Raport o jakości funkcjonowania placówek opiekuńczo wychowawczych w województwie łódzkim w roku 2007

Transkrypt

1 ŁÓDZKI URZĄD WOJEWÓDZKI W ŁODZI Wydział Polityki Społecznej Oddział Spraw Społecznych Raport o jakości funkcjonowania placówek opiekuńczo wychowawczych w województwie łódzkim w roku Placówki opiekuńczo - wychowawcze 1.1 Liczba i typy placówek opiekuńczo wychowawczych Na terenie województwa łódzkiego funkcjonuje 148 placówek opiekuńczo wychowawczych, w tym 105 placówek wsparcia dziennego i 43 całodobowych placówek opiekuńczo wychowawczych (10 placówek rodzinnych, 20 socjalizacyjnych, 3 interwencyjne i 10 placówek łączących kilka funkcji m.in. socjalizacyjną, interwencyjną i wsparcia dziennego raz 1 placówka socjalizacyjna specjalistyczna). Znajdują się one na terenie 17 powiatów, i tak: powiaty bełchatowski, kutnowski, sieradzki i tomaszowski dysponują trzema placówkami każdy, powiaty tomaszowski, zgierski i m. Piotrków dwoma, po jednej placówce znajduje się na terenie powiatów: łaskiego, łódzko-wschodniego, pabianickiego, pajęczańskiego, piotrkowskiego, rawskiego, skierniewickiego, wieluńskiego, zduńskowolskiego oraz na terenie miasta Skierniewice, miasto Łódź dysponuje 18 placówkami. 7 powiatów (brzeziński, łowicki, łęczycki, poddębicki, opoczyński, radomszczański, wieruszowski) nie oferuje żadnej formy instytucjonalnej opieki zastępczej nad dzieckiem. 2. Nadzór nad realizacją standardu opieki i wychowania oraz standardu usług opiekuńczo - wychowawczych W ciągu roku zrealizowano 6 kontroli merytorycznych w 6 placówkach. Ich problematyka dotyczyła następujących zagadnień: zasadności umieszczania wychowanków całodobowych placówek opiekuńczo wychowawczych na oddziałach psychiatrycznych w okresie , realizacji zadań opiekuńczo wychowawczych, współpracy z ośrodkiem adopcyjno opiekuńczym i innymi instytucjami, organizacji pracy pracy placówki, kwalifikacji kadry, form pracy środowiskowej. Najczęstszymi nieprawidłowościami występującymi w kontrolowanych placówkach były: brak odpowiednich kwalifikacji osób zatrudnianych na stanowisku wychowawcy, kierownika (dot. szczególnie placówek wsparcia dziennego), brak działalności stałego zespołu ds. okresowej oceny sytuacji dziecka (dot. placówek wsparcia dziennego), brak imiennych zakresów czynności kadry,

2 brak umów z wolontariuszami, brak stałej współpracy z rodzina dziecka, brak realizacji obowiązku zgłaszania w prowadzonych przez Wojewodę Łódzkiego rejestrów placówek opiekuńczo wychowawczych i ośrodków adpocyjno opiekuńczych. Komisje kwalifikacyjnych. W wyniku prac komisji kwalifikacyjnych w edycji letniej i zimowej 2007 roku awans na stopień nauczyciela dyplomowanego uzyskało 8 nauczycieli. Prace komisji egzaminacyjnych. Przedstawiciel organu nadzoru brał udział w pracach komisji egzaminacyjnej na stopień nauczyciela mianowanego w Domu Dziecka Nr 5 w Łodzi (wychowawca). Wnioski o wydanie zezwoleń W 2007 roku do Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi wpłynęło 26 wniosków o wydanie zezwoleń na prowadzenie całodobowych placówek opiekuńczo wychowawczych. 