ZESZYTY WARTOSC UZYTKOWA MIESZAŃCÓW PSZCZOŁY KAUKASKIEJ Z PSZCZOŁĄ MIEJSCOWĄ WPROWADZENIE

Transkrypt

1 PSZCZELNICZE ROK XVI ZESZYTY NAUKOWE LISTOPAD 1972: WARTOSC UZYTKOWA MIESZAŃCÓW PSZCZOŁY KAUKASKIEJ Z PSZCZOŁĄ MIEJSCOWĄ Cyprian Zmarlicki Oddział Pszczelnictwa IS WPROWADZENIE Mieszańce międzyrasowe, czy międzyodmianowe są bardzo popularne, zarówno w produkcji zwierzęcej jak i roślinnej, ponieważ występujące u nich zjawisko heterozji daje często poważne zwiększenie produktywności w porównaniu do ras wyjściowych. W ostatnich latach również wśród pszczelarzy jest bardzo wielu zwolenników wprowadzenia mieszańców międzyrasowych pszczół w celu zwiększenia produkcji miodu. W o ł o s i e w i c z (1958), krzyżując pszczoły kaukaskie (matki) z pszczołami z Dalekiego Wschodu (trutnie), uzyskał wzrost wydajności w zbiorze miodu o 265 /0, w stosunku do pszczół miejscowych, natomiast czyste kaukaskie zbierały tylko o więcej miodu od miejscowych. A ł p a t o w (1959) przytacza dane, według których pszczoły rasy kaukaskiej w północnych i środkowych terenach europejskich części Związku Radzieckiego dają o 67,4% więcej miodu niż miejscowe, a ich mieszańce z pszczołą miejscową (środkowo-europejską) o 53,2%. Pszczoły kaukaskie i ich mieszańce z pszczołami miejscowymi, mając stosunkowo długie języczki, mogą korzystać z głęboko ukrytego nektaru koniczyny czerwonej i innych gatunków roślin, dzięki czemu bardzo dobrze zapylają te rośliny. Według A d a m a (1961) najważniejszą zasadą przy krzyżowaniu pszczół jest znajomość materiału wyjściowego oraz znajomość zachowywania się krzyżówek. Autor ten twierdzi, że wbrew ogólnemu mniemaniu można również wykorzystać dalsze pokolenia krzyżówek w produkcji. A d a m (1963) ponadto podaje, że przy krzyżowaniu międzyrasowym matka pszczela w większości przypadków ma decydujący wpływ na dziedziczenie cech przez pierwszą generację, FI. Zjawisko heterozji, czyli bujności mieszańców, występuje niezależnie od dziedziczenia poszczególnych cech w krzyżówkach. 43

2 B o r n u s i inni (1961) porównując zbiory miodu przez, trzy rasy pszczół, największą produkcję uzyskali od pszczół kaukaskich (572% w porównaniu do miejscowych), a następnie od krainek - Tatranka (292% w stosunku do miejscowych). W doświadczeniach G r o m i s z a (1965) natomiast mieszańce pszczoły miejscowej (9) z pszczołą włoską (d') dały prawie o 100% większe zbiory miodu z rodziny niż mieszańce pszczół kaukaskich (9) z pszczołą miejscową (0"). Woź n i c a (1968) uzyskiwał o 37-61% więcej miodu od mieszańców pszczół kaukaskich (9) z pszczołą miejscową (ci') w porównaniu do pszczół miejscowych. Celem niniejszej pracy było zbadanie wartości użytkowej mieszańców pszczoły kaukaskiej (9) z miejscową pszczołą środkowo-europejską (ci'). MATERIAŁ I METODYKA Doświadczenie przeprowadzono w latach w warunkach pożytkowych okolicy Puław. Materiał zarodowy pszczoły rasy kaukaskiej otrzymano ze Związku Radzieckiego, a pszczoły rasy środkowo-europejskiej - z Rolniczego Rejonowego Zakładu Doświadczalnego w Siejniku woj. białostockie. Matki wyhodowano w miesiącu lipcu metodą