ZATRUDNIENIE W FORMIE TELEPRACY

Transkrypt

1 Globalizacja, dynamiczny rozwój technologii informatycznych i telekomunikacyjnych oraz rozwój sektora usług powodują wzrost znaczenia konkurencyjności firm na rynku. W tym aspekcie przedsiębiorcy zmuszeni są dostosować swoje działania do zmieniających się wymagań rynkowych i zachowań konkurencji. Dlatego też coraz większe znaczenie ma poszukiwanie przez przedsiębiorców sposobów na obniżenie kosztów pracy, a w konsekwencji stosowanie tanich, elastycznych form zatrudnienia. W ostatnich latach coraz większą popularnością na świecie cieszy się stosunkowo nowa forma pracy określana jako telepraca. Jest to przyjazna forma pracy skierowana głównie do kobiet w ciąży, rodziców samotnie wychowujących dzieci, studentów, osób, które nie mają możliwości pojawiać się codziennie w firmie, osób opiekujących się przewlekle chorymi, niepełnosprawnych czy osób starszych. Ta elastyczna forma zatrudnienia może być traktowana jako ucieczka od bezrobocia, dorobienie do niskiej renty lub emerytury, stan przejściowy czy też jako podstawowa forma pracy, z którą wiąże się plany na przyszłość. W przypadku telepracy nie jest istotny wiek i wygląd pracownika, liczą się tylko jego umiejętności i wydajność. Jak się jednak okazuje, nie każdy może być telepracownikiem. Ten sposób pracy wymaga dużej samodyscypliny, komunikatywności i gotowości do podnoszenia kwalifikacji. Telepracownik powinien umieć kreatywnie zarządzać swoim czasem, odpowiednio zorganizować sobie pracę oraz potrafić pracować bez nadzoru. Telepraca jest w Polsce wciąż marginalną formą zatrudnienia. Jak wynika z ankiety przeprowadzonej na zlecenie Dziennika Gazety Prawnej (DGP) przez Business Centre Club (BCC) telepraca stanowi zaledwie 2 % wszystkich miejsc zatrudnienia. Małemu zainteresowaniu winne są stereotypy, bariery psychologiczne u pracodawcy i pracownika, ale również sztywne i niekorzystne przepisy prawa pracy. Telepraca funkcjonuje w Polsce od połowy lat dziewięćdziesiątych, jednak zanim pojawiły się przepisy regulujące jej charakter prawny oraz wzajemne stosunki stron, a w szczególności ich prawa i obowiązki upłynęło sporo czasu. Pojęcie telepracy i telepracownika pojawiło się w kodeksie pracy dopiero w 2007 r. Jednak przepisy, które weszły w życie nie są wolne od wad konieczne jest wprowadzenie pewnych uproszczeń oraz doprecyzowanie wymogów odnoszących się do kontroli, rozliczania podróży służbowych czy zasad BHP. Poza tym polskie prawodawstwo nie zawiera odrębnych przepisów regulujących np. kwestii związanych z wypadkami przy pracy w przypadku zatrudnienia w formie telepracy. 1 / 7

