DODATEK do RACHUNKOWOŚCI BUDŻETOWEJ nr 24 (432) e-składka pytania i odpowiedzi... 15

Transkrypt

1 20 grudnia 2017 KADRY i PŁACE W SFERZE BUDŻETOWEJ nr 12 DODATEK do RACHUNKOWOŚCI BUDŻETOWEJ nr 24 (432) Pracownik na urlopie wychowawczym część II... 2 Obowiązki pracodawcy w zakresie bhp szkolenia... 9 e-składka pytania i odpowiedzi INFORLEX KADRY PŁACE I HR Kompleksowa, codziennie aktualizowana baza wiedzy dla działów Kadr, Płac i HR W ramach serwisu oddajemy do Państwa dyspozycji ponad 200 tys. artykułów merytorycznych pogrupowanych w katalogach tematycznych, a ponadto kompletną bazę ujednoliconych aktów prawnych, orzeczenia i interpretacje ZUS i PIP, wskaźniki i stawki, kalkulatory, ściągi kadrowego i HR-owca, prawie 1000 wideoszkoleń z obszaru kadr, płac i HR, a także książki o tematyce kadrowej i z obszaru HRM. WIĘCEJ NA INFORLEX.PL

2 MARZANNA KROŃSKA długoletni pracownik ZUS, główny specjalista w Wydziale Świadczeń Emerytalno-Rentowych, autor wielu publikacji z zakresu ubezpieczeń społecznych i prawa pracy Pracownik na urlopie wychowawczym część II Przedstawiamy kolejną część artykułu dotyczącego urlopu wychowawczego, w której zostaną omówione zagadnienia związane z ustaleniem podstawy wymiaru składek ZUS dla pracownika korzystającego z takiego urlopu. Osoba korzystająca z urlopu wychowawczego podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i zdrowotnemu, od dnia rozpoczęcia urlopu wychowawczego do dnia jego zakończenia, jeżeli nie posiada innych tytułów do ubezpieczeń ani ustalonego prawa do renty bądź emerytury. Jakie są zasady ustalania podstawy wymiaru składek na urlopie wychowawczym Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w przypadku osób korzystających z urlopu wychowawczego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone im za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy. Jednocześnie podstawa ta nie może być: niższa niż 75% kwoty wynagrodzenia minimalnego obowiązującego w danym roku, wyższa niż kwota 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty rocznego limitu podstawy wymiaru składek emerytalnej i rentowych na dany rok kalendarzowy art. 18 ust. 5b i 14 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa). W chwili oddania tekstu do druku trwały prace nad nowelizacją ustawy systemowej mające na celu zniesienie rocznego limitu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Nie będzie miało to jednak wpływu na ustalenie podstawy wymiaru składek dla osób przebywających na urlopie wychowawczym, nadal będzie ją stanowiła kwota 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy określonego w ustawie budżetowej, ustawie o prowizorium budżetowym lub ich projektach. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób przebywających na urlopach wychowawczych podlegających z tego tytułu ubezpieczeniu zdrowotnemu stanowi kwota odpowiadająca wysokości specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych. Składka ta jest miesięczna i niepodzielna, zatem ustalając podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za dany miesiąc rozliczeniowy nie stosuje się zasady proporcjonalnego jej zmniejszania w stosunku do okresu podlegania temu ubezpieczeniu. W przypadku osób zatrudnionych u kilku pracodawców i przebywających z tego tytułu na urlopach wychowawczych składki na: ubezpieczenia emerytalne i rentowe powinny być rozliczane przez każdego z płatników składek z uwzględnieniem wskazanych ograniczeń następnie ZUS opłaci składki od podstawy wymiaru nie wyższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek i nie niższej niż 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia, ubezpieczenie zdrowotne powinny być rozliczane przez płatnika, u którego tytuł do ubezpieczenia (urlop wychowawczy) powstał najwcześniej; jeżeli tytuły powstały równocześnie, składka powinna być rozliczana przez płatnika, który pierwszy dokonał zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego (tj. przekazał pierwszy raport) o równoczesnym rozpoczęciu urlopu wychowawczego u kilku pracodawców i tym samym o konieczności rozli- Polub nas na facebooku BĄDŹ NA BIEŻĄCO, CZYTAJ, KOMENTUJ 2 20 grudnia 2017 roku

3 czania składki na ubezpieczenie zdrowotne przez jednego z nich, ubezpieczony powinien poinformować płatników. Ewelina S., zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy, przeszła na urlop wychowawczy od 1 października 2017 r. Pracownica otrzymuje stałe wynagrodzenie miesięczne w wysokości 3500 zł. Ponieważ podstawa wymiaru składek z 12 miesięcy poprzedzających okres urlopu wychowawczego jest w tym przypadku wyższa od kwoty stanowiącej równowartość 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (tj. kwoty 2557,80 zł), od 1 października 2017 r. podstawa wymiaru składek z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym w przypadku tej pracownicy będzie odpowiadała 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. jednak niż 75% kwoty wynagrodzenia minimalnego obowiązującego w danym roku. Weronika K. od 4 kwietnia 2017 r. jest zatrudniona w ramach stosunku pracy w połowie wymiaru czasu pracy. Od 1 grudnia 2017 r. przebywa na urlopie wychowawczym. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres od maja do listopada 2017 r., tj. 7 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy, wyniosło 1530,00 zł i jest wyższe od kwoty stanowiącej równowartość 75% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w 2017 r. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tej pracownicy z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym wynosi w grudniu 2017 r. 1530,00 zł. Natomiast w 2018 r. podstawa będzie wynosiła 1575,00 zł, tj. 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w 2018 r. (75% 2100,00 zł). Dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy, a więc mającego zagwarantowane minimalne wynagrodzenie, podstawa wymiaru składek z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym nie może być niższa niż aktualnie obowiązująca kwota minimalnego wynagrodzenia. Filip S. jest zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy od 2000 r. Rozpoczął urlop wychowawczy od 1 listopada 2017 r. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy wyniosło 1920,00 zł. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym wynosi do 31 grudnia 2017 r zł (tj. w wysokości obowiązującego w 2017 r. minimalnego wynagrodzenia), natomiast od 1 stycznia 2018 r. będzie równa kwocie minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w tym roku tj. 2100,00 zł. W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, którzy w umowie o pracę mają zagwarantowaną kwotę minimalnego wynagrodzenia odpowiednio zmniejszoną proporcjonalnie do tego wymiaru, podstawę wymiaru składek z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym stanowi odpowiednio pomniejszona kwota aktualnego minimalnego wynagrodzenia, nie niższa Pracownica zatrudniona od 10 lat na 1/2 etatu przebywa od 1 września 2017 r. na urlopie wychowawczym, który jest jej jedynym tytułem do ubezpieczeń. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z racji przebywania na urlopie wychowawczym stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie uzyskane za okres od września 2016 r. do sierpnia 2017 r. Jej przeciętne miesięczne wynagrodzenie z tego okresu wyniosło 1310,00 zł. Wymieniona kwota jest niższa niż 75% płacy minimalnej, zatem podstawa składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe wykazana przez płatnika w raportach imiennych powinna wynieść 1500,00 zł (2000,00 zł 75%). Podstawa wymiaru składek osób przebywających na urlopie wychowawczym w kwocie 1500,00 zł stanowi w 2017 r. minimum, które nie jest pomniejszane proporcjonalne do wymiaru czasu pracy. Od 1 stycznia 2018 r. minimum takim będzie kwota 1575,00 zł (2100,00 zł 75%). Zgodnie z wyjaśnieniami ZUS, przy ustalaniu kwoty przeciętnego wynagrodzenia w celu ustalenia prawidłowej podstawy wymiaru składek za osobę korzystającą z urlopu wychowawczego płatnik powinien kierować się zasadami stosowanymi przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego. Od tej ogólnej zasady są jednak wyjątki, polegające na: przyjmowaniu wynagrodzenia w kwocie brutto łącznie z częścią składek na ubezpieczenia spo- RB nr 24/2017 3

