Pszczoła niedoceniona strażniczka życia. Rozmowa z prof. Józefem Banaszakiem
|
|
- Paulina Sikora
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Pszczoła niedoceniona strażniczka życia. Rozmowa z prof. Józefem Banaszakiem Dlaczego zafascynowały Pana pszczoły? Prof. Józef Banaszak: Najpierw było zwykłe zainteresowanie, gdy zostałem studentem pierwszego roku biologii w Poznaniu. Fascynacja pojawiła się dużo później, wraz z poznaniem tej grupy zwierząt. Najpierw interesowałem się, jak każdy początkujący student, który miał zostać entomologiem, motylami i chrząszczami. Warto podkreślić na początku, że kiedy mówimy o pszczołach, to mam na myśli nie tylko pszczołę miodną, hodowaną od wieków dla miodu i wosku. Dla mnie pszczoły to duża biologiczna grupa, związana z pokarmem kwiatowym. W Polsce występuje blisko 500 gatunków, które zalicza się do nadrodziny pszczół Apoidea Apiformes. Samotna pszczoła obrostka Dasypoda hirtipes widoczne wyjątkowo długie piórkowate włoski do przenoszenia pyłku na udach i goleniach. Fot. Andrzej Oleksa W czasach studiów zauważyłem, że w ścianie budynku domu, w którym mieszkałem, gnieździ się pszczoła o nazwie porobnica murarka, zakładająca gniazda w glinianych spoinach cegieł i budująca na zewnątrz charakterystyczne kominki. Odkryłem, że jest ich niewiele i znalazłem nowe stanowisko. To odkrycie sprawiło, że zacząłem obserwować pszczoły, i już właściwie wtedy jako student podjąłem regularne obserwacje związane z porobnicą murarką oraz z innymi pszczołami dziko żyjącymi, a wyniki były przedmiotem moich pierwszych notatek. Fascynacja pszczołami przyszła zatem w miarę badań, poznawania ich zróżnicowania, biologii i lektur na ich temat. Czy elementem tej fascynacji był sposób organizowania się pszczół? Istotna była przede wszystkim ogromna różnorodność morfologiczna i biologiczna świata pszczół oraz ich ranga w przyrodzie. W obrębie tej grupy spotykamy wszystkie przejawy organizacji socjalnej, od samotnie żyjących, aż po takie, które tworzą skomplikowane społeczeństwa, czego przykładem są rodziny trzmieli czy pszczoła miodna. Czym wyróżniają się pszczoły na tle innych zwierząt? W porównaniu z innymi owadami, pszczoły wcale nie są tak liczne gdyby bowiem zrobić analizę tego, co lata w powietrzu, to pszczół jest stosunkowo niewiele. Najwięcej, bo aż 70% owadów spotkanych w powietrzu stanowią muchówki Diptera. Natomiast rola pszczół jest nie do przecenienia pośredniczą bowiem w zapylaniu roślin od kilkudziesięciu milionów lat. Zarówno rośliny, jak i pszczołowate wykształciły wzajemnie przystosowania do tego, aby służyć sobie nawzajem. Często konkretny gatunek pszczoły, jak dobrze dopasowany klucz do zamka, odpowiada jednemu rodzajowi kwiatów. Co prawda w jakimś stopniu udział w zapylaniu biorą też muchy, motyle, a nawet ślimaki pełzające po kwiatach, w tropikach zaś kolibry czy nietoperze, niemniej jednak w naszej szerokości geograficznej pszczoły są nie do zastąpienia. To, że np. mamy jabłka co roku, zawdzięczamy głównie pszczołom, przede wszystkim pszczole miodnej. Pszczoła niedoceniona strażniczka życia. Rozmowa z prof. Józefem Banaszakiem 1
2 Zajmuje się Pan pszczołami od wielu lat. Czy zauważył Pan w tym okresie jakieś zmiany w środowisku pszczół? Tutaj musimy zróżnicować czy mówimy o pszczole miodnej, czy o dziko żyjących pszczołach. Jeśli chodzi o pszczołę miodną, to występuje dziwne i niepokojące zjawisko masowego padania rodzin pszczelich, polegające głównie na tym, że rodziny te nie powracają do ula. Stwierdzono to przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych. Nie wyjaśniono jeszcze, jaka jest przyczyna tego niepokojącego zjawiska. Podejrzewa się, że wpływ może mieć stosowanie na masową skalę pestycydów i wprowadzanie do uprawy roślin modyfikowanych genetycznie (GMO). Niepokoi mnie jako biologa również i to, że pszczoła miodna jest z punktu widzenia prawa i przepisów weterynaryjnych traktowana jak duże zwierzę hodowlane, takie jak krowa czy owca. Wśród dużych zwierząt nie dochodzi do niekontrolowanych krzyżówek, natomiast w przypadku owadów jest zupełna swoboda i każdy może sobie przywieźć niejako w kieszeni z zagranicy lub otrzymać drogą pocztową pszczelą matkę, którą będzie krzyżował z innymi rasami pszczół. W gruncie rzeczy mamy dzisiaj w Polsce niewielki procent rodzimych ras. Ta swoboda jest niedobra, ponieważ wykształcone przez wieki rodzime rasy są najlepsze w naszych warunkach. W gospodarce pasiecznej stosuje się wszelkie odmiany, według uznania hodowcy. Jeśli zaś chodzi o zmiany wśród dziko żyjących pszczół, w tym trzmieli, to na podstawie 40-letnich obserwacji mój pogląd na ten temat jest dość łagodny w porównaniu do nierzadko alarmistycznych poglądów wielu osób że wszystko ginie i nie ma już trzmieli. Prowadzę badania nad stanem fauny i porównuję z informacjami na jej temat, pozostawionymi przez dawnych faunistów. Te wyniki odnoszą się po części do całego Niżu Polski. Jeśli idzie o skład gatunkowy na przestrzeni ostatnich stu lat na Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej, to nie uległ on zasadniczej zmianie, ale lokalnie ta fauna się zmienia zarówno na korzyść, jak i negatywnie. Zmiany te są dynamiczne lokalnie czasem dochodzi do kurczenia się areału niektórych gatunków, a inne z kolei go poszerzają. Obserwowałem niektóre gatunki, np. pszczolinkę Andrena fulva, i w ostatnich latach stwierdzałem jej obecność na wschodnich terenach Polski, m.in. w Narwiańskim Parku Narodowym a jeszcze w latach 80. gatunek był rozsiedlony głównie w Europie Zachodniej, maksymalnie notowany na wschodzie do linii Wisły. Do Polski przybył gatunek trzmiela wschodniego Bombus semenoviellus, którego wcześniej nie było. Gatunek ten w połowie lat 90. był rejestrowany w północno-wschodniej części kraju po raz pierwszy, a dzisiaj jest już głęboko w Niemczech, osobiście rejestruję jego obecność każdego roku na terenie całej Polski. W okresie powojennym nie widziano natomiast w ogóle pszczół z rodzaju zadrzechnia Xylocopa, które przypominają wielkością największe trzmiele, a przed wojną powszechnie występowały w Europie Południowej, rejestrowane na Ukrainie i na