SPOŁECZNA D R I W O N A B I A Ł O M A Z U R

Transkrypt

1 EKONOMIA SPOŁECZNA D R I W O N A B I A Ł O M A Z U R 1

2 TREŚĆ ZAJĘĆ Na zajęciach: poznamy nastawienie różnych szkół ekonomii do spraw społecznych, nauczymy się pojęć, które wykształcony ekonomista powinien znać, dowiemy się, jakimi problemami społecznymi zajmują się obecnie ekonomiści, zajrzymy w głąb siebie dzięki ekonomii behawioralnej. Na zajęciach będziemy rozmawiać o sprawach, które mają związek z polityką ale na czas zajęć powstrzymujemy nasze własne emocje polityczne. Zajęcia nie są po to, żeby kogoś do czegoś namówić, ale po to, żeby dowiedzieć się ważnych rzeczy o współczesnym świecie. Zaliczenie: test na ostatnich zajęciach (ze znajomości pojęć). Dodatkowe punkty za obecność. Alternatywnie: opracowanie hasła do Wikipedii, na wcześniej ustalony temat związany z zagadnieniami omawianymi na zajęciach. Po wykładach materiały będą umieszczane na iwonabialomazur.com. 2

3 NAZWA PRZEDMIOTU Ekonomia społeczna (social economics) lub socjoekonomika (socio-economics) specjalność naukowa. Jest na pograniczu ekonomii, socjologii, historii i kulturoznawstwa. Gospodarka społeczna (social economy) system, który ma wspierać osoby zagrożone wykluczeniem społecznym. Według konstytucji, podstawą ustroju gospodarczego Polski jest społeczna gospodarka rynkowa. W tym znaczeniu społeczna gospodarka rynkowa ma jeszcze inne znaczenie: jest ustrojem gospodarczym. 3

4 S Z K O Ł Y E K O N O M I I I I C H N A S T A W I E N I E D O S P R A W S P O Ł E C Z N Y C H D R I W O N A B I A Ł O M A Z U R 4

5 LIBERALIZM GOSPODARCZY, LESEFERYZM Leseferyzm (z francuskiego laissez faire pozwólcie czynić ) pogląd mówiący, że państwo powinno być nocnym stróżem. Nie powinno się angażować w gospodarkę. Argumenty zwolenników: skuteczność rynku jest udowodniona historiami niektórych obszarów, np. Singapur, Hongkong, Stany Zjednoczone przed wielkim kryzysem, rządy są rozrzutne i nieodpowiedzialne, wolny handel zapewnia najlepsze wykorzystanie możliwości człowieka, własność jest święta i nikt nie ma prawa w nią ingerować. 5

6 KEYNESIZM Keynesizm (od Johna Maynarda Keynesa, ekonomisty, twórcy tego poglądu) pogląd mówiący, że wolny rynek jest dobry, ale w czasach kryzysu gospodarka zbyt wolno się dostosowuje, i państwo powinno jej pomóc. Pomoc państwa ma polegać na wydatkach publicznych w okresach kryzysu. W dobrych okresach państwo powinno spłacać kredyty zaciągnięte w czasach kryzysu. Argumenty zwolenników: nie można być niewrażliwym na cierpienia ludzi podczas kryzysu, skoro wolny rynek doprowadził do kryzysu, to nie należy mu pozostawiać wyjścia z kryzysu, większe zaangażowanie państwa może stymulować te obszary, które na to zasługują (np. wspierać infrastrukturę). 6

7 SOCJALIZM Socjalizm doktryna, według której gospodarka powinna być poddana społecznej kontroli. Środki produkcji powinny należeć do pracowników lub do całego społeczeństwa. Upaństwowienie środków produkcji wielokrotnie doprowadziło do katastrofy gospodarczej. Dlatego część zwolenników socjalizmu postuluje nie centralne planowanie, a tzw. zdecentralizowaną gospodarkę planową. Dziś popularną odmianą jest tzw. socjalizm rynkowy, który łączy własność publiczną z mechanizmami rynkowymi. Argumenty jego zwolenników: przykład m.in. Chin pokazuje, że mieszanka własności publicznej z mechanizmami rynkowymi może odnieść sukces, współczesne państwa stać na to, żeby dbać o słabszych. 7

8 KOMUNIZM Komunizm ideologia, według której własność prywatna jest przyczyną nierówności, które są niesprawiedliwe. Komunizm jest ideologią polityczną i ekonomiczną, ale potocznie nazywa się nim też ustrój polityczny. Szerzenie komunizmu jest zabronione przez Konstytucję. Współczesny komunizm dzieli się na dwa nurty: marksistowski i anarchistyczny. Wiąże się z anarchizmem i syndykalizmem. Argumenty zwolenników: nierówności powodują ucisk i wyzysk społeczny, właściciele kapitału rentierzy stanowią klasę próżniaczą. 8

9 TRZY ŚWIATY Pierwszy: kraje kapitalistyczne Drugi: byłe kraje bloku wschodniego Trzeci ( trzeci świat ): byłe kolonie, biedne kraje Dziś ten podział się zaciera, choć wciąż często jest używane pojęcie trzeciego świata. Częściej używany jest podział na kraje rozwinięte (developed countries) i rozwijające się (developing countries). W biznesie, zwłaszcza w finansach, stosuje się też podział na rynki rozwinięte (developed markets), rynki wschodzące (emerging markets) i rynki graniczne (frontier markets). Czasami mówi się też o globalnym Południu i globalnej Północy. 9

10 SPÓJNOŚĆ SPOŁECZNA Spójność społeczna cecha grupy ludzi, która sprawia, że ta grupa w określonych warunkach może zachowywać się jak jednostka. Składa się z trzech elementów: kapitał społeczny, inkluzja społeczna (nie wyklucza się członków grupy z powodu jakiejś cechy), mobilność społeczna (mobilność nie w przestrzeni, a w strukturze społecznej). Niektórzy zwracają uwagę, że rządy powinny dbać o spójność społeczną, bo w przeciwnym wypadku dojdzie do niestabilności społecznej, napięć społecznych. Spójnością społeczną przejmuje się zwykle lewica, choć czasami także prawica np. ostrożnie podchodząc do imigracji. 10

11 KAPITAŁ SPOŁECZNY Kapitał społeczny kapitał (czyli coś, co ułatwia produkcję) wynikający z więzi społecznych, m.in. wzajemnego zaufania i zdolności do wchodzenia w relacje. Niektórzy utrzymują, że problemy biednych państw biorą się nie z braku środków produkcji (które w obecnych czasach z łatwością mogłyby do tych krajów napłynąć), a z braku kapitału społecznego. Jest czymś innym niż kapitał ludzki. Kapitał ludzki należy do poszczególnych osób. Jest też czymś innym niż kapitał kulturowy, na który składają się m.in.: dobre maniery, zdolności językowe, posiadane dobra kulturowe (np. sztuka). Kapitał kulturowy jest młodym pojęciem. 11

12 WSPÓŁCZYNNIK GINIEGO Współczynnik Giniego (Gini coefficient) miara statystyczna, która mówi o koncentracji rozkładu. Im bardziej równomierny jest rozkład, tym niższa wartość tego współczynnika. Jego wartość wynosi między 0 a 1. W ekonomii jest używany do opisania rozwarstwienia społecznego. 12