przekładania l-no dniowych larw do sztucznych miseczek matecznikowych na mleczko. Larwy poddawano osieroconym rodzinom wychowującym. Matki po wygryzieniu przebywały przez 5 dni w rodzinach wychowujących, po czym znakowano je, a następnie poddawano do rodzinek weselnych w ulikach Zandera. Pszczoły do formowania rodzinek weselnych pochodziły zawsze z rodzin wychowujących. Połowę rodzinek z matkami kaukaskimi i środkowo-europejskimi linii "Mazurka" wywieziono do unasieniania na trutowisko w Hanusie k. Augustowa, gdzie znajdowały się pnie ojcowskie z trutniami linii "Mazurka", natomiast drugą połowę przygotowanych rodzinek z matkami wystawiono na trutowisku w Gołębiu k/puław, gdzie były pnie ojcowskie z trutniami kaukaskimi. Matki po unasienieniu, na początku sierpnia, poddano do 3-4 ramkowych odkładów w ulach dadanowskich 15 ramkowych. W każdym ulu formowano po 2 odkłady. Po przyjęciu matek i rozpoczęciu przez nie czerwienia przystąpiono do pobudzającego podkarmiania nowo utworzonych rodzin syropem cukrowym. Pod koniec sierpnia i na początku września uzupełniono zapasy zimowe karmiąc rodziny półgęstym syropem cukrowym w stosunku 3: 2. Wiosną, po głównym przeglądzie, rozpoczęto wyrównywanie siły przezimowanych rodzin. Nie można było w tym czasie jeszcze przeprowadzać dokładnych porównań, ponieważ matki doświadczalne w głównej mierze zimowały z pszczołami użytymi do formowania odkładów. Braki pokar- 44

3 mu w rodzinach wyrównywano _plastrami z zapasami, względnie podkarmiano pszczoły półgęstym syropem cukrowym.. Po wyrównaniu siły rodzin, które nastąpiło w połowie czerwca.rwybrano losowo (spośród ponad 40' rodzin) 32 rodziny doświadczalne; w 4-ech grupach po 8 pni. I grupa K x K pszczoły rasy kaukaskiej II " M x M " "krajowej III " K x M" kaukaskiej x krajowa IV " M x K " "krajowej x kaukaska W rodzinach doświadczalnych prowadzono gospodarkę pasieczną, mającą na celu zapewnienie maksymalnego rozwoju rodzin pszczelich. W zależności od potrzeby poszerzano względnie zwężano gniazda. W okresie od końca czerwca 1970 r. i od końca maja w 1971 r. do rozpoczęcia się pożytku z gryki wystąpił w części rodzin nastrój rojowy, który likwidowano poprzez niszczenie mateczników rojowych. Poza wspomnianymi powyżej czynnościami nie przeprowadzano w czasie trwania obserwacji innych zabiegów, mających na celu kierowanie rozwojem rodzin. Po odwirowaniu miodu i ułożeniu gniazda, pod koniec sierpnia i na początku września 1970 r. uzupełniono zapasy zimowe. Siłę poszczególnych rodzin określano poprzez mierzenie ilości czerwiu. Zarówno w 1970 r., jak i w roku 1971 przeprowadzono po 2 pomiary czerwiu. Pierwszy pomiar w 1970 r. przeprowadzono 4 maja, a drugi 18 czerwca. Natomiast w 1971 r. pierwszy pomiar przeprowadzono 15 kwietnia, a drugi 11 maja przed rozpoczęciem pożytku z rzepaku. Wyniki produkcyjne określano na podstawie ilości odwirowanego miodu, oddzielnie z każdej rodziny, ważąc plastry przed i po odwirowaniu. Ponadto w 1970 r. pobierano próbki pszczół z 26 rodzin doświadczalnych do badań morfologicznych. Oznaczono trzy cechy: długość języczka, sumę szerokości III i