dotyczy: przepisów związanych z obrotem towarowym z za granicą, pogarszających konkurencyjność polskiej gospodarki

Transkrypt

1 Szanowny Pan Janusz Palikot Przewodniczący Komisji Komisja Nadzwyczajna "Przyjazne Państwo" Sejm Rzeczpospolitej ul. Wiejska 4/6/ Warszawa dotyczy: przepisów związanych z obrotem towarowym z za granicą, pogarszających konkurencyjność polskiej gospodarki Szanowny Panie Przewodniczący, W imieniu Polskiej Izby Cła, Logistyki i Spedycji, reprezentującej m.in. agencje celne działające na rynku polskim, pragnę zwrócić uwagę Komisji na zagadnienia, które w sposób bardzo znaczący pogarszają atrakcyjność odpraw celnych w Polsce w stosunku do odpraw w innych państwach Unii Europejskiej a w efekcie powodują pozbawienie wpływów z tytułu 25% cła, które mogłoby być pobrane przy odprawach w Polsce. Niniejsze wystąpienie dotyczy polskich przepisów związanych z obrotem towarowym z zagranicą: 1. w zakresie kontroli artykułów żywnościowych - które to przepisy są niezgodne z przepisami wspólnotowymi i nakładają obowiązek przedkładania przy odprawach celnych dodatkowego dokumentu, nie znanego w innych krajach UE 2. w zakresie importowego podatku VAT - które w znaczący sposób ograniczają korzyści płynące z możliwości rozliczania podatku VAT importowego w deklaracji podatkowej przez nałożenie obowiązku złożenia zabezpieczenia - które nie przewidują żadnej konstrukcji przedstawicielstwa fiskalnego lub innego rodzaju ułatwień dla odpraw towarów, które mają być następnie transportowane do innego państwa UE Powyższe regulacje przyczyniają się do podrożenia operacji w Polsce bądź przez konieczność sfinansowania zabezpieczenia kwoty podatku bądź przez nałożenie dodatkowych wymogów techniczno-organizacyjnych. W efekcie regulacje te przyczyniają się 1

2 do spadku zainteresowania odprawami celnymi w naszym kraju. Skutkiem zmniejszenia się liczby odpraw celnych w Polsce jest utrata wpływów w wysokości 25% cła, które zostałoby pobrane w Polsce, gdyby towary importowane zostały dopuszczone do obrotu przez polskie organy celne. Straty dla budżetu państwa z tego tytułu wynoszą szacunkowo ca. 2 mld złotych rocznie. Poniżej przedstawiam szczegółowe omówienie powyżej zasygnalizowanych zagadnień. W sprawach dotyczących kontroli żywności wnioskodawca skierował wystąpienie do Ministra Finansów, w którym podnieśliśmy nasze zastrzeżenia co do kształtu przepisów polskich. Z odpowiedzi Ministerstwa Finansów wynika, iż jakkolwiek nasze wątpliwości uważa się za uzasadnione to za przepisy dot. kontroli żywności odpowiedzialny jest Minister Zdrowia do którego powinny być kierowane nasze zastrzeżenia. Oznacza to, iż Ministerstwo Finansów, które spośród wszystkich urzędów w Polsce, powinno być najbardziej zainteresowane maksymalnym zwiększeniem wpływów budżetowych, nie jest w stanie podjąć samodzielnie działań zmierzających do usunięcia ograniczeń prawnych powodujących zmniejszenie przychodów budżetowych. Równolegle do braku skutecznych działań ze strony Ministerstwa Finansów w powyższych sprawach podjęte zostały kroki zmierzające do likwidacji niektórych izb celnych w Polsce (Rzepin, Opole, Kielce). Można się jedynie domyślać, iż jednym z elementów rzekomego uzasadnienia był spadek ilości pracy dla całej administracji celnej. Związek przyczynowoskutkowy między wyżej wymienionymi brakiem działań a efektem w postaci likwidacji trzech izb celnych jaki więc jako oczywisty. Szczególnie jaskrawym przykładem jest tutaj zamierzenie likwidacji Izby Celnej w Rzepinie do niedawna największej izby celnej w Polsce obejmującej swoją właściwością teren leżący na trasie tranzytowej z portów niemieckich i holenderskich do Polski (vide Hamburg największy polski port Robert Przybylski w Rzeczpospolita ). Jest to drugie pismo jakie kieruję do Pana. Tej samej treści pismo zostało skierowane do Ministerstwa Finansów. W załączeniu przesyłam kopię odpowiedzi. Wyrażam nadzieję, iż przedstawione zagadnienia spotkają się z podobną oceną ze strony Komisji Przyjazne Państwo oraz spowodują podjęcie skutecznych działań w zakresie zapewnienia państwu większych wpływów związanych z obrotem towarowym z za granicą. W wypadku jakichkolwiek pytań proszę o kontakt. Z poważaniem Jan Brodziński Prezes Rady Izby 2

