I. Placówki opiekuńczo-wychowawcze informacje podstawowe

Transkrypt

1 I. Placówki opiekuńczo-wychowawcze informacje podstawowe Dziecku pozbawionemu częściowo lub całkowicie opieki rodzicielskiej powiat zapewnia opiekę i wychowanie w formie zastępczej opieki rodzinnej (rodziny zastępcze) oraz w placówce wsparcia dziennego (np. świetlice socjoterapeutyczne) lub w całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej (głównie w domach dziecka). Kierowanie dziecka pozbawionego częściowo lub całkowicie opieki rodzicielskiej do placówki opiekuńczo-wychowawczej na pobyt całodobowy może nastąpić po wyczerpaniu możliwości udzielenia pomocy w rodzinie naturalnej lub umieszczenia w rodzinnej opiece zastępczej. Całodobowy pobyt dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej powinien mieć charakter przejściowy - do czasu powrotu dziecka do rodziny naturalnej lub umieszczenia w rodzinnej opiece zastępczej. Do placówki opiekuńczo - wychowawczej dzieci kieruje powiat właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka. Jeżeli powiat właściwy nie może skierować dziecka do placówki z powodu braku placówki odpowiedniego typu lub z powodu braku miejsca w takiej placówce, zwraca się do innego powiatu z wnioskiem o skierowanie dziecka do odpowiedniej placówki na jego terenie. Podstawą skierowania dziecka do placówki opiekuńczo- wychowawczej jest: - orzeczenie sądu, - wniosek rodziców lub opiekunów małoletniego, - wniosek małoletniego (za zgodą rodziców). Powiatem zgodnie z art. 86a ustawy o pomocy społecznej - właściwym do ponoszenia wydatków na dziecko jest powiat miejsca zamieszkania dziecka przed jego umieszczeniem w pierwszej formie opieki zastępczej nad dzieckiem. Jeżeli nie można ustalić powiatu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka, właściwy do ponoszenia wydatków na to dziecko jest powiat miejsca jego ostatniego zameldowania na pobyt stały. Natomiast, jeżeli nie można ustalić miejsca ostatniego zameldowania dziecka na pobyt stały, właściwy jest powiat miejsca siedziby sądu, który orzekł o umieszczeniu dziecka w rodzinie zastępczej lub całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej. Nadzór w zakresie realizacji standardu opieki i wychowania w placówkach opiekuńczo wychowawczych sprawuje właściwy ze względu na lokalizację placówki wojewoda. 1

2 Standard opieki i wychowania obejmuje przede wszystkim działania, które uwzględniają potrzeby dzieci w zakresie zaspokojenia ich potrzeb bytowych, zdrowotnych, edukacyjnych i kulturalno-rekreacyjnych. Wg stanu na r. na 17 funkcjonujących placówek opiekuńczowychowawczych w woj. opolskim standard w zakresie opieki i wychowania spełnia jedynie Rodziny Dom Dziecka Bona Familia w Ozimku, który otrzymał zezwolenie Wojewody Opolskiego na prowadzenie działalności na czas nieokreślony. Pozostałe placówki opiekuńczo-wychowawcze nie spełniają standardu określonego rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 października 2007 r. w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych (Dz. U nr 201, poz. 1455), stąd, zgodnie z wymogami ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, zostały zobowiązane do opracowania programu naprawczego. Na czas realizacji programów naprawczych (termin osiągnięcia standardu określa ustawa o pomocy społecznej, tj. do 31 grudnia 2010 r.) Wojewoda Opolski wydał organom prowadzącym placówki opiekuńczo-wychowawcze, warunkowe zezwolenia na ich prowadzenie. II. Funkcjonowanie placówek opiekuńczo wychowawcze w woj. opolskim w 2008 r. Na terenie woj. opolskiego funkcjonują ogółem 94 placówki opiekuńczowychowawcze, w tym: 13 placówek socjalizacyjnych (domów dziecka), które zapewniają całodobową opiekę i wychowanie dzieciom całkowicie lub częściowo pozbawionym opieki rodzicielskiej, dla których nie znaleziono rodzinnej opieki zastępczej, 1 placówka rodzinna (Rodzinny Dom Dziecka Bona Familia w Ozimku), zapewniająca dzieciom częściowo lub całkowicie pozbawionym opieki rodziców całodobową opiekę i wychowanie w warunkach zbliżonych do domu rodzinnego, do czasu powrotu dziecka do rodziny, umieszczenia go w rodzinie adopcyjnej lub jego usamodzielnienia, 3 placówki wielofunkcyjne (Pogotowie Opiekuńcze w Opolu, Pogotowie Interwencji Społecznych w Nysie, Dom Dziecka w Turawie), łączące działania interwencyjne, socjalizacyjne i inne na rzecz pomocy dziecku i rodzinie, 77 placówek wsparcia dziennego (świetlic socjoterapeutycznych lub realizujących elementy socjoterapii, środowiskowych, opiekuńczych), przy czym ich liczba jest zmienna z uwagi na charakter prowadzonych działań i brak formalnego umocowania (zapewniają pomoc rodzinie i dzieciom sprawiającym problemy wychowawcze, zagrożonym demoralizacją, 2

