Roczne sprawozdanie Rady dotyczące dostępu do dokumentów

Transkrypt

1 ISSN QC-AF PL-C PL DOI /18683 Roczne sprawozdanie Rady dotyczące dostępu do dokumentów SPRAWOZDANIA SEKRETARIAT GENERALNY RADY SEKRETARIAT GENERALNY RADY DG F DGF-Création graphique 026/2010 RS 27/2010 KWIECIEŃ 2010

2 Roczne sprawozdanie Rady dotyczące dostępu do dokumentów KWIECIEŃ 2010

3 Uwaga Niniejsza broszura jest publikacją Sekretariatu Generalnego Rady i służy wyłącznie do celów informacyjnych. Informacje o Radzie Europejskiej i Radzie Unii Europejskiej można znaleźć na następujących stronach: Informacji udziela też Sekcja Informacji Publicznej przy Sekretariacie Generalnym Rady pod adresem: Rue de la Loi 175 B-1048 Bruxelles tel.: +32 (0) faks: +32 (0) strona internetowa: Oprócz tego wiele informacji o Unii Europejskiej jest dostępnych w Internecie na portalu Europa ( Dane katalogowe znajdują się na końcu publikacji. Luksemburg, Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2010 ISBN DOI /18683 QC-AF PL-C Unia Europejska 2010 Printed in Belgium

4 Niniejsza publikacja zawiera roczne sprawozdanie Rady z wykonania rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów w roku W sprawozdaniu tym przyjętym przez Radę w kwietniu 2010 r. przedstawiono regulacyjne, administracyjne i praktyczne dostosowania dokonane przez Radę z myślą o przestrzeganiu przepisów rozporządzenia (WE) nr 1049/2001. W sprawozdaniu zawarto również informacje na temat publicznego rejestru dokumentów Rady oraz dane statystyczne dotyczące publicznego dostępu do dokumentów. Dodatkowo w dokumencie tym wskazano główne wydarzenia w ósmym roku stosowania odnośnego rozporządzenia i dokonano przeglądu skarg skierowanych w roku 2009 do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich oraz orzeczeń wydanych w tym roku przez sądy Wspólnoty na mocy rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 w sprawach dotyczących dostępu do dokumentów Rady. Dodatkowe informacje (i wcześniejsze sprawozdania) dotyczące dostępu do dokumentów Rady i innych kwestii związanych z przejrzystością można znaleźć na stronie internetowej w zakładce Dokumenty. 3

5

6 SPIS TREŚCI Strona WPROWADZENIE 7 I. DOSTOSOWANIA REGULACYJNE, ADMINISTRACYJNE I PRAKTYCZNE 9 1. Publiczny rejestr dokumentów Rady 9 2. Dostosowania praktyczne Przejrzystość procedury ustawodawczej Instrukcje wewnętrzne, sesje szkoleniowe, personel 11 II. ANALIZA WNIOSKÓW O UDZIELENIE DOSTĘPU DO DOKUMENTÓW 12 Zawody i rozmieszczenie geograficzne wnioskodawców 12 Dziedziny, których dotyczyły wnioski 13 Liczba przeanalizowanych dokumentów i przypadków odmowy dostępu 13 III. ZASTOSOWANIE WYJĄTKÓW OD PRAWA DOSTĘPU 14 Powody odmowy 14 IV. GŁÓWNE WYDARZENIA Wniosek o przekształcenie rozporządzenia (WE) nr 1049/ Wejście w życie traktatu z Lizbony Międzyinstytucjonalny komitet ds. dostępu do dokumentów 16 V. SKARGI ZŁOŻONE DO EUROPEJSKIEGO RZECZNIKA PRAW OBYWATELSKICH I WNIESIONE POZWY SĄDOWE 17 A. SKARGA ZŁOŻONA DO EUROPEJSKIEGO RZECZNIKA PRAW OBYWATELSKICH 17 B. POZWY SĄDOWE 18 VI. UWAGI KOŃCOWE 20 ZAŁĄCZNIK: DANE STATYSTYCZNE DOTYCZĄCE PUBLICZNEGO DOSTĘPU DO DOKUMENTÓW RADY 21 5

7

8 WPROWADZENIE Artykuł 17 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji stanowi, że,,każda instytucja opublikuje corocznie sprawozdanie za poprzedni rok wyszczególniające liczbę przypadków, w których instytucja odmówiła prawa dostępu do dokumentów, przyczyny takich odmów oraz liczbę dokumentów sensytywnych nieujętych w rejestrze 1. Niniejsze sprawozdanie dotyczy wykonania przez Radę rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 w roku Podobnie jak we wcześniejszych sprawozdaniach rocznych 2 część I niniejszego sprawozdania określa, jakie dostosowania regulacyjne, administracyjne i praktyczne Rada poczyniła w roku 2009, by zapewnić przestrzeganie przepisów rozporządzenia (WE) nr 1049/2001. Część II omawia dane statystyczne na temat wniosków o udzielenie dostępu do dokumentów w okresie referencyjnym. Część III dotyczy konkretnie stosowania przez Radę na mocy art. 4 rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 wyjątków od prawa dostępu do dokumentów. Część IV przedstawia najważniejsze wydarzenia odnotowane w ósmym roku wykonywania rozporządzenia, a część V poświęcona jest skargom złożonym do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich oraz pozwom sądowym. Część VI, podsumowująca, zawiera uwagi końcowe. 1 2 Zob. wcześniejsze sprawozdania Rady (7957/03, 8036/04, 8896/05, 13354/1/06 REV 1, 8184/07, 8475/08 i 8503/09) oraz Komisji (COM (2003) 216 wersja ostateczna, COM (2004) 347 wersja ostateczna, COM (2005) 348 wersja ostateczna, COM (2007) 548 wersja ostateczna, COM (2007) 841 wersja ostateczna, COM (2008) 630 wersja ostateczna i COM (2009) 331 wersja ostateczna), a w odniesieniu do sprawozdań Parlamentu Europejskiego za lata zob. noty od Sekretarza Generalnego Parlamentu Europejskiego do Prezydium z dnia 23 stycznia 2003 r. (PE /BUR), 19 lutego 2004 r. (PE /BUR/NT), 7 marca 2005 r. (PE /BUR./ANN.), 22 marca 2006 r. (PE /BUR./ANN.), 23 kwietnia 2007 r. (PE /BUR), 18 kwietnia 2008 r. (PE /BUR/ANN) i 9 czerwca 2009 r. (PE /BUR/ANN). Ponadto, zgodnie z art. 17 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1049/2001, Komisja opublikowała w dniu 30 stycznia 2004 r. sprawozdanie dotyczące wykonania zasad tego rozporządzenia (COM (2004) 45 wersja ostateczna). Zob. dokumenty 7957/03, 8036/04, 8896/05, 13354/1/06 REV 1, 8184/07, 8475/08 i 8503/09. 7