3 3

4 A. Kontrola artykułów żywnościowych Zagadnieniem mającym niebagatelny wpływ na konkurencyjność odpraw celnych w Polsce mają ewentualne dodatkowe wymogi związane z odprawami w naszym kraju. Takie dodatkowe uregulowania zostały wprowadzone np. w zakresie bezpieczeństwa żywności. 1. Konstrukcja przepisów Regulacje zagadnienia kontroli produktów żywnościowych znajdują się zarówno w prawie wspólnotowym jak i w przepisach krajowych. W celu ujednolicenia tych zagadnień mających podstawowe znaczenie dla handlu międzynarodowego trzon przepisów został wydany na poziomie wspólnotowym. Podstawowymi aktami prawnymi są: - rozporządzenie 852/2004 w sprawie higieny środków spożywczych (1), - rozporządzenia 882/2004 w sprawie kontroli urzędowych (2), - rozporządzenie 178/2002 ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (3). Przepisy krajowe, z uwagi na zasadę suplementarności prawa krajowego względem prawa wspólnotowego, mogą mieć znaczenie jedynie pomocnicze i uzupełniające w tych obszarach, które nie zostały uregulowane w przepisach wspólnotowych. W Polsce regulację w tym zakresie ustanowiła ustawa o bezpieczeństwie żywności (4). 2. Analiza przepisów (1) Przepisy wspólnotowe Powyżej wskazane przepisy wspólnotowe ustanawiają ramowe warunki kontroli dla produktów żywnościowych wprowadzanych na obszar państw członkowskich UE. Podstawowymi zasadami kontroli produktów żywnościowych wynikającymi z powyższych przepisów są: - brak stwarzania dodatkowych barier w handlu (zasada wyrażona w pkt 16 motywów do rozporządzenia 178/2002 oraz w art. 16 rozporządzenia 882/2004) - jednolitość stosowania procedur kontrolnych na terenie całej Unii Europejskiej (wynikające z samej istoty prawa wspólnotowego, ale potwierdzona również w pkt 24 preambuły do rozporządzenia). Powyższe zasady mają z jednej strony charakter ogólnych postulatów. Ich konsekwencją jest jednakże również brak uprawnień państw członkowskich do samodzielnego i dowolnego wprowadzania dodatkowych regulacji w zakresie kontroli żywności. 1 Rozporządzenie (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz.Urz.UE z 2004 r. Nr 139 str. 1). 2 Rozporządzenie (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt (Dz.Urz.UE z 2004 r. Nr 165 str. 1). 3 Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. bezpieczeństwa żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz.Urz.UE z 2002 r. Nr 31 str. 1). 4

5 W zakresie towarów przekraczających granicę UE system kontroli artykułów spożywczych można scharakteryzować następująco: - wszystkie artykuły, w przywozie lub wywozie, bez względu na rodzaj procedury, powinny spełniać wymogi ustanowione dla artykułów spożywczych - w sytuacji, gdy artykuły żywnościowe nie spełniają określonych prawem wymogów, organ kontrolujący ma obowiązek podjąć szereg działań, z nakazem zniszczenia towarów lub ich wysłania z powrotem, - państwa członkowskie przeprowadzają regularnie kontrolę pasz i żywności nie pochodzących od zwierząt, polegającą na (vide art rozporządzenia 882/2004): - systematycznej kontroli identyfikacyjnej (kontrola wzrokowa w celu zapewnienia że dokumenty przesyłki odpowiadają zawartości przesyłki i etykietom towaru) - wyrywkowej kontroli dokumentacji (dokumentacji firmowej lub dokumentacji na podstawie pr. paszowego/żywnościowego) -kontroli bezpośredniej w stosownych wypadkach (kontrola opakowania, śr. transportu, łącznie z pobraniem próbek) Dodatkowo przepisy wspólnotowe zezwalają na ustanowienie dalszych przepisów mających na celu ujednolicenie stosowania przepisów dot. kontroli. Należy jednakże zwrócić uwagę, że przepisy te mogą być ujednolicone jedynie na poziomie wspólnotowym z zachowaniem odpowiedniej procedury określonej w art. 62 rozporządzenia 178/2002. Możliwość ustanowienia takich przepisów dodatkowych została ograniczona jednakże do sytuacji wskazanych w art. 30 i art. 62 cyt. rozporządzenia 178/2002. Może to zatem dotyczyć określenia sytuacji kiedy wymagane jest wydanie świadectwa urzędowego, określenia wzoru świadectwa, możliwość uznawania świadectw przedwywozowych. Wspólnotowe przepisy wykonawcze w zakresie świadectw urzędowych kontroli nie zostały wydane. Zatem kontrola żywności nie kończy się automatycznie wydaniem świadectwa jak ma to miejsce w przypadku pasz i żywności pochodzenia zwierzęcego, gdzie kontrola prowadzona jest w oparciu o dyrektywę 97/78/WE w sprawie kontroli weterynaryjnych (4) kończy się wydaniem świadectwa określonego w decyzji Komisji 93/13/EWG (5). (2) Przepisy polskie Zgodnie z art. 82 ustawy o bezpieczeństwie żywności (6) towar obejmowany jest przeznaczeniem celnym zgodnie z treścią wydanego świadectwa kontroli sanitarnej. Przepis ten wymaga od importera przedstawienia do odprawy importowej świadectwa kontroli 4 Rozporządzenie (WE) nr 97/78/WE z dnia 18 grudnia 1997 r. ustanawiającą zasady regulujące organizację kontroli weterynaryjnej produktów wprowadzanych do Wspólnoty z państw trzecich (Dz.U UE z 1998 r, Nr 24 str. 9). 5 Decyzja Komisji z dnia 22 grudnia 1992 r. ustanawiająca procedurę kontroli weterynaryjnej we wspólnotowych posterunkach kontroli granicznej dotyczącej produktów pochodzących z państw trzecich (93/13/EWG) (Dz.Urz. WE L Nr 9 z , str ). 6 Ustawa z dnia 22 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U. z 2006 r. Nr 161 poz. 1225). 5

