UZASADNIONA OPINIA PARLAMENTU NARODOWEGO W SPRAWIE POMOCNICZOŚCI

Transkrypt

1 Parlament Europejski Komisja Prawna UZASADNIONA OPINIA PARLAMENTU NARODOWEGO W SPRAWIE POMOCNICZOŚCI Przedmiot: Uzasadniona opinia Izby Poselskiej Republiki Czeskiej w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej decyzję nr 1313/2013/UE w sprawie Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności, oraz w sprawie komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady i Komitetu Regionów pt. Wzmocnienie unijnego zarządzania klęskami żywiołowymi: resceu solidarność i odpowiedzialność (COM(2017)0772 C8-0409/ /0309(COD)) (COM(2017)0773) Zgodnie z art. 6 Protokołu nr 2 w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności parlamenty narodowe mogą, w terminie ośmiu tygodni od daty przekazania projektu aktu ustawodawczego, przesłać przewodniczącym Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji uzasadnioną opinię zawierającą powody, dla których uznają, że dany projekt nie jest zgodny z zasadą pomocniczości. Izba Poselska Republiki Czeskiej przekazała zawartą w załączniku uzasadnioną opinię w sprawie wyżej wspomnianego wniosku dotyczącego decyzji i w sprawie wyżej wspomnianego komunikatu. W świetle Regulaminu Parlamentu Europejskiego w kwestiach przestrzegania zasady pomocniczości właściwa jest Komisja Prawna. NP\ docx PE v01-00 Zjednoczona w różnorodności

2 ZAŁĄCZNIK Parlament Republiki Czeskiej IZBA POSELSKA 2018 r. 8. kadencja 20. UCHWAŁA Komisji Spraw Europejskich z 6. posiedzenia w dniu 31 stycznia 2018 r. w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej decyzję nr 1313/2013/UE w sprawie Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności (nr ref. dokumentu 14884/17, COM(2017)0772 final) w sprawie komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady i Komitetu Regionów pt. Wzmocnienie unijnego zarządzania klęskami żywiołowymi: resceu solidarność i odpowiedzialność (nr ref. dokumentu 14883/17, COM(2017)0773 final) Komisja Spraw Europejskich Izby Poselskiej Parlamentu Republiki Czeskiej, po wysłuchaniu informacji przedstawionych przez ministra spraw wewnętrznych Lubomíra Metnara, po wysłuchaniu sprawozdania posła Petra Vrány i po przeprowadzeniu debaty, przyjmuje stanowisko załączone do niniejszej uchwały. Jan Zahradník (podpis własnoręczny) weryfikator Petr Vrána (podpis własnoręczny) sprawozdawca Přemysl Mališ (podpis własnoręczny) wiceprzewodniczący PE v /7 NP\ docx

3 Załącznik do uchwały nr 20 Wniosek dotyczący decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej decyzję nr 1313/2013/UE w sprawie Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności COM(2017)0772 final, nr ref. dokumentu Rady 14884/17 Międzyinstytucjonalny numer referencyjny 2017/0309(COD) Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady i Komitetu Regionów pt. Wzmocnienie unijnego zarządzania klęskami żywiołowymi: resceu solidarność i odpowiedzialność COM(2017)0773 final, nr ref. dokumentu Rady 14883/17 Podstawa prawna: Art. 196 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Unia wspiera współpracę między państwami członkowskimi w celu zwiększenia skuteczności systemów zapobiegania klęskom żywiołowym lub katastrofom spowodowanym przez człowieka i ochrony przed nimi. Według art. 6 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Unia ma kompetencje do prowadzenia działań mających na celu wspieranie, koordynowanie lub uzupełnianie działań państw członkowskich w dziedzinie ochrony ludności. Unia ma kompetencje uzupełniające w dziedzinach, w których nie jest możliwa harmonizacja przepisów ustawowych i wykonawczych państw członkowskich. Te kompetencje uzupełniające nie zastępują kompetencji państw członkowskich. Data przesłania Izbie Poselskiej za pośrednictwem Komisji Spraw Europejskich: (COM(2017)0772) (COM(2017)0773) Data rozpatrzenia w Komisji Spraw Europejskich: (pierwsza tura) Procedura: Zwykła procedura ustawodawcza. Wstępna opinia rządu (zgodnie z art. 109a ust. 1 regulaminu Izby Poselskiej): Z dnia 7 grudnia 2017 r., doręczona Komisji Spraw Europejskich w dniu 22 grudnia 2017 r. za pośrednictwem systemu ISAP. Ocena z punktu widzenia zasady pomocniczości: Wniosek nie jest zgodny z zasadą pomocniczości. Uzasadnienie i przedmiot: W wyniku zmiany klimatu dochodzi do klęsk żywiołowych 1, przynoszących straty w ludziach 1 Pożary, powodzie, susze, burze, ekstremalne warunki pogodowe, trzęsienia ziemi itp. NP\ docx 3/7 PE v01-00