9

10 I. DOSTOSOWANIA REGULACYJNE, ADMINISTRACYJNE I PRAKTYCZNE 1. Publiczny rejestr dokumentów Rady Na mocy art. 11 rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 instytucje Wspólnoty są zobowiązane do stworzenia rejestru dokumentów dostępnego w formie elektronicznej. Publiczny rejestr dokumentów Rady, który działa od dnia 1 stycznia 1999 r., zawiera odniesienia do dokumentów Rady wprowadzonych do niego za pomocą automatycznego systemu archiwizującego. W związku z powyższym wszelkie niesensytywne dokumenty przekazane Radzie lub jednemu z jej organów przygotowawczych, mające służyć za podstawę obrad, mogące wpłynąć na proces decyzyjny lub odzwierciedlające postępy dokonane w danej materii, są automatycznie umieszczane w rejestrze. W przypadku dokumentów sensytywnych 3 autor wyszczególnia odniesienia, które mogą zostać umieszczone w rejestrze 4. Rejestr daje dostęp do pełnego tekstu dużej liczby dokumentów, które zgodnie z art. 11 załącznika II do regulaminu wewnętrznego Rady muszą zostać bezpośrednio upublicznione, gdy tylko znajdą się w obiegu 5. Są to dokumenty należące do następujących kategorii: wstępne porządki posiedzeń Rady i jej organów przygotowawczych (z wyjątkiem niektórych organów zajmujących się kwestiami wojskowymi i kwestiami bezpieczeństwa); dokumenty przedłożone Radzie, które w porządku jej obrad oznaczone są adnotacją obrady otwarte dla publiczności lub debata jawna zgodnie z art. 8 regulaminu wewnętrznego 6 ; w dziedzinie ustawodawstwa, noty do punktów I/A i A przedłożone COREPER-owi lub Radzie, a także projekty aktów ustawodawczych, projekty wspólnych stanowisk i wspólne teksty zatwierdzone przez komitet pojednawczy, których noty te dotyczą; dokumenty związane z aktem ustawodawczym po przyjęciu wspólnego stanowiska, po zatwierdzeniu wspólnego tekstu przez komitet pojednawczy lub po ostatecznym przyjęciu aktu ustawodawczego; wszelkie inne teksty przyjęte przez Radę przeznaczone do publikacji w Dzienniku Urzędowym; dokumenty pochodzące od strony trzeciej, które zostały udostępnione publicznie przez autora lub za jego zgodą; dokumenty udostępnione w całości obywatelowi, który o to wystąpił. Na dzień 31 grudnia 2009 r. rejestr zawierał dokumentów (we wszystkich językach łącznie), z których (75,8% dokumentów umieszczonych w rejestrze) były dokumentami ogólnodostępnymi, tzn. udostępnionymi w formacie umożliwiającym ich pobranie ( dokumentów w formacie PDF lub HTML) lub udostępnianymi na żądanie ( dokumentów w innych formatach). Stanowiło to wzrost o 14,7% w stosunku do liczby dokumentów zawartych w rejestrze w roku 2008 ( na koniec 2009 roku wobec na koniec 2008 roku) i wzrost o 21,4% liczby dokumentów dostępnych bezpośrednio przez rejestr ( na koniec 2009 roku wobec na koniec 2008 roku). Ponadto na dzień 31 grudnia 2009 r. rejestr zawierał dokumentów oznaczonych kodem P/A (tzn. częściowo dostępnych), w tym 3 891, które były dostępne on-line (w formacie PDF) 7. Dokumentów typu P/A umieszczonych w rejestrze przed dniem 1 lutego 2004 r. (od kiedy to wszystkie nowe dokumenty sklasyfikowane jako częściowo dostępne są bezpośrednio dostępne dla społeczeństwa przez rejestr) zazwyczaj nie można pobrać, ale mogą one zostać udostępnione na żądanie Do celów rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 określenie,,dokumenty sensytywne oznacza dokumenty oznaczone klauzulą,,confidentiel,,,secret lub,,trčs SECRET/TOP SECRET. Informacje na ten temat zob. art. 9 ust. 1 rozporządzenia. Zob. art. 9 ust. 2 oraz art. 11 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1049/2001. W roku 2009 za pośrednictwem rejestru upubliczniono dokumentów, gdy tylko znalazły się w obiegu. Zob. art. 11 ust. 5 lit. b) załącznika II do regulaminu wewnętrznego Rady (Dz.U. L 325 z , s ). Dodatkowe informacje na ten temat zawarte są w pkt I.3 niniejszego sprawozdania, s Częściowe ujawnienie jest praktykowane zgodnie z art. 4 ust. 6 rozporządzenia. 9

11 W 2009 r. do publicznego rejestru dokumentów Rady zalogowało się różnych użytkowników. Całkowita liczba odwiedzin w 2009 roku wyniosła , a liczba wyświetleń (mierzona liczbą obejrzanych ekranów) W okresie, o którym mowa, stworzono dokumentów sensytywnych (w języku oryginalnym), z których 20 opatrzono klauzulą SECRET UE, a 425 CONFIDENTIEL UE. Z tych dokumentów jeden opatrzony klauzulą SECRET UE i 156 opatrzonych klauzulą CONFIDENTIEL UE jest wymienionych w rejestrze, zgodnie z art. 9 ust. 2 oraz art. 11 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1049/ Dostosowania praktyczne Na mocy rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 należy rozpatrzyć wszystkie wnioski o udzielenie dostępu do dokumentów przechowywanych przez Radę i dotyczących polityk, działań i decyzji leżących w kompetencjach tej instytucji, także wnioski o udzielenie dostępu do dokumentów niejawnych. Rozpatrywanie wniosków o udzielenie dostępu do dokumentów niejawnych wymaga dokładnej analizy ze strony odpowiednich działów Sekretariatu Generalnego Rady. W roku 2009 Dział Przejrzystości przeanalizował 825 dokumentów niejawnych, z których 34 były oznaczone klauzulą CONFIDENTIEL UE, a 791 RESTREINT UE 8. W celu przeprowadzenia analizy pracownicy Działu Przejrzystości systematycznie konsultują się z odpowiednimi autorami/działami. W roku 2009 Sekretariat Generalny Rady skorzystał z możliwości wydłużenia terminu przewidzianego na analizę wniosków wstępnych w 20,1% przypadków, co oznacza spadek w stosunku do roku poprzedniego (22% w 2008 roku). Średni czas rozpatrywania wniosków wyniósł w 2009 roku 14 dni roboczych (wobec 16 dni w 2008 roku). Co do ponownych wniosków, które analizuje Grupa Robocza ds. Informacji, zanim odpowiedź trafi do COREPER-u i Rady do przyjęcia, w 2009 roku średni czas ich rozpatrywania wyniósł 26 dni roboczych w porównaniu z 25 dniami roboczych w 2008 roku 9. Zgodnie z art. 4 ust. 6 rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 Rada rutynowo rozważa możliwość ujawnienia fragmentów dokumentów będących przedmiotem wniosku. Przyczynia się tym samym do większej jawności, zwłaszcza w dziedzinie ustawodawstwa. Jeżeli dokument jest wciąż omawiany na forum Rady lub jej organów przygotowawczych i zawiera stanowiska delegacji, możliwe jest, że jego pełne udostępnienie zakłóciłoby prawidłowy przebieg negocjacji. W takich przypadkach Rada na ogół stosuje art. 4 ust. 3 rozporządzenia i udziela dostępu do treści wciąż omawianych dokumentów przygotowawczych, usuwając jedynie pojawiające się w nim nazwy delegacji. Zainteresowane strony mogą w ten sposób śledzić postępy dyskusji, nie zakłócając procesu decyzyjnego tej instytucji. Praktyka ta nie wyklucza jednak możliwości zastosowania innych wyjątków ustanowionych w art. 4 rozporządzenia. 8 9 Przedmiotowe dokumenty dotyczyły zwłaszcza wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (31,4%), europejskiej polityki bezpieczeństwa i obrony (28,4%) oraz wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych (27%). Ustalony w rozporządzeniu (WE) nr 1049/2001 termin na odpowiedź wynosi 15 dni roboczych, ale istnieje możliwość wydłużenia go o kolejnych 15 dni roboczych w należycie uzasadnionych przypadkach, np. gdy wniosek dotyczy bardzo dużej liczby dokumentów. 10

