INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA

Transkrypt

1 INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W BIAŁYMSTOKU Suwałki, ul. Piaskowa 5, tel./fax , suwalki@wios.bialystok.pl DZIAŁ MONITORINGU ŚRODOWISKA Komunikat nr 1 / SUW / 2018 WSTĘPNA KLASYFIKACJA JEZIOR WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO BADANYCH W 2017 ROKU Opracowanie: mgr inż. Alfred Dorochowicz mgr inż. Agata Martyna Zega Analiza próbek: Laboratorium WIOŚ w Białymstoku Kierownictwo Pracowni w Suwałkach: mgr Jerzy Gryczan SUWAŁKI kwiecień 2018

2 Opracowanie wykonano na podstawie badań Państwowego Monitoringu Środowiska. W przypadku cytowania niniejszej publikacji należy podać źródło informacji. 2

3 Monitoring jezior województwa podlaskiego w 2017 roku Badania jezior wykonano uwzględniając zalecenia zawarte w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 19 lipca 2016 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1178). Monitoring wykonano z Programem monitoringu środowiska województwa podlaskiego na lata zatwierdzonym przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska i zaktualizowanym pod koniec 2016 r. Monitoring diagnostyczny i operacyjny przeprowadzono w okresie wiosennym (IV 2017), na początku lata (VI-VII 2017), w czasie szczytu stagnacji letniej (VIII 2017) oraz w okresie jesiennym (X 2017). Monitoring w punktach reperowych prowadzono sześciokrotnie w sezonie wegetacyjnym (IV X 2017). Na miejscu przeprowadzano pomiary głębokości, temperatury wody i powietrza oraz widzialności krążka Secchiego w punktach pomiarowo-kontrolnych jezior. Przeprowadzono pomiary temperatury i zawartości tlenu rozpuszczonego (profil termiczno-tlenowy jezior) za pomocą przenośnego miernika YSI Professional Plus. Oznaczenia fizykochemiczne, chemiczne i hydrobiologiczne wód wykonano w Laboratorium WIOŚ Białystok Pracownia w Suwałkach w oparciu o obowiązujące metodyki i normy. Część oznaczeń wykonano w pracowniach w Białymstoku i Łomży. Ocenę jakości wód jezior sporządzono w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1187). Podstawą oceny były wskaźniki biologiczne: Indeks Fitoplanktonowy dla Polskich Jezior PMPL jako wskaźnik intensywności rozwoju fitoplanktonu, Multimetryczny Indeks Okrzemkowy IOJ charakteryzujący fitobentos oraz Makrofitowy Indeks Stanu Ekologicznego ESMI charakteryzujący stan roślinności naczyniowej w jeziorze. Uwzględniono również ocenę wskaźnika ichtiofauny Jeziorowego Indeksu Rybnego (LFI+/LFI-CEN), charakteryzującego stan populacji ryb, których badaniem zajmuje się Instytut Rybactwa Śródlądowego. oparty na bezkręgowcach bentosowych (LMI) jest w stanie weryfikacji i w chwili obecnej nie jest brany pod uwagę w ocenie jezior w niniejszym opracowaniu zamieszczono wstępne wyniki badań LMI, ale nie uwzględniono ich w ocenie. W zależności od typu i rodzaju jeziora wartość wskaźników biologicznych przypisana jest jednej z 5 klas: I klasa II klasa III klasa IV klasa V klasa stan bardzo, stan, stan umiarkowany, stan słaby stan zły Jeśli wybrane wskaźniki biologiczne wskazują na stan lub bardzo klasyfikację weryfikuje się elementami hydromorfologicznymi (metodyka wstępna), wskaźnikami fizykochemicznymi (widzialność krążka Secchiego, tlen rozpuszczony nad dnem w okresie letnim lub natlenienie hypolimnionu, przewodność, azot ogólny i fosfor ogólny) oraz wskaźnikami specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych i ustala się klasyfikację ekologicznego jeziora. Równolegle przeprowadza się (jeśli prowadzono badania) ocenę chemicznego na podstawie chemicznych wskaźników wód (substancje priorytetowe w dziedzinie polityki wodnej i inne substancje zanieczyszczające wg KOM 2006/0129(COD)) z grupy substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. Do oceny chemicznego wyliczano wartość średnioroczną (średnia arytmetyczna) z wszystkich ważnych badań danego wskaźnika oraz wartość maksymalną. Zgodnie z zaleceniami GIOŚ w przypadku badań poniżej granicy oznaczalności (< LoQ) do obliczeń przyjmowano połowę wartości granicy oznaczalności. Jeśli obliczone wartości stężeń średniorocznych wskaźników chemicznych mieściły się poniżej granicy oznaczalności jako stężenie średnie podawano wartość poniżej granicy oznaczalności (< LoQ), a jako stężenie maksymalne wartość granicy oznaczalności (LoQ). Dla pozostałych przypadków podawano wartości obliczone. W przypadku wskaźników chemicznych i fizykochemicznych podano także wartości niepewności wyniku. 3

4 Stan ekologiczny i stan chemiczny decydują o stanie jednolitej części wód takiej jak jezioro lub inny naturalny zbiornik wodny stan lub stan zły. Dobry stan wód może być jedynie w przypadku pozytywnej oceny ekologicznego i chemicznego. Jeśli którakolwiek z ocen określona została jako poniżej, stan jednolitej części wód jest zły. W ocenie uwzględniono wyniki badań niektórych wskaźników z poprzednich lat (tzw. dziedziczenie oceny), stosowane w przypadku monitoringu nie uwzględniającego całego spektrum wskaźników np. w przypadku monitoringu operacyjnego z ograniczoną liczbą wskaźników biologicznych lub fizykochemicznych w stosunku do pełnego monitoringu diagnostycznego. W ocenie chemicznego nie uwzględniono oznaczeń niektórych nowych substancji priorytetowych w matrycy wodnej (dikofol, chinoksyfen, cybutryna, dichlorfos, heptachlor, terbutryna) prowadzono jedynie monitoring pilotażowy, a wyniki zamieszczone w opracowaniu mają funkcję poglądową. Do monitoringu dopisano wyniki monitoringu niektórych substancji priorytetowych w tkankach zwierząt wodnych (biota) przeprowadzone na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska przez Polcargo International Sp. z o.o. z siedzibą w Szczecinie: Centralne oznaczanie prób w zakresie wybranych substancji priorytetowych w biocie w wodach powierzchniowych według wymagań Dyrektywy 2013/39/UE pobranych w ramach realizacji monitoringu diagnostycznego w latach Sprawozdanie z prac wykonanych w III etapie. Polcargo International Sp. z o.o., Szczecin, 2017; Centralne oznaczanie prób w zakresie wybranych substancji priorytetowych w biocie w wodach powierzchniowych według wymagań Dyrektywy 2013/39/UE pobranych w ramach realizacji monitoringu diagnostycznego w latach Sprawozdanie z prac wykonanych w I etapie. Polcargo International Sp. z o.o., Szczecin, Klasyfikacja ostateczna (weryfikacja ocen) zostanie przedstawiona po zakończeniu weryfikacji badań i ocen pod kierunkiem Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. W 2017 roku w województwie podlaskim monitoringiem objęto następujące zbiorniki wodne: Jezioro Długie Wigierskie monitoring reperowy rozszerzony, Jezioro Gremzdel monitoring reperowy rozszerzony, Jezioro Berżnik monitoring diagnostyczny i operacyjny, Jezioro Dmitrowo monitoring diagnostyczny i operacyjny, Jezioro Długie Augustowskie (Kalejty) monitoring diagnostyczny i operacyjny, Jezioro Pierty monitoring diagnostyczny, Jezioro Wigry monitoring diagnostyczny, Jezioro Dręstwo monitoring operacyjny, Jezioro Rajgrodzkie monitoring operacyjny, Jezioro Serwy monitoring operacyjny, Jezioro Szlamy monitoring operacyjny, Jezioro Tajno monitoring operacyjny. 4

5 ZESTAWIENIE TABELARYCZNE KLASYFIKACJI JEZIOR WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO BADANYCH W 2017 r. STAN EKOLOGICZNY Nazwa jeziora Dorzecze Powierzchnia jeziora [ha] Głębokość maksymalna [m] Kod jeziora (MPHP) Typ abiotyczny Rodzaj monitoringu Multimetriks fitoplanktonowy PMPL ELEMENTY BIOLOGICZNE Fitobentos wskaźnik okrzemkowy IOJ Makrofitowy Indeks Stanu Ekologicznego ESMI Makrobezkręgowce bentosowe LMI Ichtiofauna LFI+ / LFI-CEN Klasa elementów biologicznych ELEMENTY MORFOLOGICZNE Przezroczystość widzialność krążka Secchiego (SD) ELEMENTY FIZYKOCHEMICZNE Tlen rozpuszczony nad dnem w okresie letnim (jez. niestratyfikowane) Średnie nasycenie hypolimnionu tlenem (jez. stratyfikowane) Przewodność w 20 C Azot ogólny Fosfor ogólny Klasa elementów fizykochemicznych Substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne Klasyfikacja ekologicznego STAN CHEMICZNY Substancje priorytetowe dla polityki wodnej Inne substancje zanieczyszczające wg KOM 2006/0129(COD) Klasyfikacja chemicznego STAN JEDNOLITEJ CZĘŚCI WÓD Długie Wigierskie Niemen 80,0 14, a MDR II II II II II I (psd) I I I (psd) d U/D Gremzdel Niemen 59,3 10, b MDR III I II II III II psd I I II psd d U Z Berżnik Niemen 81,0 38, a MD/MO I I II II II pbd I I I I I bd d D psd d PSD Z Dmitrowo Niemen 61,2 42, a MD/MO I II II II II pbd I I I I I bd d D psd d PSD Z Długie Augustowskie (Kalejty) Wisła 159,7 12, a MD/MO II I II II II bd I (psd) I I I (psd) d U/D psd d PSD Z Pierty Niemen 228,2 38, a MD II I II I II bd I (psd) I I I (psd) d U/D psd d PSD Z Wigry Niemen 2118,3 73, a MD II II II II II pbd I I I I I bd d D psd d PSD Z Dręstwo Wisła 504,2 25, a MO III II II III I psd I I II psd d U Z Rajgrodzkie Wisła 1503,2 52, a MO II I III III I psd I I II psd d U Z Serwy Niemen 460,3 41, a MO II II I I I I I bd D Szlamy Niemen 106,0 4, b MO II II I I I I I bd D Tajno Wisła 235,6 6, b MO IV IV II psd I psd II psd S Z UWAGA: Rodzaj monitoringu Ocena wskaźników KLASYFIKACJA EKOLOGICZNA KLASYFIKACJA CHEMICZNA KLASYFIKACJA STANU MR monitoring reperowy I klasa pierwsza bd stan bardzo BD - stan bardzo MD monitoring diagnostyczny II klasa druga d stan D - stan D - stan D - stan MO monitoring operacyjny III klasa trzecia (psd) poniżej U - stan umiarkowany PSD - poniżej Z - stan zły MB monitoring badawczy IV klasa czwarta (nieuwzględniony w ocenie) S - stan słaby V klasa piąta psd poniżej Z - stan zły kolor pomarańczowy ocena dziedziczona z ostatnich lat

6 Jezioro Długie Wigierskie Powierzchnia zwierciadła wody: 80,0 ha. Powierzchnia wysp: 1,6 ha. Głębokość maksymalna: 14,8 m Głębokość średnia: 7,4 m Objętość: 5.923,6 tys. m 3 Dorzecze: jezioro Wigry Czarna Hańcza Niemen Bałtyk Położenie administracyjne: województwo podlaskie, powiat suwalski, gmina Suwałki. Kod JCW: PLLW30619 Kod zbiornika: Kod i współrzędne stanowisk pomiarowo-kontrolnych: stanowisko 01 (PL07S0802_0001) N E stanowisko 02 (PL07S0802_0001_2) N E Rodzaj monitoringu: diagnostyczny w punktach reperowych Typ makrofitowy jeziora: ramienicowy głęboki Stratyfikacja jeziora: stratyfikowane Współczynnik Schindlera: 1,35 Wpływ zlewni: mały Typ abiotyczny jeziora: 5 a (Jeziora Nizin Wschodniobałtycko-Białoruskich o wysokiej zawartości wapnia, o dużym wpływie zlewni, stratyfikowane) Rodzaj antropopresji: Okres badań: sezon wegetacyjny 2017 r Uwagi: Jezioro leży w granicach Wigierskiego Parku Narodowego. Przy jeziorze zlokalizowane jest noclegowisko kormoranów żerujących na jeziorach wigierskich. Komentarz: Jedynym wskaźnikiem wskazującym na umiarkowany stan ekologiczny jest niskie nasycenie hypolimnionu tlenem. Przy małej objętości hypolimnionu i wpływie odtlenionych wód podziemnych wskaźnik powyższy powinien być wyłączony z oceny ekologicznego. 6

7 Wyniki badań i ocena ekologicznego Jeziora Długiego Wigierskiego w 2017 roku Wartość średnioroczna Ocena i biologiczne Fitoplankton (PMPL) ,75 < 2,00 II Chlorofil a [μg/l] 6 < 1, , ,7 (± 2,7) Fitobentos (IOJ) 1 0,662 > 0,590 II Makrofity (ESMI) ,552 > 0,410 II Makrobezkręgowce bentosowe (LMI) 2 0, , ,715 > 0,573 II Ichtiofauna (LFI+_PL / LFI-CEN) ,75 > 0,46 ocena biologiczna KLASA II (STAN DOBRY) i fizykochemiczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan i bardzo ) Widzialność krążka Secchiego SD (średnia) [m] pelagial 6+6 1, ,8 Barwa [mg/l] pelagial Barwa [mg/l] nad dnem Średnie nasycenie hypolimnionu tlenem w okresie letnim [%] Przewodność w 20 C (średnia) [μs/cm] pelagial Przewodność w 20 C (średnia) [μs/cm] nad dnem 1 1,7 1, Siarczany [mg SO 4/l] pelagial , , Siarczany [mg SO 4/l] nad dnem , ,2 Chlorki [mg Cl/l] pelagial 6+6 9,4 11, Chlorki [mg Cl/l] nad dnem 6+6 9,6 11, Wapń [mg Ca/l] pelagial Wapń [mg Ca/l] nad dnem Twardość ogólna [mg CaCO 3/l] pelagial Twardość ogólna [mg CaCO 3/l] nad dnem Odczyn ph pelagial 6+6 7,9 8, Odczyn ph nad dnem 6+6 7,5 8, Zasadowość ogólna [mg CaCO 3/l] pelagial Zasadowość ogólna [mg CaCO 3/l] nad dnem ,7 (± 0,05) 7,6 (± 2) 7,6 (± 2) 1,7 (± 1) 339 (± 10) 385 (± 11) 32,0 (± 2,0) 31,9 (± 2,0) 10,3 (± 0,8) 10,4 (± 0,8) 62 (± 4,7) 66 (± 5,3) 218 (± 15) 253 (± 18) 8,4 (± 0,1) 7,7 (± 0,1) 159 (± 5) 182 (± 5) > 2,5 I > 10 poniżej < 800 I 7

8 Wartość średnioroczna Ocena Azot amonowy [mg N/l] pelagial 6+6 < 0, ,317 0,075 (± 0,01) Azot amonowy [mg N/l] nad dnem 6+6 0, ,48 0,67 (± 0,10) Azot Kjeldahla [mg N/l] pelagial 6+6 0,51 1,52 0,81 (± 0,09) Azot Kjeldahla [mg N/l] nad dnem 6+6 0,78 2,03 1,29 (± 0,10) Azot azotanowy [mg N-NO 3/l] pelagial 6+6 0,13 0, ,39 (± 0,04) Azot azotanowy [mg N-NO 3/l] nad dnem 6+6 0,12 0, ,37 (± 0,04) Azot azotynowy [mg N-NO 2/l] pelagial 6+6 0,004 0,015 0,011 (± 0,002) Azot azotynowy [mg N-NO 2/l] nad dnem 6+6 0,003 0,110 0,016 Azot ogólny (średnia) [mg N/l] pelagial 6+6 0,86 1,99 1,21 (± 0,09) < 1,5 I Azot ogólny (średnia) [mg N/l] nad dnem 6+6 1,22 2,26 1,68 (± 0,09) Fosfor fosforanowy [mg P-PO 4/l] pelagial ,018 (± 0,002) Fosfor fosforanowy [mg P-PO 4/l] nad dnem ,086 0,021 (± 0,005) Fosfor ogólny (średnia) [mg P/l] pelagial 6+6 0,016 0, ,030 (± 0,005) < 0,045 I Fosfor ogólny (średnia) [mg P/l] nad dnem 6+6 0,021 0,110 0,055 (± 0,006) Krzemionka [mg SiO 2/l] pelagial 6+5 4, , ,1 (± 0,7) Krzemionka [mg SiO 2/l] nad dnem 5+5 8, ,8 10,9 (± 1,3) Specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan i bardzo ) Aldehyd mrówkowy [mg/l] 4 0,013 0,043 0,023 Arsen [mg/l] 4 < 0,02 < 0,02 < 0,02 (± 0,005) Bar [mg/l] 4 0,024 0,028 0,027 (± 0,005) 0,5 Bor [mg/l] 4 (± 0,007) 2 Chrom sześciowartościowy [mg/l] 4 (± 0,002) 0,02 Chrom ogólny [mg/l] 4 (± 0,0002) 8

