Informacje o projekcie

Transkrypt

1 Informacje o projekcie Risk Management, Disaster Management and prevention against natural hazards in mountainous and forest region Projekt Inicjatywy Wspólnotowej INTERREG III B CADSES NP RIMADIMA Zarządzanie ryzykiem / skutkami katastrof i zapobieganie zagrożeniom naturalnym na obszarach górskich i / lub leśnych realizacja i efekty 1

2 WSTĘP Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego jest komórką organizacyjną właściwą w sprawach zarządzania kryzysowego w rozumieniu ustawy z 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym. Realizuje również zadania z zakresu obrony cywilnej, bezpieczeństwa powszechnego i spraw obronnych, zapewniając funkcjonowanie systemu kierowania państwa podczas sytuacji kryzysowych, stanów wyjątkowych i wojny. Zadania te mają charakter interdyscyplinarny i w znacznym zakresie jednolity z zadaniami tożsamych komórek na obszarze Unii Europejskiej. Model systemu zarządzania kryzysowego (obejmującego również zarządzanie ryzykiem i skutkami katastrof), powinien uwzględniać zadania wynikające z funkcjonowania w strukturach organizacji międzynarodowych. W ramach wypełniania Wspólnej Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony (ang. Common European Security and Defence Policy, CESDP) sposób ich realizacji powinien uwzględniać także regulacje i wytyczne unijne, np. w zakresie planowania cywilnego (Civil Emergency Planning) czy ochrony infrastruktury krytycznej (Critical Infrastructure Protection). Podsumowując: niezbędna jest tu szeroka współpraca międzynarodowa, a jednym z możliwych do wykorzystania narzędzi są projekty finansowane z funduszy strukturalnych UE. W roku 2005 Wydział Zarządzania Kryzysowego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach przyjął zaproszenie Związku Gmin Górskich Apeniny - Forlivese w Predappio we Włoszech, partnera wiodącego w projekcie programu INTERREG III B CADSES RIMADIMA (akronim od Risk Management - Disaster Management) do udziału w realizacji projektu o polskiej nazwie Zarządzanie ryzykiem /skutkami katastrof oraz zapobieganie zagrożeniom naturalnym na obszarach górskich i/lub leśnych. Współdziałanie w ramach programu INTERREG III B CADSES przyniosło wiele korzyści. Dalsza część publikacji przedstawia założenia programu, historię projektu unijnego RIMADIMA, opis realizowanych w ramach projektu zadań i ich finansowanie a także osiągnięte w ramach projektu rezultaty. 2

3 ZAŁOŻENIA PROGRAMU INTERREG III B CADSES Głównym celem programu realizowanego w latach był rozwój współpracy ponadnarodowej promującej zrównoważony i skoordynowany rozwój przestrzenny (terytorialny) na obszarze CADSES, który obejmował 18 państw na terenie Europy Środkowej, Adriatyku, Dorzecza Dunaju i Europy Południowo-Wschodniej. 9 krajów jest członkami Unii Europejskiej, natomiast kolejne 9 to kraje nie będące w UE. Zasadą programu CADSES jest konieczność uczestnictwa w projekcie co najmniej dwóch finansujących się partnerów. W celu zapewnienia sprawności w realizacji projektów wyznacza się partnera wiodącego (ang. lead partner), który koordynuje wszystkie działania związane z wdrażaniem projektu oraz ponosi odpowiedzialność prawną i finansową za cały projekt. Program INTERREG III B był współfinansowany przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (ang. ERDF) do 75% kosztów kwalifikowanych projektu oraz ze środków krajowych uczestniczących w nim państw. Środki ERDF były przekazywane w postaci refundacji. Źródłem finansowania udziału partnerów z państw akcesyjnych oraz innych państw, które nie są członkami Unii Europejskiej w projektach realizowanych w ramach CADSES, były środki programów PHARE, TACIS lub CARDS. W ramach programu realizowane były projekty dotyczące planowania przestrzennego i rozwoju regionalnego, jak również innych polityk sektorowych, mających powiązania z planowaniem i rozwojem przestrzennym. W każdym projekcie uczestniczyć mogło wielu partnerów, zarówno publicznych, jak i prywatnych. Informacje o programie można znaleźć na stronach internetowych lub 3