6 sanitarnej. Co więcej, konsekwencją tego zapisu jest obowiązek przeprowadzenia kontroli bezpośredniej każdej przesyłki tylko wówczas bowiem możliwe jest wydanie właściwego świadectwa kontroli. 3. Wyniki analizy Przepis ten jest niezgodny z powyżej wskazanymi przepisami wspólnotowymi z dwóch powodów: - wprowadzenia obowiązkowego świadectwa - zmiany zasad kontroli. (1) Wprowadzenie obowiązkowego świadectwa kontroli sanitarnej W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na fakt, że do wyłącznej kompetencji organów UE (w trybie określonym w art. 62 rozporządzenia 178/2002) należy min. określenie wzorów świadectw kontroli czy sytuacji kiedy wydanie świadectwa jest obowiązkowe. Przepisy wspólnotowe ani nie wprowadziły ogólnego wzoru świadectwa kontroli sanitarnej na wzór świadectw kontroli weterynaryjnej ani nie wprowadziły obowiązku stosowania takiego świadectwa. Przepisy wspólnotowe uregulowały jedynie sytuację i uprawnienia organu na wypadek negatywnej oceny przesyłki. Skoro zatem: - przepisy wspólnotowe nie wprowadziły obowiązkowego wzoru świadectwa kontroli, - przepisy wspólnotowe w tym zakresie nie mogą być uzupełnione przepisami prawa krajowego niedopuszczalnym jest wprowadzanie wzoru świadectwa na poziomie prawa krajowego. Oznacza to w konsekwencji, iż uchwalanie w tym zakresie przepisów przez poszczególne państwa członkowskie jest niedopuszczalne łamiąc zasadę jednolitości stosowania prawa wspólnotowego. Państwo Polskie nie ma uprawnień do samodzielnego określania tych zagadnień. Polska regulacja wprowadzająca wzór świadectwa kontroli jako niezgodna z prawem wspólnotowym powinna zostać w tym zakresie uchylona. (2) Zmiana zasad kontroli Z przepisów art. 16 rozporządzenia 882/2004 wynika jednoznacznie, iż organy państw członkowskich mają obowiązek prowadzić regularne kontrole artykułów żywnościowych, co zostało sprecyzowane przez obowiązek przeprowadzania systematycznej kontroli identyfikacyjnej, wyrywkowej kontroli dokumentacji i kontroli bezpośredniej w stosownych wypadkach. Polskie przepisy wymagają aby każda przesyłka została poddana kontroli bezpośredniej co stanowi zmianę dyspozycji zawartej w cyt. rozporządzeniu wspólnotowym. 6

7 Sposób przeprowadzenia kontroli określony w przepisach wspólnotowych wynika z faktu, że podstawą systemu kontroli żywności powinna być analiza ryzyka. Dopiero zatem gdy ta analiza wykaże zwiększone ryzyko dla konkretnej przesyłki organy mogą zażądać pełnej kontroli przesyłki. Uzupełniająco należy jedynie dodać, że restrykcyjność polskich przepisów jest zupełnie niepotrzebna. Wynika to bezpośrednio z zapisu zawartego w prawie wspólnotowym (art. 1 ust. 4 rozporządzenia WE 882/2004), zgodnie z którym kontrola przesyłki nie uchyla odpowiedzialności producenta i osoby wprowadzającej produkt do obrotu. Na straży tej odpowiedzialności stoją również przepisy karne przewidujące kary grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 5 (art. 96 do 102 ustawy o bezpieczeństwie żywności). (3) Właściwość urzędu W sytuacji, gdy towar został wprowadzony na obszar Wspólnoty przez przejście graniczne w innym kraju UE a odprawa ostateczna dokonywana jest w Polsce to zgodnie z art. 80 ustawy o bezpieczeństwie żywności kontrola graniczna może być przeprowadzana wyłącznie w powiatowym inspektoracie sanitarnym właściwym ze względu na miejsce przeznaczenia towarów, siedzibę odbiorcy lub importera. Takie określenie właściwości urzędu powoduje w sposób rażący ogranicza możliwość dokonania odprawy celnej w innym miejscu. Nie jest bowiem praktycznie możliwe ani opłacalne dokonanie odprawy celnej w innym miejscu niż miejsce przeznaczenia towarów, siedziby odbiorcy lub importera, skoro kontrola sanitarna może być przeprowadzona wyłącznie tam. Powoduje to praktyczne uniemożliwienie stosowania procedury uproszczonej, której posiadaczem jest niejednokrotnie agencja celna upoważniona przez danego importera. Bezpośrednim i najbardziej widocznym skutkiem tej regulacji jest spadek zainteresowania dokonywaniem odpraw celnych w Polsce. Ten sam towar może być bowiem odprawiony w innym kraju członkowskim Unii Europejskiej bez konieczności przeprowadzenia kontroli przez dodatkową inspekcję a przede wszystkim bez konieczności uzyskania osobnego dokumentu. Skutkuje to znacznym wzrostem czasu dokonania odprawy celnej a w konsekwencji znacznym podrożeniem operacji. Uciążliwość tej regulacji jest szczególnie widoczna w sytuacji, gdy towar został wprowadzony na obszar Wspólnoty przez przejście graniczne w innym kraju UE a odprawa ostateczna dokonywana jest w Polsce. W takiej sytuacji polskie organy celne żądają przedstawienia świadectwa kontroli sanitarnej. Z uwagi na okoliczność, iż przepisy wspólnotowe nie przewidują wystawiania świadectw analogicznych do polskich świadectw Sanepid świadectwa takie nie są wystawiane w miejscu wprowadzenia na obszar UE. W konsekwencji do odprawy w Polsce organy celne żądają przeprowadzenia kontroli przez 7