9 Cynk [mg/l] 4 < 0,02 < 0,02 Miedź [mg/l] 4 < 0,004 0,009 Fenole lotne [mg/l] 4 < 0,0003 0,017 Węglowodory ropopochodne (indeks olejowy) [mg/l] 4 0,25 Glin [mg/l] 4 0,05 Cyjanki wolne [mg/l] 4 Cyjanki związane [mg/l] 4 Molibden [mg/l] 4 < 0,005 Selen [mg/l] 4 Srebro [mg/l] 4 Tal [mg/l] 4 < 0,0006 Tytan [mg/l] 4 5 Wanad [mg/l] 4 Antymon [mg/l] 4 < 0,0006 0,007 < 0, < 0,0006 Fluorki [mg/l] 4 0,19 Beryl [mg/l] 4 < 0,0003 Kobalt [mg/l] 4 Cyna [mg/l] 4 < 0,0003 Wartość średnioroczna < 0,02 (± 0,005) 0,005 (± 0,0004) 0,005 (± 0,0005) 0,10 (± 0,05) 0,02 (± 0,002) < 0,005 (± 0,0005) (± 0,002) (± 0,00004) < 0,0006 (± 0,0002) 5 (± 0,005) (± 0,0003) < 0,0006 (± 0,0002) 0,13 (± 0,02) < 0,0003 (± 0,0001) (± 0,0003) 1 0,01 0,2 0,4 0,04 0,02 0,005 0,002 0,002 1,5 0,0008 Ocena STAN EKOLOGICZNY UMIARKOWANY / DOBRY UWAGA: Zakres monitoringu jezior województwa podlaskiego w punktach reperowych przewidywał oznaczenia wskaźników fizykochemicznych w warstwie powierzchniowej (pelagial) w ramach monitoringu diagnostycznego oraz w warstwie naddennej jako monitoring badawczy; 9

10 - wartość średnioroczna w kolumnie wpisano wartość średnioroczną i w nawiasie wartość niepewności pomiaru, a w przypadku wskaźników biologicznych wartość obliczonego indeksu; - wartość granicy dla wskaźników fizykochemicznych zależy od typu abiotycznego jeziora; - bez oceny ichtiofauny badania z 2013 r. przeprowadzone przez Instytut Rybactwa Śródlądowego utraciły swoją ważność (do 3 lat dla jezior reperowych); - w ocenie nie uwzględniono wskaźnika LMI charakteryzującego populację makrobezkręgowców bentosowych wskaźnik ten nie jest normowany w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych [Dz.U. z 2016 r., poz.1187]. 10

11 Jezioro Gremzdel Powierzchnia zwierciadła wody: 59,3 ha. Powierzchnia wysp: 2,1 ha. Głębokość maksymalna: 10,0 m Głębokość średnia: 3,2 m Objętość: 1.963,6 tys. m 3 Dorzecze: Pawłówka Czarna Hańcza Niemen Bałtyk Położenie administracyjne: województwo podlaskie, powiat sejneński, gmina Krasnopol. Kod JCW: PLLW30634 Kod zbiornika: Kod i współrzędne stanowisk pomiarowo-kontrolnych: stanowisko 01 (PL07S0802_0005) N E stanowisko 02 (PL07S0802_0005_02) N E Rodzaj monitoringu: diagnostyczny w punktach reperowych Typ makrofitowy jeziora: ramienicowy płytki Stratyfikacja jeziora: niestratyfikowane Współczynnik Schindlera: 6,8 Wpływ zlewni: duży Typ abiotyczny jeziora: 6 b (Jeziora Nizin Wschodniobałtycko-Białoruskich o wysokiej zawartości wapnia, o dużym wpływie zlewni, niestratyfikowane) Rodzaj antropopresji: rolnictwo Okres badań: sezon wegetacyjny 2017 r Uwagi: Komentarz: Jezioro zaliczone do jezior niestratyfikowanych wykazuje szczątkową (niepełną) stratyfikację objawiającą się okresowym występowaniem w najniższej części warstwy naddennej uwarstwienia termicznego przy braku typowego hypolimnionu. Zawartość tlenu rozpuszczonego w warstwie naddennej (wskaźnik wykorzystywany w ocenie jezior niestratyfikowanych) wykazuje wahania w zależności od siły wiatru mieszającej warstwę powierzchniową. Dopływ wód bagiennych ze zlewni jeziora jest dodatkowym czynnikiem pogarszającym warunki tlenowe jeziora. 11

12 Ocena ekologicznego jeziora Gremzdel w 2017 roku Wartość średnioroczna Ocena i biologiczne Fitoplankton (PMPL) ,40 < 2,00 III Chlorofil a [μg/l] 6 16,6 41, ,4 (± 5,5) Fitobentos (IOJ) 1 0,780 0,780 0,780 > 0,590 I Makrofity (ESMI) 1 0, , ,446 > 0,410 II Makrobezkręgowce bentosowe (LMI) 2 0, , ,714 > 0,573 II Ichtiofauna (LFI+_PL / LFI-CEN) ,65 > 0,46 ocena biologiczna KLASA III (STAN UMIARKOWANY) i fizykochemiczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan i bardzo ) Widzialność krążka Secchiego SD (średnia) [m] pelagial 6+6 1,0 1,9 Barwa [mg/l] pelagial Barwa [mg/l] nad dnem Tlen rozpuszczony nad dnem w okresie letnim [mg O 2/l] Przewodność w 20 C (średnia) [μs/cm] pelagial Przewodność w 20 C (średnia) [μs/cm] nad dnem 1 0,1 0, Siarczany [mg SO 4/l] pelagial , , Siarczany [mg SO 4/l] nad dnem 6 5,8 16,6 Chlorki [mg Cl/l] pelagial 6+6 7,0 8,7 Chlorki [mg Cl/l] nad dnem 6 7, , Wapń [mg Ca/l] pelagial Wapń [mg Ca/l] nad dnem Twardość ogólna [mg CaCO 3/l] pelagial Twardość ogólna [mg CaCO 3/l] nad dnem Odczyn ph pelagial 6+6 7,6 8,5 Odczyn ph nad dnem 6 7,4 7,9 Zasadowość ogólna [mg CaCO 3/l] pelagial ,4 (± 0,05) 56,6 (± 3) 40,8 (± 3) 0,1 (± 0,1) 350 (± 11) 343 (± 11) 14,4 (± 0,7) 12,9 (± 0,7) 8,0 (± 0,6) 7,8 (± 0,6) 66,5 (± 5,0) 67 (± 5,1) 225 (± 16) 221 (± 16) 8,0 (± 0,1) 7,8 (± 0,1) 181 (± 5) > 1,0 II > 4,0 poniżej < 800 I 12