12 3. Przejrzystość procedury ustawodawczej Oprócz dokumentów, które udostępnia się za pośrednictwem rejestru na wniosek o udzielenie dostępu do dokumentu wystosowany na mocy rozporządzenia (WE) nr 1049/2001, każdego roku znaczną liczbę dokumentów ustawodawczych udostępnia się zgodnie z art. 11 ust. 6 załącznika II do regulaminu wewnętrznego Rady 10. Przepis ten nakazuje, by o ile nie ma zastosowania żaden z przepisów art. 4 rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 po tym, gdy określony akt ustawodawczy zostanie ostatecznie przyjęty, upubliczniane były w całości wszystkie dokumenty przygotowawcze odnoszące się do niego 11. W związku z powyższym należy zauważyć, że stopniowe upublicznianie procesu decyzyjnego Rady, które jest wynikiem przyjęcia w czerwcu 2006 r. przez Radę Europejską ogólnej polityki przejrzystości 12, a także wejścia w życie traktatu z Lizbony w dniu 1 grudnia 2009 r. 13, przyczyniło się do jeszcze znaczniejszego poszerzenia dostępu do dokumentów Rady. Dzieje się tak zwłaszcza w odniesieniu do dziedziny ustawodawstwa, ale nie jedynie. Tak więc art. 11 ust. 5 załącznika II do regulaminu wewnętrznego Rady stanowi, że wszystkie dokumenty znajdujące się w porządku obrad Rady otwartych dla publiczności lub w porządku debat jawnych są udostępniane elektronicznie na stronie internetowej Rady w językach urzędowych Unii Europejskiej 14. Jednocześnie Sekretariat Generalny Rady przygotowuje miesięczne wykazy m.in. wszystkich aktów ustawodawczych, które Rada przyjęła w danym miesiącu. Wykaz ten zawiera również informacje o wynikach głosowania i mającym zastosowanie trybie głosowania, a także wprowadzone do protokołu Rady oświadczenia dotyczące aktów ustawodawczych Instrukcje wewnętrzne, sesje szkoleniowe, personel W roku 2009, podobnie jak w latach poprzednich, Sekretariat Rady zorganizował szereg sesji szkoleniowych 16 dla członków personelu Rady odpowiedzialnych za sporządzanie dokumentów w celu zapoznania ich z procedurami i praktyką, które należy stosować w odniesieniu do publicznego dostępu do dokumentów. W roku 2009, w następstwie reorganizacji wewnętrznej Sekretariatu Rady, utworzono nową Dyrekcję ds. Przejrzystości, w ramach której sekcja odpowiedzialna w Radzie za dostęp do dokumentów stała się nowym działem (DG F 2 A), odpowiedzialnym za obszar dostępu do dokumentów (12 urzędników) i archiwa (35 urzędników) W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z art. 15 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej każda instytucja, organ lub jednostka organizacyjna opracowuje w swoim regulaminie wewnętrznym, przepisy szczególne dotyczące dostępu do jej dokumentów. W przypadku Rady przepisy te są przedstawione w załączniku II do regulaminu wewnętrznego. Ponadto art. 12 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 stanowi, że trzy instytucje bezpośrednio zaangażowane w procedurę ustawodawczą zapewniają lepszy dostęp do swoich dokumentów, gdy działają w charakterze prawodawcy. Dlatego też w roku 2009 po ostatecznym przyjęciu aktów ustawodawczych udostępniono w całości ponad 1350 dokumentów przygotowawczych odnoszących się do tych aktów. Zob. roczne sprawozdania Rady na temat dostępu do dokumentów za rok 2006 (s ) i za rok 2007 (s ). Zob. punkt 2 rozdziału 4 niniejszego sprawozdania. Zob. w szczególności art. 11 ust. 5 załącznika II do regulaminu wewnętrznego Rady (Dz.U. L 325 z , s ). Z miesięcznym wykazem można się zapoznać na internetowej stronie Rady pod adresem zakładka Dokumenty Przejrzystość prawodawstwa Wykaz aktów Rady. Wyniki głosowania nad aktami przyjmowanymi w procedurze współdecyzji można znaleźć na tej samej stronie internetowej pod zakładkami: Dokumenty Przejrzystość prawodawstwa Głosowania publiczne. W okresie referencyjnym zorganizowano łącznie sześć sesji szkoleniowych. 11

13 II. ANALIZA WNIOSKÓW O UDZIELENIE DOSTĘPU DO DOKUMENTÓW W fazie wstępnej wnioski od obywateli o udzielenie dostępu do dokumentów Rady są rozpatrywane przez Sekretariat Generalny Rady. W przypadku całkowitej lub częściowej odmowy udzielenia dostępu do dokumentu ze strony Sekretariatu Generalnego Rady wnioskodawca może przedłożyć ponowny wniosek, w którym prosi instytucję o powtórne rozważenie tego stanowiska. Jeśli ponowny wniosek zostanie całkowicie lub częściowo odrzucony, wnioskodawca może złożyć skargę do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich lub wnieść sprawę do Sądu Unii Europejskiej. W załączniku do niniejszego sprawozdania zamieszczone są dane statystyczne na temat publicznego dostępu do dokumentów Rady za ostatnich pięć lat ( ). W okresie referencyjnym Rada otrzymała od obywateli wniosków o dostęp do łącznej liczby dokumentów. Liczba dokumentów udostępnionych całkowicie lub częściowo (w następstwie wniosków wstępnych lub ponownych) w 2009 roku wyniosła łącznie Jak pokazują dane statystyczne na temat korzystania z publicznego rejestru dokumentów Rady on-line, rejestr internetowy wciąż jest dla obywateli ważnym narzędziem pozwalającym na bieżąco śledzić działalność Unii Europejskiej. Zawody i rozmieszczenie geograficzne wnioskodawców Wnioski wstępne pochodziły głównie od studentów i pracowników naukowych (33,6%). Wysoko na liście reprezentowanych kategorii społecznych i zawodowych znaleźli się także prawnicy (11,4%), przedstawiciele przemysłu, handlu i grup nacisku (17,2%). Ponieważ wnioskodawcy nie są zobowiązani do podawania swojej tożsamości ani powodu składania wniosku wysyłanego zwykle pocztą elektroniczną zawody znacznej ich części (12,7%) nie są znane. Większa część ponownych wniosków również pochodziła od studentów i pracowników naukowych (46,9%). Jednak w roku 2009 znacznie wzrosła liczba takich wniosków pochodzących od prawników (18,8% wobec 10,5% w roku 2008). Podczas gdy w 2009 roku 6,2% ponownych wniosków o udzielenie dostępu do dokumentów pochodziło od dziennikarzy, wnioskodawcy reprezentujący tę kategorię złożyli zaledwie 2,8% wniosków w fazie wstępnej. Jest to spowodowane głównie faktem, że prowadzone przez instytucje publiczne rejestry dokumentów są dla prasy tylko jednym z szeregu możliwych źródeł informacji. Poza tym zdecydowana większość dziennikarzy jest zainteresowana głównie bieżącymi informacjami. Nic więc dziwnego, że nieliczne wnioski dziennikarzy o udzielenie dostępu do dokumentów wiązały się z dziennikarstwem śledczym i dlatego były podobne do wniosków pochodzących od pracowników naukowych. Jeśli chodzi o rozmieszczenie geograficzne wnioskodawców, większość wniosków wstępnych pochodziła z Belgii (28,2%), Niemiec (14,7%) i Zjednoczonego Królestwa (8,7%). Wnioski pochodzące z państw niebędących członkami UE stanowiły 6,9% całości. Ponowne wnioski pochodziły głównie z Niemiec (25,8%), Belgii (22,6%), Hiszpanii i Zjednoczonego Królestwa (oba 9,7%) 17. Znaczeni wzrosła również liczba ponownych wniosków pochodzących z krajów spoza UE (9,7% wobec 0% w 2008 roku). Stosunkowo wysoką liczbę wniosków wstępnych i ponownych pochodzących z Belgii można wyjaśnić faktem, że w Brukseli główną siedzibę ma szereg wielonarodowych spółek i międzynarodowych kancelarii prawniczych, a także wiele stowarzyszeń reprezentujących różne sektory gospodarcze i przemysłowe na szczeblu europejskim. 17 W 2008 roku większość ponownych wniosków pochodziła z Belgii (30%) i Niemiec (20%). 12