IV tergitu odwłokowego oraz indeks kubitalny. Przeprowadzono pomiary na 30 pszczołach robotnicach z każdej rodziny wg. metody przyjętej przez Oddział Pszczelnictwa IS. Wyniki doświadczenia opracowano statystycznie, przeprowadzając analizę wariancji metodą Fischera. W związku z tym, że stwierdzono istotne różnice między latami i grupami rodzin, średnie wartości z poszczególnych lat przedstawiono oddzielnie. Obliczono również błędy standardowe średnich dla badanych cech morfologicznych. WYNIKI PRODUKCJA MIODU Warunki pożytkowe okolicy Puław można określić jako słabe; zbiory miodu towarowego kształtują się tu na poziomie 5-8 kg z rodziny (B o r- n u s i G r o m i s z 1964). Wczesny pożytek rozpoczyna się na początku 45

4 maja (IO.V.), w okresie kwitnienia drzew owocowych i trwa do zakończenia kwitnienia rzepaku ozimego. Główny pożytek przychodzi dość późno, bo dopiero około 15 lipca; a dostarcza go przede wszystkim gryka. W pierwszym roku doświadczenia (1970) rozwój rodzin pszczelich wiosną był słaby, głównie na skutek długiej i surowej zimy, która odbiła się ujemnie na zimowli pszczół. W czasie tej zimy w większości rejonów kraju przemarzł rzepak ozimy i koniczyna czerwona. Brak tych pożytków w naszym przypadku wpłynął na duże zmniejszenie zbioru miodu. Warunki pożytkowe w miesiącu czerwcu sprzyjały intensywnemu rozwojowi rodzin, ale brakowało silniejszych wziątków na przykład z robinii akacjowej. Wpłynęło to na powstanie nastroju rojowego w większości rodzin z matkami krajowymi. Natomiast w rodzinach z matkami kaukaskimi tylko w jednym przypadku wystąpił nastrój rojowy. Nastrój rojowy likwidowano poprzez zrywanie miseczek matecznikowych, stosowanie dużej ilości ramek z węzą oraz zwiększanie wentylacji, otwierając maksymalnie wy loty uli. Dnia 16 lipca rodziny doświadczalne zostały wywiezione na pożytek z gryki znajdujący się w odległości 20 km od Puław. W okolicy Puław brak jest dużych powierzchni obsiewanych gryką, w związku z tym pożytek ten nie był zbyt intensywny, ale zdołał zahamować nastrój rojowy u wszystkich rodzin doświadczalnych. Po zakończeniu pożytku gryczanego pasiekę doświadczalną przywieziono z powrotem do Górnej Niwy, gdzie przeprowadzono miodobranie. Uzyskane wyniki w zbiorach miodu przez rodziny z matkami krajowymi i ich krzyżówki (grupa II i IV) nie odbiegają od przeciętnych wieloletnich dla tego rejonu (tab. 1). Natomiast rodziny z matkami kaukaskimi i ich krzyżówki (grupa I i III) dały o ponad 50 Q /o większą produkcję miodu. Zupełnie inaczej kształtowały się warunki pożytkowe w 1971 r. Zima 1970/71 była krótka i stosunkowo łagodna, tak że od bardzo wczesnej wiosny nastąpił intensywny rozwój rodzin pszczelich. Dnia 12 maja rodziny doświadczalne zostały wywiezione na znajdujący się w odległości 7 km pożytek rzepakowy. Nektarowanie rzepaku w pierwszych dniach kwitnienia było bardzo intensywne, ale wkrótce zostało zahamowane na skutek suszy. Spowodowało to występowanie nastroju rojowego u części rodzin doświadczalnych, szczególnie z matkami krajowymi. Po zakończeniu pożytku rzepakowego przeprowadzono miodobranie. Najlepsze wyniki uzyskano od rodzin z matkami kaukaskimi (KS? x MO' i KS? x Kd')- przeciętnie 11,74 i 8,07 kg z pnia przy czym od najlepszej rodziny wzięto 18,10 kg miodu. Dużo gorsze wyniki dały rodziny z matkami krajowymi (MS? x Kd' i MS? x Men - przeciętnie 5,09 i 4,75 kg miodu z pnia. W okresie od końca maja do końca czerwca pożytek był bardzo słaby. W najbliższej okolicy również brakowało roślin dostarczających nektaru, na które można było by wywieźć pszczoły. 46

