SPIS TREŒCI. Wprowadzenie. Wykaz skrótów. Rozdzia³ I. Przyjêcie pracownika do pracy

Transkrypt

1 TM

2 SPIS TREŒCI Strona Numer Wprowadzenie Wykaz skrótów Rozdzia³ I. Przyjêcie pracownika do pracy Katalog danych osobowych uregulowania prawne Wstêpne badania lekarskie Przyjêcie pracownika do pracy sposób postêpowania Rozdzia³ II. Strony stosunku pracy Pracodawca Pracownik Rozdzia³ III. Umowa o pracê Umowa o pracê Umowa o pracê na okres próbny Umowa o pracê na czas okreœlony Umowa o pracê na zastêpstwo Umowa na czas wykonania okreœlonej pracy Umowa o pracê na czas nieokreœlony Rozdzia³ IV. Pozosta³e formy œwiadczenia pracy Kodeksowe Cywilnoprawne Elastyczne formy pracy Rozdzia³ V. Obowi¹zki pracodawcy Zakres obowi¹zków pracodawcy zagadnienia ogólne Katalog obowi¹zków pracodawcy Regulamin pracy Zapewnienie bhp

3 SPIS TREŒCI Strona Numer 295 Rozdzia³ VI. Obowi¹zki pracownika Obowi¹zek wykonywania pracy Szczegó³owe obowi¹zki pracownika Rozdzia³ VII. Odpowiedzialnoœæ w stosunkach pracy Odpowiedzialnoœæ porz¹dkowa pracownika Odpowiedzialnoœæ materialna pracownika Odpowiedzialnoœæ pracodawcy Rozdzia³ VIII. Wynagrodzenie za pracê Ogólna charakterystyka wynagrodzenia za pracê Sk³adniki wynagrodzenia za pracê Ustalanie warunków wynagrodzenia za pracê Ochrona wynagrodzenia za pracê Wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy Wynagrodzenie za pracê wadliw¹ Inne œwiadczenia zwi¹zane z prac¹ Odszkodowania przys³uguj¹ce pracownikom Roszczenia o wynagrodzenie za pracê Rola organów Pañstwowej Inspekcji Pracy w zakresie realizacji prawa do wynagrodzenia za pracê Dochodzenie roszczeñ w postêpowaniu pojednawczym S¹dowe dochodzenie roszczeñ o wynagrodzenie za pracê Przedawnienie roszczeñ o wynagrodzenie za pracê Rozdzia³ IX. Czas pracy Zagadnienia ogólne Przepisy o czasie pracy Kluczowe pojêcia dotycz¹ce czasu pracy Okresy niewykonywania pracy wliczane do czasu pracy Okresy niewliczane do czasu pracy Okresy odpoczynku od pracy Systemy czasu pracy Praca w godzinach nadliczbowych Praca w nocy Praca w dni wolne od pracy Szczególne regulacje czasu pracy wybranych grup zawodowych Kumulacja zatrudnienia a czas pracy Tryb wprowadzania i zmiany systemów oraz rozk³adów czasu pracy Planowanie i rozliczanie czasu pracy Ewidencja czasu pracy Naruszenie przepisów o czasie pracy Rozdzia³ X. Urlopy pracownicze Urlop wypoczynkowy Urlop bezp³atny Urlopy szkoleniowe Urlopy okolicznoœciowe comiesiêczna aktualizacja na

