Organizacja doradztwa zawodowego w świetle aktualnie obowiązujących zapisów prawa oświatowego

Transkrypt

1 Organizacja doradztwa zawodowego w świetle aktualnie obowiązujących zapisów prawa oświatowego mgr Aneta Żurek zurek@womczest.edu.pl

2 Podstawowe kierunki polityki oświatowej państwa 2018/2019: 100 rocznica odzyskania niepodległości wychowanie do wartości i kształtowanie patriotycznych postaw uczniów. Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego. Kształcenie rozwijające samodzielność, kreatywność i innowacyjność uczniów. Kształcenie zawodowe oparte na ścisłej współpracy z pracodawcami. Rozwój doradztwa zawodowego. Rozwijanie kompetencji cyfrowych uczniów i nauczycieli. Bezpieczne i odpowiedzialne korzystanie z zasobów dostępnych w sieci. 2

3 Czym jest doradztwo zawodowe? PROCES 3

4 4

5 5

6 Za poradnictwo zawodowe w Polsce odpowiadają Minister Edukacji Narodowej za całość działań z zakresu orientacji i doradztwa edukacyjno-zawodowego w stosunku do dzieci i młodzieży, realizowanych za pomocą poradni psychologiczno-pedagogicznych i szkół Minister Pracy i Polityki Społecznej za poradnictwo zawodowe dla osób dorosłych z wykorzystaniem w tym celu jednostek publicznej służby zatrudnienia

7 żródło: Materiały szkoleniowe MEN 2010

8 Na poziomie centralnym realizacją zadań z zakresu poradnictwa zawodowego w oświacie zajmuje się Ośrodek Rozwoju Edukacji Dawniej Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej (KOWEZiU)

9 9

10 10

11 Doradztwo zawodowe Zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego Zajęcia z nauczycielem wychowawcą WSDZ Zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu (pomoc psychologiczno-pedagogiczna) Wizyty zawodoznawcze, targi pracy, targi edukacyjne, dni otwarte, dni pracy, festyny Współpraca z instytucjami, placówkami, pracodawcami 11

12 Doradztwo zawodowe w systemie oświaty Zajęcia z doradztwa zawodowego ramowe plany nauczania Zajęcia z pomocy psychologicznopedagogicznej związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu w przypadku uczniów szkół podstawowych oraz uczniów szkół ponadpodstawowych; 12

13 13

14 Główne tezy doradztwa edukacyjno-zawodowego Cały proces edukacji służy kształtowaniu: aspiracji życiowych ucznia, samooceny możliwości intelektualnych, zainteresowań, zdolności, cech charakteru. Są to niezbędne elementy trafnego wyboru zawodu i kształcenia.

15 Główne tezy doradztwa edukacyjno-zawodowego Orientacja zawodowa to zadanie dla każdego nauczyciela: przybliżenie uczniom zawodów i specjalności, które wiążą się z prowadzonym przez niego przedmiotem, gdyż w ramach każdego przedmiotu można znaleźć i wyeksponować treści związane z wyborem zawodu, kształtowanie umiejętności ponadzawodowych, czyli pożądanych niezależnie od stanowiska pracy, od dziedziny aktywności zawodowej, które warunkują atrakcyjność zawodową pracownika (np. kompetencji społecznych).

16 Główne tezy doradztwa edukacyjno-zawodowego Przy realizacji zadań z zakresu orientacji szkolnej i zawodowej niezbędna jest współpraca z rodzicami.