3 przestępczością lub uzależnieniami w formie klubów, ognisk wychowawczych, kół zainteresowań) W poszczególnych powiatach woj. opolskiego znajdują się następujące placówki opiekuńczo-wychowawcze (poza świetlicami socjoterapeutycznymi): 1. w powiecie brzeskim (3 placówki): a) Zespół Placówek Opiekuńczo Wychowawczych Szansa w Brzegu na 66 miejsc, b) Dom Dziecka w Strzegowie na 30 miejsc, c) Dom Dziecka w Skorogoszczy na 45 miejsc, 2. w powiecie głubczyckim (1 placówka): a) Dom Dziecka w Krasnym Polu na 56 miejsc, w tym 26 miejsc w placówce interwencyjnej Gniazdo w Głubczycach, 3. w powiecie kędzierzyńsko kozielskim (1 placówka): a) Dom Dziecka w Kędzierzynie-Koźlu na 30 miejsc, 4. w powiecie kluczborskim (1 placówka): a) Powiatowy Zespół Socjalizacyjno Interwencyjny Nasz Dom Bogacica Bąków na 48 miejsc, 5. w powiecie namysłowskim (1 placówka): a) Dom Dziecka w Namysłowie na 14 miejsc, 6. w powiecie nyskim (2 placówki): a) Towarzystwo Interwencji Społecznych Dom Dziecka w Paczkowie (wraz z Oddziałem dla Noworodków i Młodszych Dzieci) na 52 miejsc, b) Pogotowie Interwencji Społecznych dla Dzieci w Nysie na 25 miejsc, 7. w powiecie oleskim (1 placówka): a) Dom Dziecka w Sowczycach na 30 miejsc, 8. w powiecie opolskim (6 placówek): a) Dom Dziecka w Chmielowcach na 27 miejsc, b) Dom Dziecka w Tarnowie Opolskim (Dom Małego Dziecka) na 30 miejsc, c) Dom Dziecka w Turawie na 35 miejsc, d) Rodzinny Dom Dziecka w Ozimku (Placówka Rodzinna prowadzona przez Stowarzyszenie Bona Familia w Ozimku) na 4 miejsca, 9. w Opolu (miasto na prawach powiatu) 2 placówki: e) Dom Dziecka w Opolu na 30 miejsc, f) Pogotowie Opiekuńcze w Opolu na 60 miejsc, 10. w powiecie prudnickim (1 placówka): a) Dom Dziecka w Głogówku na 30 miejsc, 3