terenach dzisiejszej Polski. Ostatnio mam informacje o nowych jej stanowiskach. To są przykłady migracji, fluktuacji fauny, nie zaniku. Niełatwo jest odpowiedzieć na pytanie, jakie zmiany następują. Osobiście nie uważam, że coś szczególnie złego dzieje się z dziko żyjącymi owadami zapylającymi. Natomiast jeśli chodzi o trzmiele, to dzisiaj zagrożeniem dla niektórych trzmieli jest paradoksalnie sam minister środowiska. Od jakiegoś czasu ministerstwo wprowadziło odstępstwo od całkowitej ochrony trzmieli w stosunku do dwóch ich gatunków. Można by to jeszcze zrozumieć, gdyby jeden z najpospolitszych trzmieli trzmiel ziemny Bombus terrestis, który został wykluczony z ochrony, był łatwy do odróżnienia od innych, ale on dla przeciętnego człowieka jest nie do odróżnienia od pokrewnego z nim trzmiela gajowego Bombus lucorum. W Polsce są zaledwie 2 3 osoby, które potrafią poprawnie odróżnić te gatunki. Czyżby więc prawo miało się praktycznie stosować tylko do tych 2 3 osób? Dlaczego Pszczoła niedoceniona strażniczka życia. Rozmowa z prof. Józefem Banaszakiem 2
3 minister wyjął spod opieki prawnej ten gatunek? Otóż dlatego, że jest jakieś lobby, grupa ludzi, którzy łowią matki trzmiela i to temu fatalnemu procederowi sprzyja nowe prawo. Rozporządzenie ministra środowiska mówi, że wolno odławiać matki trzmiela Bombus terrestis wiosną. To jest nadużycie, przestępstwo wręcz. Trzej ostatnio urzędujący ministrowie powinni zostać przez prokuratora oskarżeni za działalność na szkodę przyrody, bo ten trzmiel jest praktycznie nieodróżnialny od innych chronionych gatunków. Matki trzmieli odławiane są prawdopodobnie na zamówienie firm produkujących rodziny trzmiela w ulikach, które później sprzedają, by można było zapylać szklarniowe plantacje pomidora i ogórka. Być może gdyby minister był ministrem ochrony środowiska przyrodniczego, a nie tylko środowiska, to słuchałby fachowców i specjalistów-przyrodników, czego dzisiaj nie czyni, lecz kieruje się zupełnie innymi przesłankami. Pisałem do ministerstwa w tej sprawie, wykonywałem na ministerialne zlecenie ekspertyzę, publikowałem na ten temat bez skutku. Proszę sobie wyobrazić, że ministerstwo, przygotowując listy gatunków chronionych owadów, nie raczyło nigdy nawet przedstawić stosownej listy do konsultacji Państwowej Radzie Ochrony Przyrody oraz Zarządowi Głównemu Polskiego Towarzystwa Entomologicznego, skupiającego przecież najlepszych specjalistów. Czy możemy mówić o nowych, wcześniej nie spotykanych zagrożeniach? Byłbym ostrożny z wprowadzaniem roślin GMO, ponieważ zbyt mało o nich wiemy. Tym bardziej, że nasz kraj nie musi wprowadzać tego typu roślin, bo mamy raczej nadprodukcję. Wprowadzanie tego typu roślinności jest podyktowane jedynie interesem konkretnych firm zachodnich. Śledzę prasę pszczelarską i jest tam dużo wypowiedzi, nawet obserwacji czy przykładów badań, które świadczą, że to jest sprawa niebezpieczna, że może być przyczyną problemów, jeśli jeszcze nie dzisiaj, to w niedalekiej przyszłości. Ta żywność, jak się okazuje, wcale nie jest tania jak się ją reklamuje, w dłuższej perspektywie te firmy wezmą nas na smycz chociażby poprzez płacenie wysokich cen za materiał siewny itp. Co prawda są głosy, jak chociażby byłego rektora Uniwersytetu Warszawskiego, który kpił z obaw wobec GMO, ale sądzę że tacy ludzie są po prostu związani z lobby biochemicznym, które jest zainteresowane tego typu działaniem, więc to mnie nie dziwi, poza tym nie rozumieją i nie znają zagadnień środowiskowych związanych z tym, co nazywamy fauną, florą i ekologią. Pańska najnowsza książka Pszczoły i las pokazuje związki pszczół z puszczą. Jak te związki wyglądają współcześnie? Opisałem je w ujęciu historycznym przedstawiłem występowanie pszczoły miodnej w lasach od okresu po ustąpieniu lodowca do dziś. W swojej książce piszę m.in. o dwu przeciwstawnych działaniach człowieka w ciągu dziejów wobec pszczoły miodnej i pośrednio zarazem wobec pozostałych owadów zapylających. Pszczoła miodna, która po ustąpieniu lodowca zasiedliła nasze ziemie około 8 10 tysięcy lat temu, była zwykłym składnikiem biocenozy. Z czasem wykształciły się też związki konkurencyjne z innymi zapylaczami roślin lasu, który pierwotnie pokrywał nasze ziemie. Dodajmy, że las pierwotny swym wyglądem przypominał dzisiejszą Puszczę Białowieską, znacznie zatem różnił się od lasów gospodarczych. Pszczoła miodna zamieszkiwała naturalne dziuple, których w licznych starych drzewach nie brakowało, a człowiek ówczesny wędrując przez lasy rabował im miód. W okresie średniowiecza, wraz z rozwojem osadnictwa i wzrostem liczby ludności, wzrasta zapotrzebowanie na miód i wosk. Człowiek zaczyna tworzyć sztuczne dziuple i osadzać w nich Pszczoła niedoceniona strażniczka życia. Rozmowa z prof. Józefem Banaszakiem 3
4 pszczoły. Tym samym powstaje pierwotna forma gospodarowania pszczołą miodną, czyli bartnictwo. Staje się ono ważnym działem gospodarki państwa, ponieważ przynosi ogromne dochody, większe niż sprzedaż drewna z lasu. Zapotrzebowanie na wosk, który służył wtedy do produkcji świec, jest ogromne. Miód z kolei zastępował dzisiejszy cukier. Kwitnie eksport tych produktów do krajów Europy Zachodniej. W samych tylko Borach Tucholskich było wtedy około 20 tysięcy barci. Zdać trzeba sobie sprawę jak liczne było napszczelenie ówczesnych lasów i jaką konkurencję stanowić musiała pszczoła miodna dla innych owadów. Ale przyszedł XVIII-XIX wiek i ta forma gospodarowania zaczyna ustępować. Powstaje dużo pól uprawnych i tam rosnące rośliny potrzebują owadów zapylających, w związku z czym zaczyna się proces odwrotny od tego, który miał miejsce w średniowieczu pszczoły zostają wyprowadzane z lasów. Ponadto, od czasów rozbiorów Prusacy zabronili prowadzenia tej formy gospodarki pasiecznej powstało bartnictwo przyzagrodowe i ule pojawiają się wokół siedzib ludzkich. W Puszczy Białowieskiej w Białowieskim Parku Narodowym badałem zróżnicowanie fauny owadów zapylających. Jeżeli zakładamy, że Puszcza Białowieska jest odpowiednikiem tego, co było w XIV wieku, to właściwie badając jej faunę otrzymujemy obraz mniej więcej taki, jaki był w czasach średniowiecza. Ale