14 Dziedziny, których dotyczyły wnioski Jeśli chodzi o dziedziny, których dotyczyły wnioski o dostęp do dokumentów, niezmiennie obserwuje się stosunkowo duże zainteresowanie wymiarem sprawiedliwości i sprawami wewnętrznymi (15,3%) 18. W następnej kolejności wnioski dotyczyły dokumentów z dziedziny stosunków międzynarodowych i wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (12,2%), środowiska (8,6%), zdrowia i polityki konsumenckiej (8,1%), rynku wewnętrznego (7,7%), podatków (7,6%) oraz rolnictwa i rybołówstwa (7,3%). O ile na w miarę stałym poziomie utrzymuje się zainteresowanie wnioskodawców stosunkami zagranicznymi i wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa (12,2% wniosków w 2009 roku wobec 16,2% w 2008 roku i 18,1% w 2007 roku), to znacznie wzrosła liczba wniosków dotyczących zdrowia i polityki konsumenckiej (8,1% w 2009 roku wobec 1,9% w 2008 roku i 2,1% w 2007 roku) i rynku wewnętrznego (7,7% w 2009 roku wobec 3,4% w 2008 roku i 2,9 w 2007 roku) 19. Należy jednak zauważyć, że mimo iż liczba wniosków o dostęp do typowych dokumentów ustawodawczych dotyczących przykładowo konkurencyjności w ostatnich latach zasadniczo stale spadała (1,1% w roku 2007, 2,6% w roku 2008 i 1,9% w roku 2009 wobec 5,3% w roku 2004 i 5,8% w roku 2005), nie musi to koniecznie oznaczać spadku zainteresowania obywateli tą dziedziną, ale może być konsekwencją tego, że znaczna liczba dokumentów ustawodawczych jest udostępniana poprzez publiczny rejestr dokumentów Rady, gdy tylko znajdzie się w obiegu. W 2009 roku wprowadzono w ten sposób do obiegu jako dokumenty publiczne łącznie dokumentów (czyli 69,4% z dokumentów powstałych i umieszczonych w rejestrze w ciągu tego roku). Liczba przeanalizowanych dokumentów i przypadków odmowy dostępu W okresie referencyjnym Sekretariat Generalny przeanalizował dokumenty, z których (5 335 w całości, a częściowo) zostały udostępnione w fazie wstępnej (odpowiedzi udzielił w imieniu Rady Sekretariat Generalny). W odniesieniu do 351 dokumentów złożono 33 ponowne wnioski, w wyniku czego Rada postanowiła udostępnić dodatkowe 88 dokumentów (61 w całości i 27 częściowo). Tak więc spośród dokumentów przeanalizowanych w okresie referencyjnym (wnioski wstępne i ponowne łącznie) dostępu odmówiono w przypadku 2 254, co oznacza, że pozytywnej odpowiedzi udzielono na 63,9% wniosków (dokumenty będące przedmiotem wniosku i ujawnione w całości) lub 77,5% wniosków, jeśli wziąć pod uwagę również dokumenty, do których udzielono częściowego dostępu Liczba ta stale rosła w latach , od 22,5% w roku 2005, przez 24,5% w roku 2006 do 26,8% w roku W roku 2008 liczba ta wyniosła 25,4%. 19,9% dokumentów udostępnionych w całości w następstwie wniosku o udzielenie dostępu odnosiło się do wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, 15,6% do wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, 9,4% do środowiska, 7% do podatków, a 5,6% do rynku wewnętrznego. 20,4% wszystkich udostępnionych (w całości lub częściowo) dokumentów odnosiło się do wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, 15,4% do wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, 8,9% do środowiska, 6% do podatków, a 5,8% do rynku wewnętrznego. 13

15 III. ZASTOSOWANIE WYJĄTKÓW OD PRAWA DOSTĘPU Powody odmowy W przypadku wniosków wstępnych najczęściej przywoływanym powodem odmowy była ochrona procesu decyzyjnego było tak w blisko połowie przypadków odmowy (39,2%); kolejnymi powodami były: ochrona interesu publicznego w odniesieniu do stosunków międzynarodowych (22,7%), bezpieczeństwa publicznego (5,6%) oraz kwestii obronnych i wojskowych (3,5%). W 28,2% przypadków przywołano kilka powodów: w 42% przypadków dostępu odmówiono ze względu na ochronę interesu publicznego w odniesieniu do bezpieczeństwa publicznego w połączeniu z ochroną interesu publicznego w odniesieniu do stosunków międzynarodowych, a w 9,2% przypadków dostępu odmówiono ze względu na ochronę instytucyjnego procesu decyzyjnego, wspominając przy tym regularnie o konieczności ochrony interesu publicznego w odniesieniu do stosunków międzynarodowych, w tym negocjacji handlowych, rozszerzenia itp. Jeśli chodzi o ponowne wnioski, na ochronę interesu publicznego w odniesieniu do stosunków międzynarodowych powołano się w 2009 roku w 14,5% przypadków odmowy (77,4% w roku 2008), zaś na ochronę interesu publicznego w odniesieniu do bezpieczeństwa publicznego w 7,6% przypadków odmowy (16,1% w roku 2008). W 77,9% przypadków powołano się na kilka powodów. Najczęściej była nim ochrona interesu publicznego w odniesieniu do bezpieczeństwa publicznego w połączeniu z ochroną interesu publicznego w odniesieniu do stosunków międzynarodowych (97,7% przypadków). Na ochronę postępowania sądowego i porady prawnej (wyjątek ustanowiony w art. 4 ust. 2 tiret drugie rozporządzenia (WE) nr 1049/2001) jako na powód odmowy całkowitego dostępu powołano się w 2009 roku w fazie wstępnej w 0,4% przypadków (wobec 1,6%, również w fazie wstępnej, w 2008 roku); w przypadku ponownych wniosków w roku 2009 ani razu nie powołano się na nią jako na jedyny powód odmowy całkowitego dostępu, co było powtórzeniem sytuacji z roku Jeśli tylko pewne fragmenty dokumentu, o którego udostępnienie występuje wnioskodawca, podlegają wspomnianym wyjątkom, pozostałe jego fragmenty są udostępniane zgodnie z art. 4 ust. 6 rozporządzenia. Powodem odmowy częściowego dostępu, na który w roku 2009 powoływano się w fazie wstępnej najczęściej, była ochrona procesu decyzyjnego w blisko połowie przypadków częściowej odmowy (40%), a w dalszej kolejności ochrona postępowania sądowego i porady prawnej (9,8%), ochrona interesu publicznego w odniesieniu do stosunków międzynarodowych (9%) i bezpieczeństwa publicznego (5%). Jeśli chodzi o wnioski ponowne, powodem odmowy częściowego dostępu, na który w roku 2009 powoływano się najczęściej, była ochrona interesu publicznego w odniesieniu do bezpieczeństwa publicznego w połączeniu z ochroną interesu publicznego w odniesieniu do stosunków międzynarodowych (29,6%), ochrona procesu decyzyjnego (26%) oraz ochrona postępowania sądowego i porady prawnej (18,5%). Dodatkowo jako powód odmowy w 18,5% przypadków, w których częściowo odmówiono dostępu do dokumentu w fazie ponownej, podawano ochronę postępowania sądowego i porady prawnej w połączeniu z ochroną procesu decyzyjnego Ze względów technicznych dane statystyczne przedstawione w załączniku do niniejszego sprawozdania nie odzwierciedlają jeszcze złożonych powodów częściowej odmowy dostępu. Będzie to możliwe od 2010 roku. 14