4 SPIS TREŒCI Strona Numer 709 Rozdzia³ XI. Uprawnienia pracownika-rodzica Ochrona stosunku pracy w okresie ci¹ y Urlop macierzyñski Urlop wychowawczy Pozosta³e uprawnienia pracownicze zwi¹zane z rodzicielstwem Zasi³ek opiekuñczy Rozdzia³ XII. Zatrudnianie pracowników m³odocianych Zagadnienia wstêpne Wiek pracowników m³odocianych Zawarcie umowy o pracê w celu przygotowania zawodowego Rozwi¹zanie umowy o pracê w celu przygotowania zawodowego Obowi¹zki zwi¹zane z zatrudnieniem pracowników m³odocianych Korzyœci dla pracodawcy zatrudniaj¹cego pracownika m³odocianego Praktyki absolwenckie Rozdzia³ XIII. Zatrudnianie pracowników niepe³nosprawnych Zagadnienia ogólne Stopnie niepe³nosprawnoœci a ca³kowita b¹dÿ czêœciowa niezdolnoœæ do pracy Rehabilitacja i uprawnienia przys³uguj¹ce pracownikom niepe³nosprawnym Chroniony rynek pracy Otwarty rynek pracy Pañstwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepe³nosprawnych Spo³eczne rady do spraw osób niepe³nosprawnych Rozdzia³ XIV. Zatrudnianie i aktywizacja osób bezrobotnych Pojêcie bezrobotnego Œrodki aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych Instrumenty wspieraj¹ce zatrudnianie osób bezrobotnych Szczególne instrumenty wspieraj¹ce zatrudnianie i aktywizacjê zawodow¹ bezrobotnych nale ¹cych do grup szczególnego ryzyka Dofinansowanie podjêcia dzia³alnoœci gospodarczej jako instrument wspierania samozatrudnienia osób bezrobotnych Zasi³ek dla bezrobotnych jako zastêpcza forma wspierania osób bezrobotnych Uprawnienia przys³uguj¹ce pracodawcom w zwi¹zku z zatrudnianiem osób bezrobotnych Uwagi koñcowe Rozdzia³ XV. Zmiana treœci stosunku pracy Porozumienie zmieniaj¹ce Wypowiedzenie zmieniaj¹ce Czasowe powierzenie pracownikowi innej pracy Rozdzia³ XVI. Ustanie umowy o pracê Wprowadzenie Rozwi¹zanie umowy o pracê zagadnienia ogólne Rozwi¹zanie umowy o pracê na mocy porozumienia stron

5 SPIS TREŒCI Strona Numer Rozwi¹zanie umów terminowych Wypowiedzenie umowy o pracê Procedura zwolnieñ grupowych Rozwi¹zanie stosunku pracy bez wypowiedzenia Wygaœniêcie stosunku pracy Uprawnienia towarzysz¹ce ustaniu umowy o pracê Œwiadectwo pracy Rozdzia³ XVII. Rozwi¹zywanie indywidualnych sporów ze stosunku pracy Zagadnienia ogólne Terminy do dochodzenia roszczeñ w sprawach z zakresu prawa pracy Wykonalnoœæ orzeczeñ z zakresu prawa pracy Zaskar anie orzeczeñ Skarga na przewlek³oœæ postêpowania Skarga o stwierdzenie niezgodnoœci z prawem prawomocnego orzeczenia Rozdzia³ XVIII. Zbiorowe prawo pracy Uk³ady zbiorowe pracy Zwi¹zek zawodowy u pracodawcy Rady pracowników Rozdzia³ XIX. Wypadki przy pracy i choroby zawodowe ubezpieczenie wypadkowe Ustawa wypadkowa nowe przepisy Choroby zawodowe Wypadki i choroby zawodowe powsta³e w szczególnych okolicznoœciach Aneks Indeks rzeczowy