13 Wartość średnioroczna Ocena Zasadowość ogólna [mg CaCO 3/l] nad dnem (± 5) Azot amonowy [mg N/l] pelagial 6+6 < 0, ,155 0,038 (± 0,005) Azot amonowy [mg N/l] nad dnem 6 0,049 0,975 0,247 Azot Kjeldahla [mg N/l] pelagial 6+6 1,18 2, ,48 (± 0,09) Azot Kjeldahla [mg N/l] nad dnem 6 0,68 2,14 1,42 (± 0,09) Azot azotanowy [mg N-NO 3/l] pelagial 6+6 0,08 0,39 0,17 Azot azotanowy [mg N-NO 3/l] nad dnem 6 0,08 0, ,15 (± 0,02) Azot azotynowy [mg N-NO 2/l] pelagial 6+6 < 0,001 0, ,004 (± 0,0009) Azot azotynowy [mg N-NO 2/l] nad dnem 6 < 0,001 0, ,003 (± 0,0007) Azot ogólny (średnia) [mg N/l] pelagial 6+6 1,34 2, ,65 (± 0,10) < 2,0 I Azot ogólny (średnia) [mg N/l] nad dnem 6 1, ,22 1,71 (± 0,10) Fosfor fosforanowy [mg P-PO 4/l] pelagial (± 0,002) Fosfor fosforanowy [mg P-PO 4/l] nad dnem ,016 (± 0,002) Fosfor ogólny (średnia) [mg P/l] pelagial 6+6 0,019 0, ,047 (± 0,006) < 0,060 II Fosfor ogólny (średnia) [mg P/l] nad dnem 6 0,021 0,068 0,046 (± 0,006) Krzemionka [mg SiO 2/l] pelagial 6+5 0, ,2 6,2 (± 0,8) Krzemionka [mg SiO 2/l] nad dnem 5 0, ,4 5,7 (± 0,7) Specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan i bardzo ) Aldehyd mrówkowy [mg/l] 4 0,020 0,063 0,037 Arsen [mg/l] 4 < 0,02 < 0,02 < 0,02 (± 0,005) Bar [mg/l] 4 0,028 0,029 0,028 (± 0,005) 0,5 Bor [mg/l] 4 (± 0,007) 2 Chrom sześciowartościowy [mg/l] 4 (± 0,002) 0,02 13

14 Chrom ogólny [mg/l] 4 Cynk [mg/l] 4 < 0,02 Miedź [mg/l] 4 0,005 < 0,02 Fenole lotne [mg/l] 4 < 0,0003 0,002 Węglowodory ropopochodne (indeks olejowy) [mg/l] 4 Glin [mg/l] 4 Cyjanki wolne [mg/l] 4 Cyjanki związane [mg/l] 4 Molibden [mg/l] 4 < 0,005 Selen [mg/l] 4 Srebro [mg/l] 4 Tal [mg/l] 4 < 0,0006 Tytan [mg/l] 4 5 Wanad [mg/l] 4 Antymon [mg/l] 4 < 0,0006 Fluorki [mg/l] 4 Beryl [mg/l] 4 < 0,0003 Kobalt [mg/l] 4 Cyna [mg/l] 4 0,009 0,19 0,03 0,007 < 0, < 0,0006 0,26 < 0,0003 Wartość średnioroczna (± 0,0002) < 0,02 (± 0,005) 0,007 (± 0,0004) 0,002 (± 0,0005) (± 0,05) 0,01 (± 0,002) < 0,005 (± 0,0005) (± 0,002) (± 0,00004) < 0,0006 (± 0,0002) 5 (± 0,005) (± 0,0003) < 0,0006 (± 0,0002) 0,12 (± 0,02) < 0,0003 (± 0,0001) (± 0,0003) 1 0,01 0,2 0,4 0,04 0,02 0,005 0,002 0,002 1,5 0,0008 Ocena STAN EKOLOGICZNY UMIARKOWANY 14

15 UWAGA: Zakres monitoringu jezior województwa podlaskiego w punktach reperowych przewidywał oznaczenia wskaźników fizykochemicznych w warstwie powierzchniowej (pelagial) w ramach monitoringu diagnostycznego oraz w warstwie naddennej jako monitoring badawczy; - wartość średnioroczna w kolumnie wpisano wartość średnioroczną i w nawiasie wartość niepewności pomiaru, a w przypadku wskaźników biologicznych wartość obliczonego indeksu; - wartość granicy dla wskaźników fizykochemicznych zależy od typu abiotycznego jeziora; - bez oceny ichtiofauny badania z 2013 r. utraciły swoją ważność (do 3 lat dla jezior reperowych); - w ocenie nie uwzględniono wskaźnika LMI charakteryzującego populację makrobezkręgowców bentosowych wskaźnik ten nie jest normowany w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych [Dz.U. z 2016 r., poz.1187]. 15

16 Jezioro Berżnik Powierzchnia zwierciadła wody: 81,0 ha. Powierzchnia wysp: ha. Głębokość maksymalna: 38,8 m Głębokość średnia: 10,5 m Objętość: 8.508,7 tys. m 3 Dorzecze: Kunisjanka Marycha Czarna Hańcza Niemen Bałtyk Położenie administracyjne: województwo podlaskie, powiat sejneński, gmina Sejny. Kod JCW: PLLW Kod zbiornika: Kod i współrzędne stanowisk pomiarowo-kontrolnych: stanowisko 01 (PL07S0802_0093) N ,6 E ,9 Rodzaj monitoringu: diagnostyczny / operacyjny Typ makrofitowy jeziora: ramienicowy głęboki Stratyfikacja jeziora: stratyfikowane Współczynnik Schindlera: 0,4 Wpływ zlewni: mały Typ abiotyczny jeziora: 5 a (Jeziora Nizin Wschodniobałtycko-Białoruskich o wysokiej zawartości wapnia, o małym wpływie zlewni, stratyfikowane) Rodzaj antropopresji: rolnictwo, rekreacja Okres badań: cyrkulacja wiosenna początek okresu letniego szczyt stagnacji letniej okres jesienny Badania substancji priorytetowych: Uwagi: Komentarz: 16

17 Wyniki badań i ocena ekologicznego jeziora Berżnik w 2017 roku Wartość średnioroczna (AA) Ocena i biologiczne Fitoplankton (PMPL) ,58 < 2,00 I Chlorofil a [μg/l] 4 2, , ,1 (± 1,4) Fitobentos (IOJ) ,858 > 0,590 I Makrofity (ESMI) ,601 > 0,410 II Makrobezkręgowce bentosowe (LMI) ,646 > 0,573 II Ichtiofauna (LFI+_PL / LFI-CEN) ocena biologiczna KLASA II (STAN DOBRY) i hydromorfologiczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan i bardzo ) Obserwacje hydromorfologiczne jeziora (LHMS_PL) < 15 i fizykochemiczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan i bardzo ) Widzialność krążka Secchiego SD (średnia) [m] Barwa [mg/l] 4 5 Średnie nasycenie hypolimnionu tlenem w okresie letnim [%] Przewodność w 20 C (średnia) [μs/cm] 4 2, , ,6 15, Siarczany [mg SO 4/l] 4 10,9 14, Chlorki [mg Cl/l] 4 10,2 12, Wapń [mg Ca/l] Twardość ogólna [mg CaCO 3/l] Odczyn ph 4 8,1 Zasadowość ogólna [mg CaCO 3/l] Azot amonowy [mg N/l] 4 < 0, , < 0, Azot Kjeldahla [mg N/l] 4 0, ,74 Azot azotanowy [mg N-NO 3/l] 4 0,07 0,29 Azot azotynowy [mg N-NO 2/l] 4 < 0,001 Azot ogólny (średnia) [mg N/l] , , , ,3 (± 0,05) 5,5 (± 2) 15,6 (± 1) 334 (± 10) 12,2 (± 0,8) 11,4 (± 0,9) 54 (± 4,3) 210 (± 15) 8,2 (± 0,1) 175 (± 5) < 0,025 (± 0,009) 0,59 (± 0,08) 0,18 0,001 (± 0,0002) 0,77 (± 0,08) poniżej bardzo > 2,5 I > 10 I < 800 I < 1,5 I 17

18 Wartość średnioroczna (AA) Ocena Fosfor fosforanowy [mg P-PO 4/l] (± 0,002) Fosfor ogólny (średnia) [mg P/l] , (± 0,006) < 0,045 I Krzemionka [mg SiO 2/l] 4 3, ,1 Specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan i bardzo ) 6,6 (± 0,8) Aldehyd mrówkowy [mg/l] 4 0,010 0,022 0,016 (± 0,004) Arsen [mg/l] 4 < 0,02 < 0,02 < 0,02 Bar [mg/l] 4 0,039 0,045 0,042 (± 0,004) 0,5 Bor [mg/l] 4 (± 0,007) 2 Chrom sześciowartościowy [mg/l] 4 (± 0,002) 0,02 Chrom ogólny [mg/l] 4 (± 0,0002) Cynk [mg/l] 4 < 0,02 < 0,02 < 0,02 1 Miedź [mg/l] 4 < 0,004 < 0,004 < 0,004 (± 0,0005) Fenole lotne [mg/l] 4 < 0,0003 0,002 0,001 (± 0,0003) 0,01 Węglowodory ropopochodne (indeks olejowy) [mg/l] 4 0,2 Glin [mg/l] 4 (± 0,002) 0,4 Cyjanki wolne [mg/l] 4 Cyjanki związane [mg/l] 4 Molibden [mg/l] 4 < 0,005 < 0,005 < 0,005 0,04 Selen [mg/l] 4 (± 0,002) 0,02 18