4 łeczne, która w przypadku ustalania podstawy zasiłku musi zostać odliczona (13,71%), uwzględnianiu w wynagrodzeniu wszystkich składników, które podlegają oskładkowaniu, w tym również inaczej niż w przypadku zasiłków składników przysługujących tylko do określonego terminu, do których prawo wygasło w czasie urlopu wychowawczego, wliczaniu do podstawy wynagrodzenia z umów zlecenia/umów o dzieło zawartych z pracownikiem, bez uzupełniania, uwzględnianiu, w razie zmiany wymiaru czasu pracy w okresie 12 miesięcy poprzedzających urlop, wynagrodzenia zarówno sprzed zmiany etatu, jak i po niej. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracownicy przebywającej na urlopie wychowawczym stanowi wynagrodzenie za okres od listopada 2016 r. do października 2017 r. W tym okresie pracownica przez cztery miesiące wykonywała umowę zlecenia zawartą z własnym pracodawcą i z tego tytułu uzyskała wynagrodzenie w wysokości 2100,00 zł. Przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym należy uwzględnić, obok wynagrodzenia za pracę, wynagrodzenie z umowy zlecenia w kwocie faktycznie wypłaconej, bez uzupełniania. Należy pamiętać jednak, że podstawa wymiaru składek na urlopie wychowawczym nie może być wyższa od 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. Pracownik przebywa na urlopie wychowawczym od 7 grudnia 2017 r. Do 29 lutego 2017 r. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, a od 1 marca 2017 r. w połowie wymiaru czasu pracy. Do ustalenia podstawy wymiaru składek przyjmuje się wynagrodzenie za okres od 1 grudnia 2016 r. do 30 listopada 2017 r. Do podstawy wymiaru składek osób przebywających na urlopie wychowawczym przyjmuje się wynagrodzenie pracownika z tytułu pracy u danego płatnika składek, u którego został udzielony urlop wychowawczy. Jedynie w przypadku przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę w trybie określonym w art ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (dalej: k.p.), podstawę wymiaru składek ustala się, biorąc pod uwagę wynagrodzenie u poprzedniego i aktualnego płatnika składek. Pracownikowi zatrudnionemu bez przerwy u tego samego pracodawcy na podstawie kolejno po sobie następujących umów o pracę, wynagrodzenie z tytułu tych umów sumuje się. Jak ustalić przeciętne miesięczne wynagrodzenie Przeciętne miesięczne wynagrodzenie ustala się przez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego przez ubezpieczonego przez liczbę miesięcy, w których wynagrodzenie to zostało osiągnięte. W przypadku gdy ubezpieczony rozpoczął korzystanie z urlopu wychowawczego przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych zatrudnienia, należy uwzględniać wynagrodzenie uzyskane u danego płatnika składek za pełne miesiące kalendarzowe zatrudnienia. Bartosz Z. jest zatrudniony od 15 marca 2017 r. Od 10 września 2017 r. przebywa na urlopie wychowawczym. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brane pod uwagę przy obliczaniu podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych na urlopie wychowawczym należy ustalić na podstawie wynagrodzenia za okres od kwietnia 2017 r. do sierpnia 2017 r. Wynagrodzenie za marzec 2017 r. nie podlega uwzględnieniu, gdyż jest to niepełny kalendarzowy miesiąc zatrudnienia. Przez pełny miesiąc kalendarzowy należy rozumieć także miesiąc, w którym pracownik został zatrudniony od pierwszego dnia roboczego. Pracownica została zatrudniona od 2 stycznia 2017 r., a od 1 grudnia 2017 r. przebywa na urlopie wychowawczym. Dzień 1 stycznia 2017 r. jest dniem wolnym od pracy, dlatego do ustalenia podstawy wymiaru składek tej pracownicy należy uwzględnić wynagrodzenie za okres od stycznia do listopada 2017 r. Przeciętne wynagrodzenie ustala się z okresu 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy. Tym samym nie należy brać pod uwagę miesiąca, w trakcie którego urlop się rozpoczął. Wyjątek stanowi sytuacja, w której umowa o pracę została zawarta w trakcie miesiąca, a urlop rozpo grudnia 2017 roku

5 czął się w miesiącu następnym. W takim przypadku podstawę wymiaru składek z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym stanowi wynagrodzenie pracownika za miesiąc, w którym urlop ten się rozpoczął, po uzupełnieniu. Kwotę ustalonej podstawy wymiaru składek z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym zmniejsza się proporcjonalnie w przypadku, jeśli tytuł do ubezpieczeń (przebywanie na urlopie wychowawczym) powstał lub ustał w trakcie miesiąca. Kinga W. została zatrudniona od 10 listopada 2017 r. Pracownica ta od 18 grudnia 2017 r. przebywa na urlopie wychowawczym, o który wystąpiła pod koniec listopada 2017 r. Pracownica otrzymuje wynagrodzenie w stałej miesięcznej wysokości. Gdyby przepracowała wszystkie dni w grudniu 2017 r., otrzymałaby wynagrodzenie w kwocie 3800,00 zł. Podstawę wymiaru składek z tytułu urlopu wychowawczego za grudzień stanowi proporcjonalnie pomniejszona kwota 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Zatrudniona od 4 września 2017 r. Malwina M. korzysta z urlopu wychowawczego od 23 października 2017 r. W umowie o pracę ma określone wynagrodzenie w stałej miesięcznej wysokości 2000,00 zł. Podstawę wymiaru składek z tytułu urlopu wychowawczego za październik 2017 r. stanowi proporcjonalnie pomniejszona kwota wynagrodzenia, tj. 580,65 zł, zgodnie z wyliczeniem: 2000 zł : 31 dni 9 dni. Natomiast za kolejne miesiące 2000,00 zł. Gdyby w umowie o pracę określono pracownicy wynagrodzenie zmienne, to podstawę wymiaru składek za październik stanowiłaby kwota uzupełnionego wynagrodzenia pomniejszona proporcjonalnie do dni urlopu wychowawczego. Za przepracowane 15 dni (robocze) października 2017 r. pracownica uzyskała wynagrodzenie akordowe w wysokości 1400,00 zł (bez pomniejszenia o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownicę). Wynagrodzenie po uzupełnieniu wynosi 2053,33 zł (1400,00 zł : 15 dni 22 dni). Podstawa wymiaru składki za październik 2017 r. przy zmiennym wynagrodzeniu wynosi 596,13 zł, tj. 2053,33 : 31 dni 9 dni, natomiast za kolejne miesiące 2000,00 zł. Jeżeli w okresie, za który wynagrodzenie uwzględnia się przy ustalaniu podstawy wymiaru składek z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym, pracownik nie osiągnął pełnego wynagrodzenia wskutek nieprzepracowania części miesiąca z przyczyn usprawiedliwionych: wyłącza się wynagrodzenie za miesiące, w których pracownik przepracował mniej niż połowę obowiązującego go w danym miesiącu czasu pracy, przyjmuje się, po uzupełnieniu, wynagrodzenie za miesiące, w których pracownik przepracował co najmniej połowę obowiązującego go w danym miesiącu czasu pracy. Na równi z dniami, w których pracownik świadczył pracę, traktuje się dni urlopu wypoczynkowego i inne dni nieobecności w pracy, za które pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Dariusz O. jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę od 10 stycznia 2017 r. Od 15 grudnia 2017 r. przebywa na urlopie wychowawczym. W sierpniu 2017 r. przez 20 dni przebywał na urlopie wypoczynkowym. Do ustalenia podstawy wymiaru składek na urlopie wychowawczym należy przyjąć wynagrodzenie za okres od lutego do listopada 2017 r. Wynagrodzenie za styczeń 2017 r. nie jest uwzględniane w podstawie wymiaru składek, gdyż jest to pierwszy, niepełny kalendarzowy miesiąc zatrudnienia. Jeżeli w okresie przyjmowanym do ustalenia podstawy wymiaru składek pracownik w każdym miesiącu przepracował mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy, z przyczyn usprawiedliwionych, przyjmuje się wynagrodzenia za wszystkie te miesiące, po odpowiednim uzupełnieniu według zasad opisanych dalej, z zastrzeżeniem, że podstawa nie może być wyższa niż 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, z uwzględnieniem zasady, że kwotę ustalonej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie w przypadku, gdy urlop wychowawczy rozpoczął się lub zakończył w trakcie miesiąca. Gdy w okresie 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy wynagrodzenie pracownika uległo zmniejszeniu z przyczyn usprawiedliwionych, przy ustalaniu podstawy wymiaru składek z tytułu przebywania na tym urlopie należy przyjąć: wynagrodzenie miesięczne określone w umowie o pracę lub w innym akcie nawiązującym stosunek RB nr 24/2017 5

