barier blokujących zaspokajanie różnego rodzaju potrzeb wielu grup społecznych. Strategia zakłada kształtowanie warunków życia ludności oraz stosunków międzyludzkich, zwłaszcza w środowisku zamieszkania i pracy. Podstawą Strategii Polityki Społecznej Województwa Lubelskiego są działania oparte na zasadach dialogu, wzajemności i równorzędności, których celem jest dążenie do społeczeństwa opartego na demokratycznym współuczestnictwie, rządach prawa, w którym obowiązują i są realizowane podstawowe prawa człowieka i obywatela oraz skutecznie wspomaga się jednostki i grupy w realizacji ich celów życiowych. Strategia wspiera szeroko rozumianą politykę społeczną, której celem jest społeczeństwo zintegrowane i jednocześnie wolne od problemów wykluczenia społecznego i ubóstwa, a zwłaszcza bezrobocia. Cele strategiczne: 10

11 1.Poprawa warunków i jakości życia mieszkańców województwa. 2.Rozwój kapitału ludzkiego i społecznego. 3.Efektywna pomoc społeczna. 4.Zapewnienie osobom niepełnosprawnym pełnego uczestnictwa w życiu społecznym w ramach zintegrowanych, kompleksowych działań. 5.Profilaktyka oraz ograniczenie problemów wynikających z uzależnienia od alkoholu i narkotyków. 6.Rozwój infrastruktury społecznej POWIATOWA STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH Misją Powiatowej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych jest: Zapewnienie wysokiej jakości życia mieszkańcom powiatu kraśnickiego poprzez efektywną pomoc społeczną z wykorzystaniem zasobów instytucjonalnych i potencjału kapitału ludzkiego. Priorytety i cele szczegółowe: Priorytet 1: Rozwijanie zintegrowanego systemu wsparcia na rzecz osób starszych zapewniającego im właściwą pomoc Cele szczegółowe: 1.1 Kompleksowa pomoc osobom starszym. 1.2 Podniesienie kwalifikacji i umiejętności osób działających na rzecz ludzi starszych. 1.3 Aktywizacja osób starszych. 1.4 Poprawa dostępu do informacji, przybliżenie osobom starszym i ich rodzinom ofert pomocy. 1.5 Profesjonalna opieka nad osobą starszą w czasie nieobecności jej opiekunów (z możliwością świadczenia usług domowych). 1.6 Podniesienie sprawności fizycznej oraz indywidualne usprawnianie mieszkańców DPS Kraśnik. 11

12 1.7 Podniesienie jakości usług i warunków bytowych w DPS Kraśnik. 1.8 Podnoszenie standardu usług opiekuńczo-bytowych mieszkańców domów pomocy społecznej. 1.9 Podniesienie warunków bytowych, zdrowotnych oraz walorów estetycznych DPS w Kraśniku Podniesienie jakości usług zdrowotnych dla mieszkańców DPS Kraśnik Integracja środowiskowa, aktywizacja oraz wsparcie osób starszych Podniesienie jakości usług transportowych mieszkańców DPS w Kraśniku Uatrakcyjnienie wypoczynku mieszkańcom DPS Popkowice Przebudowa części budynku gospodarczo garażowego DPS Popkowice na świetlicę dostosowaną do przeprowadzania zajęć teatralnych z zapleczem higieniczno sanitarnym. 1.15Likwidacja barier architektonicznych w DPS Popkowice. Priorytet 2: Ograniczenie problemów społecznych związanych z uzależnieniami Cele szczegółowe: 2.1 Wzrost świadomości społecznej dotyczących problemów uzależnień. 2.2 Zmniejszanie zachorowań, inwalidztwa i zgonów wynikających z palenia tytoniu(choroby układu krążenia, oddechowego, nowotwory itp.) w Polsce poprzez zmniejszenie ekspozycji na dym tytoniowy (aktywne i bierne palenie). 2.3 Zwrócenie uwagi na nowe zagrożenia cywilizacyjne pod postacią uzależnień od mediów cyfrowych. 2.4 Wzrost świadomości społecznej na temat zagrożeń cywilizacyjnych pod postacią uzależnień od mediów cyfrowych. 12

13 Priorytet 3: Systemowa pomoc osobom i rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej poprzez zminimalizowanie zasięgu ubóstwa Cele szczegółowe: 3.1 Rozpowszechnienie wśród osób i rodzin potrzebujących wsparcia, ogólnej informacji o pomocy społecznej. 3.2 Przeciwdziałanie izolacji i marginalizacji dzieci i młodzieży z rodzin najuboższych. Priorytet 4: Sprawny, skuteczny system przeciwdziałania i zapobiegania długotrwałego bezrobocia Cele szczegółowe: 4.1 Zwiększenie szans powrotu na rynek pracy osób bezrobotnych. 4.2 Ograniczenie zjawiska marginalizacji osób zagrożonych wykluczeniem społecznym związanym z długotrwałym bezrobociem i przygotowanie ich do powrotu na rynek pracy. Priorytet 5: Ograniczenie czynników generujących zagrożenie poczucia bezpieczeństwa mieszkańców powiatu Cele szczegółowe: 5.1 Zmniejszenie wypadkowości wśród dzieci i młodzieży ze szkół wszystkich typów oraz innych osób na terenie powiatu kraśnickiego 5.2 Poprawa bezpieczeństwa osobistego ogółu mieszkańców, a w szczególności ludzi młodych. Priorytet 6: Zwiększenie udziału społeczności lokalnej w realizacji inicjatyw społecznych, które wspomagają rozwój lokalny, rozwiązywanie problemów społecznych, budowanie społeczeństwa obywatelskiego i wpływają na podnoszenie jakości życia na obszarze powiatu kraśnickiego 13

14 Cele szczegółowe: 6.1Podnoszenie kwalifikacji u członków organizacji pozarządowych i osób współpracujących z trzecim sektorem. 6.2Prezentacja organizacji pozarządowych działających na terenie powiatu kraśnickiego i ich dorobku programowego. 6.3Opracowanie wydawnictwa będącego rejestracją organizacji pozarządowych działających na terenie powiatu kraśnickiego i ich dorobku programowego. 6.4Promowanie idei wolontariatu w społeczności lokalnej. 6.5Zwiększenie liczy wolontariuszy i odpowiednie przygotowanie ich do pełnienia funkcji w kształtowaniu więzi społecznych. Priorytet 7: Zdrowe społeczeństwo, świadome zagrożeń Cele szczegółowe: 7.1 Wzrost świadomości społeczeństwa dotyczącej zagrożeń zdrowotnych 7.2 Ograniczanie rozprzestrzeniania się zakażeń HIV STRATEGIA ROZWOJU LOKALNEGO DLA GMINY TRZYDNIK DUŻY Misją gminy Trzydnik Duży, jest : Poprawa jakości życia mieszkańców poprzez społeczno- gospodarczy i przestrzenny rozwój gminy. Określono 3 główne cele strategiczne w ramach których wyróżniono działania: 1.Trzydnik Duży gminą przyjazną dla mieszkańców: Działanie 1.1. Poprawa funkcjonowania systemu oświaty i wychowania Działanie 1.2. Poprawa warunków bytowych mieszkańców Działanie 1.3. Kształtowanie tożsamości kulturowej mieszkańców Działanie 1.4. Tworzenie społeczeństwa informacyjnego 14

15 Działanie 1.5. Poprawa stanu środowiska naturalnego Działanie 1.6 Polepszenie zarządzania lokalnej administracji publicznej 2. Trzydnik Duży gminą wspierającą rozwój turystyki. Działanie 2.1. Promocja oferty turystycznej gminy - aktywne włączenie się w prace nad promocją gminy wraz z partnerami samorządowymi, biznesowymi i lokalnymi NGO. Działanie 2.2. Poprawa bazy infrastruktury turystyki, kultury, rekreacji i sportu w gminie poprzez nowe inwestycje Działanie 2.3. Rozwój różnorodnych form zagospodarowania czasu wolnego, wypoczynku, sportu i rekreacji Działanie 2.4. Zwiększenie dostępności komunikacyjnej 3. Trzydnik Duży gminą nowoczesnej gospodarki i rolnictwa. Działanie 3.1. Opracowanie i realizacja lokalnej polityki rozwoju gospodarki w Trzydniku Dużym opartej na wykorzystaniu walorów turystycznych. Działanie 3.2 Ożywienie gospodarki gminy i wszechstronny rozwój usług. Działanie 3.3 Wsparcie rozwoju specjalizacji w rolnictwie w tym gospodarstw ekologicznych. Działanie 3.4 Promocja i wsparcie przedsięwzięć związanych z odnawialnymi źródłami energii. 2. DIAGNOZA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA GMINY TRZYDNIK DUŻY 2.1.CHARAKTERYSTYKA GMINY Gmina Trzydnik Duży położona jest w południowo zachodniej części województwa lubelskiego w powiecie kraśnickim. Obejmuje obszar 104,73 km 2. Graniczy z gminami: Gościeradów, Dzierzkowice, Kraśnik, Szastarka, Potok Wielki i Zaklików. Przez teren gminy przebiega ważna droga krajowa, łącząca Lublin z Kielcami oraz droga wojewódzka łącząca Kraśnik ze Stalową Wolą. 15

16 Miasta Kraśnik oraz Stalowa Wola są głównymi ośrodkami zatrudnienia mieszkańców gminy poza jej terenem, natomiast Kraśnik, Zaklików, Lublin, Stalowa Wola oraz Wólka Gościeradowska i Potoczek są miejscowościami w których młodzież podejmuje naukę w szkołach średnich. Młodzież podejmując naukę w szkołach wyższych i uniwersytetach wybiera najczęściej uczelnie zlokalizowane w Lublinie, Rzeszowie, Krakowie lub Stalowej Woli. Pod względem administracyjnym w skład gminy wchodzi 22 wsi skupionych w 20 sołectwach oraz wsi gminnej Trzydnik Duży spełniającej rolę centrum administracyjnego. Na dzień 31 grudnia 2010 r. w gminie mieszkało ogółem osób. Liczba osób w poszczególnych miejscowościach gminy na dzień r. Tabela 1 Lp. Miejscowość Liczba osób 1. Agatówka Budki Dąbrowa Dąbrowa Choiny Dąbrowa Kolonia Dębowiec Liśnik Mały Łychów Gościeradowski Łychów Szlachecki Olbięcin

17 11. Owczarnia Rzeczyca Księża Rzeczyca Ziemiańska Rzeczyca Ziemiańska Kolonia Trzydnik Duży Trzydnik Duży Kolonia Trzydnik Mały Węglin Węglinek Wola Trzydnicka Wólka Olbięcka Zielonka 140 Razem: 6832 Źródło: Opracowanie i wyliczenie własne na podstawie danych USC w Trzydniku Dużym Demografia Według danych USC w Trzydniku Dużym na koniec 2008 r. w Gminie Trzydnik Duży mieszkało mieszkańców, w tym kobiet i mężczyzn, w 2009 r. ogólna liczba mieszkańców wynosiła 6 883, w tym kobiet i 3477 mężczyzn, a w roku 2010 ogólna liczba mieszkańców wynosi 6 822, w tym kobiet i mężczyzn. Na podstawie tych danych można zaobserwować ogólny spadek liczby mieszkańców. 17