6 WPROWADZENIE Oddajemy do Pañstwa r¹k kolejn¹ edycjê praktycznego poradnika z zakresu prawa pracy z serii Meritum. Jest to pozycja wyj¹tkowa na rynku wydawniczym. Jej walory wysoko ocenili Czytelnicy edycji z poprzednich lat: Niew¹tpliw¹ zalet¹ tej publikacji jest wyczerpuj¹ce ujêcie tematu obejmuj¹ce ca³oœæ instytucji prawa pracy, poczynaj¹c od momentu przyjêcia pracownika do pracy na ustaniu stosunku pracy koñcz¹c. W sposób przystêpny przedstawione zosta³y zasady funkcjonowania przepisów prawa pracy w praktyce. Omówiono zatem sposoby nawi¹zania stosunku pracy, rodzaje umów o pracê, elastyczne formy zatrudnienia, uprawnienia i obowi¹zki pracodawcy i pracownika w procesie pracy, rozwi¹zanie stosunku pracy, problematykê zbiorowego prawa pracy. Zaprezentowane zosta³y równie pozapracownicze podstawy zatrudniania osób wykonuj¹cych pracê. Rozszerzony zosta³ rozdzia³ poœwiêcony tematyce czasu pracy. Omówiono zagadnienia dotycz¹ce czasu pracy wybranych grup zawodowych. Zaprezentowano ponadto wybór aktualnego orzecznictwa Europejskiego Trybuna³u Sprawiedliwoœci w sprawach pracowniczych wraz z omówieniem stanu faktycznego i wskazaniem konsekwencji dla polskiego ustawodawstwa pracy, niepublikowane tezy wyroków S¹du Najwy szego i Trybuna³u Konstytucyjnego. Czytelnik mo e zapoznaæ siê z bie ¹cym stanowiskiem Ministerstwa Pracy i Polityki Spo³ecznej, Pañstwowej Inspekcji Pracy wyjaœniaj¹cym zagadnienia kontrowersyjne budz¹ce w¹tpliwoœci w praktyce. Celem publikacji jest u³atwienie pracodawcom, pracownikom, s³u bom personalnym oraz prawnikom zajmuj¹cym siê na co dzieñ prawem pracy korzystania i stosowania tych przepisów w praktyce. S³u ¹ temu g³ównie: wyczerpuj¹ce ujêcie tematu publikacja obejmuje ca³oœæ zagadnieñ dotycz¹cych nawi¹zania, trwania, ustania stosunku pracy i zwi¹zanych z tym praw i obowi¹zków stron stosunku pracy, uk³ad treœci podzielony na niewielkie, zwiêz³e fragmenty, zamieszczane na marginesach numery, które wskazuj¹ wa ne pojêcie wraz z jego objaœnieniem, rozbudowany system wewnêtrznych odes³añ w tekœcie, umo liwiaj¹cy w prosty i szybki sposób odszukanie interesuj¹cego zagadnienia, które pojawi³o siê ju w innym miejscu publikacji; dziêki temu unikniêto te zbêdnych powtórzeñ i rozpraszaj¹cych dygresji, wyraÿnie wyodrêbnione w tekœcie przyk³ady, uwypuklenie najistotniejszych kwestii przez zaznaczenie ich ramk¹ i has³em WA NE, liczne schematy i tablice pozwalaj¹ce na usystematyzowanie przedstawionych informacji, 9

7 zamieszczane do praktycznego wykorzystania wzory umów i pism ze wskazaniem sposobu ich prawid³owego wype³niania, czytelne podsumowanie omawianego tematu przez podanie zastosowanej podstawy prawnej, reprezentatywnego orzecznictwa z przytoczeniem tezy wyroku oraz wykazu istotnych pozycji literatury przedmiotu, szczegó³owy i wyczerpuj¹cy indeks rzeczowy z odniesieniami do numerów na marginesie tekstu, aneks zawieraj¹cy aktualne wskaÿniki i stawki ujête w tabelach, przyjazna dla Czytelnika szata graficzna, zak³adki. Autorami publikacji s¹ specjaliœci z zakresu prawa pracy, szkoleniowcy, praktycy. Meritum Prawo Pracy jest publikacj¹ otwart¹ na bie ¹co aktualizowan¹. Umo liwia to nowoczesna formu³a opracowania przewiduj¹ca miesiêczne aktualizacje w formie elektronicznej przez ca³y rok. W materia³ach aktualizacyjnych znajd¹ siê elementy formu³y dzie³a podstawowego, co u³atwi ich praktyczne wykorzystywanie (m.in. system numerów na marginesach, wewnêtrzne odes³ania w tekœcie, umo liwiaj¹ce szybkie dotarcie do interesuj¹cego zagadnienia itp.). Mamy nadziejê, e doceni¹ Pañstwo wszystkie walory tej publikacji i stanie siê ona niezast¹pion¹ pomoc¹ w codziennej pracy. Warszawa, styczeñ 2012 r. WPROWADZENIE Zespó³ redakcyjny