17 Na jakiej podstawie dokonujemy wyboru zawodu? 17

18 Zależność pomiędzy wykształceniem a jakością życia 18

19 Współczesny rynek pracy a kompetencje kluczowe Nowe systemy wartości, style życia, wzory kulturowe i osobowe (dezorientują i pozbawiają poczucia bezpieczeństwa) Czas ogromnych wyzwań Szybkie tempo zmian w każdym obszarze (świat nieprzewidywalny i niepewny) Nieustanne dokonywanie wyborów w warunkach permanentnej zmiany i niejednoznaczności 19

20 Zawody przyszłości: Ranking przedstawia Karolina Serwińska w artykule Zawody przyszłości czyli w jakich kierunkach warto się kształcić?" w Podkarpackim Portalu Gospodarczym Oto 13 zawodów przyszłości, o pozyskanie których warto zawalczyć. 1. Inżynieria komputerowa programista (tworzenie oprogramowania), tester oprogramowania (branża badań i rozwoju) 2. Programowanie baz danych specjaliści tzw. data miningu, specjaliści pozyskiwania, gromadzenia i przetwarzania informacji i dużej ilości danych (Big Data) w tzw. chmurze, 3. Weterynarze specjaliści od zdrowia i opieki nad zwierzętami domowymi 4. Badania naukowe pracownicy naukowi z takich dziedzin jak biologia, chemia matematyka i inżynieria 5. Opieka zdrowotna fizjoterapeuci, pielęgniarki, wykwalifikowani opiekunowie osób starszych i niepełnosprawnych, personel domów opieki dla tych osób, hospicjów, specjaliści geriatrii, specjaliści medycyny estetycznej 6. Finanse pracownicy sektora usług finansowych (m.in. w zakresie ubezpieczeń, bankowości) 7. Terapeuci, psycholodzy, psychiatrzy, asystenci i terapeuci rodzin i małżeństw 8. Ochrona środowiska - pracownicy sektora odnawialnych źródeł energii, biopaliw, rolnictwa ekologicznego 9. Aktuariusz szacujący ryzyko ubezpieczeniowe pracownicy sektora ubezpieczeń sprzedaży i tworzenia odrębnych polis 10. Transport i logistyka pracownicy usług transportowych osób i towarów, kierowcy 11. Turystyka, rozrywka i rekreacja, pracownicy branży hotelarskiej i gastronomicznej 12. Wykwalifikowani pracownicy fizyczni (praca za granicą), zbrojarze, betoniarze, operatorzy dźwigów 13. Pracownicy znających języki obce, w tym języki niszowe (np. chiński, arabski, hindi, hiszpański) 20

21 Zawody przyszłości: źródła: forsal.pl, biznes.onet.pl, Zawody przyszłości, czyli branże, w których będzie najwięcej ofert pracy w 2020 roku: źródła: forsal.pl, biznes.onet.pl, Zawody przyszłości, czyli branże, w których będzie najwięcej ofert pracy w 2020 roku: 1. Inżynier logistyk 2. Grafik komputerowy 3. Informatyk specjalista od bezpieczeństwa komórkowej transmisji danych 4. Tłumacz języków azjatyckich: chiński, japoński, hinduski 5. Kucharz 6. Archiwista internetowy 7. Scenarzysta gier komputerowych i programów telewizji 3D 8. Trener fitnessu dla osób starszych 9. Nauczyciele kształcenia zawodowego 10. Fizycy, chemicy, matematycy 11. Specjaliści nauk biologicznych 12. Inżynierowie elektrotechnologii 13. Psychologowie, politolodzy, teologowie, mediatorzy, specjaliści resocjalizacji czy ekonomiści 14. Architekci, geodeci, projektanci 21

22 Zadania doradcy zawodowego w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej szkole: ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach wraz ze zm Do zadań doradcy zawodowego należy w szczególności: 1) systematyczne diagnozowanie zapotrzebowania uczniów na informacje edukacyjne i zawodowe oraz pomoc w planowaniu kształcenia i kariery zawodowej; 2) gromadzenie, aktualizacja i udostępnianie informacji edukacyjnych i zawodowych właściwych dla danego poziomu kształcenia; 3) prowadzenie zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu z uwzględnieniem rozpoznanych mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień uczniów; 4) koordynowanie działalności informacyjno-doradczej prowadzonej przez szkołę i placówkę; 5) współpraca z innymi nauczycielami w tworzeniu i zapewnieniu ciągłości działań w zakresie zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu; 6) wspieranie nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i innych specjalistów w udzielaniu pomocy psychologiczno- pedagogicznej. 2. W przypadku braku doradcy zawodowego w szkole lub placówce dyrektor szkoły lub placówki wyznacza nauczyciela, wychowawcę grupy wychowawczej lub specjalistę realizującego zadania, o których mowa w ust