18 Stan ludności w latach Wykres 1 Źródło: Jak w tabeli 1 Liczba osób zamieszkujących na terenie gminy Trzydnik Duży zmniejsza się z każdym rokiem. Przyczyną takiej sytuacji jest bardzo mała liczba urodzeń w stosunku do zgonów, większa liczba wymeldowań niż zameldowań. Większość ludzi młodych wyjeżdża do większych miast w poszukiwaniu pracy, przeważnie są to ludzie młodzi z wykształceniem średnim i wyższym dla których wyjazd do większej aglomeracji oznacza możliwość podjęcia pracy zawodowej zgodnej ze swoim wykształceniem oraz aspiracjami zawodowymi i jest to główną przyczyną zmniejszania się liczby osób zamieszkałych na terenie gminy Trzydnik Duży, a także odpływu najbardziej zaradnych, wykształconych ludzi dążącymi do poprawy swojej sytuacji bytowej. 18

19 Liczba urodzeń, zgonów w gminie Trzydnik Duży w latach Wykres 2 Źródło: Jak w tabeli 1 W 2008 r. zarejestrowano 77 urodzeń żywych i 105 zgony - przyrost naturalny był ujemny i wynosił W roku 2009 zarejestrowano 57 urodzeń żywych i 70 zgonów przyrost naturalny wynosił 13. W roku 2010 zarejestrowano 77 urodzeń żywych i 91 zgonów przyrost naturalny wynosił -14. Z powyższych danych wynika, że przyrost naturalny nieznacznie, ale ma tendencję wzrostową. 19

20 Struktura wiekowa mieszkańców gminy Trzydnik Duży w latach Wykres 3 Źródło: Jak w tabeli 1 Na podstawie wykresu można stwierdzić, że w Gminie Trzydnik Duży lata charakteryzowały się niewielkim przyrostem osób w wieku produkcyjnym. Szkolnictwo Na terenie gminy funkcjonują: Publiczne Przedszkola w Trzydniku Dużym, Olbięcinie i Rzeczycy Ziemiańskiej, Odziały Przedszkolne przy Publicznych Szkołach Podstawowych w Rzeczycy Księżej i Łychowie Gościeradowskim, Publiczne Szkoły Podstawowe w Rzeczycy Księżej i Łychowie Gościeradowskim, Zespoły Publicznych Placówek Oświatowych w Woli Trzydnickiej, w Rzeczycy Ziemiańskiej i Olbięcinie, Publiczne Gimnazjum w Trzydniku Dużym. 20

21 Kultura Działalność kulturalno - rozrywkową prowadzą następujące ośrodki: Gminny Ośrodek Kultury w Trzydniku Dużym oraz 8 świetlic, Gminna Biblioteka Publiczna w Trzydniku Dużym z 3 filiami w Rzeczycy Ziemiańskiej, w Rzeczycy Księżej, w Olbięcinie; Stałe imprezy mające miejsce na terenie gminy: Powiatowy Przegląd Kolęd, Pastorałek i Zespołów Kolędniczych styczeń organizator GOK i Starostwo Powiatowe w Kraśniku Twórcze Spotkania Kół Gospodyń Wiejskich marzec organizator GOK; Wielkanocne spotkania - kwiecień/maj - organizator GOK, KGW i Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych; Święto Strażackie - maj różne miejscowości organizator OSP; Gminne Święto Sportu - czerwiec- organizator- GOK, UG Trzydnik Duży, Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Olbięcinie; Dożynki sierpień/wrzesień różne miejscowości - organizator GOK, GBP, Wójt Gminy Trzydnik Duży. Opieka zdrowotna Opieką zdrowotną w gminie zajmują się: Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Trzydniku Dużym i w Rzeczycy Ziemiańskiej; Z punktu widzenia opieki zdrowotnej oferowana sieć opieki zdrowotnej jest niewystarczająca, brakuje przychodni wieloprofilowej. Łącznie na terenie gminy w dwóch Ośrodkach Zdrowia pracuje 3 lekarzy i 6 pielęgniarek, którzy świadczą podstawowy zakres usług medycznych. Ponadto na terenie gminy działają prywatne gabinety lekarskie min. stomatologiczny (Olbięcin), internistyczny (Olbięcin), ortopedyczny (Trzydnik Duży). 21

22 Rolnictwo i leśnictwo Powierzchnia gminy Trzydnik Duży wynosi ha w tym: - użytki rolne 87 %, - użytki leśne - 7 %, - nieużytki 5 %, - grunty pod wodami 1 %. Powierzchnia gminy Trzydnik Duży Wykres 4 Źródło: Dane GUS Gmina Trzydnik Duży jest gminą typowo rolniczą. Użytki rolne stanowią prawie 85 % ogólnego obszaru gminy i wynoszą ha. Struktura użytków rolnych w gminie przedstawia się następująco: - grunty orne ha, tj. 91,1%, - sady 400 ha, tj. 4,5%, - łąki 194 ha, tj. 2,2%, - pastwiska 200 ha, tj. 2,2%. 22