też nie mamy do końca tej samej sytuacji co kiedyś, bo do Puszczy są przywożone ule, teraz praktycznie nie ma dziupli zasiedlonych przez pszczołę. Wreszcie jest kwestia tego, ile wolno przywieźć uli do obszarów chronionych, co wiąże się z konkurencyjnością względem innych owadów. I jest to problem badawczy, naukowy, który trzeba rozstrzygnąć. Kiedyś brałem udział w konferencji naukowej w Holandii, gdzie głównym tematem było pytanie, ile można wprowadzić rodzin pszczelich na teren chronionego lasu. Czy w Puszczy Białowieskiej występują gatunki, dla których to siedlisko jest bardziej sprzyjające niż w monokulturowych borach? Oczywiście, bo środowisko lasu pierwotnego jest bardzo zróżnicowane, nie ma monokultury, skład lasu jest bardzo zróżnicowany, a to przekłada się na różnorodność pszczół i innych owadów. Jak ważnym dla przyrody elementem są pszczoły? Czy człowiek może bez nich przetrwać? Einstein powiedział, że po wymarciu pszczół człowiek ma 4 lata zanim jako gatunek również dokona żywota To stwierdzenie jest bardzo obrazowe, coś w nim jest Po prostu nie da się przecenić roli zapylającej pszczoły miodnej i innych pszczół, przynajmniej w naszych warunkach klimatycznych. One sprawiają, że w 90% plony owoców czy warzyw zawdzięczamy ich działalności. Dotyczy to oczywiście również wielu innych roślin uprawnych i naturalnych. Pszczoły po prostu muszą być. Czy współczesny człowiek ma świadomość tego, jak ważna jest pszczoła? Kiedyś człowiek miał bezpośredni kontakt z pszczelarzem, bo miód najczęściej kupowało się wprost u pszczelarza. Dzisiaj idzie się do marketów, które są zarzucone przez produkty firmy, nie dbającej o jakość miodu, gdzie miód jest często kiepskiej jakości, stanowi mieszanką różnych miodów sprowadzanych z wielu krajów. Osobiście kupuję miód od zaprzyjaźnionych pszczelarzy, wiem, gdzie znajduje się pasieka, z której miód pochodzi. Czy chciałby Pan przekazać jakąś ważną informację dotyczącą pszczół? Współcześnie z konieczności bazujemy na publikacjach XIX-wiecznych i z przełomu wieków. Zbyt Pszczoła niedoceniona strażniczka życia. Rozmowa z prof. Józefem Banaszakiem 4
5 mało jest badań środowiskowych nad stanem fauny kraju. Fatalnie traktowane są nauki o środowisku. Uważam, że podstawową rzeczą jaką tracimy jest kurczenie się kadry dobrych specjalistów. Co prawda mamy wokół nich trochę rozmaitych amatorów-faunistów, ale chodzi o to, żebyśmy mieli specjalistów, profesorów, którzy powiedzą, jakie w tym kraju żyją zwierzęta. Takie oceny są ważne, bo mówią o jakości naszego środowiska, o tym, w jakich warunkach żyje człowiek. Ponadto lobby biochemiczno-genetyczne źle przyjmuje wiedzę i naukę o środowisku. Tak nie powinno być. Jako ekolog i biolog środowiskowy nie śmiałbym powiedzieć, że trzeba wstrzymać badania genetyczne czy biochemiczne wszystkie dziedziny powinny się rozwijać harmonijnie i być dotowane. Genetyk czy biochemik za chwilę nie będzie wiedział, co bada, skoro coraz mniej jest systematyków, taksonomów, znawców zwierząt. Z samą fauną natomiast nie jest jeszcze tak źle, obyśmy tylko więcej nie szkodzili środowisku, a byli mu bardziej przyjaźni. Jest za to pilna potrzeba stworzenia i sfinansowania programu badań nad bioróżnorodnością, w tym owadów zapylających. Dziękuję za rozmowę Bydgoszcz, 2 września 2010 r. Prof. dr hab. Józef Banaszak (ur r.) wybitny znawca europejskich pszczół dziko żyjących pszczół samotnic, trzmieli i pszczoły miodnej. Prowadzi liczne badania nad fauną i ekologią dziko żyjących pszczół w różnych krajach Europy i w Polsce. Pracuje w Instytucie Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Autor ponad 350 publikacji, w tym autor i redaktor 40 książek. Od 2005 roku redaktor naczelny Polskiego Pisma Entomologicznego. Podpisał wraz z 78 profesorami Apel Przedstawicieli Polskiej Nauki w Obronie Tatr do ministra środowiska, zainicjowany przez Pracownię na rzecz Wszystkich Istot oraz apel przeciwko wycince drzew w Puszczy Białowieskiej. Pszczoła niedoceniona strażniczka życia. Rozmowa z prof. Józefem Banaszakiem 5
Znaczenia pszczoły miodnej na świecie - w gospodarce człowieka i dla środowiska.
Znaczenia pszczoły miodnej na świecie - w gospodarce człowieka i dla środowiska. Konferencja pn. Ochrona owadów zapylających warunkiem zachowania ekosystemów i produkcji żywności Definicja pszczoły Pszczoły
Bardziej szczegółowoRóżnorodność, zagrożenia i ochrona pszczół na terenach rolniczych
Różnorodność, zagrożenia i ochrona pszczół na terenach rolniczych dr Weronika Banaszak-Cibicka Zakład Hodowli Owadów Użytkowych Instytut Zoologii Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Krajobraz rolniczy
Bardziej szczegółowoBioróżnorodność populacji pszczół i owadów dziko zapylających w Unii Europejskiej i w Polsce Hajnalka Szentgyörgyi
Bioróżnorodność populacji pszczół i owadów dziko zapylających w Unii Europejskiej i w Polsce Hajnalka Szentgyörgyi Konferencja pt. Ochrona owadów zapylających warunkiem zachowania ekosystemów i produkcji
Bardziej szczegółowoDzień Pszczół
Dzień Pszczół 08.08.2018 ZNACZENIE PSZCZÓŁ I DZIKICH OWADÓW DLA PRAWIDŁOWEGO FUNKCJONOWANIA EKOSYSTEMU Pszczołowate i inne dzikie owady poprzez swoją pracę wspierają powstawanie różnorodnych produktów:
Bardziej szczegółowoPszczoły a bioróżnorodność
Pszczoły a bioróżnorodność Pod pojęciem różnorodności biologicznej kryje się niesłychane bogactwo i zróżnicowanie form życia występujących na Ziemi. Bioróżnorodność należy chronić, ponieważ każdy jej element
Bardziej szczegółowoWstępna ocena bioróżnorodności pszczołowatych w rejonach intensywnych upraw rzepaku ozimego. Mikołaj Borański Zbigniew Kołtowski Dariusz Teper
Wstępna ocena bioróżnorodności pszczołowatych w rejonach intensywnych upraw rzepaku ozimego Mikołaj Borański Zbigniew Kołtowski Dariusz Teper Działania na rzecz poprawy konkurencyjności i innowacyjności
Bardziej szczegółowoMy robimy pyszny miód. Spotkanie z pszczelarzem dla dzieci w wieku 3-14 lat
Spotkanie z pszczelarzem dla dzieci w wieku 3-14 lat Zajęcia prowadzone są w formie interaktywnych warsztatów grupowych podczas których uczestnicy zdobywają wiedzę na temat pszczół i pracy pszczelarza.