23 23

24 Doradztwo zawodowe Zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego Zajęcia z nauczycielem wychowawcą WSDZ Zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu (pomoc psychologiczno-pedagogiczna) Wizyty zawodoznawcze, targi pracy, targi edukacyjne, dni otwarte, dni pracy, festyny Współpraca z instytucjami, placówkami, pracodawcami 24

25 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie doradztwa zawodowego Warszawa, dnia 30 sierpnia 2018 r., Poz Rozporządzenie określa treści programowe z zakresu doradztwa zawodowego, warunki i sposób realizacji i organizacji doradztwa zawodowego w szkołach i placówkach, o których mowa w art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, zwanej dalej ustawą, oraz wymagania w zakresie przygotowania osób realizujących doradztwo zawodowe w szkołach i placówkach, o których mowa w art. 2 pkt 4 ustawy. 25

26 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie doradztwa zawodowego Warszawa, dnia 30 sierpnia 2018 r., Poz Publiczne przedszkola, oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych i inne formy wychowania przedszkolnego, publiczne szkoły, z wyjątkiem artystycznych, oraz publiczne placówki, o których mowa w art. 2 pkt 4 ustawy, realizują doradztwo zawodowe przez prowadzenie zaplanowanych i systematycznych działań mających na celu wspieranie uczniów i słuchaczy w procesie podejmowania świadomych decyzji edukacyjnych i zawodowych. preorientację zawodową, która ma na celu wstępne zapoznanie dzieci z wybranymi zawodami oraz pobudzanie i rozwijanie ich zainteresowań i uzdolnień 26

27 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie doradztwa zawodowego Warszawa, dnia 30 sierpnia 2018 r., Poz w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych formach wychowania przedszkolnego obejmują: preorientację zawodową, która ma na celu wstępne zapoznanie dzieci z wybranymi zawodami oraz pobudzanie i rozwijanie ich zainteresowań i uzdolnień w klasach I VI szkół podstawowych obejmują: orientację zawodową która ma na celu zapoznanie uczniów z wybranymi zawodami, kształtowanie pozytywnych postaw wobec pracy i edukacji pobudzanie, rozpoznawanie i rozwijanie ich zainteresowań i uzdolnień. 27

28 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie doradztwa zawodowego Warszawa, dnia 30 sierpnia 2018 r., Poz w klasach VII i VIII szkół podstawowych oraz w szkołach ponadpodstawowych Działania mające na celu wspieranie uczniów w procesie przygotowania ich do świadomego i samodzielnego wyboru kolejnego etapu kształcenia i zawodu, z uwzględnieniem ich zainteresowań, uzdolnień i predyspozycji zawodowych oraz informacji na temat systemu edukacji i rynku pracy. 28

29 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie doradztwa zawodowego Warszawa, dnia 30 sierpnia 2018 r., Poz Doradztwo zawodowe jest realizowane: 1) w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych formach wychowania przedszkolnego na zajęciach edukacyjnych prowadzonych zgodnie z przyjętymi programami wychowania przedszkolnego; 2) w klasach I VI szkół podstawowych na obowiązkowych zajęciach edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego, o których mowa w art. 109 ust. 1 pkt 1 ustawy; 3) w klasach VII i VIII szkół podstawowych oraz w szkołach ponadpodstawowych na obowiązkowych zajęciach edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego, a w przypadku szkół prowadzących kształcenie zawodowe również na obowiązkowych zajęciach edukacyjnych z zakresu kształcenia w zawodzie, o których mowa w art. 109 ust. 1 pkt 1 ustawy; 4) w klasach VII i VIII szkół podstawowych, w branżowych szkołach I stopnia, liceach ogólnokształcących i technikach, z wyjątkiem szkół dla dorosłych, na zajęciach z zakresu doradztwa zawodowego, o których mowa w art. 109 ust. 1 pkt 7 ustawy; 29