23 Powierzchnia użytków rolnych gminy Trzydnik Duży Wykres 5 Źródło: Dane GUS Gmina Trzydnik Duży ma charakter typowo rolniczy, gospodarstwa rolne są rozdrobnione, a średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosi ok. 3,65 ha. Rozdrobnione gospodarstwa są nie tylko nieodpowiednich warunków klimatycznych wręcz przynoszące straty. Wydatki na środki ochrony roślin, nawozy, podatki itp. Pochłaniają znaczną ilość dochodów. Powoduje to ukryte bezrobocie i pogłębianie się ubóstwa. Gospodarka Ze względu na typowo rolniczy charakter gminy, na terenie gminy Trzydnik Duży nie ma przemysłu jak również nie działają żadne zakłady produkcyjne. Jest mała ilość zakładów pracy oferujących zatrudnienie, są to zwykle niewielkie działalności gospodarcze obsługiwane w ramach samozatrudnienia. Sytuacja ta wpływa na wzrost poziomu bezrobocia, a to z kolei do występowania zjawiska migracji za granicę kraju w celach zarobkowych. Łącznie na terenie gminy Trzydnik Duży funkcjonuje około 189 podmiotów gospodarczych, które można zaliczyć do trzech głównych branży tj. 23

24 usługi - ok. 106 podmiotów gospodarczych, handel ok. 58 podmiotów gospodarczych, transport ok. 25 podmiotów gospodarczych. Walory przyrodnicze i turystyczne Gmina Trzydnik Duży ze względu na swoje położenie jest atrakcyjna turystycznie. Teren gminy charakteryzuje się dużymi pofałdowaniami i malowniczymi okolicami przez który przepływają trzy rzeki Karasiówka, Jędrzejówka i Tuczyn. Na terenie trzydnickiej gminy znajduje się spora ilość obiektów świadcząca o bogatej przeszłości tych ziem są to m.in. zespół podworski w Olbięcinie z XVI wieku z parkiem krajobrazowym, murowanym dworem i spichlerzem, ochronka dla dzieci w Węglinie również w otoczeniu XVI wiecznego parku. Interesującymi pamiątkami przeszłości są także obiekty kultu religijnego z przełomu XVII i XVIII wieku z najbardziej reprezentatywnymi kościołami: pw. Świętego Krzyża w Rzeczycy Księżej i pw. Przemienienia Pańskiego w Rzeczycy Ziemiańskiej. Ponadto czyste środowisko, woda, cisza i spokój, zdrowa, ekologiczna żywność to atuty gminy, które sprzyjają rozwojowi agroturystyki (funkcjonują 3 gospodarstwa agroturystyczne). Infrastrukta Życie mieszkańców ułatwia wciąż udoskonalana infrastruktura techniczna. Wybudowana została sieć gazowa, wodociągowa, telefoniczna. W dobrym stanie jest również sieć komunikacyjna większość dróg gminnych jest utwardzonych Organizacje Na terenie gminy Trzydnik Duży działają następujące organizacje: 11 jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych, które poza typową działalnością strażacką tj. gaszeniem pożarów, niosą pomoc poszkodowanym w klęskach żywiołowych, zabezpieczają miejsca podczas uroczystości i imprez, reprezentują swoje jednostki w czasie gminnych, powiatowych i wojewódzkich uroczystości, uczestniczą 24

25 w szkoleniach związanych z pracą jednostek OSP, organizują zawody sportowopożarnicze. Koła Gospodyń Wiejskich w Trzydniku Dużym, Rzeczycy Ziemiańskiej, Rzeczycy Księżej, Rzeczycy Ziemiańskiej Kolonii, Olbięcinie, Łychowie Gościeradowskim organizują spotkania okazjonalne np. spotkanie przy jajku jak również pomagają w przygotowaniach do imprez okolicznościowych. Stowarzyszenie Nasza przyszłość w Rzeczycy Księżej, którego celem jest wspieranie, rozwijanie, propagowanie inicjatyw, postaw działań oświatowych, edukacyjnych, naukowych, opiekuńczych, kultury, i kultury fizycznej w społeczeństwie zwłaszcza społeczności lokalnej. Klub sportowy Płomień w Węglinie oraz Klub sportowy GOK Trzydnik Duży. Kluby swoją działalność opierają na krzewieniu kultury fizycznej wśród dzieci, młodzieży i dorosłych oraz wychowanie dzieci i młodzieży poprzez kulturę fizyczną i sport PROBLEMY SPOŁECZNE W GMINIE Głównym celem pomocy społecznej jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnej sytuacji życiowej, której nie są one w stanie pokonać wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych, podstawowych potrzeb życiowych osób i rodzin, i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Rodzaj, forma i rozmiar świadczenia powinny być odpowiednie do okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy. Potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej. Obowiązkiem klienta przy udzielaniu pomocy jest jego współudział w rozwiązywaniu swojej trudnej sytuacji życiowej. Zmusza to osoby wymagające wsparcia do zmiany postawy, na ogół biernej i roszczeniowej, na postawę aktywną w rozwiązywaniu własnych problemów. Wykres 6 25

26 Liczba rodzin i osób objętych pomocą społeczną w latach Źródło: Dane OPS w Trzydniku Dużym W 2008 roku pomocą społeczną było objętych 237 rodzin,w tym 875 osób, w roku 2009 korzystających z pomocy było 227 rodzin, w tym 852 osób, natomiast w 2010 korzystało z pomocy 239 rodzin, w tym 877 osób. 26

27 Powody przyznawania pomocy społecznej w 2010 r. (liczba rodzin). Wykres 7 Źródło: Jak w wykresie 6 Zasadniczą przyczyną przyznawania pomocy społecznej w gminie Trzydnik Duży było ubóstwo (207 rodzin). Ubóstwo to pojęcie ekonomiczne i socjologiczne opisujące brak dostatecznych środków materialnych dla zaspokojenia potrzeb jednostki, w szczególności w zakresie jedzenia, schronienia, ubrania, transportu i podstawowych potrzeb kulturalnych i społecznych. Inną istotną przyczyną przyznawania pomocy było bezrobocie (125 rodzin). Brak zatrudnienia nie jest tylko indywidualnym problemem człowieka nim dotkniętego, ale niewątpliwie wpływa na życie i funkcjonowanie całej rodziny, stając się źródłem licznych problemów i dysfunkcji. W związku z tym przyczyną udzielanego wsparcia w gminie był problem bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego (152 rodzin). Pomoc otrzymało 35 rodzin, w których żyje przynajmniej jedna osoba niepełnosprawna, z powodu długotrwałej lub ciężkiej choroby o pomoc poprosiło 49 27