16 IV. GŁÓWNE WYDARZENIA 1. Wniosek o przekształcenie rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 W roku 2009 Rada i Parlament Europejski kontynuowały analizę wniosku o przekształcenie rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji 21. W dniu 11 marca 2009 r. Parlament Europejski przyjął wszystkie z 92 poprawek do tekstu Komisji, ale odłożył do następnego cyklu ustawodawczego głosowanie nad rezolucją ustawodawczą, a zatem i formalne zakończenie pierwszego czytania tego wniosku ustawodawczego. W oczekiwaniu na dalsze doprecyzowanie stanowiska Parlamentu Grupa Robocza ds. Informacji działająca w Radzie kontynuowała w drugim kwartale 2009 roku dogłębną analizę każdego artykułu wniosku o przekształcenie, biorąc przy tym pod uwagę te z przyjętych w marcu 2009 r. poprawek Parlamentu, które dotyczyły propozycji wprowadzenia zmian do wniosku o przekształcenie, oraz uwagi i sugestie delegacji 22. Jednak po wyborach do Parlamentu Europejskiego, które odbyły się w czerwcu 2009 r., do lutego 2010 r. Parlament Europejski nie podjął zasadniczej pracy nad wnioskiem o przekształcenie 23 ; do chwili obecnej nie określono również żadnych ram czasowych, w których zakończone miałoby zostać pierwsze czytanie przez Parlament. 2. Wejście w życie traktatu z Lizbony W następstwie wejścia w życie traktatu z Lizbony w dniu 1 grudnia 2009 r. odpowiednie postanowienia zastępujące postanowienia art. 255 dawnego Traktatu WE znalazły się w art. 15 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Postanowienia nowego traktatu rozszerzają prawo publicznego dostępu do dokumentów wszystkich instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii Europejskiej, choć nie bez pewnych wyjątków dotyczących dokumentów znajdujących się w posiadaniu Trybunału Sprawiedliwości, Europejskiego Banku Centralnego i Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Komisja uważa, że koniecznych dostosowań istniejącego prawodawstwa UE do postanowień art. 15 ust. 3 TFUE można dokonać w ramach aktualnego przeglądu rozporządzenia 1049/ W odniesieniu do publicznego dostępu do procesu decyzyjnego instytucji, należy zauważyć, że zarówno art. 16 ust. 8 Traktatu o Unii Europejskiej, jak i art. 15 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej stanowią, że posiedzenia Rady są jawne, kiedy Rada zajmuje się i obraduje nad projektem aktu ustawodawczego. Zasada ta przyczyni się również do poszerzenia dostępu do dokumentów Rady, ponieważ dokumenty odnoszące się do punktów omawianych na posiedzeniach Rady otwartych dla publiczności są automatycznie upubliczniane i udostępniane we wszystkich językach urzędowych UE na stronie internetowej Rady COM (2008) 229 wersja ostateczna. Celem wniosku, który został przekazany przez Komisję Radzie i Parlamentowi Europejskiemu w dniu 7 maja 2008 r., jest aktualizacja niektórych przepisów rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 w związku z wejściem w życie rozporządzenia (WE) nr 1367/2006 w sprawie dostępu do informacji o środowisku (znanego jako rozporządzenie o konwencji z Aarhus )i równoczesne uwzględnienie najnowszego orzecznictwa Sądu Pierwszej Instancji i Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie dostępu do dokumentów. Zob. również roczne sprawozdanie Rady dotyczące dostępu do dokumentów za rok 2008, s Zob. dokument 10859/1/09, s Zob. dokument 6185/10, s. 6. Jeżeli jednak procedura ustawodawcza mająca na celu przyjęcie komisyjnego wniosku o przekształcenie nie będzie mogła zostać zakończona w rozsądnym terminie, Komisja rozważy możliwość przedłożenia okrojonej wersji wniosku zmieniającego obecne rozporządzenie (WE) nr 1049/2001, w której odniesie się jedynie do zmian wprowadzonych na mocy art. 15 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Zob. nota wyjaśniająca od Komisji dotycząca dostosowania wniosku o przekształcenie rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 do postanowień art. 15 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) zawarta w dok. 5461/10. Zob. art. 7 ust. 2 regulaminu wewnętrznego Rady oraz art. 11 ust. 5 załącznika II do regulaminu wewnętrznego Rady, Dz.U. L 325 z , s

17 3. Międzyinstytucjonalny komitet ds. dostępu do dokumentów Zgodnie z art. 15 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji instytucje mają stworzyć komitet międzyinstytucjonalny mający na celu zbadanie najlepszych praktyk, postępowanie w przypadku ewentualnych konfliktów i omawianie możliwych przyszłych ulepszeń w dostępie publicznym do dokumentów. Zgodnie z tym mandatem, na wniosek prezydencji szwedzkiej, komitet ten spotkał się na szczeblu politycznym w dniu 15 grudnia 2009 r. w Strasburgu w celu przeanalizowania sposobów i środków dalszego poszerzania możliwości korzystania przez obywateli z prawa dostępu do dokumentów ustanowionego w traktatach i rozporządzeniu 1049/ Podczas tego posiedzenia szwedzka minister ds. Unii Europejskiej Cecilia Malmström wraz z wiceprzewodniczącą Komisji Margot Wallström i wiceprzewodniczącą Parlamentu Europejskiego Dianą Wallis podsumowały dotychczasową pracę komitetu i inicjatywy dotyczące dalszego zwiększania poprawy przejrzystości i publicznego dostępu, na przykład plan działania dotyczący otwartości, zaprezentowany przez wiceprzewodniczącą Margot Wallström na forum Parlamentu Europejskiego w styczniu 2009 r. Na tej podstawie uzgodniły szereg środków mających na celu zwiększania skuteczności pracy komitetu i ułatwienie publicznego dostępu do dokumentów i informacji znajdujących się w posiadaniu instytucji UE. Jeśli chodzi o przyszłe prace komitetu, zasugerowano, by komitet spotykał się co najmniej raz w roku na szczeblu politycznym. Praktycznie byłoby, gdyby te coroczne posiedzenia mogły odbywać się w maju, po przyjęciu przez instytucje rocznych sprawozdań z wykonania rozporządzenia 1049/2001. W razie potrzeby mogłyby być organizowane posiedzenia dodatkowe. 26 Dodatkowo przedstawiciele działów Rady, Parlamentu i Komisji odpowiedzialnych za stosowanie rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 spotkali się w 2009 roku pięć razy, by porównać i wymienić praktyczne doświadczenia w stosowaniu rozporządzenia w świetle najnowszego orzecznictwa w sprawie publicznego dostępu do dokumentów. 16