30 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie doradztwa zawodowego Warszawa, dnia 30 sierpnia 2018 r., Poz ) w szkołach i placówkach, o których mowa w art. 2 pkt 4 ustawy (placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego oraz ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego, umożliwiające uzyskanie i uzupełnienie wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych) na zajęciach związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu prowadzonych w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 5 ustawy; 6) w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych, z wyjątkiem szkół policealnych i szkół dla dorosłych, na zajęciach z nauczycielem wychowawcą opiekującym się oddziałem; 7) w przedszkolach, szkołach podstawowych i ponadpodstawowych w ramach wizyt zawodoznawczych, które mają na celu poznanie przez dzieci, uczniów i słuchaczy środowiska pracy w wybranych zawodach, organizowanych u pracodawców, w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe lub w placówkach, o których mowa w art. 2 pkt 4 ustawy. 30

31 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie doradztwa zawodowego Warszawa, dnia 30 sierpnia 2018 r., Poz Treści programowe z zakresu doradztwa zawodowego dla: 1) przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych form wychowania przedszkolnego określa załącznik nr 1 do rozporządzenia; 2) klas I VI szkół podstawowych określa załącznik nr 2 do rozporządzenia; 3) klas VII i VIII szkół podstawowych określa załącznik nr 3 do rozporządzenia; 4) branżowych szkół I stopnia określa załącznik nr 4 do rozporządzenia; 5) liceów ogólnokształcących określa załącznik nr 5 do rozporządzenia; 6) techników określa załącznik nr 6 do rozporządzenia; 7) branżowych szkół II stopnia, szkół policealnych i szkół dla dorosłych określa załącznik nr 7 do rozporządzenia. 31

32 5. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie doradztwa zawodowego Warszawa, dnia 30 sierpnia 2018 r., Poz Na każdy rok szkolny w szkole opracowuje się program realizacji wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego, o którym mowa w art. 98 ust. 1 pkt 16 ustawy. 2. Program, o którym mowa w ust. 1, określa: 1) działania związane z realizacją doradztwa zawodowego, w tym: a) tematykę działań, z uwzględnieniem treści programowych, o których mowa w 4 odpowiednio pkt 2 7, oraz oddziałów, których dotyczą te działania, b) metody i formy realizacji działań, z uwzględnieniem udziału rodziców w tych działaniach, w szczególności przez organizację spotkań z rodzicami, z wyjątkiem szkół policealnych i szkół dla dorosłych, c) terminy realizacji działań, d) osoby odpowiedzialne za realizację poszczególnych działań, 2) podmioty, z którymi szkoła współpracuje przy realizacji działań, w tym podmioty o których mowa w 9 z uwzględnieniem odpowiednio potrzeb uczniów, słuchaczy i rodziców oraz lokalnych lub regionalnych działań związanych z doradztwem zawodowym. 32

33 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie doradztwa zawodowego Warszawa, dnia 30 sierpnia 2018 r., Poz Program, o którym mowa w ust. 1, opracowuje doradca zawodowy albo inny nauczyciel lub nauczyciele odpowiedzialni za realizację doradztwa zawodowego w szkole, wyznaczeni przez dyrektora szkoły. 4. Dyrektor szkoły, w terminie do dnia 30 września każdego roku szkolnego, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej, zatwierdza program, o którym mowa w ust

