Anoreksja. Trudne pytania

Transkrypt

1

2

3 Anoreksja Trudne pytania

4

5 Małgorzata Starzomska Anoreksja Trudne pytania Oficyna Wydawnicza Impuls Kraków 2006

6 Copyright by Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2006 Recenzja: prof. dr hab. Czesław Czabała prof. dr hab. Zbigniew Zaborowski Redakcja wydawnicza: Justyna Rojek Korekta: Agnieszka Gajewska Ewa Ślusarczyk Projekt okładki: Ewa Beniak-Haremska ISBN ISBN Oficyna Wydawnicza Impuls Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel. (012) , fax (012) Wydanie I, Kraków 2006

7 Tak dumna była z konania, Że wstyd nam twarze rumienił: Jak mogło wszystko, co nam drogie, Tak obce się zdać jej pragnieniu? Tak rada była z przenosin Tam, dokąd nikt z nas nie miał trafić Tak rychło że Boleść nasza Zniżała się niemal w Zawiść Emily Dickinson 1 1 E. Dickinson, # 1272 (So proud she was to die) [w:] E. Dickinson, Drugie 100 wierszy, tłum. S. Ba rańczak, Znak, Kraków 1995, s. 123.

8

9 Spis treści Diagnostyka Czy nazwa anorexia nervosa jest prawidłowa? Jak rozpoznać osobę z anoreksją w najbliższym otoczeniu? Czy anoreksja jest chorobą? Czy obecnie jedyną formą rozpoznawania anoreksji są dwa podręczniki diagnostyczne: DSM-IV-TR (2000) oraz ICD-10 (2000)? Czy anoreksja może być porównywana do schizofrenii? Czy anoreksja jest nałogiem? Czy święta Katarzyna ze Sieny była chora na anoreksję? Uwarunkowania Czy przyczyną anoreksji jest kultura? Czy osoba z anoreksją akceptuje własną seksualność? Czy rodziny osób z anoreksją można uznać za patologiczne?... 42

10 8 Spis treści W jakich porach roku/miesiącach rodzą się osoby z anoreksją? Czy zwierzęta chorują na anoreksję? Przebieg Jakie pokarmy preferują osoby z anoreksją? Jaki jest tajemniczy kod osób z anoreksją? Jakie można wymienić nietypowe i patologiczne metody odchudzania się? Czy osoba z anoreksją dba o swoje zdrowie? Leczenie Czy osoby z anoreksją mogą być leczone przymusowo? Dlaczego stosuje się terapię anoreksji za pomocą poczty elektronicznej? Czy stosowanie przestrzeni wirtualnej w przypadku osób z anoreksją jest ryzykowne? Czy anoreksja może być leczona za pomocą ciepła, w szczególności sauny? Czy przyrost wagi u pacjentów z anoreksją pomaga im w walce z chorobą? Dlaczego sztuka?... 90

11 Spis treści 9 Pogranicze życia i śmierci Czy osoba z anoreksją chce umrzeć? Czy dużo osób chorych na anoreksję umiera i czy wyniszczenie organizmu w wyniku głodowania jest główną przyczyną ich śmierci? Czy powinno być dopuszczone leczenie paliatywne osób z anoreksją? Jak powinno się rozmawiać z osobą z anoreksją, gdy jest ona bardzo wychudzona i spostrzegamy, że jej życie jest zagrożone? Bibliografia O Autorce...127

12

13 Diagnostyka

14

15 Czy nazwa anorexia nervosa jest prawidłowa? Termin anorexia oznacza w tłumaczeniu z języka greckiego brak (gr. an) apetytu (gr. orexis) i jest ogólnym określeniem na brak łaknienia lub awersję do pokarmu ( Anoreksja i bulimia..., 1999, s. 17). Według Davida H. Malana (1997), wielu badaczy jest zgodnych co do tego, że słowo anorexia, które oznacza nieobecność apetytu, jest w rzeczywistości niewłaściwe. Ten termin z pewnością jest odpowiedni na określenie braku apetytu (wręcz wstrętu do pokarmu) występującego w chorobach nowotworowych, czyli anorexia-cachexia (por. Starzomska, 2001a, 2006), natomiast, chociaż osoby z anoreksją 1 zaprzeczają, jakoby odczuwały głód, podczas psychoterapii ujawnia się ściśle strzeżony sekret tortury ich samo-głodzenia 2 (Bruch, 1973, s. 265, cyt. za: Malan, 1997, s. 31). Podobnie Arthur H. Crisp (1995) twierdzi, że jednym z najdotkliwszych cierpień osoby z anoreksją jest rozdarcie między pragnieniem jedzenia a lękiem przed konsekwencjami spożycia pokarmu. Nawet jeśli przyjmie się, że u osób z anoreksją występuje zaburzenie w doznawaniu głodu, jak twierdzą niektórzy badacze, z pewnością nie można mówić w tym wypadku o braku apetytu. Termin jadłowstręt psychiczny używany w ICD-10 (2000) jako odpowiednik terminu anorexia nervosa w DSM-IV-TR (2000), również rodzi pewne wątpliwości co do trafności z tych samych powodów, które zostały wymienione wyżej, chociaż ta nazwa, jak się wydaje, lepiej tłumaczy 1 W niniejszej książce zdecydowano się używać spolszczonej nazwy anoreksja. 2 Wszystkie cytaty z tekstów obcojęzycznych podaję w tłumaczeniu własnym.

16 14 Diagnostyka psychopatologię zaburzeń odżywiania się: unikanie pokarmu i lęk przed jego spożywaniem. Należy dodać, że używanie terminu anorexia jako synonimu chorobliwego odchudzania się ma jeszcze jeden minus. Jak już wspomniano, taka sama nazwa, co prawda bez dopisku nervosa, pojawia się w opisie objawów choroby nowotworowej. Dlatego osoby mniej zorientowane mogą automatycznie kojarzyć zaburzenia jedzenia w przebiegu nowotworów z zaburzeniami jedzenia o charakterze psychopatologicznym. Nie trzeba dodawać, jak bardzo jest to krzywdzące dla pacjentów onkologicznych (por. Starzomska, 2006).

17 Jak rozpoznać osobę z anoreksją w najbliższym otoczeniu? Osoba taka: 1) nagle zaczyna się intensywnie odchudzać; 2) je mało i niechętnie; 3) dobrze orientuje się, ile kalorii mają różne produkty; 4) chętnie przygotowuje dla domowników potrawy, nierzadko wyszukane, których jednak sama nie je; 5) unika produktów wysokokalorycznych, na przykład jak ognia unika masła, a głód zaspokaja na przykład sałatą czy marchewką; 6) kiedy zaprasza się ją do posiłku, prawie zawsze mówi: Przed chwilą jadłam ; 7) dużo mówi o jedzeniu; 8) nie je z apetytem; 9) nie mówi o własnych uczuciach i lękach, a na pytanie: Jak się czujesz? z reguły odpowiada: Świetnie ; w późniejszych fazach choroby zaczyna narzekać na swoje liczne dolegliwości (por. Zerbe, 1993); 10) intensywnie się gimnastykuje, biega, pływa; 11) nakłada albo bardzo obcisłe, albo bardzo luźne ubrania (por. Krasnow, 1996); 12) obserwując ruchy, jakie taka osoba wykonuje przy stole, ma się wrażenie, że je, ale po pewnym czasie okazuje się, że jedzenie nie zostało praktycznie przez nią ruszone; 13) po zrzuceniu wagi, nadal się odchudza, nie dostrzega, że jest już skrajnie wychudzona.

18 Niedostępne w wersji demonstracyjnej. Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki