Bia ka. Niezb dne. Aminokwasy. Tauryna. Kazeina NH 2 O H HO - S - C - CH2 O H NH2 PHE. Fenyloalanina VAL. Walina MET. Metionina.

Transkrypt

1 Bia ka TRY PHE VAL MET LEU LYS Tryptofan Fenyloalanina Walina Metionina Leucyna Lizyna ARG Arginina R CH NH 2 COOH THR Tryptofan Niezb dne aminokwasy N + OH O- C O- Aminokwasy Karnityna O H Tauryna Bia ka Kolagen Kazeina HO - S - C - CH2 O H NH2 HN 2 29

2 Aminokwasy Pewne bia ka majà tak silnà struktur chemicznà, i nie zostajà roz o one w organizmie w procesie trawienia. W zwiàzku z tym, nie sà one wykorzystywane przez organizm, poniewa nie ulegajà rozpadowi do aminokwasów, które mogà byç wch oni te w jelitach. Takie bia ka nie majà dla zwierz cia adnej wartoêci od ywczej (np. bia ko wyst pujàce w piórach, wytworach rogowych). Aminokwasy stanowią element budulcowy białek. Białka zbudowane są z 20 różnych aminokwasów, przy czym 8 do 10, w zależności od gatunku zwierzęcia, to tzw. aminokwasy egzogenne, które muszą być dostarczone w pożywieniu. Pozostałe aminokwasy mogą być syntetyzowane w organizmie. Aminokwasy dostarczane wraz z białkiem Po ywienie pożywienia stanowią element budulcowy białek syntetyzowanych w organizmie, które są podstawą procesów życiowych. Zarówno białka pochodzenia zwierzęcego jak i roślinnego, zbudowane są z aminokwasów połączonych wiązaniami, które tworzą wten sposób cząsteczkę białka. Alanina Cystyna Seryna Kwas asparaginowy Kwas glutaminowy Tyrozyna Glicyna Hydroksyprolina Organizm Aminokwasy syntetyzowane w organizmie 30 Element budulcowy bia ek

3 Niezb dne aminokwasy Arginina, lizyna, leucyna, metionina, tryptofan, tyrozyna, etc. Brak w diecie któregokolwiek z niezb dnych aminokwasów nie hamuje zwykle syntezy bia ka w organizmie, ale powoduje powstanie bia ka o nieprawid owym sk adzie aminokwasowym, co mo e powa nie zaburzaç przebieg szeregu funkcji yciowych. Pewne aminokwasy (8 lub 10) nie są syntetyzowane w organizmie. Oznacza to, że muszą być dostarczone wraz z dietą w odpowiednich ilościach i proporcjach. Brak niezbędnych aminokwasów w diecie powoduje, iż organizm nie może syntetyzować prawidłowego białka, spełniającego określone funkcje w organizmie. Białko o wysokiej wartości biologicznej to takie białko, które charakteryzuje się wysoką strawnością oraz odpowiednią zawartością niezbędnych aminokwasów: kazeina, jaja, białko mięsa oraz ryb, izolat sojowy. Porównajmy syntez bia ka do powstawania trzykolorowej flagi: Tkanina (AS) Strajk lub brak dostawy tkaniny fioletowej Tkanina (AS) yciodajne bia ka Tkanina (NA) AS (aminokwasy syntetyzowane w organizmie) NA (aminokwasy niezb dne) Nieprawid owe bia ko Niezb dne do syntezy yciodajnych bia ek 31

4 Karnityna W warunkach fizjologicznych, karnityna pomaga w przekszta caniu t uszczy na energi wykorzystywanà przez komórki. Dlatego w aênie, jest to stosunkowo wa ny sk adnik od ywczy zw aszcza u zwierzàt aktywnych, nara onych na d ugotrwa y wysi ek fizyczny. Ponadto, u niektórych ras psów (boksery, pinczery, dobermany, cocker spaniele, etc.), obserwuje si powa ne schorzenia serca zwiàzane z niedostatecznà produkcjà karnityny w organizmie. Z kolei, u zwierzàt oty ych podczas terapii odchudzajàcej dochodzi do uwalniania t uszczy z tkanki t uszczowej do krwi. Dodatek karnityny do diety w takiej sytuacji zapobiega odk adaniu si tych t uszczy w wàtrobie (st uszczenie wàtroby). Karnityna należy do aminokwasów syntetyzowanych w organizmie z aminokwasów niezbędnych: lizyny oraz metioniny. Jej dodatek do diety staje się konieczny jedynie w pewnych sytuacjach, gdy organizm z powodu choroby czy innych zaburzeń fizjologicznych, nie syntetyzuje karnityny w ilościach pokrywających zapotrzebowanie organizmu. Podobnie jak inne aminokwasy, karnityna może występować w dwóch różnych formach przestrzennych, określanych jako forma D i L. W przypadku karnityny formą aktywną jest forma L. Organizm uzyskuje potrzebną energię na drodze różnych przemian. U psów i kotów główną drogą metaboliczną są reakcje utleniania (tlen pełni rolę utleniacza) tłuszczy (rodzaj paliwa dla organizmu) w mitochondriach (małe struktury wewnątrz komórki stanowiące centra energetyczne komórki). Jest to miejsce działania karnityny: przenosi ona kwasy tłuszczowe pomiędzy błonami otaczającymi mitochondria. Pomimo, iż organizm sam syntetyzuje karnitynę w wątrobie, dieta jest istotną drogą suplementacji tego aminokwasu. Rośliny zawierają niewielką ilość karnityny, w przeciwieństwie do mięsa (zwłaszcza baranina oraz jagnięcia), w którym znajduje się duża ilość karnityny. Kwasy t uszczowe Mitochondria O2 O2 O2 B ony Karnityna O 2 O2 O2 Energia 32 Wysi ek fizyczny - Rozstrzeƒ serca - Oty oêç

5 Kazeina Inne okreêlenia: kazeinian Dodatek kazeiny dostarcza organizmowi aminokwasów, które wp ywajà na przebieg procesu wzrostu, na wyglàd sierêci, napi cie mi Êni, uk ad immunologiczny, itd. Kazein w wi kszych iloêciach zaleca si stosowaç u zwierzàt wra liwych lub u zwierzàt wymagajàcych specjalnej diety (szczeni ta oraz koci ta przed i po odsadzeniu, zwierz ta o wra liwym przewodzie pokarmowym czy w okresie rekonwalescencji). Ze wzgl du na swój sk ad, kazeina pomaga walczyç z oty oêcià a tak e wzmacnia struktur koêci oraz z bów. Kazeina jest białkiem uzyskiwanym z mleka - to ona nadaje mleku białą barwę. Izolowana jest na drodze koagulacji mleka, podczas której oddzielana jest od pozostałych składników mleka (przykładowo od laktozy, czyli głównego cukru mleka), dzięki czemu zostaje strawiona przez psa czy kota. Stanowi jedno z najbardziej wartościowych źródeł niezbędnych aminokwasów. Kazeinę charakteryzuje bardzo wysoka strawność (ponad 99%). Dostarcza ona dużą ilość niezbędnych dla organizmu aminokwasów. Z tego powodu posiada ona bardzo wysoką wartość biologiczną i jest białkiem referencyjnym w dietetyce. Kazeina występuje jedynie w mleku krowim. Kazeina Przewód pokarmowy Sole mineralne Bia ka o àdek Pofragmentowana kazeina Blisko 100% niezb dnych aminokwasów zostaje wch oni tych Krew Bia ko o bardzo wysokiej wartoêci biologicznej - Wysoka zawartoêç niezb dnych aminokwasów 33

6 Kolagen Kolagen poddany obróbce termicznej, stanowi cenne êród o bia ka. Nie dostarcza jednak organizmowi wszystkich niezb dnych aminokwasów, dlatego w aênie musi byç uzupe niane bia kami z innych êróde (bia e lub czerwone mi so, ryby). Kolagen zawiera du à iloêç hydroksyproliny (aminokwasu, który mo e byç syntetyzowany w organizmie), która jest niezb dna m.in. do wzmocnienia struktur rogowych w organizmie. Kolagen występuje głównie w tkance łącznej oraz kostnej: ścięgna, powięzi, torebki stawowe, chrząstki, substancja międzykomórkowa kości, etc. Surowy kolagen jest bardzo trudno strawny i może być przyczyną biegunki. Po obróbce termicznej staje się jednak źródłem wysoko strawnych białek. W związku z niską zawartością lizyny oraz tryptofanu, kolagen jest białkiem, które nie posiada wszystkich niezbędnych aminokwasów, pokrywających zapotrzebowanie psów ikotów. Jest niekompletnym białkiem, które musi być uzupełnione białkami pochodzącymi z innych źródeł. Gotowane mięso zawiera dużą ilość kolagenu, w przeciwieństwie do ryb (ryby nie potrzebują tkanki podporowej). Przewód pokarmowy Bia ko ryb Kolagen Krew KoÊci Mi Ênie Synteza bia ka w organizmie 34 Cenne êród o aminokwasów, które nie mo e jednak stanowiç jedynego êród a bia ka