28 rodzin, alkoholizmu 29 rodzin, zdarzenia losowego 3 rodziny oraz sytuacji kryzysowej - 3 rodziny i trudności po opuszczeniu zakładu karnego 3 rodziny. Typy rodzin objętych pomocą społeczną w latach Wykres 8 Źródło: Jak w wykresie 6 Na podstawie wykresu można stwierdzić, że najliczniejszą grupę korzystającą z pomocy społecznej w latach stanowiły rodziny z dziećmi. Kolejne grupy odbiorców pomocy społecznej to rodziny wielodzietne, rodziny niepełne oraz rodziny emerytów i rencistów KWESTIA OPIEKI NAD DZIECKIEM W gminie Trzydnik Duży zadania oświatowe oraz opiekuńczo-wychowawcze spełniają przedszkola, szkoły podstawowe i gimnazjum. Na terenie gminy funkcjonują trzy Publiczne Przedszkola oraz dwa Odziały Przedszkolne przy Szkołach Podstawowych, które w roku szkolnym 2010/2011 objęły wychowaniem 159 dzieci. 28

29 Tabela 2 Liczba dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym w roku szkolnym 2010/2011 na terenie gminy Trzydnik Duży Nazwa placówki oświatowej Liczba dzieci Publiczne Przedszkole w Trzydniku Dużym 50 Publiczne Przedszkole w Olbięcinie 50 Publiczne Przedszkole w Rzeczycy Ziemiańskiej 30 Oddział Przedszkolny przy Publicznej Szkole Podstawowej w Rzeczycy Księżej Odział Przedszkolny przy Publicznej Szkole Podstawowej w Łychowie Gościeradowskim Razem 159 Źródło: Dane udostępnione przez Księgowość Oświatową przy Urzędzie Gminy w Trzydniku Dużym Liczba dzieci i młodzieży uczącej się w roku szkolnym 2010/2011 w szkołach na terenie gminy Trzydnik Duży Tabela 3 Nazwa placówki oświatowej Zespół Publicznych Placówek Oświatowych w Woli Trzydnickiej Zespół Publicznych Placówek Oświatowych w Liczba dzieci

30 Rzeczycy Ziemiańskiej Zespół Publicznych Placówek Oświatowych w Olbięcinie Publiczna Szkoła Podstawowa w Łychowie Gościeradowskim Publiczna Szkoła Podstawowa w Rzeczycy Księżej Publiczne Gimnazjum w Trzydniku Dużym 212 Razem 572 Źródło: Jak w tabeli 2 Tabela 4 Tabela Kadra pedagogiczna placówek oświatowych na terenie gminy Trzydnik Duży w roku szkolnym 2010/2011 Placówka oświatowa Publiczne Gimnazjum w Trzydniku Dużym Publiczna Szkoła Podstawowa w Olbięcinie Publiczna Szkoła Podstawowa w Łychowie Gościeradowskim Pełnozatrudnieni Niepełnozatrudnieni Zatrudnienie w osobach wg etatów , , ,94 30

31 Publiczna Szkoła Podstawowa w Woli Trzydnickiej Publiczna Szkoła Podstawowa w Rzeczycy Ziemiańskiej Publiczna Szkoła Podstawowa w Rzeczycy Księżej Publiczne Przedszkole w Trzydniku Dużym Publiczne Przedszkole w Rzeczycy Ziemiańskiej Publiczne Przedszkole w Olbięcinie Oddział Przedszkolny przy Publicznej Szkole Podstawowej w Rzeczycy Księżej Oddział Przedszkolny przy Publicznej Szkole Podstawowej w Łychowie Gościeradowskim , , , , , , Razem: ,43 Źródło: Jak w tabeli 2 31

32 We wszystkich szkołach na terenie gminy Trzydnik Duży praktykowane jest dożywianie uczniów, z którego korzysta miesięcznie około 580 uczniów, z tej liczby Ośrodek Pomocy Społecznej finansował dożywianie w 2010 r. 287 uczniom. Istotną funkcją szkoły jest prowadzenie świetlicy oraz organizowanie zajęć pozalekcyjnych dla uczniów, szczególnie tych ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi oraz z rodzin zagrożonych problemami i dysfunkcyjnych. Zajęcia pozalekcyjne prowadzone przez poszczególne szkoły: Zespół Publicznych Placówek Oświatowych w Woli Trzydnickiej: 1. Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze (3 grupy) 14 uczniów; 2. Zajęcia dydaktyczno wyrównawcze z języka polskiego - 8 uczniów; 3. Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze z języka angielskiego (3 grupy) 17 uczniów; 4. Kółko artystyczne (2 grupy) 27 uczniów; 5. Kółko muzyczno-ruchowe 16 uczniów; 6. Zajęcia wspierające zdolności kl. II 19 uczniów; 7. Kółko polonistyczne kl. VI 14 uczniów; 8. Kółko przyrodnicze kl. VI 14 uczniów; 9. Zajęcia rekreacyjno- sportowe 19 uczniów; 10. Kółko taneczne 14 uczniów; 11. Kółko informatyczne (2 grupy) 29 uczniów; 12. Chór 21 uczniów; 13. Zajęcia dodatkowe z religii 19 uczniów; 14. Gimnastyka korekcyjna (3 grupy)- 34 uczniów; 15. Kółko teatralne 26 uczniów; 16. SKS (2 grupy) 32 uczniów; 17. Edukacja ekologiczna (2 grupy)- 32 uczniów; 18.Wychowanie do życia w rodzinie (2 grupy) 32 uczniów. 32