3. Standardy Spośród 45 całodobowych placówek opiekuńczo - wychowawczych funkcjonujących na terenie województwa łódzkiego określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 października 2007 roku w sprawie placówek opiekuńczo - wychowawczych (Dz. U. Nr 201, poz. 1455) standardy opieki i wychowania oraz usług opiekuńczo - wychowawczych spełnia 11 rodzinnych domów dziecka. Spośród 34 całodobowych placówek opiekuńczo wychowawczych ( w tym 10 placówek łączących funkcje socjalizacyjne i interwencyjne, 3 interwencyjnych oraz 1 specjalistycznej placówki dla dzieci chorych ) 16 placówek nie osiągnęło standardu w zakresie liczby wychowanków, 12 - w zakresie liczby wychowanków przebywających w pokoju, 3 w zakresie wyposażenia łazienek, 6 w zakresie dostosowania liczby pomieszczeń do wypoczynku do liczby wychowanków, 3 w zakresie zapewnienia wychowankom miejsc do cichej nauki, 5 w zakresie dostosowania liczby aneksów kuchennych do liczby wychowanków, 3 w zakresie zapewnienia wychowankom odpowiednio wyposażonych pomieszczeń do zajęć sportowych i terapeutycznych, w 4 placówkach brak jest pokoi gościnnych. W związku ze znowelizowanymi przepisami placówki, które nie spełniły wymaganych standardów do końca 2006 r. opracowały programy naprawcze uwzględniające ostateczny termin ich osiągnięcia określony w ww. Rozporządzeniu. Dotacje W latach 2006 i 2007 placówki opiekuńczo - wychowawcze z terenu województwa łódzkiego ubiegające się o dotacje na dofinansowanie realizacji zadań w zakresie osiągania standardów otrzymały na ten cel środki w wysokości złotych rezerwy celowej z budżetu państwa zaplanowanej w ustawie budżetowej na rok 2007.

3 ŚREDNI KOSZT UTRZYMANIA WYCHOWANKA Typ placówki Liczba placówek Średni koszt utrzymania dziecka w województwie łódzkim w zł socjalizacyjna interwencyjna rodzinna interwencyjno - socjalizacyjna całodobowa placówka socjalizacyjna dla dzieci chorych Ocena realizacji zadań placówek socjalizacyjnych w zakresie zasadności dalszego pobytu dziecka w placówce, działań placówek na rzecz powrotu wychowanków do rodziny i utrzymywania przez nich kontaktów z rodzicami. W województwie łódzkim funkcjonuje 21 placówek typu socjalizacyjnego oraz 10 placówek, które łącząc działania socjalizacyjne i interwencyjne przyjęły formę placówki wielofunkcyjnej. We wszystkich placówkach zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 października 2007 r. w sprawie placówek opiekuńczo wychowawczych działają stałe zespoły do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka. Z posiedzenia zespołu sporządzane są protokoły, dokumentujące pracę zespołu w zakresie dokonywanej oceny sytuacji dziecka, zawierające wniosek końcowy dotyczący zasadności dalszego pobytu dziecka w placówce. Opinia ta stanowi podstawę do informowania sądu o zaistnieniu okoliczności do powrotu dziecka do rodziny naturalnej lub podjęcia działań w celu zapewnienia dziecku korzystnej dla jego rozwoju zastępczej formy opieki. O podejmowanych decyzjach w sprawach dzieci informowane są również PCPR oraz opiekunowie prawni. Posiedzenia zespołu odbywają się w trybie określonym w rozporządzeniu. W sytuacjach wyjątkowych, z uwagi na brak możliwości skompletowania składu członków zespołu, wyznaczany jest możliwie najbliższy termin. 5. Działania na rzecz powrotu wychowanków do rodziny naturalnej i utrzymywania przez nich kontaktów z rodzicami oraz rodzeństwem stanowią istotny element pracy placówek, który uwzględniony jest w regulaminach organizacyjnych tych placówek. Z przesłanych do Wydziału przez Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie informacji wynika, iż do 1 września 2007 roku, do rodzin naturalnych w wyniku prowadzonych z nimi działaniami powróciło 143 wychowanków placówek socjalizacyjnych. W większości placówek zostały opracowane i wdrożone plany pracy z rodziną, a także autorskie programy pracy z rodzinami naturalnymi. Placówki podejmują wielostronne działania w celu wzmocnienia więzi emocjonalnych rodziny z dzieckiem, poprawy jej sytuacji, usprawnienia funkcji opiekuńczo - wychowawczych przez