4 PROJEKT PROGRAMU INTERREG III B CADSES RIMADIMA W październiku 2005 r. - pod kierunkiem partnera wiodącego, Związku Gmin Górskich Apeniny Forlivese (Włochy) - przystąpiono do opracowywania wniosku aplikacyjnego dla projektu RIMADIMA, który 7 listopada 2005 r. został złożony we Wspólnym Sekretariacie Technicznym dla programu INTERREG III CADSES w Dreźnie. Wspólny Sekretariat Techniczny ocenił wysoko projekt, nadając mu trzecie miejsce na liście rankingowej wśród 18 zgłoszonych do dofinansowania w ramach działania 4.2. Promowanie zarządzania ryzykiem i zapobieganie katastrofom programu INTERREG III B CADSES i czwarte wśród najlepszych projektów przyjętych do realizacji. Projekt był realizowany w okresie czerwiec 2006 czerwiec 2008, uczestniczyli w nim partnerzy z Czech, Bułgarii, Macedonii, Polski, Serbii, Węgier i Włoch, a w tym: Związek Gmin Górskich "Apenino - Forlivese" w Predappio, Włochy; Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach, Polska; Agencja Koordynująca Rozwój Regionu Jeziora Balaton w Siófok, Węgry; Rezerwat Przyrody BERKUT w Lazne Kynzvart, Republika Czech; Ośrodek Administracyjny Regionu Smolyan, Bułgaria; Krajowe Stowarzyszenie Małych i Średnich Przedsiębiorstw w Sofii, Bułgaria; Wydział Leśnictwa Uniwersytetu w Skopje, Była Jugosłowiańska Republika Macedonii; Przedsiębiorstwo Publiczne "Parki i Tereny Zielone" w Skopje, Była Jugosłowiańska Republika Macedonii; Przedsiębiorstwo Publiczne Gospodarki Wodnej "SRBIJAVODE", Nowy Beograd, Republika Serbii; Uniwersytet Belgradzki, Wydział Leśnictwa, Nowy Beograd, Republika Serbii; Toplicki Okręg, Prokupie, Republika Serbii. Głównym celem projektu RIMADIMA było określenie wspólnej koncepcji Systemu wspierania decyzyjnego DSS jako narzędzia usprawnienia procesu podejmowania decyzji, wykorzystywanego przez wydziały planowania i centra zarządzania kryzysowego, w celu zapewnienia korelacji między działaniami planistycznymi i reagowania kryzysowego. Zgodnie z założeniem projektu, wypracowaną koncepcję, jak również oprogramowanie DSS będzie można adaptować do wszelkiego rodzaju zagrożeń i każdego regionu objętego obszarem działania CADSES, co wydatnie przyczyni się do poprawienia czasu reakcji i przepływu informacji pomiędzy ośrodkami zarządzania oraz 4

5 dysponowania do działań służb ratowniczych. Opierając się na doświadczeniach partnerów wypracowane zostały koncepcje ograniczania negatywnych skutków: katastrof naturalnych, turystyki (w tym opracowanie koncepcji zrównoważonej turystyki ekologicznej) zabezpieczenie środowiska przyrodniczego na obszarach leśnych i górskich. Podjęte działania zostały zobrazowane na mapach zagrożeń opartych na systemie informacji geograficznej (GIS). Rezultatem projektu są również rekomendacje dla władz publicznych w zakresie: reorganizacji systemów zarządzania kryzysowego w krajach partnerów, optymalnych metod działania Centrów Zarządzania Kryzysowego, koncepcji wykorzystania dostępnych środków technicznych w celu usprawnienia działania, wypracowanie optymalnego modelu Zarządzania Kryzysowego w krajach UE. Projekt był podzielony na 6 pakietów roboczych, a za realizację każdego z nich odpowiedzialny był inny partner projektu: WP1 Administrowanie projektem Związek Gmin Górskich Apeniny - Forlivese w Predappio, WP2 Analiza zagrożeń naturalnych na obszarach górzystych / leśnych, metod pracy oraz wymiana doświadczeń Wydział Leśnictwa Uniwersytetu Belgradzkiego w Belgradzie, WP3 Zwiększanie skuteczności działania istniejących centrów zarządzania kryzysowego Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach, WP4 Techniczne wdrażanie wypracowanych działań Wydział Leśnictwa Uniwersytetu w Skopje, WP5 Rekomendacje dla organów władzy regionalnej, państwowej, wspólnotowej Agencja Koordynująca Rozwój Jeziora Balaton w Siofok; WP6 Rozpowszechnianie wyników projektu i zwiększanie świadomości społecznej w zakresie zapobiegania ryzyku Związek Gmin Górskich Apeniny - Forlivese w Predappio. 5