Bardziej szczegółowoMI(07)16P1 Bruksela, 17 października 2007 r. PROJEKT
Komitet ds. Rolniczych Organizacji Zawodowych w UE (COPA) Główny Komitet Spółdzielczości Rolniczej w UE (COGECA) MI(07)16P1 Bruksela, 17 października 2007 r. PROJEKT WSTĘPNE WNIOSKI GRUPY ROBOCZEJ COPA/COGECA
Bardziej szczegółowoJak edukować o owadach zapylających? Lokalne kampanie edukacyjne.
Logo Instytucji JAGIELLONIAN UNIVERSITY IN KRAKOW Jak edukować o owadach zapylających? Lokalne kampanie edukacyjne. SZKOLENIE PT. EDUKATOR BIORÓŻNORODNOŚCI PAWŁOWICE, 22 24.06.2016 Wiktoria Rojek Uniwersytet
Bardziej szczegółowoWpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych
Wpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych Adam Kwiatkowski RDLP w Białymstoku Około 30% powierzchni kraju to lasy A. K.
Bardziej szczegółowoDofinansowana kampania edukacyjno- informacyjna Be like Bee- Ratujmy Pszczoły
Dofinansowana kampania edukacyjno- informacyjna Be like Bee- Ratujmy Pszczoły "Kiedy pszczoła zniknie z powierzchni Ziemi, człowiekowi pozostaną już tylko cztery lata życia. Skoro nie będzie pszczół, nie
Bardziej szczegółowoDzikie owady zapylające wobec chemicznej ochrony roślin
Dzikie owady zapylające wobec chemicznej ochrony roślin Dr Dariusz Teper Instytut Ogrodnictwa, Oddział Pszczelnictwa w Puławach Zapylanie kwiatów roślin uprawnych jest jednym z najważniejszych, a jednocześnie
Bardziej szczegółowoRola i stan dzikiej entomofauny zapylającej, a chemiczna ochrona roślin
Rola i stan dzikiej entomofauny zapylającej, a chemiczna ochrona roślin Zapylanie kwiatów roślin uprawnych jest jednym z najważniejszych, a jednocześnie najtańszym czynnikiem plonotwórczym. Proces ten
Bardziej szczegółowo"Dlaczego NIE dla GMO w środowisku rolniczym" Prof. zw. dr hab. inż. Magdalena Jaworska
"Dlaczego NIE dla GMO w środowisku rolniczym" Prof. zw. dr hab. inż. Magdalena Jaworska Kierownik Katedry Ochrony Środowiska Rolniczego Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Ekspert EU Biotechnology in Agriculture
Bardziej szczegółowoRosliny, owady i miód
Rosliny, owady i miód 3 4 września, sobota i niedziela Owady często nas drażnią latają, bzyczą, czasem gryzą. Są nam jednak niezbędne! Często nie zdajemy sobie sprawy z tego jak bardzo od nich zależymy
Bardziej szczegółowoMuzeum Regionalne w Stalowej Woli wystawa czynna: pn pt: ul. Staszica 14 Stalowa
Muzeum Regionalne w Stalowej Woli 09.06 27.08.2017 wystawa czynna: pn pt: 8.30 15.30 ul. Staszica 14 Stalowa Wola OFERTA EDUKACYJNA DO WYSTAWY O wystawie: Co właściwie wiemy o pszczołach? Jak wygląda ich
Bardziej szczegółowoPrzyczyny zmniejszania się populacji pszczół i owadów dziko zapylających w Unii Europejskiej i w Polsce
Przyczyny zmniejszania się populacji pszczół i owadów dziko zapylających w Unii Europejskiej i w Polsce Konferencja pn. Ochrona owadów zapylających warunkiem zachowania ekosystemów i produkcji żywności
Bardziej szczegółowoO co chodzi z neonikotynoidami i czemu Unia Europejska zakazała ich stosowania? Kilka kluczowych kwestii.
O co chodzi z neonikotynoidami i czemu Unia Europejska zakazała ich stosowania? Kilka kluczowych kwestii. Greenpeace, 15.11.2018 r. W kwietniu 2018 roku znaczącą większością głosów krajów członkowskich
Bardziej szczegółowoPoradnik dla Wnioskujących. o czym warto pamiętać tworząc projekt na konkurs grantowy Z Kujawskim pomagamy pszczołom
Poradnik dla Wnioskujących o czym warto pamiętać tworząc projekt na konkurs grantowy Z Kujawskim pomagamy pszczołom Informacje Ogólne o Konkursie Organizator Konkursu: Fundacja Za górami, za lasami Na
Bardziej szczegółowoJak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000
Jak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000 Żubr (Łac. Bison bonasus) jest największym ssakiem Europy, pomimo dużej wagi dochodzącej w przypadku samców niekiedy do 900 kg, żubry potrafią
Bardziej szczegółowoCzy B-droid zastąpi pszczoły w zapylaniu roślin?
.pl https://www..pl Czy B-droid zastąpi pszczoły w zapylaniu roślin? Autor: Tomasz Kodłubański Data: 24 lutego 2016 Wiemy, jakim zagrożeniem dla plonów na polach na całym świecie jest obserwowana od ponad
Bardziej szczegółowoPomóż pszczołom one pomagają nam od zawsze.
