Projekt pt: Ekologia w regionie - województwo kujawsko-pomorskie perłą w przyrodzie Polski

Transkrypt

1 Projekt pt: Ekologia w regionie - województwo kujawsko-pomorskie perłą w przyrodzie Polski

2 Ogólna klasyfikacja ekosystemów wodnych Ekosystemy wodne słodkowodne słone rzeki jeziora morza oceany

3 Zasoleniowa klasyfikacja wód

4 Strefa przesycona solą Zasolenie od ± 40 do ± 200PSU; Bioróżnorodność maleje wraz ze wzrostem zasolenia; Przy zasoleniu >40 PSU dominuje fauna i flora morska; Przy zasoleniu >100 PSU egzystują organizmy pochodzenia słodkowodnego (wybitnie euryhalinowe gatunki słodkowodne) Słonaczek - Artemia salina Zabarwnica Sialis sp. Płoszczyca szara Nepa cinera

5 Oceaniczna strefa euhalinowa Zasolenie w zakresie od ± 30 do ± 40 PSU; Najrozleglejsze środowisko obejmujące wszystkie oceany i większość mórz; Wysoka bioróżnorodność; Obecność głównie gatunków stenohalinowych; Obecność wyłącznie w tej strefie dużej grupy roślin i zwierząt, np. szkarłupnie.

6 Słonawowodna - strefa miksohalinowa Rozcieńczone wody oceaniczne o zasoleniu od ± 0,5 do ± 30PSU; Ze względu na różnorodność biologiczną wyróżnia się w niej trzy podklasy; W słonawych morzach (np. Bałtyckim) podział jest jeszcze bardziej rozbudowany; 1. Miksopolihalionowa 2. Miksomezohaliowa; 3. Miksooligohalinowa;

7 Słodkowodna strefa limnetyczna Są to wody słodkie o niewielkim zasoleniu, w której żyją słodkowodne gatunki roślin i zwierząt.

8 Formacja ekologiczna Formacja ekologiczna obejmuje gatunki i ich stadia rozwojowe charakteryzujące się podobieństwem w przystosowaniach w biologii do zasiedlanego środowiska. Wyróżnia się pięć formacji ekologicznych: dwie bytujące w toni wodnej - plankton i nekton, dwie związane z warstwą styku woda-atmosfera - neuston i pleuston, oraz jedną zasiedlającą dno - bentos.

9 FORMACJE EKOLOGICZNE Środowisko Powierzchnia wody Wody dno Zbiorowisko organizmów neuston pleuston plankton nekton bentos

10 PLANKTON

11 NEKTON Nekton Nekton, w odróżnieniu od planktonu, obejmuje organizmy, które dzięki dobrze rozwiniętym narządom ruchu mogą dowolnie zmieniać miejsce przebywania, przemieszczając się w pionie i w poziomie.

12 Bentos Bentos to organizmy, które w swoim zasadniczym okresie rozwoju, jako formy dorosłe, żyją osadzone na dnie lub innym podłożu, lub są z dnem ściśle związane. Ze względu na skład wyróżnia się bentos roślinny - fitobentos i zwierzęcy - zoobentos.

13 Znaczenie jakości wody dla organizmów wodnych Organizmy wrażliwe Umiarkowane Organizmy tolerancyjne

14 Organizmy wrażliwe Jętki (Ephemeroptera); rząd owadów uskrzydlonych, długość ciała 3-40 mm, na ogół związanych ze środowiskiem wodnym. Larwy mają ciało zbudowane podobnie do osobników dojrzałych. W okresie cyklu życiowego larwy przechodzą od 20 do 30 linień. Typy larw: larwy grzebiące - żyją w wodach wolno płynących lub stojących, w mule formują chodniki, larwy pełzające - żyją na dnie górskich strumieni, larwy pływające - żyją w wodach o bogatej roślinności.

15 Organizmy wrażliwe Chruściki (Trichoptera) rząd owadów wodnych. Wielkość ciała poszczególnych gatunków waha się w granicach 2-30 mm. Zazwyczaj są ubarwione w odcieniach szarości, brązu, czerni. nielicznymi wyjątkami larwy prowadzą wodny tryb życia. Larwy w okresie wzrostu linieją kilka razy. Może występować 4-7 stadiów larwalnych. Okres rozwoju larwalnego może trwać od kilku miesięcy do 3 lat (u gatunków zasiedlających zimne źródła i strumienie górskie). Ostatnie stadium larwalne intensywnie się odżywia i przygotowuje się do przepoczwarczenia. Larwy chruścików budują różnorodne konstrukcje: norki, sieci łowne, domki, przenośne domki.

16 Organizmy wrażliwe Dziesięcionogi (Decapoda) rząd skorupiaków liczący ponad 6000 gatunków z nadrzędu raków właściwych u których zwykle pierwsza para odnóży krocznych jest przekształcona w duże szczypce. Obejmuje kraby, homary, krewetki, raki oraz kilka mniej znanych rodzin. Nazwa pochodzi od pięciu par odnóży krocznych, niekiedy przystosowanych do pływania, znajdujących się na tułowiu (pierwsza para może być przekształcona w szczypce). Na przedzie tułowia znajdują się jeszcze trzy pary odnóży tzw. szczękonóża, których zadaniem jest chwytanie pokarmu. Karapaks jest zrośnięty z segmentami tułowiowymi i podzielony bruzdami na mniejsze pola.