8 WYKAZ SKRÓTÓW 1. ród³a prawa k.c. ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z póÿn. zm.) k.p.c. ustawa z 17 listopada 1964 r. Kodeks postêpowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz.296 z póÿn. zm.) k.p. ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z póÿn. zm.) k.h. rozporz¹dzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27 czerwca 1934 r. Kodeks handlowy (Dz. U. Nr 57, poz. 502 z póÿn. zm.) k.s.h. ustawa z 15 wrzeœnia 2000 r. Kodeks spó³ek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz z póÿn. zm.) p.p.m. ustawa z 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne miêdzynarodowe (Dz. U. Nr 80, poz. 432) TFUE Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE C 83 z , s. 47) u.c.p.k. ustawa z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz. U. Nr 92, poz. 879 z póÿn. zm.) u.m.w.p. ustawa z 10 paÿdziernika 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracê (Dz. U. Nr 200, poz z póÿn. zm.) u.p.d.o.f. ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z póÿn. zm.) u.p.z. ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn. Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z póÿn. zm.) u.r.z.s. ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i spo³ecznej oraz zatrudnianiu osób niepe³nosprawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 z póÿn. zm.) u.s.c. ustawa z 21 listopada 2008 r. o s³u bie cywilnej (Dz. U. Nr 227, poz z póÿn. zm.) u.t.d. ustawa z 6 wrzeœnia 2001 r. o transporcie drogowym (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874 z póÿn. zm.) u.z.z. ustawa z 23 maja 1991 r. o zwi¹zkach zawodowych (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 z póÿn. zm.) 2. Organy orzekaj¹ce ETS Europejski Trybuna³ Sprawiedliwoœci NSA Naczelny S¹d Administracyjny s.apel. s¹d apelacyjny SN S¹d Najwy szy TK Trybuna³ Konstytucyjny 3. Publikatory Dz. U. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej Dz. Urz. Dziennik Urzêdowy M.P. Monitor Polski Dziennik Urzêdowy Rzeczypospolitej Polskiej 11

9 WYKAZ SKRÓTÓW WYKAZ SKRÓTÓW 4. Czasopisma GP Gazeta Prawnicza KPP Kwartalnik Prawa Prywatnego Mon.Prawn. Monitor Prawniczy M.P.Pr. Monitor Prawa Pracy NP Nowe Prawo OSN Orzecznictwo S¹du Najwy szego OSNCP Orzecznictwo S¹du Najwy szego. Izba Cywilna, Pracy i Ubezpieczeñ Spo- ³ecznych OSNP Orzecznictwo S¹du Najwy szego. Izba Pracy, Ubezpieczeñ Spo³ecznych i Spraw Publicznych OSP Orzecznictwo S¹dów Polskich OTK Orzecznictwo Trybuna³u Konstytucyjnego Pal. Palestra PiP Pañstwo i Prawo PiZS Praca i Zabezpieczenie Spo³eczne Pr.Pracy Prawo Pracy Prz.Pod. Przegl¹d Podatkowy PS Przegl¹d S¹dowy PUG Przegl¹d Ustawodawstwa Gospodarczego PUSiG Przegl¹d Ustawodawstwa Spo³ecznego i Gospodarczego Rej. Rejent S³.Prac. S³u ba Pracownicza Wok. Wokanda 5. Inne ABW art. AW BOR bhp CBA cyt. cz. ds. EOG FUS GUS IPiSS lit. MPiPS Agencja Bezpieczñstwa Wewnêtrznego artyku³ Agencja Wywiadu Biuro Ochrony Rz¹du bezpieczeñstwo i higiena pracy Centralne Biuro Antykorupcyjne cytat, cytowane (a,y) czêœæ do spraw Europejski Obszar Gospodarczy Fundusz Ubezpieczeñ Spo³ecznych G³ówny Urz¹d Statystyczny Instytut Pracy i Spraw Socjalnych litera Minister Pracy i Polityki Spo³ecznej 12 comiesiêczna aktualizacja na