4 i straty materialne, a także negatywne skutki dla gospodarki państw członkowskich. Od 1980 r. państwa członkowskie poniosły straty przekraczające 360 mld EUR. W 2017 r. w wyniku klęsk zginęło ponad 200 osób. W zeszłym roku w Portugalii pożary zniszczyły milion hektarów lasów, życie straciło ponad 100 osób, a łączne straty szacuje się na 600 mln EUR. Pożary wybuchły też w Irlandii i na Grenlandii. Z kolei trzęsienia ziemi dotykają Włochy, gdzie w 2016 r. zginęło 290 osób, a także grecką wyspę Kos i Turcję. Ponadto w Europie dochodzi do ataków terrorystycznych, występuje też ryzyko epidemii (gorączka krwotoczna Ebola, wirus Zika). W tych okolicznościach w komunikacie Wzmocnienie unijnego zarządzania klęskami żywiołowymi: resceu solidarność i odpowiedzialność przedstawiono możliwe rozwiązania służące lepszej ochronie obywateli przed takimi klęskami i katastrofami. Celem proponowanych środków jest efektywniejsze i skuteczniejsze reagowanie na klęski i katastrofy na szczeblu UE, a także zapewnienie wykorzystania wszystkich dostępnych narzędzi do zapobiegania klęskom i katastrofom oraz gotowości i reagowania na nie. Unijny Mechanizm Ochrony Ludności wspiera solidarność między państwami członkowskimi, wzmacnia współpracę między Unią a państwami członkowskimi i ułatwia koordynację z myślą o skuteczniejszym reagowaniu na klęski żywiołowe i katastrofy spowodowane przez człowieka. Obecnie Mechanizm Ochrony Ludności UE funkcjonuje na podstawie decyzji nr 1313/2013/UE, w której ustanowiono europejską zdolność reagowania kryzysowego (tworzoną na zasadzie dobrowolności pulę zdolności państw członkowskich). Jeżeli w danym państwie członkowskim lub państwie trzecim dojdzie do klęski lub katastrofy, a własne zdolności tego państwa nie są wystarczające, to może ono zwrócić się do Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego Komisji Europejskiej, które przekaże prośbę o pomoc pozostałym państwom członkowskim. Mechanizm ten bazuje na zasadzie dobrowolności, dlatego pozostałe państwa członkowskie same decydują, czy w odpowiedzi na prośbę zaoferują pomoc, czy nie. Kiedy w 2017 r. szalały pożary lasów, udzielenie pomocy okazało się możliwe tylko w 10 przypadkach z 17. Komisja wnioskuje stąd, że dobrowolna wzajemna pomoc nie we wszystkich przypadkach zapewnia niezbędne zdolności. Celem przedstawionego wniosku dotyczącego decyzji, załączonego do komunikatu zgodnie z procedurą ustawodawczą, jest umocnienie mechanizmu unijnego przez: - zwiększenie wspólnych zdolności UE i państw członkowskich do reagowania na klęski i katastrofy dzięki stworzeniu dwuelementowego systemu zdolności reagowania: 1. system resceu, zarządzany na szczeblu Unii specjalna pula zdolności reagowania; 2. europejska pula ochrony ludności, zarządzana przez państwa członkowskie; - udoskonalenie środków zapobiegawczych; - zapewnienie skuteczności i szybkości mechanizmu, jeśli chodzi o procedury administracyjne. Treść i skutki: Europejska pula ochrony ludności (wcześniej europejska zdolność reagowania kryzysowego) będzie nadal obejmować wcześniej zadeklarowane zdolności reagowania państw członkowskich, moduły, inne zdolności reagowania i zespoły ekspertów. Będzie to system wspólnego korzystania z zasobów państw członkowskich. Na podstawie zidentyfikowanego ryzyka Komisja powinna określić rodzaje i wielkość niezbędnych zdolności reagowania (tzw. cele w zakresie zdolności). Komisja monitoruje niedociągnięcia w osiąganiu celów w zakresie zdolności oraz wzywa państwa członkowskie do usunięcia tych niedociągnięć. Zdolności reagowania udostępnione przez państwa członkowskie są do PE v /7 NP\ docx

5 dyspozycji mechanizmu, chyba że dane państwo członkowskie samo znajdzie się w sytuacji wyjątkowej utrudniającej wypełnianie zadań krajowych. W takich przypadkach wskazane zdolności podlegają dowodzeniu i kontroli państw członkowskich. Oprócz europejskiej puli ochrony ludności ma powstać również system resceu, udzielający pomocy w przypadkach, gdy istniejące zdolności nie umożliwiają skutecznego reagowania na klęski i katastrofy, jako zdolności ostatniej instancji, z możliwością natychmiastowej mobilizacji. System resceu ma obejmować następujące zdolności: lotnicze służby gaśnicze, wysoce wydajny sprzęt pompujący, operacje poszukiwawczo-ratownicze na obszarach miejskich oraz szpitale polowe i zespoły ratownictwa medycznego. W sytuacjach, w których dostępne zdolności będą niewystarczające, Unia chce dofinansowywać leasing lub czarter zdolności, by zwiększyć skuteczność mechanizmu, zwłaszcza w przypadku klęsk i katastrof dotykających większej liczby państw członkowskich, a także umożliwić oszczędności skali i lepszą koordynację reagowania na klęski i katastrofy. System resceu powinien być w stanie reagować natychmiast w razie niedostatku lub przeciążenia krajowych zdolności państwa dotkniętego klęską lub katastrofą. Nie powinien jednak zastępować działań krajowych, regionalnych i lokalnych. Należy uprościć procedury mechanizmu, by uzyskać jak najszybszy dostęp do pomocy i zdolności, co obejmuje utworzenie jednej współfinansowanej kategorii środków reagowania w europejskiej puli ochrony ludności, wprowadzenie jednolitej stawki współfinansowania tych środków (75 %) w odniesieniu do dostosowań, napraw, transportu i kosztów operacyjnych oraz ograniczenie mobilizacji mechanizmu do 90 dni (z wyjątkiem uzasadnionych potrzeb). Nowością jest także przyznanie Komisji uprawnień do przyjmowania aktów określających rodzaje zdolności reagowania na podstawie zidentyfikowanych zagrożeń, a także prawa do decydowania o rozmieszczeniu tych zdolności, w tym prawa do dowodzenia i kontroli. Aby zwiększyć motywację, Unia ma przeznaczyć większe środki na finansowanie kosztów dostosowań, napraw i operacji, w tym na współfinansowanie (do 75 %) transportu zdolności przekazanych do europejskiej puli ochrony ludności. Chce natomiast zaprzestać współfinansowania korzystania ze środków przekazywanych ad hoc. W stosunku do zatwierdzonych środków na wdrożenie mechanizmu w latach budżet mechanizmu ma być zwiększony o EUR i wynosić łącznie EUR. Do celów zapobiegania państwa członkowskie mają regularnie udostępniać swoje oceny ryzyka i plany zarządzania ryzykiem w razie klęsk i katastrof, by zagwarantować zintegrowane podejście do klęsk i katastrof. Komisja ma również móc żądać od państw członkowskich szczegółowych planów zapobiegania i gotowości na konkretne klęski i katastrofy. Lepszemu zapobieganiu ma służyć również w szczególności wykorzystanie funduszy strukturalnych i inwestycyjnych. W związku z tym Komisja rozważa możliwość uznania po 2020 r. ocen ryzyka i przepisów o planowaniu zarządzania ryzykiem za warunki ex ante otrzymania środków z polityki spójności i z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Poprawie jakości przygotowania zawodowego i zacieśnienia współpracy między organami krajowymi ma służyć utworzenie sieci wiedzy w dziedzinie ochrony ludności w UE, obejmującej wymianę najlepszych praktyk oraz wspólne szkolenia i ćwiczenia. Wpływ na budżet państwa i porządek prawny Republiki Czeskiej: W opinii rządu decyzja wpłynie na ustawę o stosunkach służbowych, kodeks pracy oraz ustawę o zintegrowanym systemie ratownictwa, zwłaszcza w związku z przejęciem NP\ docx 5/7 PE v01-00