19 Srebro [mg/l] 4 Tal [mg/l] 4 < 0,0006 Tytan [mg/l] 4 5 Wanad [mg/l] 4 Antymon [mg/l] 4 < 0,0006 Fluorki [mg/l] 4 0,12 Beryl [mg/l] 4 < 0,0003 Kobalt [mg/l] 4 Cyna [mg/l] 4 < 0, < 0,0006 0,21 < 0,0003 Wartość średnioroczna (AA) (± 0,0004) < 0,0006 (± 0,0002) 5 (± 0,005) (± 0,0003) < 0,0006 (± 0,0002) 0,16 (± 0,04) < 0,0003 (± 0,0001) (± 0,0003) 0,005 0,002 0,002 1,5 0,0008 Ocena STAN EKOLOGICZNY DOBRY UWAGA: - wartość średnioroczna w kolumnie wpisano wartość średnioroczną i w nawiasie wartość niepewności pomiaru, a w przypadku wskaźników biologicznych wartość obliczonego indeksu; - wartość granicy dla wskaźników fizykochemicznych zależy od typu abiotycznego jeziora; - w ocenie nie uwzględniono wskaźnika LMI charakteryzującego populację makrobezkręgowców bentosowych wskaźnik ten nie jest normowany w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych [Dz.U. z 2016 r., poz.1187]; - w przypadku twardości ogólnej podano oznaczenia twardości wykonywane w ramach wyznaczonego monitoringu jezior oraz w ramach monitoringu substancji priorytetowych do uwzględnienia toksyczności kadmu. 19

20 Wyniki badań i ocena chemicznego jeziora Berżnik w 2017 roku średnioroczne (AA) 1 maksymalne (MAC) 2 (AA-EQS / MAC-EQS) 3 Klasyfikacja Substancje priorytetowe w dziedzinie polityki wodnej Alachlor [μg/l] 12 Antracen [μg/l] 12 < 0,0001 Atrazyna [μg/l] 12 Benzen [μg/l] 12 < 0,50 Difenyloetery bromowane [μg/kg] w tkankach zwierząt wodnych Kadm [μg/l] 12 C chloroalkany [μg/l] 12 Chlorfenwinfos [μg/l] 12 < 0,03 Chlorpyrifos [μg/l] 12 < 0,009 0,00057 < 0,50 1 0, , ,07 < 0,03 < 0,009 (± 0,016) 0,00011 (± 0,00003) < 0,50 (± 0,16) 0,310 (± 0,076) (± 0,02) (± 0,036) < 0,03 (± 0,01) < 0,009 0,05 (± 0,016) 0,00057 (± 0,0002) 0,10 0,50 (± 0,16) 0,3 / 0,7 0,1 / 0,1 0,6 / 2,0 0,0085 0,07 0,10 (± 0,036) 0,03 (± 0,01) 0, / 50 poniżej 0,25 / 1,5 4 0,4 / 1,4 0,1 / 0,3 0,03 / 0,1 20

21 średnioroczne (AA) 1 maksymalne (MAC) 2 (AA-EQS / MAC-EQS) 3 Klasyfikacja 1,2-dichloroetan (EDC) [μg/l] 12 (± 0,016) 10 / - Dichlorometan [μg/l] 12 < 0,50 9,30 1,84 (± 0,6) 20 / - Di(2-etyloheksyl)ftalan (DEHP) [μg/l] 12 < 0,20 0,81 0,32 (± 0,10) 1,3 / - Diuron [μg/l] 12 < 0, (± 0,016) 0,050 (± 0,016) 0,2 / 1,8 Endosulfan [μg/l] 12 0,002 0,005 / 0,01 Fluoranten [μg/l] 12 < 0,0001 0,0534 0,0084 (± 0,0003) 0,0534 (± 0,017) 0,0063 / 0,12 poniżej Fluoranten [μg/kg] w tkankach zwierząt wodnych Heksachlorobenzen (HCB) [μg/kg] w tkankach zwierząt wodnych Heksachlorobutadien (HCBD) [μg/kg] w tkankach zwierząt wodn 1 < 9, < 9, < 9, < 3, < 3, < 3, < 3, < 3, < 3,0 55 Heksachlorocykloheksan (HCH) [μg/l] 12 0,002 0,02 / 0,04 Izoproturon[μg/l] 12 < 0, (± 0,016) 0,050 (± 0,016) 0,3 / 1,0 Ołów [μg/l] 12 < 0,4 8,4 1,3 (± 0,3) 8,4 (± 1,2) 1,2 / 14 poniżej 21

22 średnioroczne (AA) 1 maksymalne (MAC) 2 (AA-EQS / MAC-EQS) 3 Klasyfikacja Rtęć [μg/kg] w tkankach zwierząt wodnych Naftalen [μg/l] 12 0 Nikiel [μg/l] 12 < 1,0 1 32, , ,032 < 1,0 Nonylofenole [μg/l] 12 < 0,03 1,50 Oktylofenole [μg/l] 12 < 0,03 Pentachlorobenzen [μg/l] 12 Pentachlorofenol (PCP) [μg/l] 12 Benzo(a)piren [μg/kg] w tkankach zwierząt wodnych < 0,03 32,6 (± 4,9) 0 < 1,0 (± 0,3) 0,24 (± 0,08) < 0,03 (± 0,01) 20 0,032 (± 0,010) 1,0 (± 0,3) 1,50 (± 0,48) 0,10 poniżej 2 / / 34 0,3 / 2,0 0,1 / - 0,007 / - 0,4 / 1,0 1 < 1, < 1, < 1,5 5 Benzo(a)piren [μg/l] 12 < 0, , ,00067 (± 0,0002) 0,00454 (± 0,0015) 0,00017 / 0,27 poniżej Benzo(b)fluoranten [μg/l] 12 < 0,0001 0, ,00116 (± 0,0004) 0,00604 (± 0,0019) / 0,17 Benzo(k)fluoranten [μg/l] 12 < 0,0001 0, ,00050 (± 0,00016) 0,00272 (± 0,0009) / 0,17 Benzo(g,h,i)perylen [μg/l] 12 < 0,0001 0, ,00083 (± 0,00017) 0,00461 (± 0,0015) / 0,

23 średnioroczne (AA) 1 maksymalne (MAC) 2 (AA-EQS / MAC-EQS) 3 Klasyfikacja Indeno(1,2,3-c,d)piren [μg/l] 12 < 0,0001 Symazyna [μg/l] 12 0,00452 Związki tributylocyny [μg/l] Trichlorobenzeny (TCB) [μg/l] 12 Trichlorometan (chloroform) [μg/l] 12 Trifluralina [μg/l] 12 < 0,009 < 0,009 Nowe substancje priorytetowe w dziedzinie polityki wodnej oznaczane w biocie (w tkankach zwierząt wodnych) 0,00076 (± 0,0002) < 0,009 0,10 1 / 4 0,0002 / 0,0015 0,4 / - 2,5 / - 0,03 / - Dikofol [μg/kg] w tkankach zwierząt wodnych 1 < 10, < 10, < 10,0 33 Kwas perfluorosulfonowy [μg/kg] w tkankach zwierząt wodnych 1 0, , ,13 (± 0,02) 9,1 Dioksyny [μg/kg] w tkankach zwierząt wodnych 1 0, , ,00054 (± 0,00013) 0,0065 Heksabromocyklododekan [μg/kg] w tkankach zwierząt wodnych 1 0, , ,60 (± 0,16) 167 Heptachlor [μg/kg] w tkankach zwierząt wodnych 1 0, , ,0159 (± 0,0038) 0,0067 poniżej 23

24 średnioroczne (AA) 1 maksymalne (MAC) 2 (AA-EQS / MAC-EQS) 3 Klasyfikacja Nowe substancje priorytetowe w dziedzinie polityki wodnej oznaczane w matrycy wodnej (monitoring pilotażowy nie uwzględniony w ocenie chemicznego) Dikofol [μg/l] 12 Chinoksyfen [μg/l] 12 Cybutryna [μg/l] 12 Dichlorfos [μg/l] 12 < 0,0005 Heptachlor [μg/l] 12 Terbutryna [μg/l] 12 < 0,0005 < 0,0005 (± 0,00016) 0,002 0,002 0,0005 (± 0,00016) 0,002 0,002 0,0013 / - 0,15 / 2,7 0,0025 / 0,016 0,0006 / 0,0007 0, / 0,0003 0,065 / 0,34 Inne substancje zanieczyszczające (wg KOM 2006/0129(COD)) Tetrachlorometan [μg/l] / - Aldryna [μg/l] 12 Dieldryna [μg/l] Endryna [μg/l] Izodryna [μg/l] 12 0,01 / - 24