Pomóż pszczołom one pomagają nam od zawsze. Pszczoły same z siebie nie atakują człowieka, jeśli nie mają do tego powodu. Pszczoły uznawane są przez większość osób za owady niebezpieczne. Wystarczy, że
Bardziej szczegółowopod wspólnym tytułem Pszczoła a środowisko
Regionalny Związek Pszczelarzy w Toruniu ul. Środkowa 11 87-100 Toruń Cykl Szkoleń w Kołach Terenowych zrzeszonych w RZP Toruń pod wspólnym tytułem Pszczoła a środowisko 12 stycznia 2013 r. szkolenia :
Bardziej szczegółowoKonferencja pn. Natura 2000 naszą szansą
Konferencja pn. Natura 2000 naszą szansą DLA TRWAŁOŚCI ŻYCIA Znaczenie różnorodność biologicznej dla dobrostanu ludzkości Anna Kalinowska Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym i Zrównoważonym
Bardziej szczegółowoRosliny, owady i miód
Rosliny, owady i miód 5 6 września, sobota i niedziela Owady często nas drażnią latają, bzyczą, czasem gryzą. Są nam jednak niezbędne! Często nie zdajemy sobie sprawy z tego jak bardzo od nich zależymy
Bardziej szczegółowoRealizacja konkursu Ale przedszkole Zadanie: Pszczółka Flora
Realizacja konkursu Ale przedszkole Zadanie: Pszczółka Flora -PSZCZÓŁKA FLORA to właśnie Ona, pomogła odkryć naszym przedszkolakom Tajniki wiedzy związane z jakże ważną dla nas wszystkich rolą PSZCZÓŁ
Bardziej szczegółowoPasieka Edukacyjna Skrzydlaci przyjaciele
Pasieka Edukacyjna Skrzydlaci przyjaciele Prowadzimy warsztaty z zakresu życia rodziny pszczelej, procesu zapylania roślin oraz sposobu wytwarzania produktów pszczelich Posiadamy profesjonalnie wyposażoną
Bardziej szczegółowoDzikie/Naturalne Owoce contra Nowoczesne Owoce Hodowlane: Podsumowanie Porównawcze.
Dzikie/Naturalne Owoce contra Nowoczesne Owoce Hodowlane: Podsumowanie Porównawcze. Tłumaczenie: Joanna Kołodziejczyk Ta tabela dostarcza częściowej odpowiedzi na pytanie: jak naturalny jest owoc z hodowli??,
Bardziej szczegółowoDziałania sprzyjające zwiększeniu populacji owadów zapylających
Zakład Pszczelnictwa w Puławach Pracownia Hodowli Pszczół Działania sprzyjające zwiększeniu populacji owadów zapylających Autorzy: dr hab. Małgorzata Bieńkowska dr Dariusz Teper dr Dariusz Gerula dr Beata
Bardziej szczegółowoPraca i efektywność owadów zapylających
Praca i efektywność owadów zapylających Dr inż. Joanna Klepacz-Baniak Plantpress Fot. 1. Wczesną wiosną matki trzmiele szukają miejsc na gniazdowanie Fot. 2. W przypadku agrestu wskutek odwiedzin kwiatów
Bardziej szczegółowoZajęcia edukacyjne są częściowo dotowane z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu.
W nowym roku szkolnym zachęcamy do bezpośredniego kontaktu z przyrodą poprzez udział w licznych przyrodniczych zajęciach terenowych. Są one dostosowane do różnych grup wiekowych i poprzez liczne atrakcyjne
Bardziej szczegółowoAktualności rolnicze
https://www. Aktualności rolnicze - 21.03.2018 Autor: Krzysztof Machajski Data: 21 marca 2018 Ministerstwo Rolnictwa nie zgadza się z NIK ws. spółek hodowli roślin Budowa zapory jeszcze w tym roku Nie
Bardziej szczegółowoPOSTĘPOWANIE PRZY ZAKŁADANIU PASIEKI EKOLOGICZNEJ
INSTRUKCJA POSTĘPOWANIE PRZY ZAKŁADANIU PASIEKI EKOLOGICZNEJ Piotr Skubida, Piotr Semkiw, Krzysztof Jeziorski, Andrzej Pioś Zakład Pszczelnictwa Instytutu Ogrodnictwa w Puławach, Pracownia Technologii
Bardziej szczegółowoPROGRAM KÓŁKA PSZCZELARSKO- EKOLOGICZNEGO DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH I GIMNAZJALNYCH.
PROGRAM KÓŁKA PSZCZELARSKO- EKOLOGICZNEGO DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH I GIMNAZJALNYCH. Projekt do dyskusji przygotowany przez Regionalny Związek Pszczelarzy w Płocku Autor: Roman Kluska I WSTĘP Zadaniem przedstawiciela
Bardziej szczegółowoUczniów klas: I-III Szkoły Podstawowej
ZAPRASZAMY NA WARSZTATY PRZYRODNICZO- EKOLOGICZNE Uczniów klas: I-III Szkoły Podstawowej od września do 24 czerwca Cel warsztatów: Tematy z ekologii proponowane w tym programie mają na celu wykształcenie
Bardziej szczegółowoRosliny, owady i miód
Rosliny, owady i miód 7 8 września, sobota i niedziela w Ogrodzie Botanicznym UW Owady często nas drażnią latają, bzyczą, czasem gryzą. Są nam jednak niezbędne! Często nie zdajemy sobie sprawy z tego jak
Bardziej szczegółowoWYKŁADY PSZCZELARSKIE 2017 Cezary Kruk Tel Mail:
WYKŁADY PSZCZELARSKIE 2017 Cezary Kruk Tel. 518-482-726 Mail: apis.polonia@wp.pl, cezarykruk2@wp.pl 1. Systematyka pszczół 1.1. Pszczoła wschodnia 1.2. Czerwona pszczoła z Borneo 1.3. Pszczoła olbrzymia
Bardziej szczegółowoOFERTA Wioski Miodowej Wielki Mędromierz gmina Gostycyn
OFERTA Wioski Miodowej Wielki Mędromierz gmina Gostycyn Wielki Mędromierz 2018r. Oferta edukacyjna z wyżywieniem (ilość osób max. 40, godziny do ustalenia) PROGRAM : I WARIANT - warsztaty rękodzielnicze
Bardziej szczegółowoEdukacja przyrodnicza klas I-III
Edukacja przyrodnicza klas I-III Autor: Administrator 01.02.2015. Szkoła Podstawowa nr 5 w Grudziądzu Edukacja przyrodnicza Wymagania edukacyjne klas I-III Ocena celująca 6 klasa I klasa I - II klasa I
Bardziej szczegółowoEkologiczna ścieżka edukacyjna
Ekologiczna ścieżka edukacyjna Lp. Treści ogólne Treści szczegółowe Osiągnięcia przedmiot klasa 1. Ekonomiczne i społeczne aspekty Uczeń potrafi: związków między człowiekiem i jego działalnością a środowiskiem.wartość
Bardziej szczegółowoNauka przez zabawę w klasie 2d
Nauka przez zabawę w klasie 2d Fascynujący pszczeli świat widziany oczami dziecka, to propozycja zajęć warsztatowych, w których uczestniczyli uczniowie klas drugich Szkoły Podstawowej nr 4 w Białogardzie
Bardziej szczegółowoMateriały do filmu ARKANA Łowcy miodu: Na ratunek pszczołom. Mayfly
Dla nauczyciela Tytułem wstępu i wyjaśnienia Proponowane zadania zostały podzielone na dwie lekcje tematyczne, zainspirowane treścią filmu Łowcy miodu. Pierwsza dotyczy najbardziej oczywistej zależności
Bardziej szczegółowoSystemy rolnicze i wpływ na środowisko produkcji żywności
Systemy rolnicze i wpływ na środowisko produkcji żywności Jakie będzie rolnictwo przyszłości? dr inż. Jerzy Próchnicki Bayer CropScience Polska oraz Polskie Stowarzyszenie Rolnictwa Zrównoważonego ASAP
Bardziej szczegółowoBioróżnorodność. Ochrona owadów pożytecznych i zapylających
Bioróżnorodność Ochrona owadów pożytecznych i zapylających Ochrona pszczół i innych owadów zapylających Produkcja żywności, która ma dobrą jakość i przystępną cenę wymaga nowoczesnych środków ochrony roślin
Bardziej szczegółowoBioróżnorodność gwarancją rozwoju i przeżycia dla przyszłych pokoleń
Bioróżnorodność gwarancją rozwoju i przeżycia dla przyszłych pokoleń Różnorodność biologiczna oznacza zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów występujących na Ziemi w ekosystemach których są częścią.
Bardziej szczegółowoDofinansowana kampania edukacyjno- informacyjna Be like Bee- Ratujmy Pszczoły
Dofinansowana kampania edukacyjno- informacyjna Be like Bee- Ratujmy Pszczoły "Kiedy pszczoła zniknie z powierzchni Ziemi, człowiekowi pozostaną już tylko cztery lata życia. Skoro nie będzie pszczół, nie
Bardziej szczegółowoHektor i tajemnice zycia
François Lelord Hektor i tajemnice zycia Przelozyla Agnieszka Trabka WYDAWNICTWO WAM Był sobie kiedyś chłopiec o imieniu Hektor. Hektor miał tatę, także Hektora, więc dla odróżnienia rodzina często nazywała
Bardziej szczegółowoKodeks dobrych praktyk Ogrodnictwo wobec roślin inwazyjnych obcego pochodzenia
Kodeks dobrych praktyk Ogrodnictwo wobec roślin inwazyjnych obcego pochodzenia Emilia Bylicka Departament Zarządzania Zasobami Przyrody Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska 14 października 2015 r. Warszawa
Bardziej szczegółowoPRZYRODA W CZTERECH PORACH ROKU
Szkoła Podstawowa im. Adama Mickiewicza w Skalmierzycach rok szkolny / PROJEKT EDUKACYJNY PRZYRODA W CZTERECH PORACH ROKU I Wstęp Świat wokół nas zmienia się bardzo szybko, a my żyjemy ciągłym pędzie.
Bardziej szczegółowoRosliny, owady i miód
Rosliny, owady i miód 6 7 września, sobota i niedziela Owady często nas drażnią latają, bzyczą, czasem gryzą. Są nam jednak niezbędne! Często nie zdajemy sobie sprawy z tego jak bardzo od nich zależymy
Bardziej szczegółowoSytuacja na niemieckim rynku budowlanym w 2017 roku
Niemieckie place budowy to eldorado finansowe dla polskich firm budowlanych. Mnóstwo wolnych zleceń, rosnące stawki finansowe i coraz bardziej sprzyjająca koniunktura powodują, że w 2017 roku da się dużo
Bardziej szczegółowoWSPARCIE PSZCZELARSTWA W POLSCE
WSPARCIE PSZCZELARSTWA W POLSCE Najwyższa Izba Kontroli Warszawa, lipiec 2017 r. 01 Dlaczego podjęliśmy kontrolę? Problemy pszczelarstwa polskiego Rezolucje Parlamentu Europejskiego dotyczące sytuacji
Bardziej szczegółowoPodsumowanie warsztatów. Scenariusze zajęć nad Wisłą Warszawską
Podsumowanie warsztatów Scenariusze zajęć nad Wisłą Warszawską organizacja, przebieg oraz wyniki ankiet ewaluacyjnych Warsztaty odbyły się w dniach 1 oraz 17 marca 218 roku w siedzibie Zarządu Zieleni
Bardziej szczegółowoOCENA ZESPOŁU ZAPYLACZY (HYMENOPTERA, APOIDEA) W UPRAWIE RZEPAKU OZIMEGO
Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 51 (3) 2011 OCENA ZESPOŁU ZAPYLACZY (HYMENOPTERA, APOIDEA) W UPRAWIE RZEPAKU OZIMEGO WOJCIECH SĄDEJ, MARIUSZ NIETUPSKI Uniwersytet Warmińsko-Mazurski
Bardziej szczegółowoEdukacja przyrodnicza
Edukacja przyrodnicza Wiedza przyrodnicza: Kl. Wymagania nie odróżnia roślin zielonych od drzew i krzewów. zbyt ogólnikowo opisuje budowę poznanych zwierząt. nie słucha zapowiedzi pogody w radiu i w telewizji.
Bardziej szczegółowoCharakterystyka przedmiotu zamówienia
Wykonawca: Załącznik Nr 1c do formularza oferty... (pieczątka wykonawcy) Charakterystyka przedmiotu zamówienia Część : Przewodniki i atlasy do przeprowadzania doświadczeń, pokazów, obserwacji na zajęciach
Bardziej szczegółowoPomysł Dni Owada, a właściwie festiwal Bug s bowl, zrodził się w USA w Lafayette. Jego twórcą był Profesor Tom Turpin z Uniwersytetu Purdue.
Pomysł Dni Owada, a właściwie festiwal Bug s bowl, zrodził się w USA w Lafayette. Jego twórcą był Profesor Tom Turpin z Uniwersytetu Purdue. W Polsce ideę propagowania owadziego świata przejął Profesor
Bardziej szczegółowoWielki Dzień Pszczół: A co nam zostanie po pszczołach?
Wielki Dzień Pszczół: A co nam zostanie po pszczołach? Jeśli zabraknie pszczół, plony roślin uprawnych spadną o 70-80 procent. Bo choć w potocznym odbiorze najcenniejszym, co dają nam te owady, jest miód,
Bardziej szczegółowoOferta edukacyjna Mazurskiego Parku Krajobrazowego na rok szkolny 2015/2016
Oferta edukacyjna na rok szkolny 2015/2016 1. Dane teleadresowe Mazurski Park Krajobrazowy Krutyń 66, 11-710 Piecki Tel./fax 89 742 14 05, e-mail: krutyn@mazurskipark.pl Osoba do kontaktu: Martyna Kwiatkowska
Bardziej szczegółowoJAK POMÓC DZIECKU KORZYSTAĆ Z KSIĄŻKI
JAK POMÓC DZIECKU KORZYSTAĆ Z KSIĄŻKI ŻEBY WYNIOSŁO Z NIEJ JAK NAJWIĘCEJ KORZYŚCI www.sportowywojownik.pl KORZYŚCI - DLA DZIECI: Korzyści, jakie książka Sportowy Wojownik zapewnia dzieciom, można zawrzeć
Bardziej szczegółowoLasy Puszczy Białowieskiej w perspektywie zmian długoterminowych Małgorzata Latałowa
Lasy Puszczy Białowieskiej w perspektywie zmian długoterminowych Małgorzata Latałowa Pracownia Paleoekologii i Archeobotaniki Katedra Ekologii Roślin Uniwersytet Gdański Cel referatu: odniesienie się do
Bardziej szczegółowoPolskie maszyny rolnicze: rolnicy stawiają na jakość
https://www. Polskie maszyny rolnicze: rolnicy stawiają na jakość Autor: Łukasz Wasak Data: 1 lipca 2017 Oferta zagranicznych i polskich maszyn rolniczych jest ogromna. Silna konkurencja na rynku wymusza
Bardziej szczegółowoUchwała Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego. Nr 144/2013/2014. z dnia 24 czerwca 2014 r.
