roku w Tokyo. System karate Funakoshiego zyskał akceptację i czynne poparcie profesora Jigoro Kano, będącego twórcą systemu walki judo (łagodnej

Transkrypt

1 1. Historia Karate Nazwa karate pochodzi z języka japońskiego i oznacza pustą rękę. Karate to sztuka walki, w której nie używa się broni. Wykorzystuje ona własne ciało, które dzięki systematycznym ćwiczeniom działa jak broń. Aby posługiwać się swobodnie własnym ciałem potrzebna jest cierpliwość, siła woli i duża determinacja w dążeniu do doskonałości. Na pierwszy plan wysuwa się więc tutaj aspekt drogi do, którą kroczy się przez całe życie, stąd często spotykamy nazwę karate-do. Karate zostało zapoczątkowane w Chinach, a następnie przybyło na japońską wyspę Okinawe, leżącą na Oceanie Spokojnym w archipelagu wysp Ryukyu. Mistrz Matsumura wykształcił tam wielu ekspertów To De, którzy stworzyli dwa prężne "ośrodki" Tomari i Shuri, określane mianem Tomari-Te (ręce z Tomari) i Shuri-Te (ręce z Shuri), a także systemy rodzinne (Kojo-Ryu). Trzecią szkołę stworzyli eksperci z Naha - Naha-Te. Do tego momentu trening walki polegał głównie na ćwiczeniu form (kata) oraz ich prostego zastosowania w samoobronie, które ćwiczono nocami w głębokiej tajemnicy i nawet rodzina ćwiczącego nie mogła się o tym dowiedzieć. Wiedza była bezpośrednio przekazywana z mistrza na ucznia, z ojca na syna za Rys. 1 Wyspa Okinawa. [11] pomocą kata. Mistrzowie opracowywali nowe kata, szlifowane z pokolenia na pokolenie, aż do wypracowania unikalnego, skutecznego sposobu walki podporządkowanego zasadzie ikken hissatsu - zabić jednym ciosem. Dodatkowo wykonywano ćwiczenia wzmacniające powierzchnie uderzeniowe np. przy pomocy makiwary. Kolejnym mistrzem, który przyczynił się do rozwoju karate był Gichin Funakoshi. Urodził się on w 1869 roku w Shuri na Okinawie. Jako 11-letni chłopiec rozpoczął naukę u dwóch największych ekspertów na Okinawie - Yasutsune "Anko" Azato i Yasutsune "Anko" Itosu. Dzięki nim Funakoshi poznaje większość szkół karate istniejących wtedy na Okinawie. Pozwoliło mu to w przyszłości uporządkować techniki i kata karate. W 1901 roku, podczas wizytacji pełnomocnika rządu do spraw szkół, Funakoshi dał pokaz karate, który wywarł na pełnomocniku ogromne wrażenie, co spowodowało, że wysłał on do Ministerstwa Edukacji raport podkreślający zalety zdrowotne i wychowawcze karate. Funakoshi jako pierwszy miał zaszczyt przedstawić karate na terytorium Japonii, było to w 1917 roku w Kyoto i w