25 średnioroczne (AA) 1 maksymalne (MAC) 2 (AA-EQS / MAC-EQS) 3 Klasyfikacja DDT izomer para-para [μg/l] 12 DDT całkowity [μg/l] 12 Trichloroetylen (TRI) [μg/l] 12 Tetrachloroetylen (PER) [μg/l] 12 0,01 / - 0,025 / - 10 / - 10 / - STAN CHEMICZNY PONIŻEJ DOBREGO Objaśnienia: w kolorowych kratkach badania wykonane w tkankach zwierząt wodnych (biota) przez Polcargo International Sp. z o.o. na zlecenie GIOŚ. 1 stężenie średnioroczne stężenie wyliczone jako średnia arytmetyczna z badań w ciągu roku (AA), w przypadku badań poniżej granicy oznaczalności do obliczeń przyjmowano połowę wartości granicy oznaczalności (LoQ). 2 stężenie maksymalne stężenie maksymalne z badań w ciągu roku (MAC), w przypadku badań poniżej granicy oznaczalności jako stężenie maksymalne przyjmowano wartość granicy oznaczalności. 3 granica : w liczniku granica dla wartości średniorocznych (AA-EQS), w mianowniku granica dla wartości maksymalnych (MAC-EQS) z badań. 4 dla kadmu granica przy twardości ogólnej powyżej 200 mgcaco 3 /l (w badanym jeziorze w 2017 r. najczęściej spotykana mgcaco 3 /l, średnio 210 mgcaco 3 /l). 25

26 Jezioro Dmitrowo Powierzchnia zwierciadła wody: 61,2 ha. Powierzchnia wysp: - ha. Głębokość maksymalna: 42,0 m Głębokość średnia: 10,6 m Objętość: 6.476,6 tys. m 3 Dorzecze: Pawłówka/Gremzdówka Czarna Hańcza Niemen Bałtyk Położenie administracyjne: województwo podlaskie, powiat sejneński, gmina Sejny. Kod JCW: PLLW30637 Kod zbiornika: Kod i współrzędne stanowisk pomiarowo-kontrolnych: stanowisko 01 (PL07S0802_0096) N ,3 E ,3 Rodzaj monitoringu: diagnostyczny / operacyjny Typ makrofitowy jeziora: ramienicowy głęboki Stratyfikacja jeziora: stratyfikowane Współczynnik Schindlera: 0,8 Wpływ zlewni: mały Typ abiotyczny jeziora: 5 a (Jeziora Nizin Wschodniobałtycko-Białoruskich o wysokiej zawartości wapnia, o małym wpływie zlewni, stratyfikowane) Rodzaj antropopresji: rolnictwo, rekreacja Okres badań: cyrkulacja wiosenna początek okresu letniego szczyt stagnacji letniej okres jesienny Badania substancji priorytetowych: Uwagi: Komentarz: 26

27 Ocena ekologicznego jeziora Dmitrowo w 2017 roku Wartość średnioroczna Ocena i biologiczne Fitoplankton (PMPL) ,93 < 2,00 I Chlorofil a [μg/l] 4 2, , ,7 (± 2,0) Fitobentos (IOJ) ,694 > 0,590 II Makrofity (ESMI) ,650 > 0,410 II Makrobezkręgowce bentosowe (LMI) ,640 > 0,573 II Ichtiofauna (LFI+_PL / LFI-CEN) ocena biologiczna KLASA II (STAN DOBRY) i hydromorfologiczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan i bardzo ) Obserwacje hydromorfologiczne jeziora (LHMS_PL) < 15 i fizykochemiczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan i bardzo ) Widzialność krążka Secchiego SD (średnia) [m] Barwa [mg/l] 4 10 Średnie nasycenie hypolimnionu tlenem w okresie letnim [%] Przewodność w 20 C (średnia) [μs/cm] 4 3,0 4, ,2 25, Siarczany [mg SO 4/l] 4 14,1 16, Chlorki [mg Cl/l] 4 12,4 14, Wapń [mg Ca/l] Twardość ogólna [mg CaCO 3/l] Odczyn ph 4 8,2 Zasadowość ogólna [mg CaCO 3/l] Azot amonowy [mg N/l] 4 < 0, , ,030 Azot Kjeldahla [mg N/l] 4 0,75 0, Azot azotanowy [mg N-NO 3/l] 4 0, ,20 Azot azotynowy [mg N-NO 2/l] 4 < 0,001 Azot ogólny (średnia) [mg N/l] , ,86 1,07 3,8 (± 0,05) 12 (± 2) 25,2 (± 1) 268 (± 8) 15,5 (± 0,9) 13,7 (± 1,1) 42 (± 3,4) 174 (± 12) 8,3 (± 0,1) 120 (± 3) < 0,025 (± 0,009) 0,84 (± 0,09) 0,12 (± 0,02) < 0,001 (± 0,0004) 0,96 (± 0,09) poniżej bardzo > 2,5 I > 10 I < 800 I < 1,5 I 27

28 Wartość średnioroczna Ocena Fosfor fosforanowy [mg P-PO 4/l] (± 0,002) Fosfor ogólny (średnia) [mg P/l] ,024 6 (± 0,004) < 0,045 I Krzemionka [mg SiO 2/l] 4 0,48 7, Specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan i bardzo ) 2,6 (± 0,3) Aldehyd mrówkowy [mg/l] 4 0,016 0,038 0,022 (± 0,006) Arsen [mg/l] 4 < 0,02 < 0,02 < 0,02 Bar [mg/l] 4 0,016 0,019 0,018 (± 0,004) 0,5 Bor [mg/l] 4 (± 0,007) 2 Chrom sześciowartościowy [mg/l] 4 (± 0,002) 0,02 Chrom ogólny [mg/l] 4 (± 0,0002) Cynk [mg/l] 4 < 0,02 < 0,02 < 0,02 1 Miedź [mg/l] 4 < 0,004 < 0,004 < 0,004 (± 0,0005) Fenole lotne [mg/l] 4 0,002 0,003 0,002 (± 0,0003) 0,01 Węglowodory ropopochodne (indeks olejowy) [mg/l] 4 0,13 0,2 Glin [mg/l] 4 0,01 (± 0,002) 0,4 Cyjanki wolne [mg/l] 4 Cyjanki związane [mg/l] 4 Molibden [mg/l] 4 < 0,005 < 0,005 < 0,005 0,04 Selen [mg/l] 4 (± 0,002) 0,02 Srebro [mg/l] 4 (± 0,0004) 0,005 28

29 Tal [mg/l] 4 < 0,0006 Tytan [mg/l] 4 5 Wanad [mg/l] 4 Antymon [mg/l] 4 < 0,0006 Fluorki [mg/l] 4 Beryl [mg/l] 4 < 0,0003 Kobalt [mg/l] 4 Cyna [mg/l] 4 < 0, < 0,0006 0,16 < 0,0003 Wartość średnioroczna < 0,0006 (± 0,0002) 5 (± 0,005) (± 0,0003) < 0,0006 (± 0,0002) 0,10 (± 0,02) < 0,0003 (± 0,0001) (± 0,0003) 0,002 0,002 1,5 0,0008 Ocena STAN EKOLOGICZNY DOBRY UWAGA: - wartość średnioroczna w kolumnie wpisano wartość średnioroczną i w nawiasie wartość niepewności pomiaru, a w przypadku wskaźników biologicznych wartość obliczonego indeksu; - wartość granicy dla wskaźników fizykochemicznych zależy od typu abiotycznego jeziora; - w ocenie nie uwzględniono wskaźnika LMI charakteryzującego populację makrobezkręgowców bentosowych wskaźnik ten nie jest normowany w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych [Dz.U. z 2016 r., poz.1187]; - w przypadku twardości ogólnej podano oznaczenia twardości wykonywane w ramach wyznaczonego monitoringu jezior oraz w ramach monitoringu substancji priorytetowych do uwzględnienia toksyczności kadmu. 29