4 w powiatach: krapkowickim i strzeleckim brak placówek opiekuńczowychowawczych. We wszystkich placówkach opiekuńczo-wychowawczych (poza świetlicami socjoterapeutycznymi) przebywa ogółem 607 dzieci (stan na r.), z tego: 464 dzieci w domach dziecka (placówkach o profilu socjalizacyjnym), 82 dzieci w domach dziecka (placówkach o profilu wielofunkcyjnym, w tym interwencyjnym) 57 dzieci w Pogotowiu Opiekuńczym w Opolu, 4 dzieci w Rodzinnym Domu Dziecka w Ozimku, Spośród 607 wychowanków: 48 proc. to dziewczynki (290 osób), 52 proc. chłopcy (317 osób). 4

5 Najliczniejszą grupą wychowanków są dzieci w wieku lat (33 proc.), pozostałe dzieci są w wieku: do 7 lat 10 proc., 8-12 lat 27 proc., lat 27 proc., lat 3 proc., Wg stanu na r. w placówkach opiekuńczo-wychowawczych nie przebywały osoby powyżej 21 roku życia, tj. osoby, które po osiągnięciu pełnoletniości mają prawo nadal przebywać w placówce do czasu ukończenia szkoły, w której rozpoczęły naukę przez 18. rokiem życia. Większość dzieci przebywających w placówkach opiekuńczowychowawczych uczęszcza do szkoły podstawowej (36 proc.) i gimnazjum (34 proc.) ponadto: 20 proc. do szkół zawodowych 7 proc. do przedszkola, 3 proc. do szkół średnich. W placówkach brak wychowanków, którzy kontynuują edukację w szkołach wyższych. 5

6 Wśród wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych: 73 proc. dzieci (443 osoby) ma rodziców, którzy mają częściowo ograniczoną władzę rodzicielską, 17 proc. dzieci (103 osoby) ma rodziców, którzy całkowicie pozbawieni są praw rodzicielskich, 10 proc. dzieci (61 dzieci) ma uregulowaną sytuację prawną (mogą zostać adoptowane) Zdecydowana większość dzieci (90 proc. łącznie 546 dzieci) przebywających w placówkach opiekuńczo-wychowawczych ma rodziców biologicznych, a główną przyczyną umieszczenia ich w placówkach jest nieprawidłowe funkcjonowanie rodziny naturalnej i w konsekwencji pozbawienie lub ograniczenie władzy rodzicielskiej. 6

7 Większość wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych (77 proc. 466 osób) pochodzi z terenu powiatu, w którym zlokalizowano placówkę. Pozostałe dzieci pochodzą z innych powiatów woj. opolskiego (22 proc. 123 osób) lub są spoza Opolszczyzny (1 proc. 9 osób). Wg stanu na r. liczba dzieci oczekujących na umieszczenie w placówkach opiekuńczo-wychowawczych wyniosła 59. Liczba dzieci skierowanych do adopcji wyniosła 13, a liczba dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych 34. Najważniejszymi przyczynami umieszczenia dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej są: dysfunkcje środowiska rodzinnego spowodowane uzależnieniami psychofizycznymi (np. alkoholizm rodziców), bezradność opiekuńczo-wychowawcza (zaniedbywanie dzieci, niezaradność życiowa, pobyt w zakładzie karnym), trudna sytuacja materialno-bytowa (wynikająca z braku stałej pracy, długotrwałego bezrobocia, złych warunków mieszkaniowych), przemoc w rodzinie, śmierć rodziców. Miesięczny koszt utrzymania dziecka w placówce opiekuńczo - wychowawczej woj. opolskiego w 2007 r. Lp. 1 Nazwa placówki Zespół Placówek Opiekuńczo - Wychowawczych "Szansa" w Brzegu Miesięczny koszt utrzymania dziecka w placówce w zł. Średni koszt utrzymania dziecka w woj. opolskim w 2007 r. = 2230,47 (100%) % 2 Dom Dziecka w Strzegowie % 3 Dom Dziecka w Skorogoszczy % 4 Dom Dziecka w Krasnym Polu % 5 Dom Dziecka w Kędzierzynie - Koźlu % 6 Powiatowy Zespół Socjalizacyjno - Interwencyjny "Nasz Dom" Bogacica % Bąków 7 Dom Dziecka w Namysłowie % 8 9 Towarzystwo Interwencji Społecznych - Dom Dziecka w Paczkowie Pogotowie Interwencji Społecznych dla Dzieci w Nysie % % 10 Dom Dziecka w Sowczycach % 11 Dom Dziecka w Chmielowicach % 12 Dom Dziecka w Tarnowie Opolskim % 13 Dom Dziecka w Turawie % 14 Stowarzyszenie "Bona Familia" w Ozimku (Placówka Rodzinna w Ozimku) % 15 Dom Dziecka w Głogówku % 16 Dom Dziecka w Opolu % 17 Pogotowie Opiekuńcze w Opolu % 7