10 WYKAZ SKRÓTÓW WYKAZ SKRÓTÓW MZ Ministerstwo Zdrowia n. nastêpna (e,y) NFZ Narodowy Fundusz Zdrowia niepubl. niepublikowany nin. niniejszy np. na przyk³ad nr numer orz. orzeczenie PE Parlament Europejski PFRON Pañstwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepe³nosprawnych PIP Pañstwowa Inspekcja Pracy pkt punkt por. porównaj post. postanowienie poz. pozycja ppkt podpunkt p.u.p. powiatowy urz¹d pracy r. rok RM Rada Ministrów rozp. rozporz¹dzenie s. strona tj. to jest tekst jedn. tekst jednolity tzn. to znaczy uchw. uchwa³a ust. ustêp w zw. w zwi¹zku ww. wy ej wymienione (a,y) wyr. wyrok z póÿn. zm. z póÿniejszymi zmianami zarz. zarz¹dzenie zd. zdanie zm. zmiana (y) zob. zobacz zoz zak³ad opieki zdrowotnej z.o.z. zak³adowa organizacja zwi¹zkowa ZUS Zak³ad Ubezpieczeñ Spo³ecznych

11

12 ROZDZIA I Przyjêcie pracownika do pracy Magdalena Stojek-Siwiñska SPIS TREŒCI 1. Katalog danych osobowych uregulowania prawne... 1 A. Katalog danych, których mo na ¹daæ od kandydata na pracownika... 2 B. Dane osobowe, których mo na ¹daæ od osoby zatrudnionej... 4 C. Konsekwencje w przypadku naruszenia przepisu Wstêpne badania lekarskie Przyjêcie pracownika do pracy sposób postêpowania... 8 A. Obowi¹zki pracodawcy wobec urzêdów... 9 a. Zg³oszenie pracownika do ZUS oraz inne obowi¹zki b. Sk³adki na Fundusz Emerytur Pomostowych c. Rozliczenia z urzêdem skarbowym d. Zg³oszenie do Pañstwowej Inspekcji Pracy i Pañstwowej Inspekcji Sanitarnej e. Poinformowanie komornika... 13

13 PRZYJÊCIE PRACOWNIKA DO PRACY 1. KATALOG DANYCH OSOBOWYCH UREGULOWANIA PRAWNE 1 2 PRZYJÊCIE PRACOWNIKA DO PRACY 1. Katalog danych osobowych uregulowania prawne 1 Kwestiê dostêpu pracodawcy do danych osobowych kandydata do pracy i pracownika rozstrzyga jednoznacznie przepis art k.p. Jest on zarazem ustawow¹ podstaw¹ do ¹dania od osoby ubiegaj¹cej siê o pracê, a póÿniej od pracownika ujawnienia danych zwi¹zanych z zatrudnieniem. Przepis ten realizuje normê wynikaj¹c¹ z Konstytucji RP, gdzie w art. 51 ust. 1 mowa jest o tym, e nikt nie mo e byæ obowi¹zany inaczej ni na podstawie odrêbnej ustawy do ujawniania informacji dotycz¹cych jego osoby. W art k.p. okreœlono: w 1tego przepisu zakres danych, których mo na ¹daæ od kandydata do pracy; w 2tego przepisu katalog danych, których mo na wymagaæ od pracownika. Istota tego przepisu (art k.p.) polega przede wszystkim na tym, e pracodawca ma ograniczone prawo w zakresie zbierania informacji, tak o kandydacie do pracy, jak i o pracowniku. WA NE! Kandydat i pracownik maj¹ prawo do odmowy udzielania informacji niezawartych w ww. przepisie. Mog¹ za to takie informacje ujawniaæ dobrowolnie. A. Katalog danych, których mo na ¹daæ od kandydata na pracownika 2 Na podstawie art k.p. pracodawca ma prawo ¹daæ od kandydata do pracy tylko danych wymienionych w tym przepisie. W zwi¹zku z tym od osoby ubiegaj¹cej siê o zatrudnienie mo na ¹daæ podania nastêpuj¹cych danych osobowych: 1) imienia (imion) i nazwiska; 2) imion rodziców; 3) daty urodzenia; 4) miejsca zamieszkania (adresu do korespondencji); 5) wykszta³cenia; 6) przebiegu dotychczasowego zatrudnienia. Powy sze dane nale y uznaæ za niezbêdne do rzetelnego przeprowadzenia przez pracodawcê procesu naboru pracowników. Rozporz¹dzenie z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach zwi¹zanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz. U. Nr 62, poz. 286 z póÿn. zm.) precyzuje ponadto, e wymienione dane mog¹ zostaæ ujawnione w dokumentach, których pracodawca mo e wymagaæ od osoby ubiegaj¹cej siê o zatrudnienie, a mianowicie s¹ to: wype³niony kwestionariusz osobowy dla osoby ubiegaj¹cej sie o zatrudnienie; œwiadectwa pracy z poprzednich miejsc zatrudnienia lub inne dokumenty potwierdzaj¹ce okresy zatrudnienia, obejmuj¹ce okresy pracy przypadaj¹ce w roku kalendarzowym, w którym pracownik ubiega siê o zatrudnienie; dokumenty potwierdzaj¹ce kwalifikacje zawodowe, wymagane do wykonywania oferowanej pracy; 16 comiesiêczna aktualizacja na