18 V. SKARGI ZŁOŻONE DO EUROPEJSKIEGO RZECZNIKA PRAW OBYWATELSKICH I WNIESIONE POZWY SĄDOWE A. SKARGI ZŁOŻONE DO EUROPEJSKIEGO RZECZNIKA PRAW OBYWATELSKICH Poniższa sekcja niniejszego sprawozdania dotyczy czterech skarg złożonych do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w odniesieniu do wykonania rozporządzenia nr 1049/2001. Z czterech wciąż czekających na wyjaśnienie spraw jedna skarga była już wspomniana w rocznym sprawozdaniu Rady za rok 2008, do którego odsyła się czytelnika 27. Trzy pozostałe skargi, które zaczęto analizować w roku 2009, zostały streszczone poniżej. Zgodnie z art. 3 ust. 2 statutu Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich szereg dokumentów związanych z wyżej wspomnianymi skargami, w tym kilka dokumentów niejawnych, zostało poddanych kontroli przez służby Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w budynku zajmowanym przez Sekretariat Rady w dniu 8 grudnia 2009 r. Skarga 90/2009/(JD)OV przedłożona Europejskiemu Rzecznikowi Praw Obywatelskich w dniu 12 stycznia 2009 r. Skarga ta dotyczy decyzji Rady z dnia 4 grudnia 2008 r., na mocy której odmawia ona na podstawie art. 4 ust. 1 lit. a) tiret trzecie rozporządzenia 1049/2001 (ochrona interesu publicznego w odniesieniu do stosunków międzynarodowych) dostępu do dokumentów 12875/08, 13448/08, 13750/08, 13382/08, 13637/08 i 13949/08. Wszystkie dokumenty, których dotyczył wniosek, odnosiły się do negocjacji w sprawie Umowy handlowej dotyczącej zwalczania obrotu towarami podrobionymi (ACTA). Przed podjęciem decyzji Rada zbadała zgodnie z art. 4 ust. 6 rozporządzenia możliwość udzielenia częściowego dostępu do przedmiotowych dokumentów, ale doszła do wniosku, że wyjątek odnoszący się do ochrony stosunków międzynarodowych ma zastosowanie do całości dokumentów. W swej skardze wnioskodawca utrzymuje, że decyzja Rady, by nie udzielać mu dostępu do wyżej wymienionych dokumentów, była nieuzasadniona, ponieważ gdy przyszła Umowa handlowa dotycząca zwalczania obrotu towarami podrobionymi (ACTA) zostanie zawarta, będzie ona zawierać nowe ramy prawne i będzie wiążąca dla państw członkowskich i dlatego (w części) faktycznie jest prawodawstwem. W tym kontekście skarżący kwestionuje decyzję Rady o odmowie ujawnienia przedmiotowych dokumentów uzasadnioną potrzebą ochrony stosunków międzynarodowych. Skarżący kwestionuje ponadto decyzję Rady o nieudzieleniu na podstawie art. 4 ust. 6 rozporządzenia częściowego dostępu do dokumentów. W swej odpowiedzi z dnia 29 kwietnia 2009 r. na tę skargę Rada wskazała, że dokumenty, o które wnioskodawca się zwrócił, mają ścisły związek z prowadzeniem negocjacji międzynarodowych i nie powinny być uważane za dokumenty ustawodawcze w rozumieniu regulaminu wewnętrznego Rady. Dodatkowo Rada podkreśliła, że wszelkie informacje zawarte w tych dokumentach związane są z propozycjami i uwagami do stanowisk przedstawionych przez UE i strony prowadzące z nią negocjacje w sprawie umowy ACTA, a ujawnienie ich poufnej zawartości mogłoby zaszkodzić ochronie zdolności UE do właściwego prowadzenia tych negocjacji. Co więcej, ujawnienie jedynie tych części dokumentów, które zawierają stanowisko UE, co sugerował skarżący, byłoby niemożliwe bez równoczesnego ujawniania stanowisk wyrażanych przez strony negocjujące z UE. Sprawa ta nie została jeszcze zamknięta. Skarga 523/2009/TS, przedłożona Europejskiemu Rzecznikowi Praw Obywatelskich w dniu 28 lutego 2009 r. Ta skarga dotyczy decyzji Rady o nieudzieleniu dostępu do dokumentu 14483/06. Dokument ten, który opatrzono klauzulą RESTREINT UE, dotyczy zatwierdzenia odpowiedzi na pismo Parlamentu Europejskiego w sprawie przekazywania informacji tymczasowej komisji ds. domniemanego wykorzystania przez CIA państw europejskich do transportu i nielegalnego przetrzymywania więźniów. 27 Skarga 944/2008/OV złożona do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w dniu 2 kwietnia 2008 r. (wciąż w toku wyjaśniania) jest streszczona w rocznym sprawozdaniu Rady dotyczącym dostępu do dokumentów za rok 2008, s