2 Telepraca to praca wykonywana poza siedzibą firmy na rzecz pracodawcy, ale bez osobistego kontaktu z pracodawcą przy pomocy wszelkich dostępnych środków łączności (telefon, skaner, telefax, komputer z Internetem, poczta internetowa). Liczy się przede wszystkim wykonanie zadania, a pracownik ma dość dużą swobodę przy ustalaniu, kiedy będzie wykonywał powierzone obowiązki. Telepracę można wykonywać praktycznie wszędzie, o każdej porze dnia i nocy. Fizyczna lokalizacja firmy nie odgrywa większego znaczenia Telepraca może przybierać różne formy. Z telepracą domową mamy do czynienia, gdy pracownik wykonuje powierzone mu zadania w domu. Kiedy pracownik realizuje swoje obowiązki w podróży, mówimy o telepracy mobilnej. Pracownik może pracować również w telecentrum lub telechatce, czyli miejscu, którego lokalizacja jest najbardziej dogodna dla jego potrzeb, wyposażonym w odpowiedni sprzęt teleinformatyczny, gdzie będzie wykonywał telepracę. Telecentra tworzone są w dużych miastach, na obszarach zurbanizowanych, telechatki na terenach podmiejskich i wiejskich. Telepracownik to pracownik, który osobiście i odpłatnie wykonuje określony rodzaj pracy na rzecz pracodawcy, pod jego kierownictwem i wyniki tej pracy przekazuje pracodawcy w szczególności za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej. Podmiot zatrudniający telepracownika ma obowiązek dostarczenia sprzętu niezbędnego do wykonywania pracy, ale również ubezpieczenia sprzętu, pokrycia kosztów związanych z instalacją, eksploatacją, konserwacją sprzętu, zapewnienia pomocy technicznej i niezbędnego szkolenia w zakresie obsługi sprzętu. Pracodawca ma możliwość zawarcia z telepracownikiem odrębnej umowy dotyczącej wykorzystania przez niego niezbędnego do pracy sprzętu. Pracodawca jest zobowiązany dopilnować, by telepracownik nie był traktowany mniej korzystnie niż pozostali pracownicy w zakresie warunków zatrudnienia, awansu i szkoleń. Pracownik nie może być w żaden sposób dyskryminowany z powodu podjęcia pracy w formie telepracy. Aspekt elastycznych form zatrudnienia (w tym telepracy) występuje głównie w bogatych państwach Unii Europejskiej, gdzie pojęcie flexicurity jest wdrażane do systemów polityki społecznej i aktywnych programów rynku pracy. W krajach Unii Europejskiej z roku na rok rośnie zainteresowanie telepracą, zwłaszcza wśród firm zajmujących się przygotowywaniem sprawozdań, rozliczeń, tłumaczeń, tworzeniem stron internetowych. Na telepracę coraz częściej decydują się również firmy związane z doradztwem, finansami, sprzedażą czy marketingiem. Telepraca promowana jest przez Unię Europejską jako pomoc dla niepełnosprawnych i kobiet pragnących pogodzić życie rodzinne z zawodowym. Pozytywne doświadczenia związane z zastosowaniem telepracy poza granicami naszego kraju powinny stać się bodźcem do rozpowszechnienia tej formy zatrudnienia w Polsce. Osoby niepełnosprawne, szczególnie posiadające znaczny stopień niepełnosprawności mają praktycznie zerowe szanse na zdobycie pracy na otwartym rynku pracy. Pierwsze na świecie programy telepracy dla osób niepełnosprawnych sięgają lat osiemdziesiątych. W 1982 r. American Express rozpoczął program telepracy przeznaczony dla osób niepełnosprawnych 2 / 7