8 polski inspektorat Sanepidu i załączenia świadectwa takiej kontroli. Dla importera korzystniejsze w takiej sytuacji jest niejednokrotnie dokonanie odprawy ostatecznej w miejscu wprowadzenia towaru niż w Polsce, gdyż nie ma wtedy obowiązku uzyskania świadectwa SANEPID. W konsekwencji stanowi to zachętę dla importerów do dokonywania odpraw celnych ostatecznych w innych państwach UE. Efektem takiego uregulowania są sytuacje, gdy towary transportowane są do Niemiec tylko w celu dokonania tam odprawy celnej bez żądania dodatkowych dokumentów i badań. Takie sytuacje mają miejsce nawet wtedy, gdy towary transportowane są z kierunku wschodniego - dla importera jest niekiedy taniej ponieść koszty dodatkowego transportu do granicy z Niemcami gdzie odprawa zostaje dokonana bez zbędnej zwłoki i dodatkowych formalności, niż ponosić koszty związane z brakiem możliwości odprawy celnej w Polsce z uwagi na żądanie przedstawienia dodatkowego świadectwa. 4. Propozycje zmian przepisów W celu zmiany niekorzystnych dla polskiej gospodarki przepisów proponuję dokonanie następujących zmian w ustawie o bezpieczeństwie żywności. Zmiany obejmować będą: - likwidację obowiązku przedstawienia świadectwa przy dokonaniu odprawy celnej, - likwidację kontroli żywności wprowadzonej przez przejście graniczne w innym kraju UE zgodnie z przepisami wspólnotowymi wszystkie artykuły żywnościowe podlegają kontroli granicznej, więc kontrola w tym zakresie jest zbędna - doprecyzowanie zasad kontroli i wskazanie, iż kontrola bezpośrednia ma mieć miejsce w wypadku podejrzenia niezgodności przesyłki z przepisami w pozostałym zakresie powinna być stosowana kontrola dokumentacji i wyrywkowa kontrola identyfikacyjna, - likwidację obowiązku wystawienia świadectwa kontroli Art. 79. [Zakres kontroli] 1. Graniczne kontrole sanitarne obejmują żywność pochodzenia niezwierzęcego oraz materiały lub wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością, przywożone z państw trzecich. 2. SKREŚLONY 3. Graniczne kontrole sanitarne są przeprowadzane na zasadach określonych w art rozporządzenia nr 882/ Graniczne kontrole sanitarne obejmują żywność pochodzenia niezwierzęcego oraz materiały lub wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością, wywożone z terytorium Unii Europejskiej, na podstawie wniosku o dokonanie granicznej kontroli sanitarnej podmiotu działającego na rynku spożywczym odpowiedzialnego za te towary lub na podstawie powiadomienia organu celnego. 5. Graniczne kontrole sanitarne nie obejmują towarów przywożonych lub wywożonych w ilościach wskazujących na ich niehandlowy charakter, w tym w celu wykonania badań lub doświadczeń albo w celach reklamy. Art. 80. [Organy i miejsca kontroli] 1. Graniczne kontrole sanitarne są przeprowadzane, z uwzględnieniem wymagań określonych w art. 16 rozporządzenia nr 882/2004: 1) przez państwowych granicznych inspektorów sanitarnych - na przejściach granicznych określonych na podstawie art. 83 ust. 2 pkt 1; 2) SKREŚLONY 2. Kontrole obejmują systematyczną kontrolę dokumentacji oraz wyrywkową kontrolę identyfikacyjną. W przypadku podejrzenia niezgodności z wymaganiami zdrowotnymi, albo gdy istnieją wątpliwości odnośnie identyfikacji towaru, o których mowa w art. 18 rozporządzenia nr 882/2004, są przeprowadzane kontrole bezpośrednie. 8

9 Art. 82. [Świadectwo] 1. SKREŚLONY 2. W przypadku stwierdzenia, że towary objęte graniczną kontrolą sanitarną nie spełniają obowiązujących wymagań zdrowotnych, organ, o którym mowa w ust. 1, podejmuje działania określone w art rozporządzenia nr 882/ SKREŚLONY B. Rozliczanie importowego podatku VAT w deklaracji VAT Osobnym zagadnieniem mającym niebagatelny wpływ na konkurencyjność odpraw celnych w Polsce i obrotem ma regulacja sposobu rozliczania podatku importowego VAT. O ile bowiem kwestie związane z rozliczaniem cła zostały w sposób jednolity uregulowane przepisami wspólnotowymi to regulacje podatkowe pozostają nadal w domenie państw członkowskich. 1. Konstrukcja przepisów Polskie regulacje w tym zakresie zostały zawarte w ustawie o VAT (7). W art. 33 ust. 1-4 ustawy przyjęta została zasada, iż podatek VAT płacony jest na zasadach i w terminach przewidzianych dla należności celnych. Ponieważ dług celny płacony jest 10 dni od dnia powiadomienia o jego wysokości, podatek VAT również płacony jest w tym terminie. W art. 33 ust. 7 ustawy o VAT został uregulowany obowiązek zabezpieczenia podatku VAT do czasu jego zapłaty na zasadach takich jak dla należności celnych. Przepisy wprowadziły od stycznia 2009 r. ułatwienie polegające na możliwości rozliczania podatku importowego nie na powyższych zasadach lecz w deklaracji VAT. Regulujący tę kwestię art. 33a ustawy o VAT przewiduje jednak szereg dodatkowych warunków które podmiot zamierzający korzystać z ułatwienia musi spełnić. Są to: - odprawa w procedurze uproszczonej w formie zgłoszenia uproszczonego lub procedury w miejscu - przedstawienie zas. o rejestracji dla celów VAT oraz zas. o niezaleganiu z podatkami stanowiącymi dochód budżetu Państwa oraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne - zabezpieczenie kwoty podatku VAT do czasu jej rozliczenia w deklaracji VAT co czyni to ułatwienie dla podmiotów bardzo kosztownym a przez to mało atrakcyjnym. 2. Analiza przepisów Analiza każdego z warunków dla rozliczania podatku importowego w deklaracji VAT pozwala zauważyć niepotrzebną restrykcyjność tych przepisów. (1) Odprawy w procedurze uproszczonej W pierwszej kolejności należy zauważyć, iż możliwość rozliczania podatku VAT w deklaracji istnieje wyłącznie w sytuacji, gdy towary odprawiane były w procedurze uproszczonej. 7 Ustawa o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. (Dz.U. Nr 54, poz. 535). 9

