OCENA JAKOŚCI WÓD NA OBSZARACH CHRONIONYCH PRZEZNACZONYCH DO ZAOPATRZENIA LUDNOŚCI W WODĘ PRZEZNACZONĄ DO SPOŻYCIA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM

Transkrypt

1 WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W RZESZOWIE OCENA JAKOŚCI WÓD NA OBSZARACH CHRONIONYCH PRZEZNACZONYCH DO ZAOPATRZENIA LUDNOŚCI W WODĘ PRZEZNACZONĄ DO SPOŻYCIA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM RZESZÓW, 12 CZERWCA 2014 R.

2 PODSTAWY PRAWNE RAMOWA DYREKTYWA WODNA 2000/60WE DYREKTYWA RADY 75/440/EWG z dnia 16 czerwca 1975 r. dotycząca wymaganej jakości wód powierzchniowych przeznaczonych do pozyskiwania wody pitnej w Państwach Członkowskich USTAWA Z DNIA 18 lipca 2001 r. PRAWO WODNE (Dz. U r. poz.145) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz.U r. Nr 258 poz.1550) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 09 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz.U r. Nr 257 poz.1545) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz.U r. Nr 204 poz.1728)

3 OCHRONA WÓD Zgodnie z ustawa Prawo ochrony środowiska (2001) ochrona wód polega na utrzymaniu jakości wód powyżej albo co najmniej na poziomie wymaganym w przepisach lub doprowadzeniu jakości wód co najmniej do wymaganego przepisami poziomu, gdy nie jest on osiągnięty. Zgodnie z ustawą Prawo wodne podstawowym celem ochrony wód jest utrzymywanie lub poprawa jakości wód oraz biologicznych stosunków w środowisku wodnym i na terenach podmokłych. Ochrona wód ma zapewnić aby wody nadawały się m.in. do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczona do spożycia (zapewnienie odpowiedniej ilości i jakości wody). Dla potrzeb gospodarowania wodami (w tym prowadzenia monitoringu wód) wody powierzchniowe podzielone zostały na tzw. jednolite części wód powierzchniowych. Jednolite części wód powierzchniowych są podstawowymi jednostkami hydrograficznymi wyznaczonymi na potrzeby planowania w gospodarowaniu wodami na obszarze dorzecza. Zgodnie z ustawą Prawo wodne wszystkie JCWP przeznaczone do poboru wody pitnej są OBSZARAMI CHRONIONYMI, które powinny być zinwentaryzowane w postaci wykazów (wykazy Regionalnego Dyrektora Gospodarki Wodnej).

4 POJĘCIE JEDNOLITYCH CZĘŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH Jednolita część wód powierzchniowych jest to oddzielny i znaczący element wód powierzchniowych, taki jak: a) struga, strumień, potok, rzeka, kanał lub ich części, b) jezioro lub inny naturalny zbiornik wodny, c) sztuczny zbiornik wodny, d) morskie wody wewnętrzne, wody przejściowe lub wody przybrzeżne. Jednolite części wód powierzchniowych dzieli się na: naturalne (w klasyfikacji stanu wód określa się dla nich stan ekologiczny), silnie zmienione (jcw, których charakter został w znacznym stopniu zmieniony w następstwie fizycznych przeobrażeń, będących wynikiem działalności człowieka w klasyfikacji stanu wód określa się dla nich potencjał ekologiczny), sztuczne (jcw powstałe w wyniku działalności człowieka - w klasyfikacji stanu wód określa się dla nich potencjał ekologiczny). Jednolite części wód powierzchniowych wydzielone zostały z uwzględnieniem typologii abiotycznej, która odzwierciedla zróżnicowanie regionów hydrograficznych oraz wielkość cieków.

5 TYPOLOGIA JCWP W Polsce wyróżniono 26 typów jednolitych części wód powierzchniowych. Na obszarze województwa podkarpackiego występuje 12 typów jednolitych części wód powierzchniowych, Największa ilość JCWP na obszarze województwa zaliczona jest do typów: Typ 12 potok fliszowy, Typ 17 potok nizinny piaszczysty, Typ 16 potok nizinny lessowy lub gliniasty, Typ 19 rzeka nizinna piaszczystogliniasta