6 W ramach pakietów roboczych 2, 3 i 5 każdy z partnerów narodowych sporządził raport krajowy, na podstawie którego partner odpowiedzialny za dany pakiet opracował analizę, będącą podstawą do dalszych prac. Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w ramach WP3 - zlecił sporządzenie Analizy raportów krajowych w zakresie systemów zarządzania kryzysowego. Zebrane i opracowane materiały opublikowano w języku polskim i angielskim pt. Usprawnienie istniejących centrów zarządzania kryzysowego. Publikacja zawiera: analizę systemu zarządzania kryzysowego w Polsce, porównanie z systemami zarządzania kryzysowego krajów partnerów projektu, analizę SWOT, rekomendacje dla władz publicznych dotyczące usprawnienia systemu zarządzania kryzysowego. Każdy z partnerów projektu otrzymał 20 kopii publikacji, została ona również wysłana do Departamentu Zarządzania Kryzysowego i Spraw Obronnych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Wydziałów Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Urzędów Wojewódzkich w kraju oraz powiatów województwa śląskiego, a także szkół mających kierunek zarządzanie kryzysowe w ofercie edukacyjnej. Efekty projektu zostały również rozpowszechnione wśród regionów z którymi Śląski Urząd Wojewódzki ma podpisane porozumienie o współdziałaniu w zakresie zarządzania kryzysowego. Partner węgierski (Agencja Koordynacji Rozwoju Regionu Jeziora Balaton) w ramach WP5 przygotował rekomendacje dla władz wspólnotowych, krajowych i regionalnych w zakresie proponowanych zmian prawnych i organizacyjnych oraz wyposażenia technicznego centrów zarządzania kryzysowego. Partner serbski (Wydział Leśnictwa Uniwersytetu Belgradzkiego) w ramach WP2 - przygotował analizę i rekomendacje w zakresie zmian w prawodawstwie narodowym związanym zarządzaniem kryzysowym i uwzględnienia w regionalnych planach zagospodarowania przestrzennego zagrożeń naturalnych. Z kolei partner macedoński (Wydział Leśnictwa Uniwersytetu w Skopje) w ramach WP4 stworzył zintegrowane mapy ryzyka przedstawiające różne zagrożenia występujące na obszarach roboczych oraz ich 6

7 wzajemny wpływ. Pozwalają one na przewidywania postępujących po sobie zagrożeń i ograniczenie skutków ich występowania, np. erozja będąca skutkiem pożaru i postępującego pustynnienia terenu. ZADANIA REALIZOWANE PRZEZ WYDZIAŁ BEZPIECZEŃSTWA I ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO ŚLĄSKIEGO URZĘDU WOJEWÓDZKIEGO W KATOWICACH ORAZ ICH FINANSOWANIE Ogólny budżet projektu wynosił ,00, natomiast udział Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego w projekcie RIMADIMA wyniósł ,00, z czego wykorzystano 80 % funduszy. Budżet projektu został podzielony na następujące komponenty. Linia budżetowa rok 2006 rok 2007 rok 2008 BL1 koordynacja 0,00 EUR 0,00 EUR 0,00 EUR BL2 koszty osobowe 4 725,00 EUR ,00 EUR 2 250,00 EUR BL3 spotkania 0,00 EUR ,00 EUR 4 600,00 EUR BL4 podróże i zakwaterowanie 4 500,00 EUR 8 700,00 EUR 6 300,00 EUR BL5 promocja 0,00 EUR ,00 EUR 5 300,00 EUR BL6 ekspertyzy zewnętrzne 5 000,00 EUR ,00 EUR 0,00 ER BL7 inne 0,00 EUR 0,00 EUR 0,00 EUR BL8 małe inwestycje ,00 EUR ,00 EUR 0,00 EUR RAZEM: ,00 EUR ,00 EUR ,00 EUR W ramach w/w środków finansowane były wydatki związane m.in. z: zakupem dedykowanego oprogramowania serwera mapowego (SMAP), sprzętu komputerowego na jego potrzeby oraz przeszkoleniem personelu CZK i przedstawicieli służb, zakupem komputera - serwera na potrzeby systemu monitorowania groźnych zjawisk atmosferycznych (MeteoGIS) oraz przeprowadzeniem szkolenia personelu CZK i przedstawicieli służb, zakupem stacji roboczej i oprogramowania na stanowisko GIS w Wojewódzkim Centrum Zarządzania Kryzysowego, 7