6 pracy, jeżeli wynagrodzenie przysługuje w stałej miesięcznej wysokości, wynagrodzenie, które pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował pełny miesiąc kalendarzowy, jeżeli pracownik otrzymuje wynagrodzenie zmienne. Wynagrodzenie określone w stawce godzinowej traktuje się jak wynagrodzenie stałe. Wynagrodzenie miesięczne zmienne, które pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował cały miesiąc, ustala się: poprzez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego za przepracowane dni robocze przez liczbę dni roboczych, w których zostało ono osiągnięte, i pomnożenie przez liczbę dni, które pracownik był obowiązany przepracować w danym miesiącu jeżeli przepracował choćby jeden dzień, przyjmując kwotę zmiennych składników wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej wysokości wypłaconej za ten miesiąc pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku u płatnika składek jeżeli pracownik nie osiągnął w danym miesiącu żadnego wynagrodzenia. Pracownica otrzymująca wynagrodzenie zmienne przeszła na urlop wychowawczy od 1 grudnia 2017 r. Do ustalenia podstawy wymiaru składek należy uwzględnić wynagrodzenie za okres od 1 grudnia 2016 r. do 30 listopada 2017 r. W sierpniu 2017 r. pracownica przez 10 dni korzystała z urlopu wypoczynkowego i otrzymała z tego tytułu wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 1200,00 zł. Następnie w tym miesiącu przepracowała 8 dni i otrzymała z tego tytułu wynagrodzenie za pracę w wysokości 960 zł stanowiące podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Od 28 do 31 sierpnia 2017 r. (4 dni) sprawowała opiekę nad chorym dzieckiem. Dla celów uwzględnienia wynagrodzenia za ten miesiąc przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na urlopie wychowawczym należy je uzupełnić. Uzupełnienie powinno zostać dokonane w następujący sposób: (1200 zł zł) : = 2640 zł. W przypadku pracowników otrzymujących honoraria, wynagrodzenie miesięczne, które pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował cały miesiąc, ustala się, przyjmując, że liczba dni, które pracownik był zobowiązany przepracować, jest równa liczbie dni kalendarzowych miesiąca. Jeżeli jednak dla pracownika określona została inna liczba dni, którą obowiązany jest przepracować w danym miesiącu, należy przyjąć tę liczbę dni. Jak przerwa w korzystaniu z urlopu wychowawczego wpływa na potrzebę ustalenia nowej podstawy Podstawę wymiaru składek oblicza się na nowo, jeżeli w okresie przebywania na urlopie wychowawczym była przerwa (związana z powrotem do pracy), która trwała co najmniej 3 miesiące kalendarzowe. Bez znaczenia jest okoliczność, że pomiędzy urlopami nastąpiła zmiana wymiaru czasu pracy. Pracownica przebywała na urlopie wychowawczym od 1 października 2016 r. do 31 października 2017 r. Wróciła do pracy na okres od 1 listopada 2017 r. do 31 stycznia 2018 r., w którym otrzymuje wynagrodzenie. Od 1 lutego 2018 r. pracownica ponownie będzie przebywać na urlopie wychowawczym. Podstawę wymiaru składek od 1 lutego 2018 r. należy ustalić na podstawie wynagrodzenia za miesiące od 1 listopada 2017 r. do 31 stycznia 2018 r. Jakie składniki wynagrodzenia podlegają uwzględnieniu w podstawie wymiaru składek Przy ustalaniu przeciętnego wynagrodzenia za okres 12 miesięcy kalendarzowych uwzględnia się wszystkie składniki przychodu uzyskiwane ze stosunku pracy, które nie zostały wyłączone z podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe pracownika, na podstawie art. 18 ust. 2 ustawy systemowej lub 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Tym samym w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osoby przebywającej na urlopie wychowawczym należy uwzględniać wszystkie oskładkowane przychody, bez względu na to, czy wlicza się je do podstawy wymiaru zasiłków czy też nie. A zatem przy ustalaniu podstawy wymiaru składek z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym należy wliczać w szczególności: nagrody uznaniowe, dodatki stażowe, dodatki służbowe i funkcyjne, 6 20 grudnia 2017 roku