10 Oznacza to, iż podatek importowy dla towarów odprawionych w procedurze zwykłej, bez zastosowania uproszczeń celnych jest wyłączony z możliwości jego rozliczenia w deklaracji VAT. Takie ograniczenie nie ma żadnego racjonalnego uzasadnienia. Odprawy w procedurze uproszczonej oraz w procedurze zwykłej jakkolwiek mają różny przebieg to mają zawsze ten sam skutek i znaczenie prawne. Brak jest w naszym odczuciu podstaw do różnicowania tych skutków na tle regulacji podatkowej. Zdaniem wnioskodawcy możliwość rozliczania importowego podatku VAT w deklaracji powinna dotyczyć zarówno odpraw w procedurze uproszczonej jak i procedurze zwykłej. Jako ewentualne zabezpieczenie interesów Skarbu Państwa możliwe byłoby zażądanie w pierwszym okresie ok. 6 m-cy rozliczania podatku importowego w deklaracji zabezpieczenia kwoty podatku VAT. Po tym okresie, jeżeli rozliczenia będą dokonywane prawidłowo zabezpieczenie nie byłoby więcej stosowane, gdyż podmiot został sprawdzony. (2) Przedstawienie zaświadczeń o niezaleganiu z podatkami i składkami ZUS Dodatkowym warunkiem dla rozliczania podatku importowego w deklaracji jest przedstawienie zaświadczeń z urzędu skarbowego o niezaleganiu z podatkami będącymi dochodem Skarbu Państwa oraz z ZUS o niezaleganiu ze składkami. Warunek przedłożenia tego typu zaświadczeń, wydawanych przez jeden organ państwowy w celu ich przedłożenia drugiemu organowi Państwowemu, jest nieracjonalny. Sankcjonuje on bowiem sytuację, w której jeden organ administracji państwa zamiast skontaktować się z innym organem administracji tego samego państwa, żąda od podmiotu uzyskania odpowiedniego urzędowego zaświadczenia. Wydaje się, iż w czasach kiedy komunikacja i wymiana informacji między urzędami nie nastręcza żadnych technicznych problemów, urzędy powinny być do takiej komunikacji między sobą ośmielani. W sposób znaczący pomogłoby to ograniczyć nadmierną biurokratyzację a jednocześnie zapewnić większą wiarygodność i aktualność tejże informacji. Wystarczającym sposobem zabezpieczenia interesów Skarbu Państwa byłoby nałożenie na stronę chcącą rozliczać podatek importowy w deklaracji VAT obowiązku przekazania danych właściwego urzędu skarbowego i ZUS, od których urząd celny powinien już we własnym zakresie uzyskać informację o braku nieprawidłowości. (3) Zabezpieczenie kwoty podatku Ostatnim ale finansowo najbardziej kosztownym warunkiem dla korzystania z rozliczania podatku importowego w deklaracji jest konieczność złożenia zabezpieczenia kwoty podatku VAT rozliczanego w deklaracji. W naszej ocenie żądanie złożenia zabezpieczenia jest żądaniem nieuzasadnionym. Należałoby tu zwrócić uwagę na możliwość rozliczania podatku VAT w deklaracji od nabyć 10

11 wewnątrzwspólnotowych. Przy tego rodzaju transakcjach towar jest nabywany i transportowany do Polski a jego nabywca polski podatnik VAT rozlicza podatek w deklaracji. Nie ma on obowiązku składać zabezpieczenia na kwotę podatku ani przedstawiać jakichkolwiek innych zaświadczeń. Rozliczanie podatku importowego jest analogiczne, na co wskazuje poniższe porównanie: import rozliczany w pr. zwykłej pierwsze wprowadzenie towaru do Polski podatek obliczany przez przedsiębiorcę (importera) podatek należny od transakcji (importu) jest jednocześnie naliczonym import rozliczany w pr. uproszczonej pierwsze wprowadzenie towaru do Polski podatek obliczany przez przedsiębiorcę (importera) podatek należny od transakcji (importu) jest jednocześnie naliczonym zapłata podatku 10 dni od importu zapłata podatku 10 dni od importu lub rozliczenie w deklaracji VAT z zabezpieczeniem kwoty podatku wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów pierwsze wprowadzenie towaru do Polski podatek obliczany przez przedsiębiorcę (nabywcę) podatek należny od transakcji (WNT) jest jednocześnie naliczonym rozliczenie w deklaracji VAT bez zabezpieczenia kwoty podatku Jedyna istotna różnica, jaka występuje między transakcjami importu i nabycia wewnątrzwspólnotowego to sposób rozliczania podatku VAT: - w wypadku importu podatek płacony jest 10 dni od dnia importu lub przy rozliczaniu w deklaracji podatek jest zabezpieczany do czasu rozliczenia - w wypadku nabyć wewnątrzwspólnotowych podatek jest rozliczany w deklaracji VAT i nie jest konieczne złożenie żadnego dodatkowego zabezpieczenia. Dodatkowo restrykcyjność przepisów wydaje się w tej sytuacji niepotrzebna. Kwota importowego podatku VAT stanowi jednocześnie podatek VAT do odliczenia. Co więcej, w sytuacji gdy towar jest wysyłany do innego państwa członkowskiego ostateczna wysokość podatku VAT wyniesie 0% - przy wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów stawka podatku VAT wynosi 0%. Transakcja ta jest dla budżetu państwa zawsze neutralna. W tej sytuacji obowiązek zabezpieczenia kwoty podatku wydaje się niepotrzebny. W szczególności iż prawidłowe rozliczenie podatku VAT leży w oczywistym interesie importera, który dopiero rozliczywszy podatek VAT w deklaracji uzyskuje prawo do potrącenia podatku naliczonego. 3. Wynik analizy Powyżej przedstawiona analiza przepisów wskazuje, iż przepisy regulujące zasady rozliczania podatku importowego w deklaracji powodują znaczne obciążenie finansowe dla podmiotów. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na konieczność dostarczania dokumentów urzędowych z Urzędu Skarbowego oraz ZUS. Najbardziej niekorzystnym jest jednakże regulacja nakazująca złożyć zabezpieczenie na poczet podatku VAT który będzie rozliczany w deklaracji. 11