3 ruchowo pod nazwą Project Homebond. W Polsce natomiast pierwsze próby zatrudniania osób niepełnosprawnych w formie telepracy podejmowano stosunkowo niedawno i niezwykle rzadko. Jak się okazuje, podstawowym problemem w zatrudnianiu niepełnosprawnych jest brak umiejętności i kwalifikacji. Osoby niepełnosprawne są często słabo wykształcone, a przyczyn tego należy doszukiwać się przede wszystkim w ograniczonym i utrudnionym dostępie do edukacji na każdym jej poziomie. Zatrudnianie osób niepełnosprawnych należałoby więc połączyć z odpowiednim przeszkoleniem specjalnie dostosowanym do rodzaju i stopnia niepełnosprawności. Bezrobocie wśród osób niepełnosprawnych jest znacznie wyższe niż ogólny wskaźnik bezrobocia w Polsce. W przypadku telepracy niepełnosprawność nie jest wielkim problemem, tak jak na rynku pracy. Ponadto taki sposób pracy nie wpływa na pogorszenie stanu zdrowia osób niepełnosprawnych. Dla osób niepełnosprawnych telepraca wydaje się być dużą szansą na osiągnięcie samodzielności finansowej, zwiększenie poczucia własnej wartości i satysfakcji życiowej. Rehabilitacja zawodowa osób niepełnosprawnych jest równie ważna co rehabilitacja medyczna i społeczna. Tworzenie odpowiednich warunków do zatrudniania osób niepełnosprawnych jest zgodne z polityką państwa skierowaną do osób niepełnosprawnych i dyrektywami europejskimi. Praca uwolniona od ograniczeń czasu i miejsca pracy jest ogromną szansą dla kobiet chcących połączyć opiekę nad dzieckiem z życiem zawodowym. Szczególnie atrakcyjna wydaje się być dla młodych matek, które niejednokrotnie stają przed wyborem albo wychowanie dziecka, albo kariera zawodowa. Nie każda kobieta, szczególnie samotnie wychowująca dziecko, może liczyć na pomoc rodziny i znajomych. Poza tym przedstawiciele psychologii zwracają uwagę na ogromną potrzebę kontaktu małego dziecka z rodzicami, a szczególnie z matką. Obecność matki ma podstawowe znaczenie dla prawidłowego i harmonijnego rozwoju emocjonalnego i społecznego dziecka, a także znacząco wpływa na jego poczucie bezpieczeństwa. Naruszenie emocjonalnej więzi z matką szczególnie w pierwszym okresie życia dziecka może spowodować trwale i nieodwracalne zakłócenia w rozwoju osobowości. Nie można również zapominać, że długotrwała izolacja matki negatywnie wpływa na jej samopoczucie i nastrój, co dodatkowo może odbić się na dziecku. W takiej sytuacji telepraca wydaje się być doskonałym rozwiązaniem, bowiem pozwala kobiecie realizować się zarówno w roli matki, jak i pracownika, który jednocześnie ma zapewnioną ciągłość pracy i płynność finansową. Podmiot zatrudniający, stosując tę nowoczesną formę zatrudnienia może osiągnąć wiele korzyści: pozyskanie wysoko wykwalifikowanych specjalistów z danej dziedziny, których brak na lokalnym rynku pracy, bez konieczności ich przenoszenia się do miejscowości, gdzie ma siedzibę firma, 3 / 7

4 możliwość zatrudniania pracowników z rejonów, gdzie koszt pracy jest niższy, uniknięcie rozbudowy, przeorganizowania firmy w przypadku zwiększenia zatrudnienia, zmniejszenie nakładów na przygotowanie i utrzymanie stanowiska pracy, ograniczenie konfliktów w pracy, zmniejszenie ilości zwolnień chorobowych, ograniczenie kosztów osobowych poprzez brak wynagrodzeń z tytułu przepracowanych nadgodzin, zmniejszenie zużycia energii cieplnej i prądu, zmniejszenie zużycia urządzeń i mebli w firmie, pracodawca płaci za efekt dostarczonej pracy, a nie za czas spędzony w pracy. 4 / 7

5 Najważniejsze korzyści dla pracownika to: duża swoboda w związku z realizacją zadań, możliwość pogodzenia obowiązków domowych z zawodowymi, możliwość pracy u kilku pracodawców jednocześnie, oszczędność czasu i pieniędzy związana z brakiem dojazdów do pracy, dowolnością ubioru, ograniczenie stresu, możliwość pracy dla pracownika mieszkającego w regionie dotkniętym wysokim bezrobociem, pracownik nie musi poświęcać czasu na przygotowanie się do pracy, 5 / 7

6 osoby niepełnosprawne nie muszą pokonywać barier architektonicznych. Telepraca wpływa również korzystnie na środowisko naturalne ze względu na ograniczenie spalin powodowanych dojazdami do miejsca pracy i z powrotem, sprzyja rozwojowi społeczeństwa informacyjnego, zwiększa popyt na urządzenia i usługi teleinformatyczne oraz przeciwdziała wykluczeniu społecznemu. W Polsce, gdzie poziom bezrobocia jest wysoki, elastyczne formy zatrudnienia adresowane są do wszystkich grup ludności aktywnej zawodowo. Ostatnio obserwuje się, że coraz więcej potencjalnych pracowników i pracodawców czuje się psychicznie gotowa do pracy w tym systemie i dostrzega pozytywne aspekty telepracy. ŹRÓDŁA: Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. 1974, Nr 24, poz. 141 z p. zm.) 6 / 7

7 7 / 7