5 Tabela l Wyniki badania niektórych cech użytkowych dwu ras pszczół i ich mieszańców Results of investigation of some productive characteristic of two races of bees and their crossbreeds Cecha badana Investigated characteristic Grupa doświadczalna Rok I pszczół Przedziały ba- I Investigated groups ufności* dań of bees Confidence Year I-K--x-:-IM-:-II-K--x-IIM---: interval* xk xm xm xk I --~-~~--:----- Produkcja miodu w kg od jednej rodziny ,81 8,26 112,771 7,81 I Production of honey in kg per one colony ,08 8,85 33,40 11,92\1 Zapasy miodu pozostawione po miodo- \ braniu w kg na l rodzinę! ,75 2,25 5,06 \ 2,14 I Surplus of honey left for winter in kg I i I per one colony 1971 I 8,30 1,10 5,80 2,00 II Liczba r~mek czerwiu w czasie drugiego 1\ I pomiaru 1970 I 7,5 6,5 7,6 \ 5,4 Number combs of broo j from the second 1 counting before rape honeyflow l ,1 6,0 6,1 l 5,6 I * Przedziały ufności obliczono przy poziomie wiarogodności a = 0,01 * Confidence interval counted for significance levei a = 0,01 3,834 14,520 3,225 2,047 Dnia 27 czerwca pasieka została wywieziona na pożytek z gryki, w to samo miejsce co w ubiegłym roku. Nektarowanie gryki było bardzo słabe na skutek postępującej suszy, która powodowała wkrótce więdnięcie całych roślin. Z drugiej strony warunki te wpłynęły na wcześniejsze nektarowanie koniczyny czerwonej. Od tego momentu wystąpiły duże dzienne przybytki na wadze rodzin z matkami kaukaskimi. Pożytek ten zakończył się 10 sierpnia i cała pasieka została przywieziona do Górnej Niwy, gdzie przeprowadzono miodobranie. Najlepsze wyniki uzyskano w grupie rodzin z matkami kaukaskimi (K? x KO' i K? x MO') - przeciętnie 29,01 kg i 21,66 kg miodu z pnia, przy czym rozpiętość między naj słabszą a najlepszą rodziną w grupie I (K? x KO') wynosiła od 17, ,10 kg. Średnie wyniki w grupie III były (K? x MO') nieco niższe, ponieważ część rodzin weszła w silny nastrój rojowy. Bardzo niskie natomiast wyniki w produkcji miodu uzyskano w rodzinach z matkami krajowymi (M? x MO' i M? x KO') przeciętnie 4,10 i 6,83 kg. Wyniki podane w tabeli 1 przedstawiają średnią produkcję miodu (w kg na 1 pień) przez badane grupy pszczół w poszczególnych latach, bez rozróżnienia kolejnych miodobrań. W pierwszym roku trwania doświadczenia, gdy nie było pożytku z koniczyny czerwonej, rodziny z matkami kaukaskimi (grupa I i III) dały o ponad 50% wyższą produkcję miodu niż rodziny z matkami krajowymi i ich krzyżówki (grupa II i IV). Natomiast w drugim roku doświadczenia, kiedy wystąpił pożytek z koniczyny czerwonej, rodziny z matkami kaukaskimi i ich krzyówki 1,36 2,78 47