30 Wyniki badań i ocena chemicznego jeziora Dmitrowo w 2017 roku średnioroczne (AA) 1 maksymalne (MAC) 2 (AA-EQS / MAC-EQS) 3 Klasyfikacja Substancje priorytetowe w dziedzinie polityki wodnej Alachlor [μg/l] 12 Antracen [μg/l] 12 < 0,0001 Atrazyna [μg/l] 12 Benzen [μg/l] 12 < 0,50 Difenyloetery bromowane [μg/kg] w tkankach zwierząt wodnych Kadm [μg/l] 12 C chloroalkany [μg/l] 12 Chlorfenwinfos [μg/l] 12 < 0,03 Chlorpyrifos [μg/l] 12 < 0,009 0,00038 < 0,50 1 0, , ,07 < 0,03 < 0,009 (± 0,016) < 0,0001 (± 0,00003) < 0,50 (± 0,16) 0,069 (± 0,017) (± 0,02) (± 0,036) < 0,03 (± 0,01) < 0,009 0,05 (± 0,016) 0,00038 (± 0,00012) 0,10 0,50 (± 0,16) 0,07 0,10 (± 0,036) 0,03 (± 0,01) 0,009 0,3 / 0,7 0,1 / 0,1 0,6 / 2,0 10 / 50 0,0085 poniżej 0,15 / 0,9 4 0,4 / 1,4 0,1 / 0,3 0,03 / 0,1 30

31 średnioroczne (AA) 1 maksymalne (MAC) 2 (AA-EQS / MAC-EQS) 3 Klasyfikacja 1,2-dichloroetan (EDC) [μg/l] 12 (± 0,016) 10 / - Dichlorometan [μg/l] 12 < 0,50 3,50 1,19 (± 0,38) 20 / - Di(2-etyloheksyl)ftalan (DEHP) [μg/l] 13 < 0,20 0,73 0,28 (± 0,09) 1,3 / - Diuron [μg/l] 12 < 0,005 0 (± 0,016) 0,05 (± 0,016) 0,2 / 1,8 Endosulfan [μg/l] 12 0,002 0,005 / 0,01 Fluoranten [μg/l] 12 < 0,0001 0, ,00445 (± 0,00142) 0,016 (± 0,005) 0,0063 / 0,12 Fluoranten [μg/kg] w tkankach zwierząt wodnych Heksachlorobenzen (HCB) [μg/kg] w tkankach zwierząt wodnych Heksachlorobutadien (HCBD) [μg/kg] w tkankach zwierząt wodn 1 < 9, < 9, < 9, < 3, < 3, < 3, < 3, < 3, < 3,0 55 Heksachlorocykloheksan (HCH) [μg/l] 12 0,002 0,02 / 0,04 Izoproturon[μg/l] 12 < 0,005 0 (± 0,016) 0,05 (± 0,016) 0,3 / 1,0 Ołów [μg/l] 12 < 0,4 7,3 1,44 (± 0,5) 7,3 (± 1,0) 1,2 / 14 poniżej 31

32 średnioroczne (AA) 1 maksymalne (MAC) 2 (AA-EQS / MAC-EQS) 3 Klasyfikacja Rtęć [μg/kg] w tkankach zwierząt wodnych Naftalen [μg/l] 12 Nikiel [μg/l] 12 < 1,0 1 36, , < 1,0 Nonylofenole [μg/l] 12 < 0,03 0,50 Oktylofenole [μg/l] 12 < 0,03 Pentachlorobenzen [μg/l] 12 Pentachlorofenol (PCP) [μg/l] 12 Benzo(a)piren [μg/kg] w tkankach zwierząt wodnych < 0,03 36,5 (± 5,5) < 1,0 (± 0,3) 0,12 (± 0,04) < 0,03 (± 0,01) 0,01 1,0 (± 0,3) 0,50 (± 0,16) 0,10 20 poniżej 2 / / 34 0,3 / 2,0 0,1 / - 0,007 / - 0,4 / 1,0 1 < 1, < 1, < 1,5 5 Benzo(a)piren [μg/l] 12 < 0, , ,00080 (± 0,00026) 0,00112 (± 0,00036) 0,00017 / 0,27 poniżej Benzo(b)fluoranten [μg/l] 12 < 0,0001 0, ,00083 (± 0,00027) 0,0029 (± 0,00093) / 0,17 Benzo(k)fluoranten [μg/l] 12 < 0,0001 0, ,00037 (± 0,00012) 0,00133 (± 0,00043) / 0,17 Benzo(g,h,i)perylen [μg/l] 12 < 0,0001 0, ,00059 (± 0,00019) 0,00182 (± 0,00058) / 0,

33 średnioroczne (AA) 1 maksymalne (MAC) 2 (AA-EQS / MAC-EQS) 3 Klasyfikacja Indeno(1,2,3-c,d)piren [μg/l] 12 < 0,0001 Symazyna [μg/l] 12 0, ,00050 (± 0,00016) Związki tributylocyny [μg/l] Trichlorobenzeny (TCB) [μg/l] 12 Trichlorometan (chloroform) [μg/l] 12 Trifluralina [μg/l] 12 < 0,009 < 0,009 < 0,009 0,00184 (± 0,00059) 0,10 1 / 4 0,0002 / 0,0015 0,4 / - 2,5 / - 0,03 / - Nowe substancje priorytetowe w dziedzinie polityki wodnej oznaczane w biocie (w tkankach zwierząt wodnych) Dikofol [μg/kg] w tkankach zwierząt wodnych 1 < 10, < 10, < 10,0 33 Kwas perfluorosulfonowy [μg/kg] w tkankach zwierząt wodnych 1 1, , ,26 (± 0,24) 9,1 Dioksyny [μg/kg] w tkankach zwierząt wodnych 1 0, , ,00054 (± 0,00012) 0,0065 Heksabromocyklododekan [μg/kg] w tkankach zwierząt wodnych 1 0, , ,30 (± 0,08) 167 Heptachlor [μg/kg] w tkankach zwierząt wodnych 1 0, , ,0025 0,

34 średnioroczne (AA) 1 maksymalne (MAC) 2 (AA-EQS / MAC-EQS) 3 Klasyfikacja Nowe substancje priorytetowe w dziedzinie polityki wodnej oznaczane w matrycy wodnej (monitoring pilotażowy nie uwzględniony w ocenie chemicznego) Dikofol [μg/l] 12 Chinoksyfen [μg/l] 12 Cybutryna [μg/l] 12 Dichlorfos [μg/l] 12 < 0,0005 Heptachlor [μg/l] 12 Terbutryna [μg/l] 12 < 0,0005 < 0,0005 (± 0,00016) 0,002 0,002 0,0005 (± 0,00016) 0,002 0,002 0,0013 / - 0,15 / 2,7 0,0025 / 0,016 0,0006 / 0,0007 0, / 0,0003 0,065 / 0,34 Inne substancje zanieczyszczające (wg KOM 2006/0129(COD)) Tetrachlorometan [μg/l] / - Aldryna [μg/l] 12 Dieldryna [μg/l] Endryna [μg/l] Izodryna [μg/l] 12 0,01 / - 34

35 średnioroczne (AA) 1 maksymalne (MAC) 2 (AA-EQS / MAC-EQS) 3 Klasyfikacja DDT izomer para-para [μg/l] 12 DDT całkowity [μg/l] 12 Trichloroetylen (TRI) [μg/l] 12 Tetrachloroetylen (PER) [μg/l] 12 0,01 / - 0,025 / - 10 / - 10 / - STAN CHEMICZNY PONIŻEJ STANU DOBREGO Objaśnienia: w kolorowych kratkach badania wykonane w tkankach zwierząt wodnych (biota) przez Polcargo International Sp. z o.o. na zlecenie GIOŚ. 1 stężenie średnioroczne stężenie wyliczone jako średnia arytmetyczna z badań w ciągu roku (AA), w przypadku badań poniżej granicy oznaczalności do obliczeń przyjmowano połowę wartości granicy oznaczalności (LoQ). 2 stężenie maksymalne stężenie maksymalne z badań w ciągu roku (MAC), w przypadku badań poniżej granicy oznaczalności jako stężenie maksymalne przyjmowano wartość granicy oznaczalności. 3 granica : w liczniku granica dla wartości średniorocznych (AA-EQS), w mianowniku granica dla wartości maksymalnych (MAC-EQS) z badań. 4 dla kadmu granica przy twardości ogólnej mgcaco 3 /l (w badanym jeziorze w 2017 r. najczęściej spotykana mgcaco 3 /l, średnio 174 mgcaco 3 /l). 35