12 W efekcie końcowym powodują znaczący spadek zainteresowania odprawami celnymi w Polsce i w dalszej konsekwencji utratę wpływów w wysokości 25% cła, które zostałoby pobrane w Polsce, gdyby towary importowane zostały dopuszczone do obrotu przez polskie organy celne. Należy bowiem uwzględnić okoliczność, iż w związku z funkcjonującą unią celną odprawa celna towaru może być dokonana w każdym kraju Unii Europejskiej. Administracje celne państw członkowskich zostały postawione w niespotykanej dotychczas sytuacji, kiedy to muszą między sobą konkurować aby zainteresować podmioty odprawami celnymi w danym państwie. W podobnej konkurencji znajdują się obecnie przepisy podatkowe związane z odprawami celnymi. Na decyzję danego podmiotu o odprawie w danym państwie członkowskim wpływ mieć będzie nie tylko funkcjonowanie danej administracji celnej ale również np. kształt regulacji podatkowych i to czy przysparzają dodatkowych kosztów lub powodują obciążenia organizacyjno-administracyjne. Niestety na tle regulacji np. w Austrii i Niemczech polskie przepisy dotyczące podatku importowego prezentują się nie najlepiej: (1) Austria 8 Zgodnie z austriacką ustawą o podatku VAT 9 każdy przedsiębiorca ma możliwość rozliczania podatku importowego obok tradycyjnego sposobu płatności podatku przy odprawie również w deklaracji VAT. Jeżeli przedsiębiorca ma prawo do odliczenia całości zadeklarowanego podatku naliczonego, nie dokonuje on wpłat z tytułu podatku importowego w ogóle. Warunkiem jest zaznaczenie odpowiedniej opcji już w momencie odprawy celnej importowej. Przedsiębiorca otrzymuje miesięcznie zestawienie, z którego wynika kwota podatku VAT do ujęcia w deklaracji miesięcznej w powiązaniu z konkretnymi numerami zgłoszeń celnych. W oparciu o to zestawienie przedsiębiorca dokonuje ujęcia podatku w deklaracji oraz zapłaty podatku. (2) Niemcy Zgodnie z art. 21 niemieckiej ustawy o VAT 10 do podatku importowego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące ceł. W sytuacji gdy podatek może być odliczony w całości płatność podatku może być w całości odroczona bez konieczności dodatkowego zabezpieczenia. Jak widać z powyższych informacji w Austrii zasadą jest że przedsiębiorca ma prawo rozliczać podatek VAT w deklaracji bez konieczności składania dodatkowego zabezpieczenia lub przedkładania jakichkolwiek dodatkowych dokumentów. Ten system jest najmniej uciążliwy dla przedsiębiorców a korzyści płynące z braku płatności podatku są bardzo znaczące. 8 źródło: 9 Ustawa o podatku od wartości dodanej (w orygn. Umsatzsteuergesetz), (BGBl. Nr. 663/1994 ostatnio zmieniony BGBl. I Nr. 135/2009). 10 Ustawa o podatku od wartości dodanej (w orygn. Umsatzsteuergesetz), (tekst jednolity BGBl. I S. 386). 12

13 4. Propozycje zmian w przepisach W celu poprawienia konkurencyjności polskich przepisów, a co najważniejsze zwiększenia wpływów budżetowych z tytułu jest 25% pobranego na terytorium Polski cła, proponujemy dokonać zmian polegających na: - odformalizowaniu procedury stosowania rozliczenia VAT w deklaracji przez odstąpienie od żądania zaświadczeń od przedsiębiorcy, - rozszerzeniu możliwości rozliczania importowego podatku VAT w deklaracji również w procedurze zwykłej - odstąpieniu od zabezpieczenia przy rozliczaniu podatku w deklaracji W załączniku przedstawiamy propozycję konkretnych zmian w zapisach art. 33a ustawy o VAT: Dział VII. Zasady wymiaru i poboru podatku z tytułu importu towarów Art. 33a. [Import towarów; kwota podatku należnego; deklaracja] 1. Zarejestrowany podatnik może rozliczyć kwotę podatku należnego z tytułu importu towarów w deklaracji podatkowej składanej za okres rozliczeniowy, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu importu tych towarów. 2. SKREŚLONY 3. SKREŚLONY 4. Podatnik jest obowiązany do pisemnego zawiadomienia naczelnika urzędu celnego oraz naczelnika urzędu skarbowego o: 1) zamiarze rozliczania podatku na zasadach określonych w ust. 1 - przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego będzie stosował takie rozliczenie; do zawiadomienia skierowanego do naczelnika urzędu celnego należy dołączyć potwierdzenie zarejestrowania podatnika jako podatnika VAT czynnego; 2) rezygnacji z rozliczania podatku na zasadach określonych w ust. 1 - przed początkiem okresu rozliczeniowego, w którym rezygnuje z takiego rozliczenia. 5. SKREŚLONY 6. SKREŚLONY C. Ułatwienia dla odpraw towarów przeznaczonych do innych państw UE Jedną z bardziej znaczących regulacji przyciągających potencjalnych importerów z innych krajów członkowskich UE jest regulacja możliwości odpraw w Polsce towarów przeznaczonych dla innych krajów członkowskich UE. O ile bowiem wskazane w poprzednich dwóch częściach niniejszego pisma regulacje przede wszystkim dotyczyć będą importerów krajowych (mając wpływ na ich decyzję o odprawach w innych krajach UE) to ta regulacja pozwoliłaby przekonać klientów z innych krajów członkowskich UE do dokonywania odpraw w naszym kraju i w efekcie zwiększyłaby wpływy budżetowe o kwotę 25% cła, które zostałoby pobrane w Polsce. 1. Konstrukcja przepisów Zagadnienie to zostało uregulowane w Polsce w rozporządzeniu wykonawczym do ustawy o podatku od towarów i usług (11). W polskich przepisach dla towarów importowanych do innego kraju członkowskiego została zastosowana konstrukcja zwolnienia z podatku VAT. 11 Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2008 r. Nr. 218 poz. 1336). 13