6 CELE ŚRODOWISKOWE W przypadku wód powierzchniowych cele środowiskowe określane są dla jednolitych części wód powierzchniowych (JCWP) oraz dla obszarów chronionych, w tym obszarów chronionych będących jednolitymi częściami wód przeznaczonymi do poboru wody pitnej. Celem środowiskowym dla jednolitych części wód powierzchniowych jest osiągnięcie dobrego stanu wód (lub jego utrzymanie, w tych JCWP, w których został on osiągnięty). Warunkiem osiągnięcia dobrego stanu wód jest osiągnięcie przez JCWP co najmniej dobrego stanu ekologicznego (lub potencjału ekologicznego w przypadku silnie zmienionych i sztucznych części wód) oraz dobrego stanu chemicznego (zachowanie środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych i innych zanieczyszczeń). Celem środowiskowym dla obszarów chronionych będących jednolitymi częściami wód przeznaczonymi do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia jest dodatkowo spełnienie wymogów określonych w RMŚ z 2002 r. w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia.

7 MONITORING JAKOŚCI WÓD NA OBSZARACH CHRONIONYCH Monitoring jakości wód prowadzony jest zgodnie z wieloletnimi Wojewódzkimi Programami Monitoringu Środowiska (aktualny program - Program Monitoringu Środowiska Województwa Podkarpackiego na lata ). W woj. podkarpackim monitoring obszarów chronionych, będących jednolitymi częściami wód wykorzystywanymi do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia prowadzony jest co roku w punktach monitoringu obszarów chronionych wyznaczonych w jednolitych częściach wód dostarczających wodę w ilości średnio powyżej 100 m 3 /d wody na rzekach: Wisłoka - (ujęcia dla miejscowości Jasło, Dębica i Mielec), Wisłok - (ujęcia dla miejscowości Krosno i Rzeszów), San - (ujęcia dla miejscowości Zagórz, Sanok, Przemyśl, Jarosław), Jasiołka - (ujęcie dla miejscowości Krosno, Dukla), Osława - (ujęcie dla miejscowości Szczawne), Kołonica - (ujęcia dla miejscowości Kołonice, Baligród, Bystre, Jabłonki), Sanoczek (ujęcie dla miejscowości Nagórzany, Wola Sękowa), Potasówka - (ujęcie dla miejscowości Folusz i Dębowiec), Iwoniczanka (ujęcie dla miejscowości Iwonicz Zdrój), Dopływ spod Góry Czarnej - (ujęcie dla miejscowości Brzozów), oraz w jednolitych częściach wód Zbiornik Solina (ujęcie dla miejscowości Polańczyk, Myczków, Berezka, Ustrzyki Dln.) i Zbiornik Besko (ujęcia dla m. Krosno, Sieniawa, Iwonicz - Zdrój, Rymanów).

8 MONITORING JAKOŚCI WÓD OBSZARY CHRONIONE PRZEZNACZONE DO POBORU WODY PITNEJ Monitoring prowadzony jest w następujących jednolitych częściach wód: 3 1. Wisłoka od Dębownicy do Ropy, Wisłoka od Potoku Chotowskiego do Rzeki, 3. Wisłoka od Potoku Kiełkowskiego do ujścia, 4. Jasiołka od Panny do Chlebianki, 5. Kłopotnica, Wisłok od Zb. Besko do Czarnego Potoku, 7. Wisłok Stobnicy do Zbiornika Rzeszów, 8. Lubatówka, 9. Stobnica do Łądzierza, 10. Zbiornik Besko, San od Zbiornika Myczkowce do Tyrawki, 12. San od Olszanki do Wiaru, 13. San od Huczek do Wisłoka, bez Wisłoka, 14. Hoczewka, 15. Osława do Rzepedki, 16. Sanoczek, 17. Zbiornik Solina do zapory w Myczkowcach.

9 MONITORING JAKOŚCI WÓD SIEĆ PUNKTÓW POMIAROWO- KONTROLNYCH W OBSZARACH CHRONIONYCH PRZEZNACZONYCH DO POBORU WODY PITNEJ W obszarach chronionych przeznaczonych do zaopatrzenia ludności w wodę pitną zlokalizowane są: 1. Punkty pomiarowo kontrolne monitoringu diagnostycznego reprezentatywne, z których dane służą do kompleksowej oceny stanu JCWP (stan/potencjał ekologiczny, stan chemiczny, wynikowy stan wód); 2. Punkty pomiarowo kontrolne monitoringu operacyjnego reprezentatywne, z których dane służą najczęściej do oceny stanu/potencjału ekologicznego JCWP); 3. Punkty pomiarowo kontrolne monitoringu obszarów chronionych, z których dane służą do oceny spełniania wymagań określonych w rozporządzeniu MŚ z dnia r.