34 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie doradztwa zawodowego Warszawa, dnia 30 sierpnia 2018 r., Poz Do zadań doradcy zawodowego należy w szczególności: 1) systematyczne diagnozowanie zapotrzebowania uczniów i słuchaczy na działania związane z realizacją doradztwa zawodowego; 2) prowadzenie zajęć z zakresu doradztwa zawodowego, o których mowa w art. 109 ust. 1 pkt 7 ustawy; 3) opracowywanie we współpracy z innymi nauczycielami, w tym nauczycielami wychowawcami opiekującymi się oddziałami, psychologami lub pedagogami, programu, o którym mowa w 5 ust. 1, oraz koordynacja jego realizacji; 4) wspieranie nauczycieli, w tym nauczycieli wychowawców opiekujących się oddziałami, psychologów lub pedagogów, w zakresie realizacji działań określonych w programie, o którym mowa w 5 ust. 1; 5) koordynowanie działalności informacyjno-doradczej realizowanej przez szkołę, w tym gromadzenie, aktualizacja i udostępnianie informacji edukacyjnych i zawodowych właściwych dla danego poziomu kształcenia. 34

35 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie doradztwa zawodowego Warszawa, dnia 30 sierpnia 2018 r., Poz W przypadku braku doradcy zawodowego zadania, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 3 5, realizuje wskazany przez dyrektora szkoły nauczyciel, w tym nauczyciel wychowawca opiekujący się oddziałem, pedagog lub psycholog. 3. Zadania doradcy zawodowego realizowane w ramach pomocy psychologicznopedagogicznej określają przepisy wydane na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 5 ustawy (pomoc psychologiczno-pedagogiczna) 35

36 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie doradztwa zawodowego Warszawa, dnia 30 sierpnia 2018 r., Poz Doradztwo zawodowe na zajęciach, o których mowa w 3 pkt 1 3, realizują nauczyciele prowadzący te zajęcia. 2. Zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego, o których mowa w art. 109 ust. 1 pkt 7 ustawy, prowadzą doradcy zawodowi posiadający kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela doradcy zawodowego. 3. Doradztwo zawodowe na zajęciach, o których mowa w 3 pkt 5, realizują doradcy zawodowi, pedagodzy, psycholodzy lub inni nauczyciele, prowadzący te zajęcia. 36

37 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie doradztwa zawodowego Warszawa, dnia 30 sierpnia 2018 r., Poz Informacja o udziale ucznia w zajęciach z zakresu doradztwa zawodowego, o których mowa w art. 109 ust. 1 pkt 7 ustawy, nie jest umieszczana na świadectwie szkolnym promocyjnym i świadectwie ukończenia szkoły. 9. Przy organizacji i realizacji doradztwa zawodowego jednostki organizacyjne, o których mowa w 2, mogą współpracować w szczególności z pracodawcami, placówkami, o których mowa w art. 2 pkt 4 ustawy, szkołami prowadzącymi kształcenie zawodowe, poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli lub instytucjami rynku pracy. 37

38 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie doradztwa zawodowego Warszawa, dnia 30 sierpnia 2018 r., Poz W przypadku braku w szkole doradcy zawodowego, o którym mowa w 7 ust. 2, do roku szkolnego 2021/2022 włącznie, dyrektor szkoły może powierzyć prowadzenie zajęć z zakresu doradztwa zawodowego, o których mowa w art. 109 ust. 1 pkt 7 ustawy, innemu nauczycielowi lub osobie, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy. 11. W roku szkolnym 2018/2019 dyrektor szkoły zatwierdza program, o którym mowa w 5 ust. 1, w terminie do dnia 31 października 2018 r. 12. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 września 2018 r. 38

39 Działania diagnostyczne Diagnoza miękka Diagnoza twarda 39

40 Kompetencje kluczowe w zaleceniach Parlamentu Europejskiego i Rady UE z dnia 18 grudnia 2006 roku w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie Porozumiewanie się w języku ojczystym Inicjatywność i przedsiębiorczość Porozumiewanie się w językach obcych Kompetencje społeczne Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne Umiejętność uczenia się Kompetencje informatyczne 40

41 Badania dotyczące idealnego pracownika: Aktywność i inicjatywa Samodzielność i umiejętność organizowania sobie pracy Zaangażowanie w wykonywaną pracę Elastyczność Komunikatywność i umiejętność pracy w grupie 41

42 Dziękuję za uwagę. Aneta Żurek 42