33 Publiczna Szkoła Podstawowa w Łychowie Gościeradowskim: 1. Koło informatyczne (2 grupy) 11 uczniów; 2. Koło przyrodnicze kl. V 3 uczniów; 3. Koło PCK kl. IV-VI 9 uczniów; 4. Koło sportowe (2 grupy) 27 uczniów; 5. Zespół dydaktyczno-wyrównawczy (2 grupy) 11 uczniów; 6. Zespól dydaktyczno-wyrównawczy z języka polskiego kl. IV-V 6 uczniów; 7. Zespół dydaktyczno-wyrównawczy z matematyki kl. IV-V 5 uczniów; 8. Koło teatralne kl. II, III i VI - 7 uczniów; 9. Koło wiedzy religijnej kl. II i III 9 uczniów; 10. Koło polonistyczne kl. VI 9 uczniów; 11. Koło języka angielskiego (2 grupy) 9 uczniów; 12. Koło plastyczne kl. IV-V 7 uczniów; 13. Koło matematyczne kl. VI 9 uczniów; 14. Koło języka rosyjskiego (2 grupy) 18 uczniów. Publiczna Szkoła Podstawowa w Rzeczycy Księżej: 1. Koło języka rosyjskiego (3 grupy) -34 uczniów; 2. Ścieżka między -przedmiotowa kl. V i VI 23 uczniów; 3. Wychowanie do życia w rodzinie kl. V i VI 23 uczniów; 4. Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne (2 grupy) 6 uczniów; 5. Zespół dydaktyczno-wyrównawczy (5 grup)- 23 uczniów; 6.Gimnastyka korekcyjno-kompensacyjna kl. III 5 uczniów; 7.Koło matematyczno-przyrodnicze (2 grupy)- 13 uczniów; 8. Koło polonistyczne - 12 uczniów; 9. Koło języka angielskiego 11 uczniów; 10. Koło języka rosyjskiego 11 uczniów; 11. Zajęcia ekologiczne- 11 uczniów; 12. Zajęcia rozwijające zainteresowania sportowe (2 grupy) 64 uczniów; 13. Koło artystyczne Kl. VI 6 uczniów; 14. Koło historyczne 11 uczniów; 33

34 Zespół Publicznych Placówek Oświatowych w Olbięcinie: 1. Kółko języka rosyjskiego (4 grupy) 48 uczniów; 2. Kółko przyrodnicze 10 uczniów; 3. Kółko artystyczne (3 grupy) 34 uczniów; 4. Kółko informatyczne - 4 uczniów; 5. Kółko zdrowotne (3 grupy) - 28 uczniów; 6. Kółko języka angielskiego 9 uczniów; 7. Kółko muzyczne 7 uczniów; 8. Kółko języka polskiego (3 grupy) 16 uczniów; 9. Kółko matematyczne (2 grupy) - 11 uczniów; 10. Szkolne Koło Sportowe - 17 uczniów; 11. Gimnastyka korekcyjna (6 grup) 31 uczniów; 12. Zajęcia turystyczno-rekreacyjne (3 grupy) 80 uczniów; 13. Zespół wyrównawczy (4 grupy) 12 uczniów; 14. Zespół wyrównawczy z języka polskiego (2 grupy) 11 uczniów; 15. Zespół wyrównawczy z matematyki (2 grupy) 10 uczniów; 16. Zespół wyrównawczy z języka angielskiego 13 uczniów; Publiczna Szkoła Podstawowa w Rzeczycy Ziemiańskiej 1. Koło sportowe (2 grupy) 31 uczniów; 2. Koło matematyczne (2 grupy) 18 uczniów; 3. Koło języka rosyjskiego (2 grupy) 23 uczniów; 4. Koło muzyczne 6 uczniów; 5. Schola 10 uczniów; 6. Koło przyrodnicze 21 uczniów; 7. Gimnastyka korekcyjna (2 grupy) 17 uczniów; 8. Koło plastyczne 7 uczniów; 9. Koło języka angielskiego (2 grupy) 48 uczniów; 10. Klub Młodego Ekologa 4 uczniów; 11. Koło humanistyczne 10 uczniów; 12. Koło teatralne 20 uczniów; 13. Koło ekologiczne 12 uczniów; 34

35 14. Zespół wyrównawczy (4 grypy) 12 uczniów; 15. Zajęcia wyrównawcze dla dzieci obcokrajowców - 2 uczniów; Publiczne Gimnazjum w Trzydniku Dużym: 1. Szkolny Klub Wolontariusza 16 uczniów; 2. Liga Ochrony Przyrody 164 uczniów; 3. Koło biologiczne 15 uczniów; 4. Zespół wokalny 25 uczniów; 5. Szkolne Koło Sportowe 105 uczniów; 6. Koło Informatyczne (4 grupy) 73 uczniów; Oprócz szkół na terenie gminy działalność wychowawczo-kulturalną prowadzą: 1. Gminny Ośrodek Kultury oraz 8 świetlic, których głównym celem jest prowadzenie wielokierunkowej działalności rozwijającej i zaspakajającej potrzeby kulturalne mieszkańców gminy oraz upowszechnianie i promocja kultury lokalnej. Zajęcia artystyczne prowadzone w Gminnym Ośrodku Kultury w Trzydniku Dużym w ramach amatorskiego ruchu artystycznego: Zajęcia plastyczne - 14 osób - 4 gimnazjum, 10 szkoła podstawowa. Nauka gry na instrumentach (pianino, keyboard) - indywidualny tok 8 osób - 4 gimnazjum, 4 szkoła podstawowa. Zajęcia teatralne - 15 osób - 5 gimnazjum, 10 szkoła podstawowa. Zajęcia wokalne - 14 osób - 3 ponadgimnazjalne, 4 gimnazjum, 7 szkoła podstawowa. Ponadto GOK organizuje: - konkursy recytatorskie; - konkursy plastyczne; - konkursy fotograficzne; - konkursy plastyki obrzędowej. 35