10 KLASYFIKACJA JAKOŚCI WÓD NA OBSZARACH CHRONIONYCH OCENA JAKOŚCI WÓD W OBSZARACH CHRONIONYCH PRZEZNACZONYCH DO POBORU WODY PITNEJ POLEGA NA: KLASYFIKACJI STANU LUB POTENCJAŁU EKOLOGICZNEGO JCWP (ZAKWALIFIKOWANIE JCWP DO JEDNEJ Z 5 KLAS STANU LUB POTENCJAŁU EKOLOGICZNEGO): I klasa STAN BARDZO DOBRY/POTENCJAŁ MAKSYMALNY II klasa STAN/POTENCJAŁ DOBRY III klasa STAN/POTENCJAŁ UMIARKOWANY IV klasa STAN/POTENCJAŁ SŁABY V klasa STAN/POTENCJAL ZŁY OCENIE SPEŁNIANIA WYMAGAŃ DODATKOWYCH OKREŚLONYCH DLA OBSZARÓW CHRONIONYCH PRZEZNACZONYCH DO POBORU WODY PITNEJ (WYMAGANIA OKREŚLONE W RMŚ W SPRAWIE WYMAGAŃ JAKIM POWINNY ODPOWIADAĆ WODY POWIERZCHNIWOE WYKORZYSTYWANE DO ZAOPATRZENIA LUDNOŚCI W WODĘ PRZEZNACZONĄ DO SPOŻYCIA)

11 GŁÓWNE ELEMENTY KLASYFIKACJI STANU/POTENCJAŁU EKOLOGICZNEGO PODSTAWOWE ELEMENTY OCENY: ELEMENTY BIOLOGICZNE ELEMENTY WSPIERAJĄCE: ELEMENTY FIZYKOCHEMICZNE ELEMENTY HYDROMORFOLOGICZNE Fitoplankton Fitobentos Makrofity Makrobezkręgowce bentosowe Ichtiofauna Warunki termiczne Warunki tlenowe Zasolenie Stan zakwaszenia Substancje biogenne Specyficzne substancje syntetyczne i niesyntetyczne Wielkość i dynamika przepływu wód Połączenie z częściami wód podziemnych Ciągłość rzeki Zmienność głębokości i szerokości rzeki Struktura i skład podłoża rzeki Struktura strefy nadbrzeżnej

12 KLASYFIKACJA JAKOŚCI WÓD NA OBSZARACH CHRONIONYCH Klasyfikacja stanu/potencjału ekologicznego jednolitej części wód w obszarze chronionym oraz ocena spełniania wymagań dodatkowych dla obszaru chronionego, w 2012 roku została sporządzona zgodnie z metodyką zawartą w rozporządzeniu w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (RMŚ 2002), w zakresie wskaźników określonym w rozporządzeniu w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (RMŚ 2011). W RMŚ (2002) ustalone zostały wymagania dla wód w formie trzech kategorii jakości wód w zależności od stopnia zanieczyszczenia wód i związanych z nim procesów uzdatniania, jakim zanieczyszczone wody muszą być poddane w celu uzyskania wody przeznaczonej do spożycia: 1. kategoria A1 - woda wymagająca prostego uzdatniania fizycznego, w szczególności filtracji oraz dezynfekcji, 2. kategoria A2 - woda wymagająca typowego uzdatniania fizycznego i chemicznego, w szczególności utleniania wstępnego, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji oraz dezynfekcji, 3. kategoria A3 woda wymagająca wysokosprawnego uzdatniania fizycznego i chemicznego, w szczególności utleniania, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji, adsorpcji na węglu aktywnym oraz dezynfekcji. Próbki wody, które pobiera się do badań laboratoryjnych mają odzwierciedlać jej jakość przed procesem uzdatnienia. Częstotliwość pobierania próbek wody jest uzależniona od kategorii jej jakości i liczby osób, które korzystają z wodociągu.