4 rodziców oraz motywowania ich do czynienia starań o przywrócenie praw rodzicielskich. Poniżej przedstawiamy przykłady działań: przygotowanie do indywidualnego planu pracy z rodziną poprzez zapoznanie się z dokumentacją dotyczącą rodziny, nawiązanie kontaktu z rodziną przed umieszczeniem dziecka w placówce, diagnoza sytuacji rodzinnej obejmująca warunki socjalno bytowe, przyczyny kryzysu w rodzinie, mocne strony rodziny, osoby znaczące dla dziecka, praca z rodziną z wykorzystaniem kontraktów uwzględniających cele kontraktów krótko i długoterminowych zmierzające do przezwyciężenia trudnej sytuacji życiowej rodziny, praca środowiskowa w miejscu zamieszkania rodziny, organizowanie doraźnej pomocy i wsparcia rodziny w ciężkich sytuacjach materialnych - poszukiwanie ofert pracy, terapia rodzinna, psychologiczna, motywowanie rodziców do podejmowania i kontynuowania leczenia odwykowego, grupy wsparcia, pedagogizacja rodziców, ustalanie kierunków działań niezbędnych do podjęcia przez rodzinę, zaproszenie do udziału w posiedzeniach stałego zespołu i uroczystościach organizowanych na terenie Domu Dziecka, szkoły, angażowanie rodziców w sprawy bieżące dzieci np.: utrzymywanie kontaktów ze szkołą dziecka, odrabianie prac domowych, itp. współpraca z instytucjami pomocy społecznej, sądami, kuratorami sądowymi na rzecz reintegracji rodziny, współpraca z ośrodkami adopcyjno opiekuńczymi, W przypadku braku zgody sądu na urlopowanie dzieci do domów rodzinnych wychowawcy zachęcają rodziców do odwiedzin dziecka na terenie placówki, korzystania z pokoi gościnnych, ponadto zapewniają wychowankom i ich rodzicom wzajemny kontakt telefoniczny i listowy. Wydział pozytywnie ocenia pracę w placówkach w ww. obszarze, jednakże mamy świadomość, że nie w każdym przypadku efektywność podejmowanych działań jest zależna wyłącznie od intensywności i jakości stosowanych w placówce form pracy z rodziną, kwalifikacji kadry, lecz od szeregu indywidualnych uwarunkowań i sytuacji, w której rodzina znalazła się. Zbiorcze dane liczbowe z terenu województwa łódzkiego na dzień 1 września 2007 r. Lp. Określenie rodzaju danych liczbowych Liczba dzieci 1. Liczba dzieci podlegających ocenie zespołu ds okresowej ocenie sytuacji dziecka 2. Liczba dzieci z uregulowaną sytuacją prawną umożliwiającą adopcję, zgłoszonych do ośrodków 190 adopcyjno - opiekuńczych w celu przysposobienia Liczba dzieci z uregulowana sytuacją prawną, umożliwiającą adopcję, nie zgłoszonych do ośrodków adopcyjno - opiekuńczych w celu przysposobienia Liczba dzieci zgłoszonych do ośrodków adopcyjno - 4. opiekuńczych i powiatowych centrów pomocy rodzinie 157 w celu umieszczenia w prorodzinnych formach opieki 5. Liczba dzieci pozostających w placówkach z 811 zaleceniem dalszego pobytu w placówce

5 Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie w nadsyłanych informacjach wskazywały na następujące przyczyny niezgłoszenia dzieci z uregulowaną sytuacją prawną do ośrodków adopcyjno - opiekuńczych w celu przysposobienia: brak zgody wychowanka na umieszczenie w rodzinie adopcyjnej najczęściej u wychowanków powyżej 15 roku życia, brak chęci i woli zmiany placówki w przypadku dzieci przebywających w placówce mającej charakter rodzinkowy zaburzenia zachowania i emocji, upośledzenie umysłowe, brak rodzin zastępczych przygotowanych do pracy z dziećmi wymagającymi specjalistycznej opieki wychowawczej, medycznej, utrzymywanie przez dzieci częstych kontaktów z rodzicami i innymi członkami rodziny, praca z rodziną dzieci na rzecz powrotu do rodziny naturalnej, podejmowanie prób na rzecz tworzenia i umieszczania dzieci w rodzinach zastępczych spokrewnionych, niechęć dzieci do umieszczenia w rodzinnej formie opieki zastępczej z powodu negatywnych doświadczeń i powrotu do placówki, zbliżający się termin usamodzielnienia lub rozpoczęty proces usamodzielniania wychowanka, utrzymywanie kontaktów z rodzinami zaprzyjaźnionymi, poszukiwanie specjalistycznych placówek opiekuńczo wychowawczych, leczniczych, oczekiwanie na realizację postanowienia Sądu w sprawie umieszczenia w Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym, Wskazane przyczyny pozostawania dzieci z zaleceniem dalszego pobytu w placówce: nieuregulowana sytuacja prawna dziecka, umieszczenie dzieci w placówce na czas prowadzonego przez sąd postępowania, brak kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, oczekiwanie na umieszczenie w rodzinie zastępczej lub adopcyjnej, rodzice nie są pozbawieni praw rodzicielskich, utrzymują stały kontakt z dziećmi, wychowankowie posiadają stałe przepustki do domu rodzinnego dobre rokowania na powrót dzieci do domu praca z rodziną naturalną, wielodzietne rodzeństwo, przewlekła choroba dziecka i nieprawidłowe sprawowanie opieki przez rodziców, pobyt rodziców w zakładzie karnym, przewlekłe choroby i nadużywanie alkoholu przez rodziców, sieroctwo naturalne lub brak zgody sądu na zmianę sposobu ograniczenia władzy rodzicielskiej, problemy wychowawcze dzieci wymagających opieki specjalistycznej, trudna sytuacja materialna i finansowa rodziców dziecka, niezaradność życiowa rodziców, rozpoczęty proces usamodzielniania wychowanka, brak zgody wychowanka na umieszczenie w innej formie opieki, oczekiwanie na realizację postanowienia sądu o umieszczeniu w placówce o charakterze resocjalizacyjnym, ciąża małoletniej,

6 W związku z toczącymi się postępowaniami w sprawie wydania zezwoleń na prowadzenie całodobowych placówek opiekuńczo wychowawczych, pracownicy merytoryczni Wydziału Polityki Społecznej Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi wykonujący zadania z zakresu nadzoru pedagogicznego dokonują analizy jakości realizowanego w placówkach standardu opieki i wychowania, w tym sposobu realizacji Praw Dziecka. 6. Umieszczenia w szpitalach na oddziałach psychiatrycznych Realizując prośbę Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej Dyrektor Wydziału Polityki Społecznej wydał upoważnienie do przeprowadzenia kontroli podległych placówek opiekuńczo - wychowawczych pod kątem zasadności i prawidłowości umieszczania wychowanków w szpitalach psychiatrycznych, a także pisemnie zobowiązał dyrektorów wszystkich całodobowych placówek opiekuńczo -wychowawczych województwa łódzkiego do stałego informowania Wydziału o każdym przypadku umieszczania dziecka w szpitalu psychiatrycznym. Na podstawie analizy informacji nadsyłanych przez placówki stwierdzić można, że w okresie wrzesień grudzień 2007r. liczba dzieci kierowanych do szpitali psychiatrycznych zmniejszyła się. Na leczenie szpitalne skierowanych zostało 17 wychowanków w wieku od 10 do 17 lat Kontrole Najwyższa