36 2. Biblioteka Publiczna w Trzydniku Dużym oraz 3 filie, które organizują czas wolny dzieci i młodzieży w następujący sposób: - konkursy rysunkowe; - konkursy czytelnicze; - konkursy literackie; - lekcje biblioteczne; - spotkania z poezją; - spotkania z autorem; - spotkania wesołe chwile. W godzinach pracy biblioteki w Trzydniku Dużym i Rzeczycy Ziemiańskiej dzieci i młodzież mogą skorzystać łącznie z 5 stanowisk komputerowych. Ponadto przy filii biblioteki w Olbięcinie oraz Rzeczycy Ziemiańskiej działają świetlice terapeutyczne finansowane ze środków Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, z których korzysta łącznie ok. 60 dzieci. Działalność świetlic opiera się na zajęciach: - profilaktyczno- terapeutycznych; - zajęciach okolicznościowych typu(dzień Babci, Dzień Matki, Dzień Dziecka); - zajęciach plenerowych np. ognisko z okazji Święta Pieczonego Ziemniaka, wycieczka po okolicy, wyprawa do kina. Do głównych problemów i zagrożeń dzieci i młodzieży na terenie gminy Trzydnik Duży należy: - alkoholizm; - nikotynizm; - eurosieroctwo; - wagary; - spadek aspiracji edukacyjnych uczniów; - utrudniony strat życiowy uczniów z terenów wiejskich; - ograniczony dostęp do dóbr kultury. 36

37 2.4.KWESTIE OSÓB BEZROBOTNYCH Bezrobocie jest jednym z najtrudniejszych i największych problemów społecznogospodarczych we współczesnym świecie. Zjawisko to powoduje liczne następstwa oraz konsekwencje. Najważniejszymi skutkami bezrobocia jest: pogorszenie standardu i poziomu życia, problem ze spożytkowaniem wolnego czasu, brak kontaktów towarzyskich, izolacja społeczna, a także ograniczenie uczestnictwa w życiu politycznym, kulturalnym, towarzyskim. Skutkom tym towarzyszy dyskomfort psychiczny, który polega na poczuciu bezsilności oraz wiąże się z niską samooceną. Bezrobotnym zgodnie z definicją ustawową jest osoba pozostająca bez pracy, ale jednocześnie zdolna i gotowa do jej podjęcia w pełnym wymiarze czasu. Bezrobocie przyczynia się do zubożenia materialnego, w bezpośredni sposób wpływa na poziom życia rodzin, oraz sferę psychospołeczną. Statystyki dotyczące bezrobocia w znacznym stopniu zniekształcają faktyczny obraz zjawiska ze względu na duży stopień tzw. bezrobocia utajonego oraz powszechności pracy na czarno. Według danych Powiatowego Urzędu Pracy w Kraśniku na koniec 2010 roku z terenu gminy Trzydnik Duży było zarejestrowanych 395 bezrobotnych. 37

38 Wykres 9 Bezrobotni gminy Trzydnik Duży według płci Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez PUP w Kraśniku Z analizy bezrobotnych według płci wynika, że 2008 r. na łączną liczbę osób bezrobotnych tj osoby, 178 osób tj 53,6 % stanowią kobiety. W 2009 r. na łączną liczbę osób bezrobotnych tj. 441 osób, 222 osób tj. 50,3 % stanowią kobiety. W 2010 r. sytuacja nieznacznie zmienia się gdyż na łączną liczbę osób bezrobotnych tj. 395 osób, 196 osób tj. 49,6 % stanowią kobiety. 38

39 Wykres 10 Bezrobotni z prawem i bez prawa do zasiłku w gminie Trzydnik Duży w latach Źródło: Jak w wykresie 9 Z analizy danych dotyczących bezrobotnych z podziałem według osób z prawem do pobierania zasiłku i osób pozostających bez prawa do pobierania zasiłku wynika, że najliczniejszą grupę stanowią osoby pozostające bez prawa do pobierania zasiłku. W 2008 r. prawo do zasiłku miało tylko 24 osób co stanowi 7,2 %, osób bezrobotnych z terenu gminy Trzydnik Duży. W 2009 r. prawo do pobierania zasiłku miało 37 osób co stanowi 8,4 % osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Kraśniku z terenu gminy Trzydnik Duży. Natomiast w 2010 r. prawo do zasiłku miało już tylko 15 osób co stanowi tylko 3,8% osób bezrobotnych z gminy Trzydnik Duży. 39

40 Bezrobotni według poziomu wykształcenia w gminie Trzydnik Duży Wykres 11 Źródło: Jak w wykresie 9 Spośród osób zarejestrowanych w latach największą grupę stanowią osoby bezrobotne legitymujące się wykształceniem średnim, drugie miejsce zajmują osoby bezrobotne z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej, trzecie miejsce zajmują osoby bezrobotne z wykształceniem zasadniczym zawodowym i najmniejszą grupę osób bezrobotnych stanowią osoby z wykształceniem wyższym KWESTIE UZALEŻNIEŃ Uzależnienia, a szczególnie alkoholizm to zauważalne zjawiska w sferze pomocy społecznej, są one trudne do rozwiązania, gdyż zarówno ich źródłem, jak i skutkiem są inne i niejednokrotnie bardzo złożone problemy. Uzależnienie szczególnie od alkoholu pociąga za sobą liczne, daleko idące skutki społeczne takie jak: dezorganizacja rodziny, destrukcyjny wpływ na środowisko wychowawcze dzieci, zaniedbanie pracy, bardzo często w konsekwencji bezrobocie, zaburzenia stosunków międzyludzkich, przestępczość w tym także przemoc w rodzinie. Wielu klientów Ośrodka Pomocy Społecznej ubiegających się o świadczenia z pomocy społecznej to osoby uzależnione od alkoholu lub żyjące 40