36 Jezioro Długie Augustowskie (Kalejty) Powierzchnia zwierciadła wody: 159,7 ha. Powierzchnia wysp: ha. Głębokość maksymalna: 12,0 m Głębokość średnia: 4,7 m Objętość: 7.492,6 tys. m 3 Dorzecze: Dłużanka Blizna Rospuda/Netta Biebrza Narew Wisła Bałtyk Położenie administracyjne: województwo podlaskie, powiat augustowski, gmina Nowinka. Kod JCW: PLLW30029 Kod zbiornika: Kod i współrzędne stanowisk pomiarowo-kontrolnych: stanowisko 02 (PL01S0802_0632) N ,7 E ,4 Rodzaj monitoringu: diagnostyczny / operacyjny Typ makrofitowy jeziora: ramienicowy głęboki Stratyfikacja jeziora: stratyfikowane Współczynnik Schindlera: 1,9 Wpływ zlewni: mały Typ abiotyczny jeziora: 5 a (Jeziora Nizin Wschodniobałtycko-Białoruskich o wysokiej zawartości wapnia, o małym wpływie zlewni, stratyfikowane) Rodzaj antropopresji: rolnictwo Okres badań: cyrkulacja wiosenna początek okresu letniego szczyt stagnacji letniej okres jesienny Badania substancji priorytetowych: Uwagi: Jezioro w krajobrazowym rezerwacie przyrody Jezioro Kalejty. Komentarz: Jedynym wskaźnikiem wskazującym na umiarkowany stan ekologiczny jest niskie nasycenie hypolimnionu tlenem. Przy małej objętości hypolimnionu i wpływie odtlenionych wód podziemnych bogatych w związki żelaza i manganu wskaźnik powyższy powinien być wyłączony z oceny ekologicznego. 36

37 Ocena ekologicznego Jeziora Długiego Augustowskiego (Kalejty) w 2017 roku Wartość średnioroczna Ocena i biologiczne Fitoplankton (PMPL) ,76 < 2,00 II Chlorofil a [μg/l] 4 5,0 13, ,4 (± 2,9) Fitobentos (IOJ) ,801 > 0,590 I Makrofity (ESMI) ,564 > 0,410 II Makrobezkręgowce bentosowe (LMI) 2 0, , ,704 > 0,573 II Ichtiofauna (LFI+_PL / LFI-CEN) ocena biologiczna KLASA II (STAN DOBRY) i hydromorfologiczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan i bardzo ) Obserwacje hydromorfologiczne jeziora (LHMS_PL) < 15 bardzo i fizykochemiczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan i bardzo ) Widzialność krążka Secchiego SD (średnia) [m] Barwa [mg/l] 4 7 Średnie nasycenie hypolimnionu tlenem w okresie letnim [%] Przewodność w 20 C (średnia) [μs/cm] 4 3, , ,9 0, Siarczany [mg SO 4/l] 4 10, , Chlorki [mg Cl/l] 4 2,5 3, Wapń [mg Ca/l] Twardość ogólna [mg CaCO 3/l] Odczyn ph 4 8, , Zasadowość ogólna [mg CaCO 3/l] Azot amonowy [mg N/l] 4 < 0, , Azot Kjeldahla [mg N/l] 4 0, ,95 Azot azotanowy [mg N-NO 3/l] 4 0, Azot azotynowy [mg N-NO 2/l] 4 < 0,001 Azot ogólny (średnia) [mg N/l] Fosfor fosforanowy [mg P-PO 4/l] , , , ,3 (± 0,05) 7,5 (± 2) 0,9 (± 0,5) 202 (± 6) 12,7 (± 0,8) 2,8 (± 0,2) 40 (± 2,7) 128 (± 10) 8,4 (± 0,1) 91 (± 3) 0,039 (± 0,014) 0,80 (± 0,10) 0,07 (± 0,01) 0,001 (± 0,0004) 0,88 (± 0,10) (± 0,002) > 2,5 I > 10 poniżej < 800 I < 1,5 I

38 Wartość średnioroczna Ocena Fosfor ogólny (średnia) [mg P/l] 4 0, , ,021 (± 0,004) < 0,045 I Krzemionka [mg SiO 2/l] 4 0, , Specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan i bardzo ) 2,8 (± 0,2) Aldehyd mrówkowy [mg/l] 4 0 0,025 0,019 (± 0,005) Arsen [mg/l] 4 < 0,02 < 0,02 < 0,02 Bar [mg/l] 4 0,014 0,011 (± 0,001) 0,5 Bor [mg/l] 4 (± 0,007) 2 Chrom sześciowartościowy [mg/l] 4 (± 0,002) 0,02 Chrom ogólny [mg/l] 4 (± 0,0002) Cynk [mg/l] 4 < 0,02 < 0,02 < 0,02 1 Miedź [mg/l] 4 < 0,004 0,004 < 0,004 (± 0,0005) Fenole lotne [mg/l] 4 < 0,0003 0,001 0,001 (± 0,0003) 0,01 Węglowodory ropopochodne (indeks olejowy) [mg/l] 4 0,10 0,2 Glin [mg/l] 4 0,01 (± 0,002) 0,4 Cyjanki wolne [mg/l] 4 Cyjanki związane [mg/l] 4 Molibden [mg/l] 4 < 0,005 < 0,005 < 0,005 0,04 Selen [mg/l] 4 (± 0,002) 0,02 Srebro [mg/l] 4 (± 0,0004) 0,005 Tal [mg/l] 4 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 (± 0,0002) 0,002 38

39 Tytan [mg/l] 4 5 Wanad [mg/l] 4 Antymon [mg/l] 4 < 0,0006 Fluorki [mg/l] 4 Beryl [mg/l] 4 < 0,0003 Kobalt [mg/l] 4 Cyna [mg/l] 4 5 < 0,0006 0,11 < 0,0003 Wartość średnioroczna 5 (± 0,005) (± 0,0003) < 0,0006 (± 0,0002) (± 0,02) < 0,0003 (± 0,0001) (± 0,0003) 0,002 1,5 0,0008 Ocena STAN EKOLOGICZNY UMIARKOWANY / DOBRY UWAGA: Jedynym wskaźnikiem wskazującym na umiarkowany stan ekologiczny jest niskie nasycenie hypolimnionu tlenem. Przy małej objętości hypolimnionu i wpływie odtlenionych wód podziemnych bogatych w związki żelaza i manganu wskaźnik powyższy powinien być wyłączony z oceny ekologicznego. - wartość średnioroczna w kolumnie wpisano wartość średnioroczną i w nawiasie wartość niepewności pomiaru, a w przypadku wskaźników biologicznych wartość obliczonego indeksu; - wartość granicy dla wskaźników fizykochemicznych zależy od typu abiotycznego jeziora; - w ocenie nie uwzględniono wskaźnika LMI charakteryzującego populację makrobezkręgowców bentosowych wskaźnik ten nie jest normowany w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych [Dz.U. z 2016 r., poz.1187]; - średnie nasycenie hypolimnionu tlenem w okresie letnim wskaźnik nieuwzględniony w ocenie z powodu naturalnego niskiego natlenienia hypolimnionu; - w przypadku twardości ogólnej podano oznaczenia twardości wykonywane w ramach wyznaczonego monitoringu jezior oraz w ramach monitoringu substancji priorytetowych do uwzględnienia toksyczności kadmu. 39

40 Wyniki badań i ocena chemicznego Jeziora Długiego Augustowskiego (Kalejty) w 2017 roku średnioroczne (AA) 1 maksymalne (MAC) 2 (AA-EQS / MAC-EQS) 3 Klasyfikacja Substancje priorytetowe w dziedzinie polityki wodnej Alachlor [μg/l] 12 (± 0,016) 0,05 (± 0,016) 0,3 / 0,7 Antracen [μg/l] 12 < 0,0001 0,00054 < 0,0001 (± 0,00003) 0,00054 (± 0,00017) 0,1 / 0,1 Atrazyna [μg/l] 12 0,10 0,6 / 2,0 Benzen [μg/l] 12 < 0,50 < 0,50 < 0,50 (± 0,16) 0,50 (± 0,16) 10 / 50 Kadm [μg/l] 12 0,20 (± 0,02) 0,20 (± 0,06) 0,15 / 0,9 4 C chloroalkany [μg/l] 12 (± 0,036) 0,10 (± 0,036) 0,4 / 1,4 Chlorfenwinfos [μg/l] 12 < 0,03 < 0,03 < 0,03 (± 0,01) 0,03 (± 0,01) 0,1 / 0,3 Chlorpyrifos [μg/l] 12 < 0,009 < 0,009 < 0,009 0,009 0,03 / 0,1 40