2 roku w Tokyo. System karate Funakoshiego zyskał akceptację i czynne poparcie profesora Jigoro Kano, będącego twórcą systemu walki judo (łagodnej drogi), ówczesnego systemu wychowania fizycznego w japońskim szkolnictwie, a także pierwszym Japończykiem w Międzynarodowym Komitetem Olimpijskim. Funakoshiemu udało się dokonać nadzwyczajnego zabiegu - do dzikiej bojowej sztuki dobudował wykładnię filozoficzno-moralną oraz przystosował ją do mentalności Japończyków i japońskiej kultury. Wiele zapożyczył z judo (ceremoniał, system hierarchii stopni, regulaminy dojo) i z japońskiej obyczajowości. Sławna sentencja mistrza Karate Sente Nashi" (karate nie uderza pierwsze) [1] stała się dewizą tej sztuki walki. Funakoshi pozmieniał, również wszystkie nazwy technik i kata na japońskie, żeby uczniowie mogli go lepiej zrozumieć. Poza tym techniki kata zostały uproszczone przez Funakoshiego, w stosunku do oryginalnych kata z Okinawy. Funakoshi zmienił, również zasady treningu. Podczas gdy uprzednio istniały tylko kata, obecnie podzielił ćwiczenia karate na trzy rodzaje: podstawy (kihon), kata i ćwiczenia walki (kumite). Postawy shotokanu są niskie, szerokie, "twarde". Przejścia pomiędzy nimi dynamiczne i silne. Ręce spoczywają zazwyczaj nisko na biodrach, ataki wyprowadza się po liniach bliskich środkowej linii ciała. Bloki są twarde, niezbyt obszerne, oszczędne w ruchach. Techniki nożne, nawet wykonywane wysoko, muszą opierać się na względnie niskich, stabilnych postawach. W 1936 roku otwarto dojo "Shotokan". Termin Shoto oznacza fale sosen i był literackim pseudonimem mistrza z okresu jego wczesnej młodości, kiedy to z upodobaniem pisywał chińskie poematy. W miarę upływu czasu nazwa Shotokan powoli przylgnęła do całej szkoły Funakoshi'ego i jego bezpośrednich Rys.2 Mistrz Funakoshi. [10] kontynuatorów. Gdy mówimy o stylu Shotokan trzeba jednak wyraźnie podkreślić, że Gichin Funakoshi nie był jego twórcą. Stary Mistrz doskonalił swoje karate przez całe życie, jednak nawet w latach jego najlepszej sprawności nieodmiennie pozostawało ono w kręgu starej techniki Azato. Ta natomiast była dziełem wielu pokoleń znanych i nieznanych mistrzów z Okinawy. 2

3 Syn Gichina Funakoshi, Yoshitaka Funakoshi, bardziej niż mistrzowie z Okinawy zwrócił uwagę na konieczność ćwiczenia dolnych partii ciała. i to właśnie jemu przypisuje się odkrycie i udoskonalenie nowych technik kopnięć min.: mawashi geri, yoko geri, ushiro geri, fumikomi czy ura mawashi geri, choć niektórzy uważają, że to ostatnie zawdzięczamy najbardziej chyba sławnemu uczniowi obu Funakoshich - Taiji Kase. Yoshitaka wprowadził do kopnięć wysokie podnoszenie kolan oraz silną pracę bioder. Ponadto zaczął stosować pozycje hanmi podczas blokowania oraz obniżył postawy, mając w zamyśle wykorzystanie mocy całego ciała w technikach karate. Innowacje Yoshitaki zostały w pełni zaakceptowane przez mistrza Gichina Funakoshi. W 1948 roku założono Japońską Organizację Karate-do i dokonano standaryzacji kata, usystematyzowano techniki i opracowano wymagania egzaminacyjne oraz przeprowadzono pierwszy kurs instruktorski dla instruktorów karate. W 1949 roku grupa uczniów G. Funakoshi (w tym m.in. M. Nakayama i H. Nishiyama) dokonała ujednolicenia - standaryzacji wszystkich kata nauczanych w różnych ośrodkach związanych z Masatoshi Nakayama i Uniwersytetem Takushoku. W tym samym roku założona została Ogólnojapońska Akademicka Unia Karate, której pierwszym przewodniczącym został Hidetaka Nishiyama (konkurencyjna dla Ligi Akademickiej). Od tego momentu w karate nastąpił gwałtowny rozwój prowadzący do powstania trzech aspektów karate: samoobrony, sztuki fizycznej i sportu. Sam Założyciel Shotokanu, Gichin Funakoshi powiedział, umysł i technika staje się jednym w prawdziwym karate". Dąży się do stworzenia czystej fizycznej techniki wyrażającej intencje naszego umysłu oraz polepszenia zdolności naszej koncentracji i skupienia poprzez zrozumienie istoty tej techniki. W tym sensie karate jest sposobem na życie kiedy próbujemy stać się bardzo silni, ale spokojni i szczęśliwi. "Musimy być bardzo silni, aby wyrazić prawdziwy stan naszego umysłu jakiemukolwiek przeciwnikowi, w jakimkolwiek czasie i miejscu. Musimy być dość spokojni aby móc wyrazić się naszą własną skromnością" - Ohshima Sensei. 3