6 (KS? x KO' i KS? x MO') dały o 350% wyższą produkcję miodu niż rodziny z matkami krajowymi i ich krzyżówki (MS? x MO' i MS? x KO'). Różnice te zarówno w pierwszym roku doświadczenia jak i drugim zostały potwierdzone statystycznie. ZAPASY MIODU POZOSTAWIONE W GNIAZDACH Na podstawie uzyskanych wyników (tab. l) wyraźnie widać, że w pierwszym roku prowadzenia doświadczenia w rodzinach z matkami kaukaskimi i ich krzyżówkami (KS? x KO' i KS? x MO') pozostawiono o 150 /0 więcej miodu niż w rodzinach z matkami krajowymi (MS? x MO' i MS? x KO'). Natomiast w drugim roku doświadczenia, w związku z wystąpieniem pożytku z koniczyny czerwonej, w rodzinach z matkami kaukaskimi i ich krzyżówkami pozostawiono o ponad 350% więcej miodu niż w rodzinach z matkami krajowymi. Należy podkreślić, że miodu tego nie można było odwirować, ponieważ znajdował się w plastrach z czerwiem. Rodzinom z pozostawionym miodem po wirowaniu do uzupełnienia zapasów zimowych przeznaczono prawie o 50% mniejsze ilości cukru. Związane to więc było z mniejszym wyczerpaniem w jesieni pszczół przerabiających syrop cukrowy. Nie stwierdzono aby rodziny z matkami kaukaskimi i ich krzyżówki (KS? x MO') gorzej zimowały, a wiosenny rozwój u tych rodzin wydawał się być dużo lepszy, aczkolwiek różnic tych w pełni statystycznie nie potwierdzono. Lepszy rozwój wiosenny tych rodzin związany był prawdopodobnie z pozostawieniem większych ilości miodu, co wiąże się z mniejszym wyczerpaniem pszczół przeznaczonych do zimowli oraz ze skłonnością pszczół kaukaskich do gromadzenia większych ilości pyłku w gnieździe, z którego pszczoły korzystają na przedwiośniu i wczesną wiosną. Dzięki szybszemu rozwojowi wiosennemu rodziny te mogły lepiej wykorzystać pożytek rzepakowy w drugim roku prowadzenia doświadczenia. WYNIKI POMIARÓW ILOŚCI CZERWIU Na podstawie wyników przedstawionych w tabeli 1 widać, że więcej czerwiu w czasie drugiego pomiaru miały rodziny z matkami kaukaskimi i ich krzyżówkami (KS? x MO') niż rodziny z matkami krajowymi i ich krzyżówkami (MS?x KO'). Różnice te potwierdzono statystycznie. Rodziny z matkami kaukaskimi i ich mieszańce odbudowały też nieco większą liczbę arkuszy węzy niż rodziny z matkami krajowymi i ich mieszańce, jednakże różnic tych nie udało się potwierdzić statystycznie. Należy podkreślić, że spośród rodzin I i III grupy tylko trzy nie przeszły do nadstawki w czasie pożytku gryczano-koniczynowego, natomiast z rodzin w grupie II i IV ani jedna. 48

7 Wyniki pomiarów niektórych cech morfologicznych pszczół. Tabela 2 Wartość średnich arytmetycznych i ich średnie błędy dla niektórych cech morfologicznych pszczół dwu ras czystych i ich mieszańców Value of arithmetical averages and their mean errors for some morphological features of two races of bees and their crossbreeds ~----; ,: Rasy pszczół i ich mi e- I Liczba szańce rodzin -%- Number Race of bees of and their colonies crossbreeds I Długość języczka wmm Length of tongue in mm x Szerokość III i IV tergitu w mm Width of the III and IV tergites-of abdomen in mm Indeks kubitalny Cubital index Sx x Sx x Sx KxK MxM KxM MxK ,728 6,148 6,668 6,181 0, , , ,05926 o,o ,1 0, ,8 ' ,7 0, ,4 1,199 3,148 1,651 1,824 Na podstawie wyników uzyskanych pomiarów morfologicznych (tab. 2) widzimy, że pszczoły z rodzin z matkami kaukaskimi i ich mieszańcami różniły się znaczniej od pszczół z rodzin z matkami krajowymi i ich mieszańcami jedynie większą długością języczka. Jakkolwiek mieszańce znajdują się pomiędzy kaukaskimi i krajowymi, to jednakże krzyżowki K«x Mo" zbliżają się do kaukaskich, a M«x Kd do krajowych. DYSKUSJA Pszczoły kaukaskie i ich mieszańce (K«x Md), w przypadku słabego pożytku w ciągu sezonu oraz braku upraw koniczyny czerwonej, zbierały o ponad 50% więcej miodu niż pszczoły krajowe i ich mieszańce. Wyniki te zgodne są z danymi A ł P a t o w a (1959), według którego pszczoły kaukaskie i ich mieszańce na terenach środkowo-północnej części ZSRR zbierają więcej miodu niż pszczoły miejscowe. Osiągnięcie o około 350% większej produkcji miodu od pszczół kaukaskich i ich mieszańców (K«x Md), w roku dobrego pożytku z koniczyny czerwonej jest znowu zgodne z danymi W o ł o s i e w i c z a (1958), który od mieszańców (kaukaskie «x miejscowe d) uzyskał o 265% więcej miodu niż od pszczół miejscowych. Czyste kaukaskie wg Wołosiewicza zbierały tylko o 83% więcej miodu od miejscowych. W naszym doświadczeniu rodziny z matkami kaukaskimi zbierały jeszcze więcej miodu niż ich mieszańce, a mogły na to wpłynąć dwa czynniki. Pierwszy to ten, że matki pszczół kaukaskich wzięte do doś- ~ - Pszczelnicze Zeszyty Naukowe 49

8 wiadczenia pochodziły z Krasnej Polany, gdzie jak wiadomo w ostatnich kilku latach zrobiono olbrzymi postęp w zakresie selekcji pszczoły kaukaskiej (W i n o g r a d o w 1970). Pszczoły te lepiej zimują od dawnych, a matki składają prawie o 100% więcej jajeczek i doprowadzają rodziny do dużej siły. Właśnie w naszym doświadczeniu rozwój rodzin z matkami kaukaskimi był prawie taki sam jak rodzin mieszańców. Najważniejszą cechą pszczół kaukaskich z Krasnej Polany jest brak silnej tendencji do ograniczenia matek w czerwieniu, na które zwracało uwagę wielu autorów wcześniej prowadzących doświadczenie z tymi pszczołami: A ł p a t o w (1959), G r o m i s z (1965). Drugim czynnikiem jest brak 100% pewności, czy pszczoły te były zupełnie czyste ponieważ unasieniane zostały na trutowisku, a wiadomo, że w kraju nie mamy trutowisk o pełnej izolacji. Gdyby jednak zachodziła taka ewentualność, to i tak nie umniejszyłoby to wartości pszczół kaukaskich i ich mieszańców w naszych warunkach pożytkowych. Dzięki długim języczkom pszczoły kaukaskie i ich mieszańce wykorzystują głęboko ukryty nektar u roślin motylkowych, a szczególnie u koniczyny czerwonej. Zwiększają one przeto bardzo wydatnie zbiory miodu z tych roślin, które występują w dużych ilościach na przeważającym obszarze naszego kraju, a jednocześnie przyczyniają się do ich zapylania i wzrostu wydajności nasion. Pszczoły kaukaskie WNIOSKI czystej rasy oraz ich mieszańce z naszą pszczołą miejscową (kaukaskie «x miejscowe 0") zbierają więcej miodu w przeciętnych warunkach pożytkowych niż pszczoły miejscowe i ich mieszańce z pszczołą kaukaską (miejscowe «x kaukaskie 0"). W