14 Zgodnie 13 powyższego rozporządzenia możliwe jest zastosowanie zwolnienia w imporcie towarów przeznaczonych na dostawę do innego państwa członkowskiego UE, jeżeli: - importer jest zarejestrowanym podatnikiem VAT w Polsce - importer jest zarejestrowanym podatnikiem VAT w kraju przeznaczenia towaru - kwota podatku VAT została zabezpieczona. 2. Analiza przepisów Powyższa regulacja jest niezwykle restrykcyjna, jeżeli ją porównać do regulacji obowiązujących w innych państwach członkowskich. (1) Rejestracja dla celów VAT w Polsce Jednym z warunków umożliwiających zastosowanie przedmiotowego zwolnienia jest konieczność zarejestrowania się importera dla celów rozliczania podatku VAT w Polsce. Należy zwrócić uwagę, iż konstrukcja zwolnienia służyć powinna ułatwieniu odpraw celnych w Polsce towarów przeznaczonych do innych krajów UE. Niejako z samej definicji dotyczyć będzie więc importerów z innych krajów UE. Skoro zatem regulacja ma być przeznaczona dla podmiotów zagranicznych to stawianie im wymogu obowiązkowej rejestracji dla podatku VAT w Polsce jest niepotrzebne. W efekcie regulacja ta stawia dodatkowe obowiązki rejestracyjne i idące za tym obowiązki podatkowe oraz organizacyjno-administracyjne wobec podmiotów, które nie są zainteresowane prowadzeniem działalności w naszym kraju a jedynie miałyby dokonać odprawy celnej w Polsce. Podmioty zagraniczne prowadzące działalność w innym kraju UE nie są zainteresowane nowymi obowiązkami w Polsce. W celu zainteresowania takiego podmiotu odprawami w Polsce należałoby w sposób możliwie jak najszerszy uprościć dla niego stosowanie tej procedury. (2) Zabezpieczenie kwoty podatku Drugim, niezwykle ważnym warunkiem dla stosowania jest konieczność zabezpieczenia kwoty podatku VAT do czasu przedstawienia zaświadczenia wydanego przez naczelnika urzędu skarbowego potwierdzającego złożenie przez importera deklaracji podatkowej oraz informacji podsumowującej w zakresie wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów. Powyższy warunek jest niezwykle uciążliwy. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na okoliczność, iż kwota podatku VAT jest w ogóle zabezpieczana. Zdaniem wnioskodawcy jest to zupełnie niepotrzebne. Kwota importowego podatku VAT stanowi jednocześnie podatek VAT do odliczenia. Co więcej, w sytuacji gdy towar jest wysyłany do innego państwa członkowskiego ostateczna wysokość podatku VAT wyniesie 0%. Transakcja ta jest dla budżetu państwa zawsze neutralna. W tej sytuacji obowiązek zabezpieczenia kwoty podatku który nigdy ostatecznie nie zostanie zapłacony w Polsce - wydaje się niepotrzebny. Dodatkowo należy zwrócić uwagę na okoliczność, iż do zwolnienia zabezpieczenia 14

15 potrzebne jest przedstawienie zaświadczenia z urzędu skarbowego o rozliczeniu transakcji. Warunek przedłożenia tego typu zaświadczeń, wydawanych przez jeden organ państwowy w celu ich przedłożenia drugiemu organowi państwowemu, jest nieracjonalny. Sankcjonuje on bowiem sytuację, w której jeden organ administracji państwa zamiast skontaktować się z innym organem administracji tego samego państwa, żąda od podmiotu uzyskania odpowiedniego urzędowego zaświadczenia. 3. Wynik analizy Powyżej przedstawiona analiza przepisów wskazuje, iż przepisy regulujące zwolnienie z podatku importowego dla towarów przeznaczonych do innych krajów UE powodują znaczne obciążenie organizacyjne i finansowe dla podmiotów. Analiza przepisów prowadzi zdaniem wnioskodawcy do wniosku, iż przepisy nie zostały skonstruowane w celu zainteresowania odprawami w Polsce podmiotów z innych krajów UE. W pierwszej kolejności świadczy o tym konieczność zabezpieczenia podatku VAT tak znaczące obciążenie finansowe działa zniechęcająco. Ponadto konstrukcja przepisów, tj. obowiązek rejestracji dla celów VAT, powoduje, iż tę regulację należy rozumieć jako regulację przeznaczoną dal podmiotów polskich, które chcą towar przekazać do innego kraju UE. Aby podmioty zagraniczne były zainteresowane tą konstrukcją należałoby wprowadzić ułatwienia, kształt tych stosowanych w Niemczech: - podmiot nie musi rejestrować się dla celów VAT w Polsce, może ustanowić przedstawiciela podatkowego, - podatek VAT nie jest zabezpieczany w wypadku gdyby kontrola wykazała brak podstaw do zwolnienia należy zapłacić podatek wraz z odsetkami. W tym miejscu należy zwrócić uwagę, iż instytucja przedstawiciela podatkowego została już wpisana do ustawy o podatku VAT. Ta konstrukcja z niewiadomych przyczyn nie jest jednakże stosowana do rozliczania importu towarów przeznaczonych do innych państw UE. Przepisy w obecnym kształcie powodują praktycznie brak zainteresowania wśród importerów z innych państw członkowskich UE odprawami celnymi w Polsce. Należy bowiem uwzględnić okoliczność, iż w związku z funkcjonującą unią celną odprawa celna towaru może być dokonana w każdym kraju Unii Europejskiej. Administracje celne państw członkowskich zostały postawione w niespotykanej dotychczas sytuacji, kiedy to muszą między sobą konkurować aby zainteresować podmioty odprawami celnymi w danym państwie. W podobnej konkurencji znajdują się obecnie przepisy podatkowe związane z odprawami celnymi. Na decyzję danego podmiotu o odprawie w danym państwie członkowskim wpływ mieć będzie nie tylko funkcjonowanie danej administracji celnej ale również np. kształt regulacji podatkowych i to czy przysparzają dodatkowych kosztów lub powodują obciążenia organizacyjno-administracyjne. Również w tym przypadku polskie przepisy dotyczące podatku importowego są mniej 15