7 Bia ka Psy oraz koty, jako zwierz ta mi so erne, potrzebujà odpowiedniej iloêci wysoko wartoêciowego bia ka. Zapotrzebowanie na bia ko zmienia si w zale noêci od stanu fizjologicznego (okres wzrostu, cià a, laktacja, wysi ek fizyczny), a u psów tak e w zale noêci od rasy (psy ras ma ych, Êrednich, du ych oraz olbrzymich). Białko jest cząsteczką o budowie łańcuchowej, zbudowaną z aminokwasów połączonych wiązaniami peptydowymi, których precyzyjna sekwencja determinuje naturę oraz funkcje każdego białka w organizmie. Białka mogą być zarówno pochodzenia roślinnego jak i zwierzęcego; mogą wiązać się także z innymi grupami czy związkami niebiałkowymi tworząc tzw. białka złożone (np. fosfoproteiny, glikoproteiny). Aminokwasy uwalniane w wyniku rozkładu Przewód pokarmowy białek w przewodzie pokarmowym, zostają wchłonięte a następnie wykorzystywane przez organizm do syntezy białek potrzebnych do budowy i odnowy organizmu, transportujących inne cząsteczki i jony (np. hemoglobina przenosząca tlen), pośredniczących wkontaktowaniu się pomiędzy różnymi narządami (hormony), tworzących ochronę immunologiczną organizmu (przeciwciała), itd. Białko występuje zarówno w produktach pochodzenia zwierzęcego (mięso, ryby, jaja), jak i roślinnego. Budowa Odnowa Stopniowe wch anianie aminokwasów Transport Wzajemne kontaktowanie si OdpornoÊç Krew Budowa Odnowa - Uk ad immunologiczny Hormony - Transport 35

8 Tauryna Tauryna stosowana jest jako Êrodek zapobiegawczy oraz terapeutyczny w przypadku bardzo groênego schorzenia serca, jakim jest kardiomiopatia zastoinowa. Schorzenie to znacznie cz Êciej wyst puje u kotów, dlatego te tauryna stanowi niezb dny aminokwas dla tego gatunku. Poza tym tauryna chroni tak e organizm przed dzia aniem wolnych rodników, walczàc ze skutkami starzenia si organizmu. Taurynę odkryto w 1826 roku w żółci bydlęcej (Bos Taurus), stąd wywodzi się nazwa tego aminokwasu. Jest to aminokwas zawierający siarkę; występuje w większości tkanek zwierzęcych a gromadzony jest w mięśniach. Tauryna umożliwia syntezę soli kwasów żółciowych w wątrobie. Reguluje także przepływ jonów wapnia pomiędzy wnętrzem a otoczeniem komórki, przez co wpływa na pracę serca. W końcu, jest także bardzo silnie działającym przeciwutleniaczem. Głównym źródłem naturalnym tauryny jest mięso. Tauryna Utlenianie komórek Skojarzone dzia anie Witamina E C Serce Wolne rodniki + Witamina C C C C + Polifenole = C C C + Tauryna Wiàzanie lub zniszczenie wolnych rodników 36 Zapobieganie oraz terapia schorzeƒ serca - Przeciwutleniacz

9 Tyrozyna Formà aktywnà tyrozyny w organizmie jest forma L. Umo liwia ona funkcjonowanie takich organów, jak tarczyca czy nadnercza. Bardzo wa nà, niedawno poznanà funkcjà, jest tak e wp yw na intensywnoêç barwy w osa (zapobieganie tzw. syndromowi czerwonego w osa). Tyrozyna należy do aminokwasów zawierających w rodniku pierścień aromatyczny (w cząsteczce znajduje się pierścien zbudowany z 6 atomów węgla) i jest aminokwasem niezbędnym dla organizmu. Organizm ma zdolność syntezy tyrozyny z innego, niezbędnego aminokwasu: fenyloalaniny. U człowieka opisano schorzenie o podłożu genetycznym, w którym synteza ta zostaje zahamowana z powodu braku odpowiedniego enzymu. Prowadzi to automatycznie do niedoboru tyrozyny, co objawia się zaburzeniami mantalnymi oraz neurologicznymi, czemu towarzyszy depigmentacja włosa. Tyrozyna, w aktywnej formie L, odgrywa bardzo ważną rolę w organizmie uczestnicząc w produkcji: pochodnych zawierających jod produkowanych przez tarczycę, mediatorów stresu takich, jak adrenalina czy pigmentu pochodzącego z melaniny, który wpływa na barwę włosa. Tyrozyna stanowi część składową 3% białek organizmu. Mleko oraz produkty mleczarskie stanowią bogate źródło tyrozyny. Dość duża ilość tego aminokwasu znajduje się także w ryżu. L-tyrozyna Feomelanina + Eumelanina Czerwono- ó te w osy Bràzowo-czarne w osy Barwa w osa (uwarunkowana genetycznie) Zapobieganie odbarwieniu w osa - Funkcjonowanie tarczycy oraz nadnerczy 37