rejonach upraw koniczyny czerwonej pszczoły kaukaskie i ich mieszance z pszczołą miejscową są bezkonkurencyjne w zbiorach miodu. Wprowadzenie ich do naszych pasiek mogłoby prawdopodobnie zwiększyć produkcję miodu w tych rejonach kraju co najmniej o Pszczoły kaukaskie i ich mieszańce, dzięki długim języczkom, bardzo chętnie oblatują kwiaty koniczyny czerwonej, przyczyniając się do jej zapylania i wzrostu plonu nasion. LITERATURA A d a m, brat (1961) - Einige probleme der Kreuzungs und Kombinations zucht. Deutsch. Bienenwirt., 12(6): A d a m, brat (1963) - Some economic aspects of cross breeding, Bee World., 44(3): A ł p a t o w W. W. (1959) - Nowyje materiały po opylitielnoj diejatielnosti pczeł raznych porod. Pczełowodstwo, 36(2):

9 B o r n u s L. 1960) - Pomiary wielkości pszczoły i niektórych części jej ciała. Pszczelno Zesz. Nauk., 4(3-4): B o r n u s L. i G r o m i s z M. (1964) - Charakterystyka pożytków pszczelich i zbioru miodu w Polsce ( ). Pszczelno Zesz. Nauk., 8(1): B o r n u s L., F a b i a ń s ki A., L e c e w i c z W. (1961) - Gromadzenie miodu przez pszczoły trzech ras w warunkach pożytkowych Puław. Pszczelno Zesz. Nauk., 5(2): G r o m i s z M. (1965) - Wstępna ocena wartości użytkowej pszczół mieszańców międzyrasowych w warunkach pożytkowych Dąbrowie k/skierniewic. Pszczelno Zesz. Nauk., 9(1-2): W i n o g r a d o w M. N. (1970) - Specjalizacja w pczełowodstwie. Moskwa, Rosselchozizdat. W o ł o s i e w i c z A. P. (1958) - Ispytanje pomiesiej sierych górnych gruzińskich i dalniewostocznych pczeł. Pczelowodstwo, 35(5): Woź n i c a J. (1968) - Mieszańce pszczoły szarej górskiej gruzińskiej z pszczołą miejscową oraz ich wartość użytkowa. Pszczelarstwo, 19(7): 2-4. IlPO,ll;YKTJ1BHOCTb IlOMECEl:r II'IEJI KABKA3CKJ1X C MECTHbIMJ1 :u;. 3MapJI~~K~ Pe310Me B 197(}'-1971 rr. B o6jiacty! IlyJIaBbI ~CCJIeAOBaHOMeAoIlpoAyKTHBHoCTbIlO- MeceM Il'JeJIbI cepea ropaea KaBKa3cKOM c MeTHbIMK IlepBbIM rop; OIlbITa, IlOCJIe cporon 3HMbI xorna parte M KpacHbIM:KJIeBep norh6jih - novecst n'jeji KaBKa3CKI1X J\'aJI~ Ha 50% 60JIbIIIe Mep;a 'JeM MecTHble ~ ~X IlOMec~ c KaBKa3CKHMH.B HaCJIep;- HbIM:rop; OIlbITa B3RTOKc parrca ~ xpacnoro xneaepa 6bIJI XOpOIII~ ~ 60JIee BbICIIIbl 360p Mep;a p;aji~ rrosrecn Il'JeJIbI KaBKa3CKOM- 350% 'JeM MeCTHble ~ ~X nosrecn c KaBKa3eK~M~. PRODUCTIVE VALUES OF CAUCASIANS, LOCAL BEES AND THEIR CROSSBREEDS C. Z m a r l i c k i Summary In the years of there were compared productive value of Caucasians and IoeaI bees as well as their first crossbreeds FI' Experiment was performed near Pulavy in the area of mean honeyflow. During the first year of tests when after severe winter, rape Brassica napus and red clover Trifolium pratense were damaged, causing sharp decrease of honeyflow. Caucasians and their crossbreeds with local bees gathered only 50% more honey than local bees and their crossbreeds with Caucasians. During the next year of tests when was a very good honeyflow from rape and red clover, Caucasians and their crossbreeds with local bees gathered 350 D /o more honey than local bees and their crossbreeds with Caucasians.