14 1. KATALOG DANYCH OSOBOWYCH UREGULOWANIA PRAWNE 2 orzeczenie lekarskie stwierdzaj¹ce brak przeciwwskazañ do pracy na okreœlonym stanowisku; inne dokumenty, je eli obowi¹zek ich przed³o enia wynika z odrêbnych przepisów; w przypadku osoby ubiegaj¹cej siê o zatrudnienie w celu przygotowania zawodowego œwiadectwo ukoñczenia gimnazjum. Zakres danych osobowych zawartych w pomocniczych wzorach kwestionariusza osobowego dla kandydata do pracy oraz kwestionariusza osobowego dla pracownika stanowi¹cych za³¹czniki do rozporz¹dzenia z 28 maja 1996 r. jest tym samym zgodny z przepisami art k.p., który dokonuje podzia³u danych osobowych na dane pozyskiwane od osoby ubiegaj¹cej siê o zatrudnienie oraz od pracownika, czyli osoby, z któr¹ nawi¹zany zosta³ stosunek pracy. Osoba ubiegaj¹ca siê o zatrudnienie nie musi do³¹czaæ do kwestionariusza osobowego niezbêdnej liczby fotografii. Nie ma równie obowi¹zku odbierania od kandydata na pracownika informacji o pozostawaniu lub niepozostawaniu w rejestrze bezrobotnych, któr¹ sk³ada³ w kwestionariuszu osobowym dla osoby ubiegaj¹cej siê o zatrudnienie. WA NE! Pracodawca nie musi: informowaæ urzêdu pracy o wolnych miejscach zatrudnienia, uzyskiwaæ od kandydata do pracy informacji o pozostawaniu lub niepozostawaniu w rejestrze bezrobotnych, powiadamiaæ urzêdu pracy o zatrudnieniu osoby zarejestrowanej jako bezrobotna. Udostêpnienie pracodawcy danych osobowych nastêpuje w formie oœwiadczenia osoby, której dane dotycz¹. Oœwiadczenie kandydata na pracownika mo e mieæ formê yciorysu zawodowego, listu motywacyjnego, jak równie kwestionariusza osobowego, pod warunkiem jednak e wymienione dokumenty zawieraj¹ dane prawnie dopuszczalne do ich ujawnienia i zosta³y przekazane z w³asnej inicjatywy osoby ubiegaj¹cej siê o zatrudnienie. Je eli pracodawca ma w¹tpliwoœci co do prawdziwoœci takiego oœwiadczenia, to ma prawo ¹daæ udokumentowania ww. danych osobowych przez okazanie mu œwiadectw pracy z poprzednich miejsc, dyplomów ukoñczenia szkó³ itp. WA NE! Pracodawca ma prawo wymagaæ przed³o enia orygina³ów tych dokumentów, ale tylko do wgl¹du lub w celu sporz¹dzenia ich kopii, odpisów. Pracodawca mo e równie ¹daæ podania innych danych osobowych, je eli obowi¹zek ich podania wynika z odrêbnych przepisów. Ma wiêc prawo do uzyskania informacji o osobie, której dane zgromadzono w Krajowym Rejestrze Karnym, jednak tylko w zakresie niezbêdnym do zatrudnienia pracownika, co do którego z przepisów ustawy wynika wymóg: niekaralnoœci; korzystania z pe³ni praw publicznych; ustalenia uprawnienia do zajmowania okreœlonego stanowiska, wykonywania okreœlonego zawodu lub prowadzenia okreœlonej dzia³alnoœci gospodarczej (art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym). Przyk³adem jest informacja o niekaralnoœci w przypadku osoby ubiegaj¹cej siê o pracê w s³u bie cywilnej (art. 4 pkt 3 ustawy o s³u bie cywilnej stanowi, e w s³u bie cywilnej mo e byæ zatrudniona osoba, która nie by³a skazana prawomocnym wyrokiem za przestêpstwo pope³nione umyœlnie lub za umyœlne przestêpstwo skarbowe). Dopuszczalne jest uzyskiwanie takiej informacji od samego pracownika. W sytuacji gdy to pracodawca sam wystêpuje do Krajowego Rejestru Karnego (KRK) z wnioskiem o wydanie zaœwiadczenia o niekaralnoœci kandydata do pracy, wówczas jest to weryfikowane. Je eli zostanie uznane, e wniosek pracodawcy jest nieuzasadniony, KRK odmówi 17