7 nagrody za ukończenie przez pracownika szkoły (studiów), jednorazowe nagrody z okazji ślubu pracownika lub z okazji urodzenia się dziecka pracownika, koszty wynajmu przez pracownika mieszkania sfinansowanego lub dofinansowanego przez pracodawcę, dopłaty pracodawcy do dodatkowego ubezpieczenia pracownika, bony lub wypłaty w gotówce przyznawane w jednakowej wysokości lub jednakowym wskaźnikiem procentowym w stosunku do płacy pracownika, określonej w umowie o pracę, wszystkim pracownikom lub grupom pracowników, z okazji uroczystych dni, świąt, rocznicy zakładu pracy itp., składniki wynagrodzenia, nieuzależnione bezpośrednio od indywidualnego wkładu pracy pracownika, ale od wyników grupy pracowników lub całego zakładu pracy. Należy jednak pamiętać, że podstawa wymiaru składek pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy przebywającego na urlopie wychowawczym nie może przekraczać kwoty 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Joanna H. zatrudniona w ramach stosunku pracy przebywa na urlopie wychowawczym od 1 października 2017 r. Podstawę wymiaru składek od 1 października 2017 r. stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie pracownicy za okres od 1 października 2016 r. do 30 września 2017 r. W okresie tym otrzymywała ona wynagrodzenie zasadnicze oraz dodatek funkcyjny. Oprócz wynagrodzenia również dodatek funkcyjny podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru składek. przepisów k.p. wynagrodzenie za pracę to tzw. wynagrodzenie zasadnicze (ustalone na podstawie stawek wynagrodzenia za pracę określonego rodzaju lub na określonym stanowisku), a także inne dodatkowe składniki wynagrodzenia, w tym wypłacane rzadziej niż raz na miesiąc. Pojęciem wynagrodzenia nie są zaś objęte świadczenia wypłacone pracownikowi z tytułu choroby i macierzyństwa. Tym samym wynagrodzenie za czas choroby, zasiłek chorobowy i macierzyński nie są składnikami branymi do wyliczenia przeciętnego wynagrodzenia z okresu 12 miesięcy. Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, jako stanowiące podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru składek z tytułu urlopu wychowawczego, w kwocie faktycznej, bez uzupełniania. Premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy miesięczne uwzględnia się przy ustalaniu podstawy wymiaru składek z tytułu urlopu wychowawczego w kwocie wypłaconej pracownikowi za miesiące kalendarzowe, z których wynagrodzenie przyjmuje się do podstawy wymiaru składek z tytułu przebywania na tym urlopie. W przypadku gdy przysługują one za okresy kwartalne, wlicza się je do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w wysokości 1/12 kwot wypłaconych pracownikowi za cztery kwartały poprzedzające miesiąc, w którym rozpoczął się urlop wychowawczy. Natomiast jeśli przysługują za okresy roczne, uwzględnia się je w wysokości stanowiącej 1/12 kwoty wypłaconej pracownikowi za rok poprzedzający miesiąc, w którym rozpoczął się urlop wychowawczy. Zasady te stosuje się odpowiednio do składników wynagrodzenia wypłacanych za inne okresy. Za okres, z którego wynagrodzenie stanowi podstawę wymiaru składek z tytułu urlopu wychowawczego, pracownik otrzymywał miesięczne nagrody uznaniowe, które stanowiły podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. W związku z tym należy uznać, że nagrody te podlegają uwzględnieniu w podstawie wymiaru składek z tytułu urlopu wychowawczego. Dokonując gramatycznej wykładni przepisów dotyczących świadczeń, należy przyjąć, że w rozumieniu Pracownik 26 września 2017 r. rozpoczął korzystanie z urlopu wychowawczego. Pracodawca zgodnie z regulaminem wypłaca premie kwartalne. Za I kwartał 2017 r. pracownik nie otrzymał premii (nie przysługiwała mu). W takim przypadku przy ustaleniu podstawy wymiaru składek z tytułu urlopu wychowawczego należy uwzględnić przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres od września 2016 r. do sierpnia 2017 r. i przyjąć premie kwartalne za III i IV kwartał 2016 r. i II kwartał 2017 r. w wysokości 1/12 łącznej kwoty. RB nr 24/2017 7

8 Sonia D. do 31 marca 2017 r. była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy, natomiast od 1 kwietnia 2017 r. jest zatrudniona w połowie wymiaru czasu pracy. W dniu 12 grudnia 2017 r. pracownica przeszła na urlop wychowawczy. Oprócz wynagrodzenia miesięcznego osoba ta otrzymuje także premię kwartalną, która nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy. W podstawie wymiaru składek na urlopie wychowawczym należy uwzględnić przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres od grudnia 2016 r. do listopada 2017 r. Do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za ten okres należy doliczyć 1/12 sumy premii kwartalnych wypłaconych za IV kwartał 2016 r. oraz I, II i III kwartał 2017 r. W sytuacji gdy w trakcie urlopu wychowawczego wygaśnie prawo do określonego składnika wynagrodzenia, uwzględnionego w przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniu, przysługującego na podstawie umowy o pracę lub innego aktu nawiązującego stosunek pracy do określonego terminu (np. dodatek służbowy) albo gdy nastąpi zaprzestanie wypłaty takiego składnika wynagrodzenia, pracodawca nie musi ponownie ustalać podstawy wymiaru składek z tytułu przebywania pracownika na urlopie wychowawczym. Nie ma znaczenia również, czy składnik wynagrodzenia został włączony w całości lub w części do innego lub zamieniony na inny składnik wynagrodzenia. Składniki wynagrodzenia, przysługujące do określonego terminu lub których wypłaty zaprzestano, należy uwzględniać w podstawie wymiaru składek emerytalno-rentowych osoby przebywającej na urlopie wychowawczym. Pracownica ma określone wynagrodzenie w stałej miesięcznej wysokości 2900 zł. Ponadto do 30 września 2017 r. otrzymywała dodatek funkcyjny w wysokości 200 zł. Od 20 listopada 2017 r. przebywa na urlopie wychowawczym. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres od listopada 2016 r. do października 2017 r. (nie wyższe od kwoty granicznej). W podstawie tej należy uwzględnić dodatek funkcyjny wypłacony za okres od listopada 2016 r. do września 2017 r. Zasiłek wyrównawczy, pomimo że nie stanowi podstawy wymiaru składek, należy traktować na równi z wynagrodzeniem za pracę przy ustalaniu podstawy wymiaru składek z tytułu urlopu wychowawczego, co oznacza, że uwzględnia się go przy ustalaniu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy. Kiedy wynagrodzenie w podstawie wymiaru składek nie podlega uzupełnieniu W przypadku umów agencyjnych, zlecenia, o świadczenie usług albo umów o dzieło zawartych z pracodawcą, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy, lub w ramach których praca jest wykonywana na rzecz tego pracodawcy, wykonywanych w okresie przyjmowanym do ustalenia podstawy wymiaru z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym, wynagrodzenie uzyskiwane z tych umów uwzględnia się w przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniu, bez uzupełniania. W razie nieuzyskania wynagrodzenia za część miesiąca z przyczyn nieusprawiedliwionych do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym przyjmuje się wynagrodzenie osiągnięte w tym miesiącu, bez uzupełniania jego wysokości za dni nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy. Przy ustalaniu wynagrodzenia za pełny miesiąc, w liczbie dni, którą pracownik był obowiązany przepracować, nie należy uwzględniać dni nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy. Mariusz W., zatrudniony na podstawie umowy o pracę, otrzymuje wynagrodzenie zmienne. Wynagrodzenie osiągnięte przez niego w styczniu 2017 r., które to wynagrodzenie jest uwzględniane w podstawie wymiaru składek z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym, za 14 dni pracy (2 20 stycznia) wyniosło 1800,00 zł. W tym miesiącu pracownik był dwa dni nieobecny w pracy z przyczyn nieusprawiedliwionych. Za pozostałe dni otrzymywał wynagrodzenie z tytułu niezdolności do pracy z powodu choroby. Pracownik był obowiązany przepracować w styczniu 2017 r. 21 dni roboczych. Wynagrodzenie, które osiągnąłby, gdyby pracował we wszystkie dni robocze, po uzupełnieniu, wynosi (1800 zł : 14 dni) 19 dni = 2442,86 zł grudnia 2017 roku

9 Jak ustalić podstawę wymiaru, gdy dany składnik nie został jeszcze wypłacony Jeżeli składniki wynagrodzenia, uwzględniane w podstawie wymiaru składek, przysługują, lecz nie zostały wypłacone, do podstawy wymiaru składek za okres 12 miesięcy kalendarzowych przed urlopem wychowawczym przyjmuje się te składniki w wysokości wypłaconej za poprzednie okresy. Wypłata tych składników wynagrodzenia po ustaleniu podstawy wymiaru składek z tytułu urlopu wychowawczego nie powoduje ponownego ustalenia tej podstawy. Pracownik przeszedł na urlop wychowawczy od 1 marca 2017 r. Do ustalenia podstawy wymiaru składek przyjmuje się wynagrodzenie za okres od marca 2016 r. do lutego 2017 r. oraz premię miesięczną za te miesiące. Należna pracownikowi premia za luty 2017 r. nie została wypłacona do dnia sporządzania dokumentów rozliczeniowych za marzec 2017 r., zatem do podstawy wymiaru składek należy przyjąć premię wypłaconą za miesiące od marca 2016 r. do grudnia 2016 r. oraz premię za styczeń 2017 r. w podwójnej wysokości. PODSTAWY PRAWNE art. 9 ust. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1778) art. 66 ust. 1 pkt 32, art. 81 ust. 8 pkt 10 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1938; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 2110) rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1949) MAREK ROTKIEWICZ prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy, autor licznych publikacji prasowych oraz książkowych o tej tematyce, wykładowca, trener Obowiązki pracodawcy w zakresie bhp szkolenia Pracodawca w ramach swoich obowiązków w zakresie bhp zapewnia pracownikom szkolenia, odpowiednie do rodzaju wykonywanej przez nich pracy. Dodatkowo przekazuje im informacje i instrukcje dotyczące zajmowanych stanowisk pracy lub wykonywanej pracy. Warunkiem dopuszczenia pracownika do pracy jest odbycie szkolenia. Nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bhp. Do podstawowych obowiązków pracodawcy należy prowadzenie systematycznych szkoleń pracowników w zakresie bhp. Jest on obowiązany zapewnić: przeszkolenie pracownika w zakresie bhp przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie art. 94 pkt 4 i art ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy; dalej: k.p. Szkolenia bhp służą przekazaniu wiedzy na temat przepisów bhp oraz zachowania się pracowników w określonych sytuacjach zagrożeń, jakie mogą powstać przy wykonywaniu pracy. Szkolenie ma zapewnić uczestnikom: zaznajomienie się z czynnikami środowiska pracy mogącymi powodować zagrożenia dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników podczas pracy oraz z odpowiednimi środkami i działaniami zapobiegawczymi, poznanie przepisów oraz zasad bhp w zakresie niezbędnym do wykonywania pracy w zakładzie pracy i na określonym stanowisku pracy, a także RB nr 24/2017 9

10 obowiązków związanych z pracą i odpowiedzialności w dziedzinie bhp, nabycie umiejętności wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla siebie i innych osób, postępowania w sytuacjach awaryjnych oraz udzielenia pomocy osobie, która uległa wypadkowi. Obowiązkom pracodawcy odpowiadają obowiązki pracownika. Przestrzeganie przepisów i zasad bhp wskazane zostało w przepisach k.p. jako podstawowy obowiązek pracowniczy (art. 211 k.p.). Pracownik jest obowiązany m.in. znać przepisy i zasady bhp, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym. Również pracodawca jest zobowiązany szkolić się w dziedzinie bhp w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nim obowiązków. Szkolenie to powinno być okresowo powtarzane. Regulacje szczegółowe w zakresie szkoleń bhp zawarte są w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (dalej: rozporządzenie w sprawie szkoleń bhp). Rodzaje szkoleń bhp Zarówno przepisy k.p., jak i rozporządzenia w sprawie szkoleń bhp, przewidują dwa rodzaje szkoleń wstępne i okresowe. Szkolenie wstępne Szkolenie wstępne organizowane jest dla pracowników, a zatem osób już zatrudnionych (nie jest to szkolenie dla kandydatów do pracy). Odbyć się ono powinno przed dopuszczeniem pracownika do pracy. Na szkolenie wstępne składa się szkolenie ogólne i stanowiskowe instruktaż ogólny i instruktaż stanowiskowy (patrz: Tabela 1). Instruktaż jest formą szkolenia o czasie trwania nie krótszym niż 2 godziny lekcyjne, umożliwiającym uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności dotyczących wykonywania pracy i zachowania się w zakładzie pracy w sposób zgodny z przepisami i zasadami bhp. Tabela 1. Instruktaż ogólny i instruktaż stanowiskowy Rodzaj szkolenia Zakres szkolenia Kto przeprowadza Instruktaż ogólny Instruktaż stanowiskowy Powinien zapewnić uczestnikom szkolenia zapoznanie się z podstawowymi przepisami bhp zawartymi w k.p., w układach zbiorowych pracy lub w regulaminach pracy, z przepisami oraz zasadami bhp obowiązującymi w danym zakładzie pracy, a także z zasadami udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku ( 9 ust. 1 rozporządzenia w sprawie szkoleń bhp). Uwaga! Każdy nowo zatrudniony pracownik, studenci odbywający u pracodawcy praktykę studencką oraz uczniowie szkół zawodowych zatrudnieni w celu praktycznej nauki zawodu, przed dopuszczeniem do wykonywania pracy muszą przejść szkolenie ogólne. Powinien zapewnić uczestnikom szkolenia zapoznanie się z czynnikami środowiska pracy występującymi na ich stanowiskach pracy i ryzykiem zawodowym związanym z wykonywaną pracą, sposobami ochrony przed zagrożeniami, jakie mogą powodować te czynniki, oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tych stanowiskach ( 9 ust. 2 rozporządzenia w sprawie szkoleń bhp). Instruktaż stanowiskowy nie dotyczy jednak każdego pracownika. Ten rodzaj szkolenia przeprowadza się przed dopuszczeniem do wykonywania pracy: 1)..pracownika zatrudnianego na stanowisku robotniczym oraz innym, na którym występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych, 2)..pracownika przenoszonego na stanowisko, o którym mowa w pkt 1, 3)..ucznia odbywającego praktyczną naukę zawodu oraz studenta odbywającego praktykę studencką. Uwaga! Pracownik wykonujący pracę na kilku stanowiskach pracy powinien odbyć instruktaż stanowiskowy na każdym z tych stanowisk. Instruktaż taki prowadzi: pracownik służby bhp, osoba wykonująca u pracodawcy zadania tej służby albo pracodawca, który sam wykonuje takie zadania, lub wyznaczony przez pracodawcę pracownik posiadający zasób wiedzy i umiejętności, zapewniający właściwą realizację programu instruktażu, mający aktualne zaświadczenie o ukończeniu wymaganego szkolenia w dziedzinie bhp 10 ust. 2 rozporządzenia w sprawie szkoleń bhp. Instruktaż stanowiskowy przeprowadza: sam pracodawca lub wyznaczona przez niego osoba kierująca pracownikami, jeżeli osoby te posiadają odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz są przeszkolone w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego, na zlecenie pracodawcy, jednostka organizacyjna prowadząca działalność szkoleniową w dziedzinie bhp grudnia 2017 roku