19 W skardze swej wnioskodawca poważa decyzję Rady w takim zakresie, w jakim Rada odmawia częściowego dostępu do tych fragmentów dokumentu, które rzekomo zawierają dane dotyczące programu transferu więźniów przez CIA i inne pokrewne informacje. Twierdzi on również, że stosowne fragmenty dokumentu, o który się zwrócił, powinny zostać upublicznione. W swej odpowiedzi z dnia 28 maja 2009 r. na tę skargę Rada potwierdziła stanowisko zajęte w swym piśmie z dnia 19 stycznia 2009 r. będącym odpowiedzią na ponowny wniosek skarżącego, a mianowicie, że dostępu do dokumentu 14483/06 należy odmówić zgodnie z art. 4 ust. 1 lit. a) tiret trzecie rozporządzenia (ochrona stosunków międzynarodowych). Z uwagi na poufną zawartość przedmiotowego dokumentu, jego ujawnienie przyniosłoby szkodę prawidłowym stosunkom między UE a USA, a zwłaszcza utrudniłoby podejmowane stale wysiłki dyplomatyczne mające na celu znalezienie konstruktywnych rozwiązań w kwestiach dotyczących obszarów o największym politycznym znaczeniu. Co więcej konieczna była odmowa częściowego dostępu do dokumentu, ponieważ wyjątek dotyczący ochrony stosunków międzynarodowych miał zastosowanie do całego dokumentu. Sprawa ta nie została jeszcze zamknięta. Skarga 1170/2009/KM przedłożona Europejskiemu Rzecznikowi Praw Obywatelskich w dniu 30 kwietnia 2009 r. Skarga ta odnosi się do decyzji Rady z dnia 24 kwietnia 2009 r., by nie udzielać pełnego dostępu do dokumentu 10673/02, który zawiera opinię Służby Prawnej Rady na temat wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy. W swej skardze wnioskodawca utrzymuje, że Rada nie odpowiedziała na ponowny wniosek o udzielenie dostępu do dokumentu 10673/02, i przywołuje proceduralne i merytoryczne błędy w procedurze rozpatrywania jego wniosku na mocy rozporządzenia (WE) nr 1049/2001. Stwierdza również, że powody odmowy dostępu do dokumentu 10673/02 podane przez Radę są sprzeczne ze sobą oraz że Rada nie uzasadniła dostatecznie potrzeby ochrony porady prawnej zawartej w przedmiotowym dokumencie. W swej odpowiedzi z dnia 10 lipca 2009 r. na tę skargę Rada uznała twierdzenia skarżącego dotyczące błędów proceduralnych za bezpodstawne i wskazała, że odmowa udzielenia dostępu do porady prawnej zawartej w dokumencie 10673/02 była w pełni zgodna z interpretacją wydaną przez Trybunał Sprawiedliwości w orzeczeniu z dnia 1 lipca 2008 r. dotyczącą art. 4 ust. 2 tiret drugie rozporządzenia (WE) nr 1049/2001. Rada uznała zatem, że porada prawna udzielona przez Służbę Prawną w tej kwestii jest nadal szczególnie istotna dla trwających obecnie i przyszłych prac ustawodawczych, i że uzasadnia dalszą potrzebę ochrony spornych fragmentów na podstawie art. 4 ust. 2 tiret drugie rozporządzenia 1049/2001. W swojej odpowiedzi z dnia 24 kwietnia 2009 r. na ponowny wniosek skarżącego Rada uzasadniła ponadto tę potrzebę ochrony, podając konkretne i szczegółowe powody w pełni zgodne z zasadami ustanowionymi przez Trybunał Sprawiedliwości w orzeczeniu z dnia 1 lipca 2008 r. Sprawa ta nie została jeszcze zamknięta. B. POZWY SĄDOWE W roku 2009 sądy UE nie wydały żadnych orzeczeń w sprawach dotyczących dostępu do dokumentów Rady. Jednak pod koniec roku 2009 ciągle w toku przed sądami UE było pięć spraw, w których podważono zgodność z prawem decyzji odmawiających dostępu podjętych przez Radę na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1049/2001; jedna z tych spraw została przedstawiona w sprawozdaniu Rady dotyczącym dostępu do dokumentów za rok 2008, do którego odsyła się czytelnika 28. Nowe wnioski o stwierdzenie nieważności decyzji Rady w sprawie odmowy dostępu 28 Zob. roczne sprawozdanie Rady za rok 2008 dotyczące dostępu do dokumentów, s

20 W roku 2009 złożono łącznie cztery wnioski o stwierdzenie nieważności decyzji odmawiających dostępu podjętych przez Radę na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1049/2001. W pierwszym z nich w sprawie T-233/09, Acces Info Europe przeciwko Radzie wnioskodawca podważa odmowę podania przez Radę tożsamości delegacji, których stanowiska zawarte są w dokumencie dotyczącym wniosku ustawodawczego będącego wciąż przedmiotem dyskusji na forum organów przygotowawczych Rady. Na poparcie swojego wniosku o stwierdzenie nieważności wnioskodawca podał: a) naruszenie przepisów art. 4 ust. 3 akapit pierwszy rozporządzenia (WE) nr 1049/2001, ponieważ Rada rzekomo nie wykazała, w jaki sposób ujawnienie tożsamości delegacji poważnie naruszyłoby proces decyzyjny tej instytucji, a ponadto nie wzięła pod uwagę, że za ujawnieniem przemawia interes publiczny; b) niewywiązanie się z obowiązku podania stosownych przyczyn, który jest przewidziany w art. 253 Traktatu WE i art. 7 ust. 1 oraz art. 8 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 1049/2001. Złożono również dwa wnioski o stwierdzenie nieważności w sprawie T-359/09 i T-465/09, Jurašinović przeciwko Radzie Unii Europejskiej. W pierwszym z tych wniosków wnioskodawca żąda stwierdzenia nieważności decyzji Sekretariatu Generalnego Rady z dnia 17 czerwca, w której Rada odmówiła dostępu do dokumentów dotyczących działań misji obserwacyjnej UE w okolicach miasta Knin w Chorwacji, oraz wydanej następnie w sposób domniemany przez Radę odmowy będącej odpowiedzią na wniosek ponowny. W drugim wniosku o stwierdzenie nieważności złożonym przez tego samego wnioskodawcę żąda on stwierdzenia nieważności zasadniczej decyzji Rady w dnia 22 września, w której Rada w części odrzuciła ponowny wniosek odnoszący się do wymienionych powyżej dokumentów. W tych dwóch sprawach wnioskodawca utrzymuje między innymi, że Rada naruszyła przepisy art. 4 ust. 1 tiret trzecie rozporządzenia (WE) nr 1049/2001, ponieważ nie wykazała, w jaki sposób ujawnienie dokumentu, którego dotyczył wniosek, miałoby naruszyć ochronę stosunków międzynarodowych, nie wzięła pod uwagę zmniejszającego się z upływem czasu znaczenia takiej ochrony, a także nie wyjaśniła, dlaczego takie dokumenty są szczególnie sensytywne. W czwartym wniosku o stwierdzenie nieważności sprawa T-529/09, Sophie in't Veld przeciwko Radzie Unii Europejskiej wniesiono o unieważnienie decyzji Rady z dnia 29 października 2009 r., w której Rada częściowo odmówiła dostępu do dok /09. Dokument ten (opatrzony klauzulą RESTREINT UE) zawiera opinię Służby Prawnej Rady na temat zalecenia Komisji dla Rady w sprawie wyrażenia zgody na rozpoczęcie negocjacji między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki dotyczących międzynarodowej umowy służącej udostępnianiu Departamentowi Skarbu Stanów Zjednoczonych danych z komunikatów finansowych w celu walki z terroryzmem i jego finansowaniem. W swojej decyzji Rada odmówiła dostępu do niektórych fragmentów żądanego dokumentu zgodnie z art. 4 ust. 1 lit. a) tiret trzecie (ochrona stosunków międzynarodowych) i z art. 4 ust. 2 tiret drugie (ochrona porady prawnej), ale udzieliła dostępu do tych fragmentów dokumentu, które nie były objęte powyższymi wyjątkami. Na poparcie swojego wniosku o stwierdzenie nieważności wnioskodawczyni stwierdziła, że Rada naruszyła przepis art. 4 ust. 1 lit. a) tiret trzecie oraz art. 4 ust. 2 tiret drugie rozporządzenia (WE) nr 1049/2001, ponieważ nie wykazała, w jaki sposób ujawnienie żądanego dokumentu miałoby naruszyć ochronę stosunków międzynarodowych lub porady prawnej. Dodatkowo stwierdzono, że Rada poprzez udzielenie bardzo ograniczonego częściowego dostępu do dok /09 naruszyła przepis art. 4 ust. 6 rozporządzenia (WE) nr 1049/2001, a w szczególności zasadę proporcjonalności. Także w tym przypadku Rada miałaby nie wywiązać się z obowiązku podania przyczyn, który wynika z art. 296 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Toczące się przed Trybunałem sprawy, w których Rada bierze udział i które dotyczą decyzji Komisji o odmowie dostępu do dokumentów W roku 2009 Rada wzięła udział w sprawie C-28/08, Komisja przeciwko Bavarian Lager Co. Ltd, popierając wniosek o stwierdzenie nieważności złożony przez Komisję i dotyczący wyroku Sądu Pierwszej Instancji zawierającego wykładnię związku między prawem publicznego dostępu do dokumentów a ochroną prywatności i integralności osoby fizycznej w odniesieniu do przetwarzania danych osobowych. Rada bierze również udział w sprawie T-444/05, S.p.A. Navigazione Libera del Golfo przeciwko Komisji, w której to sprawie wnioskodawca pośrednio zakwestionował ważność art. 4 ust. 5 rozporządzenia (WE) nr 1049/