13 KLASYFIKACJA JAKOŚCI WÓD NA OBSZARACH CHRONIONYCH NATURALNA JEDNOLITA CZEŚĆ WÓD POWIERZCHNIOWYCH PRZEZNACZONA DO POBORU WODY PITNEJ JEST W BARDZO DOBRYM LUB DOBRYM STANIE EKOLOGICZNYM, JEŚLI SPEŁNIA WYMAGANIA OKREŚLONE DLA BARDZO DOBREGO LUB DOBREGO STANU EKOLOGICZNEGO NA PODST. W/W ELEMENTÓW BIOLOGICZNYCH I FIZYKOCHEMICZNYCH I GDY JEDNOCZEŚNIE SPEŁNIA WYMAGANIA OKREŚLONE W RMŚ (2002) DLA KATEGORII A1 lub A2 A POZIOM ZANIECZYSZCZEŃ MIKROBIOLOGICZNYCH NIE PRZEKRACZA KATEGORII A3. JEŻELI W JEDNOLITEJ CZEŚCI WÓD NIE SĄ SPEŁNIONE WYMOGI DLA KATEGORII A1 LUB A2 LUB GDY POZIOM ZANIECZYSZCZEŃ MIKROBIOLOGICZNYCH PRZEKRACZA KATEGORIĘ A3, JEDNOLITA CZEŚĆ WÓD JEST W UMIARKOWANYM STANIE EKOLOGICZNYM. ANALOGICZNIE DOKONUJE SIĘ OCENY POTENCJAŁU EKOLOGICZNEGO SILNIE ZMIENIONYCH I SZTUCZNYCH JCWP.

14 KLASYFIKACJA JAKOŚCI WÓD NA OBSZARACH CHRONIONYCH W 2012 ROKU OCENA SPEŁNIANIA WYMAGAŃ OKREŚLONYCH W RMŚ ,8% 47,1% 11,7% 41,2% 47,1% 47,1% kategorie jakosci w ody kat. A1 kat. A2 kat. A3 poza kat. A3 kategorie jakości wody kat. A1 kat. A2 kat. A3 poza kat. A3 Kategoria fizykochemiczna Kategoria mikrobiologiczna

15 KLASYFIKACJA JAKOŚCI WÓD NA OBSZARACH CHRONIONYCH W 2012 ROKU OCENA SPEŁNIANIA WYMAGAŃ OKREŚLONYCH W RMŚ 2002 W 2012 r. w dwóch jednolitych częściach wód: Wisłok od Stobnicy do Zbiornika Rzeszów Osława do Rzepedki nie były spełnione wymagania dodatkowe określone dla obszarów chronionych. O niekorzystnej ocenie jakości wód (poza A3) zadecydowały wartości wybranych parametrów mikrobiologicznych (bakterie grupy Coli typu kałowego), a w przypadku rzeki Wisłok w Zwięczycy dodatkowo parametry takie jak: BZT5, amoniak, zawiesina ogólna.

16 KLASYFIKACJA STANU I POTENCJAŁU EKOLOGICZNEGO NA OBSZARACH CHRONIONYCH 1. Wisłoka od Dębownicy do Ropy, 2. Wisłoka od Potoku Chotowskiego do Rzeki, 3. Wisłoka od Potoku Kiełkowskiego do ujścia, 4. Jasiołka od Panny do Chlebianki, 5. Kłopotnica, 6. Wisłok od Zb. Besko do Czarnego Potoku, 7. Wisłok od Stobnicy do Zbiornika Rzeszów, 8. Lubatówka, 9. Stobnica do Łądzierza, 10. Zbiornik Besko, 11. San od Zbiornika Myczkowce do Tyrawki, 12. San od Olszanki do Wiaru, 13. San od Huczek do Wisłoka, bez Wisłoka, 14. Hoczewka, 15. Osława do Rzepedki, 16. Sanoczek, 17. Zbiornik Solina do zapory w Myczkowcach.

17 KLASYFIKACJA JAKOŚCI WÓD NA OBSZARACH CHRONIONYCH W 2013 ROKU OCENA SPEŁNIANIA WYMAGAŃ OKREŚLONYCH W RMŚ 2002 Wszystkie JCWP przeznaczone do zaopatrzenia ludność w wodę do spożycia, spełniły w 2013 r. wymagania dodatkowe określone w RMŚ w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia. KOMPLEKSOWA OCENA STANU WÓD, W TYM OCENA STANU WÓD NA W/W OBSZARACH CHRONIONYCH JEST NA ETAPIE PRZYGOTOWANIA OCENA BĘDZIE UWZGLĘDNIAĆ ZMIANY ZAWARTE W PROJEKCIE RMŚ O ZMIANIE ROZPORZĄDZENIA W SPRAWIE SPOSOBU KLASYFIKACJI STANU WÓD.

18 WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W RZESZOWIE DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ OCENA JAKOŚCI WÓD NA OBSZARACH CHRONIONYCH PRZEZNACZONYCH DO ZAOPATRZENIA LUDNOŚCI W WODĘ PRZEZNACZONĄ DO SPOŻYCIA W DZIĘKUJĘ WOJEWÓDZTWIE ZA PODKARPACKIM UWAGĘ