4 Trening karate składa się z trzech wyraźnie oddzielonych od siebie, lecz wzajemnie przenikających się części. KIHON KATA KUMITE Przyjęło się mówić, że sercem karate jest walka, zaś sercem walki jest kihon. Kihon - jest treningiem indywidualnym poświęconym nauczaniu i doskonaleniu wszystkich podstawowych bloków, ciosów, kopnięć oraz podstawowych pozycji i technik karate. Celem kihon jest doprowadzenie do perfekcji techniki karate, stosowanej później w kata i kumite. Dlatego zadane ćwiczenie należy wykonywać starannie, a wszystkie techniki bez skrótów i uproszczeń. Kata - jest układem przedstawiającym walkę z wymyślonymi przeciwnikami. Poprzez regularny trening, student karate będzie rozwijać maksymalnie swoje możliwości i cechy techniczne, fizyczne i mentalne. Kumite - walka w karate nosi nazwę kumie co w dosłownym tłumaczeniu oznacza spotkanie dłoni i jest najtrudniejszym rodzajem treningu technicznego. Pierwotnie walka w karate oznaczała konfrontację na śmierć i życie. Nie było w tej walce żadnych ograniczeń typu strefy wyłączonej z ataku, zakazanych uderzeń czy markowania ciosów i wydaje się to być naturalne, jeśli zważyć, iż napastnik, przed którym bronił się adept karate musiał być co najmniej skutecznie obezwładniony, by swego ataku dalej nie kontynuował. W dzisiejszych czasach bezpieczeństwo przeciwnika stało się naczelnym motywem przy ustalaniu zasad konfrontacji. Rys. 3 Walka kumite. Dopuszcza się ataki na głowę i szyję, zakładając jednak, iż uderzenia me powinny dochodzić do ciała przeciwnika, ale mają być precyzyjnie zatrzymane przed celem. 4

5 Możemy wyróżnić kilka rodzajów kumite: gohon-kumite - napastnik wykonuje pięć kolejnych ataków do przodu, broniący cofając się wykonuje pięć bloków, a następnie kontrę; sanbon-kumite - tori przeprowadza trzy kolejne uzgodnione ataki do przodu, uke wykonuje trzy bloki (cofając się), a następnie uzgodnioną kontrę; kihon-ippon-kumite - napastnik (tori) wykonuje jeden atak z krokiem w przód, a broniący się (uke) wykonuje blok i kontrę; ippon-kumite - napastnik atakuje kombinacją dwóch technik lub wykonuje ponowny (drugi) atak pomimo kontry; jiyu-ippon-kumite - ćwiczący cały czas są w pozycji walki (kamae), atakujący zapowiada technikę ataku i po akceptacji broniącego się, wykonuje ją; uke broni się za pomocą dowolnego bloku i kontry. Możliwe są tu różne odmiany tej formy walki, np. atakujący wykonuje atak z kilku wybranych (znanych broniącemu) bez zapowiedzi, tori wykonuje dowolną technikę nożną itp.; jiyu kumite (wolna walka) obaj partnerzy mogą stosować dowolne techniki, jednak w ten sposób, aby nie spowodować u partnera obrażeń. Innymi słowy, muszą w pełni kontrolować swoje techniki. Literatura: 1. Karate Jerzy Miłkowski Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej (1983) 2. Best karate Masatoshi Nakayama Bydgoszcz (2004) 3. Karate Janusz Świerczyński Krajowa Agencja Wydawnicza (1983) Grzegorz Siatecki Przygotowanie grupy zaawansowanej do kumite dwa tygodnie przed zawodami wiek lat 5