8 Na podstawie zarządzeń starostów powiatów z 2007 r., opublikowanych w Dzienniku Urzędowym Województwa Opolskiego, wynika, iż średni, miesięczny koszt utrzymania dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej wynosi 2 230,47 zł. Największe koszty utrzymania dziecka w województwie mają placówki opiekuńczo-wychowawcze w Opolu mieście (Pogotowie Opiekuńcze w Opolu i Dom Dziecka w Opolu). Najniższe Rodzinny Dom Dziecka w Ozimku oraz PZSI Nasz Dom w Bogacicy-Bąkowie (powiat kluczborski). Koszt utrzymania dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej jest o ponad 1,5 tys. zł większy niż w rodzinie zastępczej. Na podstawie powyższych informacji wynika, że: na terenie woj. opolskiego funkcjonuje 17 całodobowych placówek opiekuńczo-wychowawczych, w powiatach: krapkowickim i strzeleckim brak całodobowych placówek opiekuńczo-wychowawczych, we wszystkich placówkach przebywało w 2008 r. 607 dzieci, w tym najwięcej w domach dziecka (76 proc.), najliczniejszą grupą wychowanków są dzieci w wieku lat (33 proc.), chłopcy to 52 proc. wszystkich dzieci umieszczonych w placówkach (dziewczynki 48 proc.), 70 proc. dzieci placówek opiekuńczo-wychowawczych uczęszcza do szkoły podstawowej (36 proc.) lub gimnazjum (34 proc.), w placówkach brak wychowanków, którzy studiują, 73 proc. dzieci ma rodziców, którzy mają częściowo ograniczone prawa rodzicielskie, 10 proc. dzieci ma uregulowaną sytuację prawną i mogą zostać adoptowane, 8

9 większość wychowanków (77 proc.) pochodzi z terenu powiatu, w którym znajduje się placówka, jedynie 9 wychowanków (1 proc.) pochodzi spoza woj. opolskiego, liczba dzieci oczekujących na umieszczenie w placówce wynosi 59, najważniejszymi przyczynami umieszczenia dziecka w placówce są głównie bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, niewydolność życiowa rodziców i alkoholizm. ponadto na terenie woj. opolskiego funkcjonuje 77 placówek wsparcia dziennego (świetlic socjoterapeutycznych, środowiskowych i wychowawczych). Obecnie trwają prace nad projektami przekształceniem istniejących form opieki instytucjonalnej (domów dziecka) na rzecz stworzenia systemu opartego o rodzinne formy opieki przede wszystkim rodziny zastępcze, rodzinne domy dziecka, małe placówki z grupami dla usamodzielnionych wychowanków. Działania te mają prowadzić m. in. do zwiększenia liczy rodzin zastępczych poprzez stopniowe wygaszanie domów dziecka, w tym szczególnie dużych domów dziecka (elementami tego procesu są m. in. prace nad projektem ustawy o rodzinnej opiece zastępczej, standaryzacja w placówkach opiekuńczo-wychowawczych). Opole, 24 luty 2009 r. 9