11 Wyjątkowo instruktaż stanowiskowy powinien odbyć pracownik, który nie rozpoczyna pracy u pracodawcy ani nie jest przenoszony na nowe stanowisko, lecz pozostaje na dotychczasowym ( 11 ust. 3 rozporządzenia w sprawie szkoleń bhp). Dotyczy to sytuacji, gdy na stanowisku robotniczym oraz innym, na którym występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych, wprowadza się zmiany warunków techniczno-organizacyjnych, które mogą polegać na: zmianie procesu technologicznego czy organizacji stanowisk pracy, wprowadzeniu do stosowania substancji o działaniu szkodliwym dla zdrowia albo niebezpiecznym, wprowadzeniu nowych lub zmienionych narzędzi, maszyn i innych urządzeń. Czas trwania instruktażu stanowiskowego powinien być uzależniony od przygotowania zawodowego pracownika, dotychczasowego stażu pracy oraz rodzaju pracy i zagrożeń występujących na stanowisku pracy, na którym pracownik ma być zatrudniony. Instruktaż stanowiskowy kończy się sprawdzianem wiedzy i umiejętności z zakresu wykonywania pracy zgodnie z przepisami oraz zasadami bhp, stanowiącym podstawę dopuszczenia pracownika do wykonywania pracy na określonym stanowisku. Podczas szkolenia wstępnego pracownik uległ wypadkowi. Czy należy to zdarzenie kwalifikować jako wypadek przy pracy? Tak, wypadek pracownika, który wydarzył się podczas szkolenia wstępnego, należy uznać za wypadek przy pracy, ponieważ: zdarzenie to ma związek z pracą, a ponadto poszkodowanym jest już pracownik, a nie osoba ubiegająca się o pracę. Szkolenie pracownika przed dopuszczeniem do pracy czyli szkolenie wstępne nie jest wymagane w przypadku podjęcia przez niego pracy na tym samym stanowisku, które zajmował u danego pracodawcy bezpośrednio przed nawiązaniem z tym pracodawcą kolejnej umowy o pracę. W przepisach art k.p. wskazano jasno, że dotyczy to tylko umowy nawiązywanej bezpośrednio po wcześniejszym zatrudnieniu u tego pracodawcy, bez odniesienia do jakiegokolwiek okresu przerwy w zatrudnieniu. Pojawiają się opinie, zgodnie z którymi pojęcie bezpośrednio w tym kontekście należy interpretować tak, jak w odniesieniu do obowiązku zapewnienia wstępnych badań lekarskich. Wstępnym badaniom lekarskim nie podlegają osoby przyjmowane ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy. Ważne przy tym jest, aby przerwa pomiędzy zawarciem nowej umowy o pracę a rozwiązaniem lub wygaśnięciem poprzedniej nie przekroczyła 30 dni (art k.p.). Nie ma jednak jakichkolwiek podstaw prawnych dla takiej interpretacji. Słowo bezpośrednio oznacza zaraz po czymś, natychmiast, niezwłocznie. Zasadniczo mowa jest tutaj o kolejnym dniu po ustaniu poprzedniego zatrudnienia lub pierwszym dniu po ewentualnej przerwie wynikającej z dni wolnych od pracy czy świąt. Nie można swobodnie odnosić go do pewnego przedziału czasu tygodnia czy 30 dni (jak w przypadku badań wstępnych). Taki sposób rozumienia poza samą kwestią znaczenia słownikowego określenia bezpośrednio wyprowadzić można również z historii zmian przepisów k.p. W marcu 2011 r. wprowadzono zmianę odnośnie do badań lekarskich. W miejsce wcześniej występującego w art k.p. określenia bezpośrednio (odnoszącego się do nawiązania kolejnego stosunku pracy) wprowadzono wskazany wcześniej okres 30 dni. Nie zmieniono jednak nic w zakresie szkoleń wstępnych. Skoro ustawodawca zdecydował się na zmianę dotyczącą jedynie badań, to jasno z tego wynika zamiar pozostawienia konieczności zapewnienia szkoleń nawet przy kolejnym zatrudnieniu na tym samym stanowisku po krótkiej przerwie. Szkolenie okresowe Szkolenie okresowe ma na celu aktualizację i ugruntowanie wiedzy i umiejętności w dziedzinie bhp oraz zaznajomienie uczestników szkolenia z nowymi rozwiązaniami techniczno-organizacyjnymi w tym zakresie. Szkolenie okresowe odbywają: 1) osoby będące pracodawcami oraz inne osoby kierujące pracownikami, w szczególności kierownicy, mistrzowie i brygadziści, 2) pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych, RB nr 24/

12 3) pracownicy inżynieryjno-techniczni, w tym projektanci, konstruktorzy maszyn i innych urządzeń technicznych, technolodzy i organizatorzy produkcji, 4) pracownicy służby bhp i inne osoby wykonujące zadania tej służby, 5) pracownicy administracyjno-biurowi, 6) inni niewymienieni w pkt 1 5, których charakter pracy wiąże się z narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne albo z odpowiedzialnością w zakresie bhp. Częstotliwość szkoleń okresowych zależy od rodzaju wykonywanej pracy. Terminy szkoleń okresowych przedstawia tabela 2. W trakcie urlopu wychowawczego mija pracownicy termin odbycia przez nią szkolenia okresowego. Jak w takiej sytuacji postąpić? Jeśli w trakcie urlopu (tak jak w tym przypadku) lub innej nieobecności pracownika nadszedł termin szkolenia okresowego, pracodawca powinien po zakończeniu urlopu (lub innej nieobecności), ale przed dopuszczeniem pracownika do pracy zapewnić udział w szkoleniu okresowym. Sam powrót do pracy po dłuższej nieobecności czy to związanej z kwestiami macierzyńsko-rodzicielskimi czy zdrowotnymi nie tworzy obowiązku kierowania na szkolenie bhp. Tabela 2. Częstotliwość szkoleń okresowych Stanowisko pracy Częstość szkoleń Termin pierwszego szkolenia okresowego pracodawca oraz inne osoby kierujące pracownikami nie rzadziej niż raz na 5 lat w okresie do 6 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tym stanowisku pracownik inżynieryjno-techniczny, w tym projektanci, konstruktorzy maszyn i innych urządzeń technicznych, technolodzy i organizatorzy produkcji, pracownik służby bhp i inne osoby wykonujące zadania tej służby nie rzadziej niż raz na 5 lat w okresie do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tym stanowisku pracownik administracyjno-biurowy nie rzadziej niż raz na 6 lat w okresie do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tym stanowisku pracownik zatrudniony na stanowisku, na którym są wykonywane prace szczególnie niebezpieczne nie rzadziej niż raz w roku w okresie do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tym stanowisku pracownik zatrudniony na stanowisku robotniczym nie rzadziej niż raz na 3 lata w okresie do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tym stanowisku Polub nas na facebooku BĄDŹ NA BIEŻĄCO, CZYTAJ, KOMENTUJ Zapraszamy do nowej grupy na naszym facebooku JEŻELI JESTEŚ: l księgowym, l głównym księgowym, l skarbnikiem LUB zajmujesz się na co dzień szeroko rozumianą rachunkowością w jednostkach sektora finansów publicznych dołącz do grupy RACHUNKOWOŚĆ BUDŻETOWA! 600 DZIĘKUJEMY! grudnia 2017 roku