17 Organizmy umiarkowanie wrażliwe Równonogi (Isopoda) - rząd skorupiaków z gromady pancerzowców obejmujący ok 4000 gatunków zwierząt. Przedstawiciele żyją głownie w morzach, czasem na lądzie lub w wodach słodkich. Zwierzęta należące do tego rzędu mają tułów złożony z 6 lub 7 segmentów i 6- segmentowy odwłok. Przy każdym segmencie znajduje się para odnóży. Oczy są przyrośnięte do pancerza głowy, a szczękonóża wyposażone w chwytne haki. Niektóre gatunki odżywiają się roślinami, inne są padlinożercami lub drapieżnikami.

18 Organizmy umiarkowanie wrażliwe Chrząszcze (Coleoptera) jeden z najliczniejszych rzędów owadów. Chrząszcze to zwierzęta kosmopolityczne, zamieszkujące najrozmaitsze środowiska i strefy klimatyczne. Mogą być roślinożerne, drapieżne, padlinożerne, wszystkożerne, mogą zamieszkiwać zarówno ląd jak i wody słodkie. Cechą charakterystyczną chrząszczy jest aparat gębowy typu gryzącego.

19 Organizmy tolerancyjne Ochotkowate (Chironomidae) rodzina muchówek. Są to małe i bardzo małe owady podobne do komarów, o wydłużonych przednich nogach i wydatnych czułkach. Są jedną z najliczniejszych w gatunki rodzin w świecie zwierząt na świecie opisano ponad gatunków, w Polsce około 500. Larwy rozwijają się w środowisku wodnym lub w wilgotnej glebie. Głównie jest to woda słodka, ale niektóre mogą żyć także w wodach morskich. Larwy Chironomidae często stanowią ponad połowę wszystkich zwierząt żyjących w danym zbiorniku. Larwy stanowią bardzo ważną część wodnego łańcucha pokarmowego, służąc jako pokarm dla wielu innych drapieżników w tym dla większości gatunków ryb.

20 Organizmy tolerancyjne Pijawki (Hirudinea) podgromada zwierząt z typu pierścienic (Annelida). Prowadzą pasożytniczy lub drapieżny tryb życia. Pijawki mogą żyć w wodach słodkich, słonawych lub słonych oraz na lądzie. Większość gatunków preferuje płytkie wody stojące lub wolno płynące słodkowodnych zbiorników najrozmaitszego typu. Pijawki nie mają układu oddechowego. Tlen z wody lub rzadko powietrze atmosferyczne wchłaniają całą powierzchnią ciała. Wiele wodnych i lądowych gatunków zwierząt żywi się pijawkami.

21 Organizmy tolerancyjne Mięczaki (Mollusca) Wiele mięczaków posiada szkielet zewnętrzny. Większość z nich wytwarza muszlę zbudowaną z substancji organicznej: konchioliny i związków wapnia. Muszla pełni rolę ochronną, zwierzę może się w niej schować w razie złych warunków środowiskowych czy niebezpieczeństwa. Poza tym muszla jest miejscem przyczepu mięśni, w tym również mięśni służących do poruszania się. Żyją w morzach, wodach słodkich oraz na lądzie.

22 Zadanie 1 Przedstawiciele gatunków raków słodkowodnych występujących w Polsce: rak błotny (gatunek rodzimy) rak szlachetny (gatunek rodzimy) rak sygnałowy - gatunek obcy dla fauny Polski rak pręgowaty (amerykański) - gatunek obcy dla fauny Polski

23 Rozpoznawanie umiejętność, która obecnie jest bardzo rzadką. Zaprezentowane niżej cechy gatunkowe mogą okazać się wystarczające do zdobycia umiejętności rozpoznawania raków. Rak błotny Rak szlachetny Rak sygnałowy Rak pręgowaty Na czerwono zaznaczono cechy charakterystyczne, pomocne w rozpoznaniu gatunku

24 Zadanie 2 Pijawki (Hirudinea) a. przedstawiciel rodzaju Helobdella, e. przedstawiciel rodzaju Batracobdella, g. przedstawiciel rodzaju Alboglossiphonia, i. przedstawiciel rodzaju Boreobdella, j. przedstawiciel rodzaju Glossiphonia,

25 PLECOPTERA ODONATA EPHEMEROPTERA TRICHOPTERA HETEROPTERA DIPTERA:

26 Ślimaki - GASTROPODA Zadanie 3 a. rozdepka rzeczna; b. zawójka, d-e. żyworódka a. wodożytka, b. sadzawczak drobny, c. zawójka pospolita; d. zagrzebka, e. namułek pospolity; f. źródlarka a. błotniarka, b. zawijka pospolita, c. rozdętka pospolita, d. rozdętka zaostrzona

27 Małże - BIVALVIA a. groszkówka, b. kruszynka, c. kulkówka a. skójka, c. szczeżuja,