21 VI. UWAGI KOŃCOWE Doświadczenia Rady związane z wykonywaniem rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 w roku 2009 wskazują na wagę jej rejestru publicznego jako narzędzia wyszukiwania przydatnego obywatelom starającym się korzystać z przysługującego im prawa dostępu do dokumentów. Jak stwierdzono w pierwszej części niniejszego sprawozdania, całkowita liczba odwiedzin w 2009 roku wyniosła , a liczba wyświetleń (mierzona liczbą obejrzanych ekranów) Na dzień 31 grudnia 2009 r. rejestr zawierał dokumentów (we wszystkich językach łącznie), z których (75,8% dokumentów umieszczonych w rejestrze) było dokumentami ogólnodostępnymi. Stanowiło to wzrost o 14,7% w stosunku do liczby dokumentów zawartych w rejestrze w roku 2008 i wzrost o 21,4% w stosunku do liczby dokumentów dostępnych bezpośrednio przez rejestr na koniec 2008 roku. Należy również zwrócić uwagę, że 69,4% dokumentów Rady sporządzonych w 2009 roku tj z dokumentów umieszczonych w tym właśnie roku w rejestrze zostało bezpośrednio upublicznionych, gdy znalazły się w obiegu. Pomimo rosnącej liczby dokumentów bezpośrednio udostępnianych społeczeństwu przez rejestr, gdy tylko znajdą się w obiegu, w okresie referencyjnym odnotowano wzrost liczby wniosków o udzielenie dostępu (o 19,1%). Wnioski o udzielenie dostępu dotyczyły głównie dokumentów zawartych w rejestrze. Jak wynika z danych statystycznych przedstawionych w załączniku do niniejszego sprawozdania, ok. 27% złożonych w 2009 roku wniosków o udzielenie dostępu do dokumentów Rady odnosi się do wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, stosunków międzynarodowych i wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Wyraźnie rośnie również zainteresowanie dokumentami Rady dotyczącymi środowiska, zdrowia i polityki konsumenckiej oraz rynku wewnętrznego (24,4% wniosków). Łącznie 825 rozpatrywanych dokumentów (czyli ok. 9,8% dokumentów, o których udostępnienie zwrócono się w 2009 roku) było dokumentami niejawnymi (z czego 34 były opatrzone klauzulą CONFIDENTIEL UE, a 791 klauzulą RESTREINT UE). W często bardzo złożonym procesie analizy takich dokumentów uczestniczy personel Rady odpowiedzialny za jak najszybsze rozpatrywanie otrzymanych wniosków, lecz także urzędnicy różnych działów, które przygotowały przedmiotowe dokumenty; urzędnicy ci są regularnie proszeni w ramach wewnętrznych procedur konsultacji między Sekcją Przejrzystości a służbami opracowującymi dokumenty o przeanalizowanie dokumentów będących przedmiotem wniosku na podstawie przepisów rozporządzenia (WE) nr 1049/2001. Przy tej okazji należy zwrócić uwagę na udział Grupy Roboczej ds. Informacji w rozpatrywaniu ponownych wniosków i analizie skarg skierowanych do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich. W roku 2009 grupa ta zebrała się 15 razy. Jej główne zadania to między innymi analiza dokumentów, których dotyczą ponowne wnioski, oraz analiza i ostateczne redagowanie projektów odpowiedzi na takie wnioski, które w niektórych przypadkach dotyczą złożonych zagadnień związanych z bezpieczeństwem publicznym, kwestiami obronnymi i wojskowymi lub ze stosunkami międzynarodowymi. W roku 2009 Sekretariat Generalny Rady skorzystał z możliwości wydłużenia terminu przewidzianego na analizę wniosków wstępnych w 20,1% przypadków, co oznacza spadek w stosunku do roku poprzedniego (22% w 2008 roku). Średni czas rozpatrywania wniosków wyniósł w 2009 roku 14 dni roboczych (wobec 16 dni w 2008 roku). Co do ponownych wniosków, które Grupa Robocza ds. Informacji analizuje, zanim odpowiedź na nie skieruje do COREPER-u i Rady do przyjęcia, w 2009 roku średni czas ich rozpatrywania wyniósł 26 dni roboczych w porównaniu z 25 dniami roboczymi w 2008 roku. Dokładna analiza wniosków wstępnych pozwoliła w ostatnich latach zmniejszyć liczbę ponownych wniosków z wartości szczytowej wynoszącej 2,4% wniosków wstępnych w roku 2005 do około 1% obecnie. W roku 2009 złożono 33 ponowne wnioski, co odpowiada 1,2% wniosków wstępnych. 20

22 ZAŁĄCZNIK DANE STATYSTYCZNE DOTYCZĄCE PUBLICZNEGO DOSTĘPU DO DOKUMENTÓW RADY Stan na 04/03/ Liczba wniosków złożonych na mocy rozporządzenia nr 1049/ Liczba dokumentów będących przedmiotem wniosków wstępnych Dokumenty udostępnione przez Sekretariat Generalny Rady w fazie wstępnej częściowo/w całości częściowo/w całości częściowo/w całości częściowo/w całości częściowo/w całości Liczba ponownych wniosków (ponowny wniosek można złożyć, jeśli wniosek wstępny został rozpatrzony odmownie) Liczba dokumentów rozpatrzonych przez Radę w następstwie ponownych wniosków + liczba udostępnionych dokumentów częściowo/w całości częściowo/w całości częściowo/w całości Odsetek dokumentów udostępnionych w ciągu całej procedury częściowo/w całości częściowo/w całości ,3% 81,2% 76,8% 87,7% 66,7% 78,9% 71,8% 86,3% 63,9% 77,5% 7. Liczba dokumentów wymienionych w publicznym rejestrze + liczba dokumentów upublicznionych/w formacie umożliwiającym pobranie (65.7%) (66.4%) (71,7%) (73,9%) (75,8%) W oparciu o 7775 dokumentów wziętych pod uwagę. W oparciu o dokumentów wziętych pod uwagę. W oparciu o 8440 dokumentów wziętych pod uwagę. W oparciu o dokumenty udostępnione w całości (lewa kolumna) lub w całości + częściowo (prawa kolumna). 21