13 Z pierwszego szkolenia okresowego może być zwolniona osoba, która w okresie do 6 (12) miesięcy od rozpoczęcia pracy na danym stanowisku: przedłoży aktualne zaświadczenie o odbyciu w tym czasie u innego pracodawcy wymaganego szkolenia okresowego, odbyła szkolenie okresowe wymagane dla osoby zatrudnionej na stanowisku należącym do innej grupy stanowisk, jeżeli jego program uwzględnia zakres tematyczny wymagany programem szkolenia okresowego obowiązującego na nowym stanowisku pracy 15 ust. 5 rozporządzenia w sprawie szkoleń bhp. Programy szkolenia wstępnego oraz szkolenia okresowego, określające szczegółową tematykę, formy realizacji i czas trwania szkolenia, dla poszczególnych grup stanowisk opracowuje pracodawca lub w porozumieniu z pracodawcą jednostka organizacyjna prowadząca działalność szkoleniową w dziedzinie bhp, na podstawie ramowych programów szkolenia. Programy szkolenia powinny być dostosowane do rodzajów i warunków prac wykonywanych przez uczestników szkolenia, a ich realizacja powinna zapewnić spełnienie wymagań określonych w 3 rozporządzenia dotyczącego szkoleń bhp. Ramowe programy szkolenia są określone w załączniku nr 1 do rozporządzenia. Czy w aktach osobowych pracownika powinien znajdować się oryginał czy kopia zaświadczenia o ukończeniu szkolenia bhp? Szkolenia okresowe kończą się egzaminem sprawdzającym przyswojenie przez uczestnika szkolenia wiedzy objętej programem szkolenia oraz umiejętności wykonywania lub organizowania pracy zgodnie z przepisami i zasadami bhp. Potwierdzeniem ukończenia z wynikiem pozytywnym szkolenia jest zaświadczenie wydane przez organizatora szkolenia. Oryginał zaświadczenia o ukończeniu szkolenia okresowego z zakresu bhp pracodawca powinien przekazać pracownikowi, natomiast w aktach osobowych pozostawić jego kopię. Wprost wskazuje na to 16 ust. 3 rozporządzenia w sprawie szkoleń bhp. Oryginał zaświadczenia jest potrzebny pracownikowi, np. wówczas, gdy wykonuje równolegle drugie podobne zatrudnienie. Ze szkolenia okresowego może być bowiem zwolniona osoba, która przedłoży aktualne zaświadczenie o odbyciu w tym okresie u innego pracodawcy wymaganego szkolenia okresowego. Organizacja i prowadzenie szkolenia Szkolenie może być organizowane i prowadzone przez pracodawców lub, na ich zlecenie, przez jednostki organizacyjne prowadzące działalność szkoleniową w dziedzinie bhp. Przez jednostkę organizacyjną prowadzącą działalność szkoleniową w dziedzinie bhp rozumie się: placówkę kształcenia ustawicznego, placówkę kształcenia praktycznego, ośrodek dokształcania i doskonalenia zawodowego, szkołę ponadgimnazjalną, jednostkę badawczo-rozwojową, szkołę wyższą lub inną placówkę naukową, stowarzyszenie, którego celem statutowym jest działalność związana z bhp, osobę prawną lub fizyczną prowadzącą działalność oświatową na zasadach określonych w przepisach o swobodzie działalności gospodarczej jeżeli prowadzą działalność szkoleniową w dziedzinie bhp ( 1a pkt 2 rozporządzenia w sprawie szkolenia bhp). Szkolenia może prowadzić również specjalista spoza zakładu pracy, któremu powierzono zadania służby bhp. Z całą pewnością osoba ta prowadzi instruktaż ogólny ( 10 ust. 2 rozporządzenia w sprawie szkolenia bhp). Nie może prowadzić instruktażu stanowiskowego, gdyż ten przeprowadza wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca pracownikami lub sam pracodawca, jeżeli osoby te mają odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz zostały przeszkolone w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego ( 11 ust. 5 rozporządzenia w sprawie szkolenia bhp). Specjalista spoza zakładu pracy nie jest osobą kierującą pracownikami. Jeżeli specjalista spoza zakładu pracy wykonujący zadania służby bhp u danego pracodawcy jest zarejestrowany jako przedsiębiorca prowadzący działalność szkoleniową w zakresie bhp, to jest on jednostką organizacyjną, o której była mowa wcześniej. Mógłby w związku z tym prowadzić szkolenia okresowe. Pracodawca organizujący i prowadzący szkolenie oraz jednostka organizacyjna prowadząca działalność szkoleniową w dziedzinie bhp zapewniają: programy poszczególnych rodzajów szkolenia opracowane dla określonych grup stanowisk, programy szkolenia instruktorów w zakresie metod prowadzenia instruktażu w przypadku prowadzenia takiego szkolenia, wykładowców i instruktorów posiadających zasób wiedzy, doświadczenie zawodowe i przygotowanie dydaktyczne zapewniające właściwą realizację programów szkolenia, RB nr 24/

14 odpowiednie warunki lokalowe do prowadzenia działalności szkoleniowej, wyposażenie dydaktyczne niezbędne do właściwej realizacji programów szkolenia, właściwy przebieg szkolenia oraz prowadzenie dokumentacji w postaci programów szkolenia, dzienników zajęć, protokołów z przebiegu egzaminów i rejestru wydanych zaświadczeń. Wliczanie szkolenia bhp do czasu pracy Szkolenia bhp odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy (art k.p.). Z określenia tego wynika obowiązek takiego organizowania szkoleń, aby w miarę możliwości przypadały na rozkład czasu pracy pracownika. Przede wszystkim jednak ustawodawca wprost zalicza tutaj czas szkolenia bhp do czasu pracy. Ma to niezmiernie istotne znaczenie praktyczne. Czas szkolenia wykraczający poza normalne godziny pracy pracownika może prowadzić do powstania pracy nadliczbowej. Pracownik pracuje od 7.30 do Rano świadczył pracę przez 2,5 godz., a potem, od był na szkoleniu bhp, które zakończyło się o W tym dniu została o godzinę przekroczona norma czasu pracy i powstała jedna nadgodzina dobowa. Pracownik biurowy zatrudniony jest na pół etatu, pracuje po 4 godziny dziennie. Czy czas szkolenia okresowego bhp jest dla tej osoby taki sam, jak dla pełnoetatowych pracowników? Zakres i wymiar czasowy szkoleń bhp nie jest uzależniony od wymiaru czasu pracy pracownika. Zgodnie z ramowym programem szkolenia okresowego pracowników administracyjno-biurowych, zawartym w załączniku do rozporządzenia w sprawie szkoleń bhp, liczba godzin lekcyjnych (45-minutowych) szkolenia okresowego dla tych osób to minimum 8. Zakładając, że będzie to szkolenie jednodniowe, jego czas wykroczy poza czas pracy wskazanej w pytaniu osoby. Czas trwania szkolenia przekraczający 4 godziny będzie w tym przypadku czasem pracy ponad ustalony w umowie wymiar, za który przysługuje wynagrodzenie. Jeżeli szkolenie nie będzie trwało dłużej niż 8 godzin w danym dniu, nie zostanie przekroczona dobowa norma czasu pracy i nie wystąpią godziny nadliczbowe. Pracownik był przez 6 godzin na obowiązkowym szkoleniu okresowym bhp. W jaki sposób ustalić wynagrodzenie za czas tego szkolenia? Za czas szkolenia pracownik ma prawo do zwykłego wynagrodzenia. Za miesiąc, w którym odbywało się szkolenie, powinien otrzymać swoją pensję zasadniczą, wszystkie stałe dodatki w normalnej wysokości. Pracodawca nie dokonuje tutaj jakichkolwiek przeliczeń. Przede wszystkim nie znajdują zastosowania regulacje rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy. Według 5 tego rozporządzenia, przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy oraz za czas jej niewykonywania, gdy przepisy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia, stosuje się zasady obowiązujące przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy, z tą różnicą, że składniki pensji ustalane w wysokości przeciętnej (o ile takie były należne) oblicza się z miesiąca, w którym przypadał okres niewykonywania pracy. Czas szkolenia bhp nie stanowi czasu nieprzepracowanego w tym znaczeniu. W pełni podlega wliczeniu do czasu pracy, a zatem pomimo że pracodawca może to odbierać jako czas bezproduktywny jest czasem przepracowanym w odniesieniu m.in. do kwestii wynagrodzeniowych. PODSTAWY PRAWNE art. 94, art. 211, art ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 962) 1a, 3, 10, 11, 16 ust. 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 180, poz. 1860; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 196, poz. 1420) 6 ust. 2 pkt 2 lit. b rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 894) W jednym z kolejnych dodatków Kadry i płace w sferze budżetowej polecamy m.in. artykuł: Rozkłady czasu pracy w jednostkach samorządowych. Zachęcamy do prenumeraty Rachunkowości Budżetowej. Informacje i zamówienia tel.: , grudnia 2017 roku