16 korzystne niż regulacje zawarte w prawie niemieckim czy holenderskim: (1) Niemcy Zgodnie z regulacją zawartą w 5 ust. 1 pkt. 3 niemieckiej ustawy o VAT towary odprawiane w Niemczech a przeznaczone do innego kraju UE są zwolnione z podatku VAT. Regulacja ta jest regulacją generalną, obejmującą zarówno sytuacje, gdy importerem jest podmiot niemiecki lub w Niemczech prowadzący działalność jak i gdy importerem jest podmiot nie prowadzący w Niemczech działalności. W tym drugim wypadku podmiot taki może ustanowić przedstawiciela podatkowego ( 22 ustawy VAT), który przejmuje na siebie wszystkie obowiązki związane z rozliczaniem podatku VAT. W obu sytuacjach tj. zarówno w przypadku podmiotu niemieckiego jak i podmiotu spoza Niemiec podatek VAT nie jest zabezpieczany. (2) Holandia Zgodnie z prawem holenderskim 12 podmioty nie mający w Holandii siedziby mogą upoważnić przedstawiciela podatkowego. W przypadku importu towarów transportowanych do innego kraju UE podatek nie jest płacony przy odprawie lecz jest wykazywany w deklaracji VAT. Deklarację w imieniu podmiotu składa przedstawiciel podatkowy, który jednocześnie w tej samej deklaracji wykazuje wewnątrzwspólnotową dostawę do innego kraju UE. Oznacza to, że podmiot nie jest zmuszony w kraju odprawy do zapłaty i żądania zwrotu podatku czy też do jego zabezpieczania do czasu ostatecznego rozliczenia w kraju docelowym. Porównanie tych regulacji jednoznacznie ukazuje restrykcyjność polskiej regulacji. W pierwszej kolejności importer ma obowiązek zarejestrować się dla celów podatku VAT. Nie jest możliwe przejecie tego obowiązku przez podmiot trzeci, np. przedstawiciela podatkowego. Dodatkowo kwota podatku VAT podlega zabezpieczeniu. W efekcie niewykorzystany zostaje potencjał związany z lokalizacją Polski. Towary idące w ruchu tranzytowym z kierunku wschodniego nie są odprawiane w Polsce. Tracą na tym nie tylko agencje celne, które mogłyby zarabiać na wykonywaniu usług lecz również Skarb państwa tracąc wpływy z dochodów tych podmiotów. 4. Propozycje zmian w przepisach Proponujemy rozważenie zmiany rozporządzenia wykonawczego do ustawy o VAT, aby w wypadku odpraw towarów przeznaczonych do innych państw członkowskich UE istniała możliwość dokonania wszystkich formalności za pośrednictwem przedstawiciela podatkowego. Dodatkowo proponujemy odstąpienie od żądania złożenia zabezpieczenia z uwagi na to, iż transakcja ta jest zawsze neutralna dla budżetu nie ma zatem potrzeby zabezpieczania podatku który nie będzie płacony. Po zmianach 13 rozporządzenia wykonawczego do ustawy o VAT otrzymałby następujące 12 źródło: 16

17 brzmienie: Zwalnia się od podatku import towarów w przypadku, gdy miejscem przeznaczenia tych towarów jest terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju i wywóz z terytorium kraju przez importera tych towarów nastąpi w ramach wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów. 2. Zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, stosuje się pod warunkiem, że: 1) importer, który dokonuje wewnątrzwspólnotowej dostawy towaru, jest podatnikiem zarejestrowanym podatnikiem podatku od wartości dodanej zidentyfikowanym na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych na terytorium państwa członkowskiego przeznaczenia importowanych towarów i w momencie importu podał dla zastosowania zwolnienia numery identyfikacyjne przyznane mu dla transakcji wewnątrzwspólnotowych w tym państwie; 1a) importer, który dokonuje wewnątrzwspólnotowej dostawy towaru, jest podatnikiem zarejestrowanym jako podatnik VAT UE i w momencie importu podał dla zastosowania zwolnienia numery identyfikacyjne przyznane mu dla transakcji wewnątrzwspólnotowych w tych państwach; obowiązki importera mogą być wykonywane przez przedstawiciela podatkowego o którym mowa w art. 15 ust. 7 ustawy o VAT; 2) SKREŚLONY 3. SKREŚLONY 4. SKREŚLONY 17