41 z alkoholikami. Alkoholicy zgłaszający się po pomoc materialną do ośrodka nie dostrzegają lub nie chcą dostrzec tego że ich głównym problemem jest uzależnienie. Pomoc materialna, którą otrzymują niewiele zmienia w ich życiu, bo uzależnienie nadal postępuje i niszczy. Nadużywanie alkoholu często prowadzi do rozpadu małżeństwa, spustoszenia psychiki dziecka które jest zastraszane, często bite lub obserwujące przemoc w domu. Dzieci z takich domów zamykają się w sobie, nie akceptuje ich środowisko rówieśnicze szukają więc towarzystwa wśród osób z marginesu społecznego, które często w młodym wieku mają już kłopoty z prawem. Niezbędna jest realizacja na terenie gminy Trzydnik Duży programów zmierzających do ograniczenia spożycia alkoholu, przeciwdziałania powstawaniu i usuwaniu następstw nadużywania alkoholu. Należy również pamiętać o pomocy rodzinom alkoholików, które często nie radzą sobie z tym problemem i nie są w stanie prawidłowo funkcjonować. Dlatego aktywnie działając na rzecz osób dotkniętych problemem alkoholowym nie należy zapominać o osobach współuzależnionych. Niezbędne jest prowadzenie psychoterapii współuzależnionych w sesjach indywidualnych i grupowych, w tym organizacja programów terapeutycznych dla dzieci młodzieży oraz osób i rodzin z tzw. problemem alkoholowym. W tym zakresie niezbędna jest współpraca Ośrodka Pomocy Społecznej z Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną i klubami AA. Wobec wzrostu liczby palących dzieci i młodzieży za niezbędną należy uznać również realizacje szerokiego programu profilaktyki antynikotynowej. Powinno to się odbywać na zasadzie szerokiej współpracy z wszystkimi szkołami funkcjonującymi na terenie gminy Trzydnik Duży. Działania prewencyjne w tym zakresie powinny polegać na organizowaniu w szkołach wykładów i pogawędek na temat patologii zagrożeń, przeprowadzenie rozmów profilaktycznych z rodzicami i nieletnimi zagrożonymi demoralizacją.poprzez działanie na przyczynę potencjalnych problemów społecznych ograniczamy możliwość zaistnienia ich w przyszłości. Za wskazane należy uznać kontynuację dotychczas realizowanych programów profilaktycznych uświadamiających szkodliwość palenia tytoniu. Programy te ukierunkowane są na kreowanie zdrowego stylu życia, zapobieganie zachowaniom agresywnym, przeciwdziałanie uzależnieniom. Szeroko rozumiana edukacja młodego pokolenia ukierunkowana na kształtowanie właściwych postaw i zachowań wobec uzależnień jest niezwykle istotnym elementem procesu wychowawczego. 41

42 Realizując program profilaktyki w szkołach na terenie gminy należy rozpowszechniać również informacje o substancjach uzależniających. Należy przy tym dążyć do kształtowania umiejętności osobowych i społecznych, które chronią młodych ludzi przed sięganiem po narkotyki. Zapobieganie wystąpieniu narkomani oraz wyeliminowanie jej w środowiskach, w których już zaistniała jest procesem trudnym i wymaga zaangażowania wielu instytucji: poradni uzależnień, poradni psychologiczno pedagogicznych, policji, szkół. Niezbędne jest przeprowadzenie szczegółowego rozeznania pod kątem zagrożenia narkomanią w szkołach na terenie gminy. Należy wspomagać działania instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych działających na rzecz ograniczenia wszelkich uzależnień. Współpraca z policją powinna mieć na celu również doprowadzenie do bezwzględnego respektowania i skutecznego egzekwowania przepisów prawa umożliwiających spożywanie zwłaszcza przez dzieci alkoholu, nikotyny, narkotyków. Ograniczony dostęp do tych specyfików może bowiem w istotny sposób wpłynąć na strukturę ich spożycia. Działania mające na celu walkę z uzależnieniami m.in. z alkoholizmem koncentrują się najczęściej na osobach i rodzinach wymagających leczenia. Mniej uwagi poświęca się młodemu pokoleniu potencjalnie przyszłym osobom uzależnionym. Najlepszym środkiem do walki z problemem alkoholizmu i innych uzależnień jest odpowiednio wcześniejsze podjęcie działań profilaktycznych, zapobiegających ich zaistnieniu, kształtowanie silnej osobowości u dzieci i młodzieży (w tym szczególnie z rodzin dysfunkcyjnych). Działania profilaktyczne nie wymagają tak dużych nakładów finansowych jak późniejsze koszty leczenia. Z tego względu należy przyjąć założenie, że metodą na wyeliminowanie, a przynajmniej ograniczenie wystąpienia uzależnień na terenie gminy jest podjęcie działań profilaktycznych na jak najwcześniejszym etapie tj. na poziomie szkoły podstawowej i kształtowanie w ten sposób odpowiednich postaw życiowych młodego pokolenia do środków odurzających. 42