Uchwała Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Nr 144/2013/2014 z dnia 24 czerwca 2014 r. w sprawie określenia efektów kształcenia dla kierunku studiów zarządzanie przyrodą na Wydziale Nauk Przyrodniczych.
Bardziej szczegółowoOFERTA Wioski Miodowej Wielki Mędromierz gmina Gostycyn
OFERTA Wioski Miodowej Wielki Mędromierz gmina Gostycyn Wielki Mędromierz 2016r. Oferta edukacyjna z wyżywieniem (ilość osób max. 40, godziny do ustalenia) PROGRAM : I WARIANT - warsztaty rękodzielnicze
Bardziej szczegółowoW podlaskich szkołach ruszyły szkolenia o znaczeniu pszczół dla człowieka i gospodarki
W podlaskich szkołach ruszyły szkolenia o znaczeniu pszczół dla człowieka i gospodarki Będzie ich osiem, a pierwsze odbyły się w poniedziałek, 13 listopada. Szkolenia obejmujące wykład z prezentacją multimedialną
Bardziej szczegółowoCO WIEM O MOIM JEDZENIU? scenariusze zajęć
CO WIEM O MOIM JEDZENIU? scenariusze zajęć ŻYWNOŚĆ SPOŁECZEŃSTWO I GOSPODARKA NAUKA / TECHNOLOGIA HANDEL LUDZIE Przetwarzanie żywności Sposoby organizacji rynków rolnych Zatrudnienie Nawożenie i irygacja
Bardziej szczegółowoRegulamin konkursu projektu edukacyjnego pn. Pszczoła - życie
Załącznik do uchwały Nr 19/18 Zarządu WFOŚiGW w Kielcach z dnia 04.04.2018 r. Regulamin konkursu projektu edukacyjnego pn. Pszczoła - życie Cel ogólny oraz przedmiot konkursu. Wzrost wiedzy mieszkańców
Bardziej szczegółowoWielkość wnioskowanej pomocy ogółem IW. Wielkość wnioskowanej pomocy na rok wniosku IW ,00 zł ,00 zł ,00 zł 21
Lista rezerwowa Wniosków spełniających warunki do dofinansowania na przedsięwzięcia związane z działaniami na rzecz ochrony i odbudowy populacji pszczół na terenie województwa wielkopolskiego L.p. Numer
Bardziej szczegółowoMarta Jańczak-Pieniążek
Projekt Bioróżnorodność Opolszczyzny skarbem dziedzictwa przyrodniczego (nr decyzji RPOP.05.01.00-16-0001/15-00) współfinansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego
Bardziej szczegółowoMiędzywojewódzki Konkurs Wiedzy Przyrodniczo - Ekologicznej
Międzywojewódzki Konkurs Wiedzy Przyrodniczo - Ekologicznej pt. Pracowite pszczołowate XXIV EDYCJA II ETAP rok szkolny 2018/2019 INSTRUKCJA Witamy Ciebie na II etapie Międzywojewódzkiego Konkursu Wiedzy
Bardziej szczegółowoEDUKACJA PRZYRODNICZA
EDUKACJA PRZYRODNICZA KLASA I Ocenie podlegają następujące obszary: środowisko przyrodnicze/park, las, ogród, pole, sad, zbiorniki wodne, krajobrazy/, środowisko geograficzne, historyczne, ochrona przyrody
Bardziej szczegółowoMasowe ginięcie rodzin pszczelich; Nosema ceranae - nowy groźny patogen pszczoły; Wpływ zmian klimatycznych na pszczoły i gospodarkę pasieczną
Poradnik ten wychodzi naprzeciw oczekiwaniom tych wszystkich, którym nieobojętne jest efektywne wykorzystanie pomocy, ku pożytkowi całego polskiego pszczelarstwa. Pragnęlibyśmy, aby lektura tej książki
Bardziej szczegółowoSpis treści. I. Typy pasiek i gospodarki pasiecznej Typy pasiek 13. Pasieki amatorskie 13. Pasieki jako dodatkowe źródło dochodu 14
Spis treści I. Typy pasiek i gospodarki pasiecznej 13 1. Typy pasiek 13 Pasieki amatorskie 13 Pasieki jako dodatkowe źródło dochodu 14 Pasieki prowadzone przez pszczelarzy zawodowych 14 Pasieki o szczególnym
Bardziej szczegółowoPROJEKT MIÓD w klasie 2B
PROJEKT MIÓD w klasie 2B WSTĘP: Ogólnym założeniem projektu jest poszerzenie wiadomości dzieci na temat zagadnień związanych z miodem. Szeroko pojęta tematyka projektu pozwala na zdobycie wiedzy z wielu
Bardziej szczegółowoPowiększenie pasieki przez powiększenie pogłowia rodzin pszczelich. Na terenie Miasta i Gminy Szamocin.
Lista Wniosków spełniających kryteria formalne na przedsięwzięcia związane z działaniami na rzecz ochrony i odbudowy populacji pszczół na terenie województwa wielkopolskiego L.p. Numer wniosku Wnioskodawca
Bardziej szczegółowoPszenżyto: w czym tkwi jego fenomen?
https://www. Pszenżyto: w czym tkwi jego fenomen? Autor: Sylwia Krupiak Data: 7 sierpnia 2016 Pszenżyto jest polską specjalnością. Mimo że jest to bardzo popularne u nas zboże, czy na pewno znamy je dobrze?
Bardziej szczegółowosudecka zagroda edukacyjna,
sudecka zagroda edukacyjna, czyli jak ekofilozofia wróciła na wieś Julia Jankowska Stowarzyszenie Kaczawskie julia@partnerstwokaczawskie.pl Międzynarodowa konferencja Razem ku zielonej przyszłości - Fundusze
Bardziej szczegółowoHistoria naturalna zwierząt O częściach zwierząt O pochodzeniu zwierząt.
ZOOLOGIA Autorem pierwszych prac zoologicznych był Arystoteles. W jego 300 dziełach opisanych jest ponad 500 gatunków zwierząt. Nazwany ojcem zoologii napisał m.in.: Historia naturalna zwierząt O częściach
Bardziej szczegółowoSadownictwo w Polsce musi być dobrze zorganizowane
https://www. Sadownictwo w Polsce musi być dobrze zorganizowane Autor: Tomasz Kodłubański Data: 11 marca 2018 Sadownictwo w Polsce musi być dobrze zorganizowane, aby polskie jabłka były znane na świecie.