6 dowodzenia i kontroli przez Komisję. Nie przewiduje się bezpośredniego wpływu na budżet państwa. Opinia rządu Republiki Czeskiej: Republika Czeska może poprzeć zwiększenie budżetu mechanizmu o EUR w porównaniu z pierwotnie zatwierdzonym finansowaniem, lecz preferowałaby przesunięcie tej kwoty z innych programów unijnych, ale nie z wykorzystaniem instrumentu elastyczności. Popiera ponadto propozycję, by w razie uruchomienia mechanizmu wszystkie zarejestrowane zdolności mogły uzyskać sfinansowanie do 75 % kosztów dostosowań, napraw, transportu i kosztów operacyjnych (obecnie pokrywane są tylko koszty transportu), a także z zadowoleniem przyjmuje udostępnianie krajowych ocen ryzyka oraz strategii zapobiegania i gotowości. Republika Czeska zdecydowanie odrzuca tworzenie rezerwowych zespołów i zasobów sprzętowych do celów ochrony ludności w UE (tzw. resceu). Nie zgadza się na oddanie do dyspozycji Komisji zdolności państw członkowskich lub podmiotów prywatnych na podstawie niesprecyzowanych porozumień ani na przyznanie jej prawa do decydowania o rozmieszczaniu tych zdolności, gdyż w dziedzinie ochrony ludności Komisja pełni funkcje pomocnicze. Uważa system resceu za bardzo kosztowny i wysoce nieefektywny ze względu na częstotliwość korzystania z niego. Odrzuca ponadto propozycję zniesienia pomocy finansowej na transport pozostałych zdolności państw członkowskich, które nie zostaną włączone do europejskiej puli ochrony ludności lub systemu resceu, gdyż może to spowodować brak zdolności w sytuacjach nadzwyczajnych. Republika Czeska opowiada się za utrzymaniem w niezbędnych przypadkach wsparcia finansowego UE do wysokości 75 % kosztów transportu. Ponieważ Republika Czeska proponuje odrzucenie wniosku w sprawie utworzenia resceu, sugeruje zwiększenie maksymalnego poziomu współfinansowania nowych zdolności z 20 % do 80 % kosztów kwalifikowalnych. Republika Czeska zauważa, że zapotrzebowanie na nowe zdolności powinno wynikać z oceny możliwości zarządzania ryzykiem, którą państwa członkowskie właśnie opracowują, zatem nie jest ona jeszcze dostępna Komisji. Ostateczna decyzja o rozmieszczeniu zdolności reagowania powinna pozostać w gestii państw członkowskich. Zakładany harmonogram negocjacji w organach UE: Rozpatrzenie wniosku w sprawie decyzji należy do właściwości Rady ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (WSiSW) aspekt spraw wewnętrznych. 19 grudnia 2017 r. i 11 stycznia 2018 r. przeprowadzono debaty w Grupie Roboczej ds. Ochrony Ludności (PROCIV). W Parlamencie Europejskim wniosek w sprawie decyzji przydzielono do rozpatrzenia Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (ENVI), a 16 stycznia 2018 r. wyznaczono sprawozdawczynię Elisabettę Gardini. Komisja ENVI ma przedstawić rezolucję. Nie ustalono jeszcze daty rozpatrzenia na posiedzeniu plenarnym. Wniosek Komisja Spraw Europejskich: 1. odnotowuje wniosek dotyczący decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej decyzję nr 1313/2013/UE w sprawie Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności, PE v /7 NP\ docx

7 COM(2017)0772 final, nr ref. dokumentu Rady 14884/17, oraz komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady i Komitetu Regionów pt. Wzmocnienie unijnego zarządzania klęskami żywiołowymi: resceu solidarność i odpowiedzialność, COM(2017)0773 final, nr ref. dokumentu Rady 14883/17; 2. popiera ramową opinię rządu w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej decyzję nr 1313/2013/UE w sprawie Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności; 3. popiera solidarność między państwami członkowskimi i działania Unii Europejskiej służące skutecznemu i efektywnemu reagowaniu na klęski i katastrofy w UE z wykorzystaniem unijnego mechanizmu, i w związku z tym popiera zwiększenie środków finansowych na wdrażanie tego mechanizmu, jak również środki prewencyjne; 4. podkreśla, że według art. 6 TFUE Unia ma w dziedzinie ochrony ludności tylko kompetencje uzupełniające, która nie zastępują kompetencji państw członkowskich; 5. nie zgadza się, by Komisja dysponowała zdolnościami państw członkowskich i decydowała o rozmieszczeniu tych zdolności w rezerwowych zespołach i zasobach sprzętowych na cele reagowania w dziedzinie ochrony ludności (tzw. resceu); 6. w związku z tym uznaje wniosek dotyczący decyzji za niezgodny z zasadą pomocniczości i przyjmuje uzasadnioną opinię zgodnie z art. 6 załączonego do Traktatów Protokołu (nr 2) w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności; 7. nie zgadza się na zniesienie pomocy finansowej UE na transport pozostałych zdolności państw członkowskich, które nie wejdą do europejskiej puli ochrony ludności; 8. wzywa Komisję, by do wniosku dotyczącego decyzji dołączyła ocenę skutków; 9. zwraca się do rządu o przekazywanie informacji o dalszym przebiegu rozmów; 10. zobowiązuje przewodniczącego Komisji Spraw Europejskich, aby zgodnie z regulaminem Izby Poselskiej Parlamentu Republiki Czeskiej przekazał niniejszą uchwałę za pośrednictwem przewodniczącego Izby Poselskiej rządowi, przewodniczącemu Senatu, przewodniczącemu Parlamentu Europejskiego, przewodniczącemu Rady i przewodniczącemu Komisji Europejskiej. Jan Zahradník (podpis własnoręczny) weryfikator Petr Vrána (podpis własnoręczny) sprawozdawca Přemysl Mališ (podpis własnoręczny) wiceprzewodniczący NP\ docx 7/7 PE v01-00