15 Z WYJAŚNIEŃ ZUS e-składka pytania i odpowiedzi Od 1 stycznia 2018 r. zmienią się zasady opłacania i rozliczania składek. Przedstawiamy odpowiedzi ZUS na najczęściej zadawane pytania w tym zakresie. Od 1 stycznia 2018 r. płatnik opłaci składki jednym przelewem na swój numer rachunku składkowego. Zamiast trzech albo czterech przelewów miesięcznie, będzie wysyłać tylko jeden przelew łącznie na: ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Emerytur Pomostowych. Tabela. Odpowiedzi ZUS na wybrane pytania płatników dotyczące nowego sposobu rozliczania składek Pytanie Skąd płatnik ma się dowiedzieć, na jaki numer rachunku przelać składki? Odpowiedź ZUS Informację o numerze rachunku składkowego (NRS) ZUS wyśle płatnikom listem poleconym. Płatnik otrzyma go do końca 2017 r. Od 1 października może on ustalić swój numer w każdej placówce ZUS lub skontaktować się z Centrum Obsługi Telefonicznej pod numerem Co zrobić, jeśli płatnik nie otrzyma listu z numerem swojego rachunku składkowego? W liście z ZUS są dwa numery rachunków a miał być jeden. Dlaczego? Czy wprowadzenie indywidualnego rachunku zmieni zasady rozliczania wpłat? Jeśli do końca 2017 r. płatnik nie otrzyma od ZUS tej informacji lub jeśli ją zgubi, powinien skontaktować się z placówką ZUS lub z Centrum Obsługi Telefonicznej pod numerem Płatnik powinien sprawdzić, czy posiada swój numer, najpóźniej przed terminem płatności składki za grudzień 2017 r. Dotychczasowe numery zostaną zamknięte 31 grudnia i bez nowego numeru nie opłaci on składek. ZUS nada płatnikowi dwa numery rachunków składkowych, gdy jako płatnik składek oddzielnie rozlicza on składki na dwóch zakresach, np. oprócz składek z działalności gospodarczej także za zatrudnioną nianię. Dwa numery otrzymają również powiatowe urzędy pracy czy miejskie ośrodki pomocy społecznej, które osobno rozliczają składki za pracowników i za świadczeniobiorców. Składki należy opłacać osobno z każdego zakresu. Tak. Wraz z wprowadzeniem indywidualnego numeru rachunku składkowego (NRS) zmienią się zasady rozliczania wpłat. Na przelewie płatnik nie będzie wskazywał ubezpieczenia/funduszu, typu wpłaty i miesiąca, za który opłaca składki. Wszystkie składki niezależnie, za jaki miesiąc i na jakie ubezpieczenia/. /fundusz będą opłacane jedną wpłatą. Wpłatę przekazaną na numer rachunku składkowego ZUS rozdzieli na pokrycie należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Emerytur Pomostowych, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Będą one rozdzielane zgodnie z zasadą proporcjonalnego procentowego podziału wpłaty według kwot składek przypadających do zapłaty na poszczególne fundusze w deklaracji złożonej za ostatni miesiąc kalendarzowy. Od 1 stycznia 2018 r. płatnik nie będzie wpisywać na przelewie, jakiego okresu dotyczy wpłata. Dlatego w przypadku gdy płatnik ma zaległość w opłacaniu składek, dokonaną wpłatę ZUS rozliczy w pierwszej kolejności na najstarsze zadłużenie wraz z odsetkami. Nowe zasady rozliczania składek mogą zatem wpłynąć na podleganie dobrowolnym ubezpieczeniom. Jeśli płatnik jest objęty obowiązkowymi ubezpieczeniami, to nadal będzie ubezpieczony, ale na jego koncie powstanie zaległość. Zmiana zasad rozliczania składek będzie obowiązywała dla wpłat dokonanych od 1 stycznia 2018 r. Jak dokonać płatności składek należnych za 12/2017, których termin płatności przypada w styczniu 2018 r.? Jeżeli płatnik chce opłacić składki za grudzień 2017 r. w terminie do 31 grudnia 2017 r. (tj. przed terminem ich płatności) to może robić to na dotychczasowych zasadach, tj. wykonując przelewy odrębnie na każde ubezpieczenie albo fundusz. Jeżeli będzie opłacał składki za grudzień 2017 r. po 1 stycznia 2018 r., to zrobi jeden przelew na indywidualny numer rachunku składkowego. Dotychczasowe rachunki bankowe ZUS będą zamknięte. RB nr 24/

16 Dlaczego nie ma sumy składek na deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA? Jak zsumować składki do łącznej kwoty do zapłaty? Jakie są korzyści dla płatnika z wdrożenia e-składek? Każdy płatnik musi sam zsumować składki wykazane w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA w celu zapłaty łącznej kwoty na NRS. ZUS przygotowuje zmiany w programie Płatnik dotyczące kreatora dokumentów płatniczych dokument płatniczy będzie wypełniany jedną zbiorczą kwotą składek. Taka możliwość będzie, począwszy od płatności składek za luty 2018 r. W perspektywie roku planowane jest wydanie nowej wersji dokumentów rozliczeniowych. Należy zsumować pola z formularza ZUS DRA, w których wykazane zostały składki na poszczególne ubezpieczenia: VI.02, VII.07, VIII.03, IX.03. Korzyści: 1. Płatnik opłaca składki jednym, zwykłym przelewem (zamiast trzech albo czterech) niższe koszty bankowe. 2. Płatnik będzie przekazywał składki na indywidualny Numer Rachunku Składkowego jeden rachunek dla jednego płatnika. 3. ZUS zaksięguje wpłatę na właściwym koncie płatnika wpłata będzie niezwłocznie rozliczona. 4. Na przelewie płatnik nie podaje danych: NIP/REGON/PESEL/Dowód osobisty/paszport, numer deklaracji, miesiąca, za który opłacane są składki, numeru decyzji/umowy/tytułu wykonawczego brak wpłat niezidentyfikowanych z kontem płatnika. 5. Płatnik wpisuje na przelewie tylko Numer Rachunku Składkowego szybkie wypełnienie i wykonanie przelewu. 6. Wpłata będzie rozliczona na najstarsze zadłużenie mniej odsetek. Warunek: Poprawne podanie w dokumencie płatniczym swojego indywidualnego Numeru Rachunku Składkowego. Źródło: Polecane Baza-wiedzy Bieżące wyjaśnienia komórek merytorycznych Jedno konto ZUS nowe zasady rozliczenia składek ZUS od 1 stycznia 2018 r. Zamów publikację już dziś! sklep.infor.pl , bok@infor.pl grudnia 2017 roku