Bardziej szczegółowoAutor scenariusza: Marzena Klimaszewska. Blok tematyczny: Warszawskie legendy. Scenariusz nr 8
Autor scenariusza: Marzena Klimaszewska Blok tematyczny: Warszawskie legendy Scenariusz nr 8 I. Tytuł scenariusza: Legenda o Placu Trzech Krzyży. II. Czas realizacji: 2 jednostki lekcyjne. III. Edukacje
Bardziej szczegółowoPrzedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska
specjalność: Analityka i toksykologia środowiska I rok II rok Wymiar godzin 1. 2. 3. 4. podstawowe kierunkowe 78 Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalnościowe 504 9 Organizmy
Bardziej szczegółowoPrzedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska
specjalność: Analityka i toksykologia środowiska I rok II rok Wymiar godzin 1. 2. 3. 4. podstawowe kierunkowe 124 Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalnościowe 866 9
Bardziej szczegółowoFILM - SALON SPRZEDAŻY TELEFONÓW KOMÓRKOWYCH (A2 / B1 )
FILM - SALON SPRZEDAŻY TELEFONÓW KOMÓRKOWYCH (A2 / B1 ) Klient: Dzień dobry panu! Pracownik: Dzień dobry! W czym mogę pomóc? Klient: Pierwsza sprawa: jestem Włochem i nie zawsze jestem pewny, czy wszystko
Bardziej szczegółowoPRZEDSZKOLA. Wiosna w przyrodzie
PRZEDSZKOLA Wiosna w przyrodzie Zajęcia terenowe umożliwiające dostrzeganie różnych wiosennych zjawisk przyrodniczych w lesie, na łące i nad stawem. Proste zabawy i bezpośrednie obserwacje pozwalają na
Bardziej szczegółowoSytuacja zawodowa pracujących osób niepełnosprawnych
Sytuacja zawodowa pracujących osób niepełnosprawnych dr Renata Maciejewska Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Administracji w Lublinie Struktura próby według miasta i płci Lublin Puławy Włodawa Ogółem
Bardziej szczegółowoZWIERZĘTA. z różnych stron ŚWIATA
ZWIERZĘTA z różnych stron ŚWIATA PROJEKT Projekt Nie znikaj poświęcony jest zagadnieniu bioróżnorodności. Choć słowo bioróżnorodność jest stosunkowo młode, to robi obecnie prawdziwą karierę. Niestety przyczyna
Bardziej szczegółowoDotyczy: apelu o cofnięcie decyzji zezwalającej na stosowanie zapraw neonikotynoidowych w uprawie rzepaku.
Warszawa, 19 lipca, 2018 Sz. P. Jan Krzysztof Ardanowski Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi ul. Wspólna 30 00-930 Warszawa Dotyczy: apelu o cofnięcie decyzji zezwalającej
Bardziej szczegółowoKOSACIEC SYBERYJSKI OBUWIK ARNIKA GÓRSKA
Białowieski Park Narodowy położony jest w województwie podlaskim, a jego wschodnia granica jest naszą granicą państwową z Białorusią. Park obejmuje 10,5 tys.ha Puszczy Białowieskiej z tego 9,6 tys.ha zajmują
Bardziej szczegółowoCzy własna pasieka to dochodowy biznes - hodowla pszczół krok po kroku
.pl https://www..pl Czy własna pasieka to dochodowy biznes - hodowla pszczół krok po kroku Autor: Małgorzata Chojnicka Data: 8 maja 2017 Hodowla pszczół wymaga z jednej strony dużej wiedzy, a z drugiej
Bardziej szczegółowoW 30 lat od Raportu Komisji Brundtland Konwencja o Różnorodności Biologicznej
W 30 lat od Raportu Komisji Brundtland Konwencja o Różnorodności Biologicznej Czy dbamy o Naszą Wspólną Przyszłość? Anna Kalinowska Uniwersytet Warszawski Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem
Bardziej szczegółowoPrzedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska
specjalność: Analityka i toksykologia środowiska I 1. 2. 3. podstawowe kierunkowe 124 Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalnościowe 796 8 Organizmy modelowe w badaniach
Bardziej szczegółowoSZKOLNY KONKURS CO WIESZ O PSZCZOŁACH?
SZKOLNY KONKURS CO WIESZ O PSZCZOŁACH? Drodzy uczniowie! Bardzo się cieszymy, że zdecydowaliście się wziąć udział w konkursie, którego celem jest promowanie postaw proekologicznych. Przygotowaliśmy dla
Bardziej szczegółowoPYTANIA I ODPOWIEDZI CEL WIELKIEGO DNIA PSZCZÓŁ 8.08
PYTANIA I ODPOWIEDZI CEL WIELKIEGO DNIA PSZCZÓŁ 8.08 Święto pszczół powstało, aby przekazywać wiedzę i przypominać jak największej liczbie osób o niezastąpionej roli, jaką zapylacze pełnią w całym środowisku
Bardziej szczegółowoLinie pszczół rasy środkowoeuropejskiej - program ochrony zasobów genetycznych
Linie pszczół rasy środkowoeuropejskiej - program ochrony zasobów genetycznych W porównaniu z innymi krajami, polskie programy ochrony zasobów genetycznych pszczół działają bardzo dobrze i sprawnie. Ponadto
Bardziej szczegółowoLista Wniosków przyjętych do dofinansowania na przedsięwzięcia zwiazane z działaniami na rzecz Ochrony Pszczół w roku 2018
Lista Wniosków przyjętych do dofinansowania na przedsięwzięcia zwiazane z działaniami na rzecz Ochrony Pszczół w roku 2018 Numer wniosku Data wpływu Inwestor Nazwa przedsięwzięcia inwestycyjnego Termin
Bardziej szczegółowoRyszard Sadaj. O kaczce, która chciała dostać się do encyklopedii. Ilustrował Piotr Olszówka. Wydawnictwo Skrzat
Ryszard Sadaj O kaczce, która chciała dostać się do encyklopedii Ilustrował Piotr Olszówka Wydawnictwo Skrzat O kaczce, która chciała... Kaczka Kiwaczka (nazywana tak od dystyngowanego sposobu chodzenia,
Bardziej szczegółowoPoniżej przedstawiamy szczegółową ofertę warsztatów. Dodatkowymi propozycjami, które mogą je uzupełnić lub być zrealizowane osobno są:
OFERTA WARSZTATÓW DZIEŃ NA ZIELONEJ Bonifraterska Fundacja Dobroczynna Mamy przyjemność przedstawić ofertę Dnia na Zielonej, przygotowaną z myślą o młodych odkrywcach, w której znajdą Państwo szeroki wybór
Bardziej szczegółowoSzkolenie informacyjne
Szkolenie informacyjne Szkolenie współfinansowane w 75% przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz w 25 % przez BudŜet Państwa w ramach projektu pn. Opracowanie innowacyjnego planu
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCENY OPISOWEJ W NAUCZANIU ZINTEGROWANYM EDUKACJA PRZYRODNICZO SPOŁECZNA KLASA II
KRYTERIA OCENY OPISOWEJ W NAUCZANIU ZINTEGROWANYM EDUKACJA PRZYRODNICZO SPOŁECZNA KLASA II OCENA WSPANIALE BARDZO DOBRZE WYMAGANIA Wykazuje szczególne zainteresowanie przyrodą; Korzysta z dodatkowej literatury;
Bardziej szczegółowo