15 4 PRZYJÊCIE PRACOWNIKA DO PRACY wydania zaœwiadczenia. Nie mo e zaœ odmówiæ wydania tego dokumentu, gdy wyst¹pi o niego sam zainteresowany, czyli osoba ubiegaj¹ca siê o zatrudnienie. WA NE! Zaœwiadczenie z Krajowego Rejestru Karnego potwierdza jedynie, e dana osoba figuruje w rejestrze wœród osób skazanych, ale nie okreœla, za jakie przestêpstwo zosta³a skazana. W zakresie nieuregulowanym w Kodeksie pracy art odsy³a do przepisów o ochronie danych osobowych, które nale y rozumieæ g³ównie jako odes³anie do ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych. Zgodnie z t¹ regulacj¹, przetwarzanie danych jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy spe³niona jest choæby jedna z nastêpuj¹cych przes³anek: osoba, której dane dotycz¹, wyrazi na to zgodê, chyba e chodzi o usuniêcie dotycz¹cych jej danych; jest to niezbêdne dla zrealizowania uprawnienia lub spe³nienia obowi¹zku wynikaj¹cego z przepisu prawa; jest to konieczne do realizacji umowy, gdy osoba, której dane dotycz¹, jest jej stron¹ lub gdy jest to niezbêdne do podjêcia dzia³añ przed zawarciem umowy na ¹danie osoby, której dane dotycz¹; jest niezbêdne do wykonania okreœlonych prawem zadañ realizowanych dla dobra publicznego; jest to niezbêdne dla wype³nienia prawnie usprawiedliwionych celów realizowanych przez administratorów danych albo odbiorców danych, a przetwarzanie nie narusza praw i wolnoœci osoby, której dane dotycz¹. Przetwarzanie danych zaœ oznacza jakiekolwiek operacje wykonywane na danych osobowych, takie jak zbieranie, utrwalanie, przechowywanie, opracowywanie, zmienianie, udostêpnianie i usuwanie, a zw³aszcza te, które wykonuje siê w systemach informatycznych. W zwi¹zku z tym pracodawca nie mo e ¹daæ od kandydatów do pracy innych danych ni wymienione w art k.p., chyba e osoba, której dane dotycz¹, wyrazi zgodê na piœmie na ich udostêpnienie. B. Dane osobowe, których mo na ¹daæ od osoby zatrudnionej 4 Po zakoñczeniu procesu naboru pracodawca mo e ¹daæ od osoby ju zatrudnionej innych, oprócz danych, które pozyska³ podczas ubiegania siê przez ni¹ o zatrudnienie, czyli: imiê (imiona) i nazwisko pracownika, imiona jego rodziców, datê urodzenia, miejsce zamieszkania (adres do korespondencji), wykszta³cenie, przebieg dotychczasowego zatrudnienia. Ponadto pracodawca ma prawo ¹daæ od pracownika podania: numeru PESEL, imion i nazwisk oraz dat urodzenia dzieci pracownika, o ile podanie takich danych jest konieczne ze wzglêdu na korzystanie ze szczególnych uprawnieñ przewidzianych w prawie pracy, np. dwa dni zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia dla pracownika opiekuj¹cego siê dzieckiem do lat 14; wiêcej zob. nr 959 i n., innych danych, o ile obowi¹zek ich podania wynika z odrêbnych przepisów. 18 comiesiêczna aktualizacja na