8 zakupem 17 komputerów dla gminnych centrów zarządzania kryzysowego na obszarze roboczym projektu, organizacją międzynarodowych warsztatów z zakresu ochrony ludności i zarządzania kryzysowego oraz wizytą studyjną w Wojewódzkim Centrum Zarządzania Kryzysowego, finansowaniem ćwiczeń Działanie powiatowego systemu zarządzania kryzysowego podczas powodzi na terenie górzystym w gminie Ujsoły, pokryciem kosztów pracy pracowników Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach przy projekcie, pokryciem kosztów wyjazdów na spotkania Komitetu Sterującego Projektem RIMADIMA, wydawaniem publikacji oraz rozpowszechnianiem efektów projektu. GŁÓWNE EFEKTY OSIĄGNIETE W RAMACH PROJEKTU RIMADIMA PROGRAMU INTERREG III B CADSES Prace nad System wspierania decyzyjnego DSS prowadzone były na podstawie zlecenia partnera włoskiego (Uniwersytet w Modenie), w ramach WP4 Techniczne wdrażanie wypracowanych działań. Strona macedońska odpowiedzialna za pakiet roboczy prowadziła prace związane z przystosowaniem programu do warunków narodowych dla obszaru CADSES. W skład systemu wchodzi dziennik ewidencji zdarzeń wraz z modułem komunikacyjnym oraz aplikacja pozwalająca na ewidencję sił i służb oraz ich dysponowanie stosownie do sytuacji. Uzupełnieniem systemu jest aplikacja RTE (Real Time Exploration) opracowana przez włoską firmę PANGEA, pozwalająca na wizualizację przestrzennych obszarów działań (3D). Wersja RTE View Light (przeglądarka) opracowana została na licencji open source. Partner polski udostępnił System Monitorowania Groźnych Zjawisk Atmosferycznych MeteoGIS oraz Serwer Danych Przestrzennych SMAP, za pomocą przeglądarki internetowej, Centrom Zarządzania Kryzysowego, służbom porządku publicznego oraz służbom ratowniczym. 8

9 PODSUMOWANIE Udział w realizacji projektu unijnego RIMADIMA (Zarządzanie ryzykiem / skutkami katastrof i zapobieganie zagrożeniom naturalnym na obszarach górskich i/lub leśnych) był bardzo owocnym doświadczeniem. Współpraca między krajami obszaru CADSES w ramach projektu, dała możliwość porównania systemów zarządzania kryzysowego a także wymiany informacji oraz doświadczeń w zakresie zagrożeń naturalnych pomiędzy partnerami. Przyczyniło się to do wypracowania koncepcji opartych na danych z krajów uczestniczących w projekcie, które mogą być wykorzystane do ograniczania i zapobiegania skutkom wszelkiego rodzaju zagrożeń występujących na terenie Europy. Również realizacja inwestycji, zakup komputerów, oprogramowania ArcGIS oraz utworzenie stanowisk SMAP i MetoGIS, znacznie wsparły pracę centrów zarządzania kryzysowego. Działania zmierzające do wypracowania wspólnej koncepcji DSS (System Wspierania Decyzyjnego) oraz optymalnych metod działania systemów zarządzania kryzysowego w krajach partnerów, umożliwiły ich wzajemne poznanie, co poprawi sprawność działania w przypadku katastrof transgranicznych lub udzielania pomocy w usuwaniu ich skutków w krajach partnerów. Pozwoliło również na wypracowanie koncepcji ujednolicającej ich działanie co jest bardzo istotne nie tylko dla obszaru CADSES, ale także dla innych krajów Unii. Wiele z nich boryka się z podobnymi zagrożeniami, dlatego wspólne działania dążące do poprawy bezpieczeństwa są istotne w przypadku ich wystąpienia. Współpraca w ramach projektu RIMADIMA pozwoliła na poznanie różnic miedzy systemami zarządzania kryzysowego w kraju partnerów, jak również zidentyfikowanie potrzeb ich doskonalenia. Jednym z rezultatów projektu było opracowanie rekomendacji dla władz publicznych w zakresie zagadnień objętych projektem: opracowania optymalnych metod pracy centrów zarządzania kryzysowego, zrównoważonego rozwoju ekoturystyki na terenach objętych zagrożeniami naturalnymi, wymagań systemu wspomagania decyzji, konieczności uwzględniania zagrożeń naturalnych przy planowaniu zagospodarowania przestrzennego terenów zagrożonych. Realizacja zadań w ramach projektu RIMADIMA, w trakcie spotkań organizowanych w niemal wszystkich krajach partnerów, pozwoliła również uczestnikom projektu na wzajemne poznanie różnic kulturowych, zawarcie znajomości, co również przyczyniło się w pewnym stopniu do urzeczywistnienia idei integracji europejskiej. 9

10 Risk Management, Disaster Management and prevention against natural hazards in mountainous and forest region Opracowano w Wydziale Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach ul. Jagiellońska Katowice tel. (032) fax. (032) wzk@katowice.uw.gov.pl