Izba Kontroli Delegatury w Łodzi skontrolowała w Łódzki Urząd Wojewódzki w Łodzi, w ramach kontroli funkcjonowania placówek opiekuńczo-wychowawczych w województwie łódzkim w latach ( pierwsze półrocze). NIK pozytywnie oceniła działalność Urzędu w kontrolowanym zakresie, pomimo stwierdzonych uchybień, niemających zasadniczego wpływu na kontrolowaną działalność. Urząd podjął działania organizacyjne w celu zapewnienia właściwej realizacji czynności nadzorczych i kontrolnych w placówkach. Dążąc do uporządkowania danych zawartych w prowadzonym rejestrze placówek opiekuńczo -wychowawczych na zorganizowanej w dniu r. Naradzie, zobowiązano dyrektorów całodobowych placówek opiekuńczo -wychowawczych i ośrodków adopcyjno - opiekuńczych do przygotowania stosownych wniosków o wpis placówki lub ośrodka do rejestru i każdorazowym zgłaszaniu zaistniałych zmian w celu aktualizacji danych. 8. Awans zawodowy nauczycieli, oceny pracy dyrektorów Placówek W 2007 roku na podstawie prognozowanej przez powiaty liczby 29 wniosków nauczycieli ubiegających się o wyższy stopień awansu zawodowego w budżecie Wojewody zaplanowane zostały środki finansowe zabezpieczające prace komisji kwalifikacyjnych. Jednakże postępowanie kwalifikacyjne w ramach awansu zawodowego przeprowadzono dla 7 nauczycieli ubiegających się o awans zawodowy na stopień nauczyciela dyplomowanego, którzy faktycznie złożyli wnioski wraz z niezbędną dokumentacją. 1. Placówka Opiekuńczo -Wychowawcza Tęcza w Kutnie 2 osoby, 2. Ośrodek Interwencyjno -Socjalizacyjny w Bełchatowie 1 osoba, 3. Dom Dziecka Nr 9 w Łodzi 1 osoba, 4. Dom Dziecka w Tomaszowie Mazowieckim 1 osoba, 5. Pogotowie Opiekuńcze Nr 1 w Łodzi 1 osoba, 6. Dom dziecka w Tomisławicach 1 osoba, 7. Dom Dziecka Nr 6 w Łodzi 1 osoba.

7 Wszyscy nauczyciele uczestniczący w postępowaniu kwalifikacyjnym uzyskali stopień nauczyciela dyplomowanego. Ponadto pracownik Wydziału realizujący zadania wynikające z nadzoru nad placówkami opiekuńczo - wychowawczymi uczestniczył w pracach komisji egzaminacyjnej w ramach prowadzonego postępowania egzaminacyjnego nauczyciela kontraktowego, zatrudnionego w Domu Dziecka Nr 6 w Łodzi, ubiegającego się o awans zawodowy na nauczyciela mianowanego W 2007 roku dokonano oceny pracy Dyrektora Ośrodka Interwencyjno -Socjalizacyjnego w Bełchatowie. 9. Skargi i wnioski W 2007 roku do Wojewody Łódzkiego wpłynęły dwie skargi na działalność całodobowych placówek opiekuńczo wychowawczych. 1. Zgłoszona przez rodzinę zastępczą rozwiązaną na mocy postanowienia Sądu, w związku z umieszczeniem małoletniej w Domu Dziecka w Tomisławicach. Zarzuty wskazywały na brak podejmowania odpowiednich działań w stosunku do małoletniej wychowanki DD, przez co zdaniem skarżących dziewczynka zagrożona jest postępująca demoralizacją. 2. Zgłoszona przez babkę dzieci przebywających w Domu Dziecka w Wojsławicach. Zarzuty dotyczyły nieprawidłowości w funkcjonowaniu Placówki, złych warunków bytowych i braku właściwej opieki. W toku prowadzonych czynności zarzuty nie potwierdziły się. W pierwszym przypadku Dyrektor Placówki, w zaistniałych okolicznościach każdorazowo kontaktował się z właściwymi służbami (Sąd, Policja, PCPR).W drugim zaś,w wyniku przeprowadzonej kontroli przez PCPR w Zduńskiej Woli nie dopatrzono się uchybień w funkcjonowaniu Placówki zarówno od strony wychowawczej, opiekuńczej jak i organizacyjnej. Osoby wnoszące skargę zostały pisemnie poinformowane o wynikach ustaleń.