BAZY DANYCH GIS W PLANOWANIU PRZESTRZENNYM NA POZIOMIE LOKALNYM GIS DATABASES IN SPATIAL PLANNING ON A LOCAL LEVEL. Wstêp

Transkrypt

1 Bazy danych POLSKIE GIS TOWARZYSTWO w planowaniu przestrzennym INFORMACJI na poziomie PRZESTRZENNEJ lokalnym ROCZNIKI GEOMATYKI 2007 m TOM V m ZESZYT 7 39 BAZY DANYCH GIS W PLANOWANIU PRZESTRZENNYM NA POZIOMIE LOKALNYM GIS DATABASES IN SPATIAL PLANNING ON A LOCAL LEVEL Piotr Fogel Instytut Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa S³owa kluczowe: studium uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, przestrzenne bazy danych, planowanie przestrzenne, GIS Keywords: a study on conditions and directions of spatial management of a commune, physical planning, spatial database, GIS Wstêp Zarz¹dzanie przestrzeni¹ przez planowanie jej rozwoju, sposobu zagospodarowania lub ochrony wymaga dostêpu do wszechstronnej, dok³adnej i wiarygodnej informacji. Jest ona podstaw¹ do analiz, wariantowania oraz modelowania zmian zachodz¹cych w przestrzeni. W Polsce zgodnie z prawem przywilej i odpowiedzialnoœæ za kszta³towanie przestrzeni spoczywa na samorz¹dach lokalnych. Miasta i gminy maj¹ obowi¹zek przygotowywania dwóch rodzajów dokumentów, które wytyczaj¹ kierunek rozwoju przestrzennego w sposób poœredni lub bezpoœredni. Studium uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy jest dokumentem, który charakteryzuje politykê przestrzenn¹ ca³ej jednostki terytorialnej. W trakcie jego sporz¹dzania uwzglêdnia siê szereg uwarunkowañ, które rzutuj¹ w sposób poœredni lub bezpoœredni na kierunki rozwoju. Najwa niejsz¹ cech¹ uwarunkowañ, jak i zak³adanych kierunków rozwoju, jest fakt, e maj¹ one swoje odniesienie do przestrzeni. Rol¹ studium jest zebranie wszystkich informacji o przestrzeni w gminie oraz przygotowanie wytycznych, które bêd¹ wykorzystane do sporz¹dzenia planów miejscowych. Narzucona przez ustawodawcê skala dok³adnoœci opracowania wynosi 1: lub 1: Studium nie jest aktem prawa miejscowego, st¹d jego zmiana oraz postulaty w nim zawarte nie powoduj¹ skutków prawnych i finansowych dla gminy. Konsekwencj¹ posiadania studium jest koniecznoœæ opracowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, zgodnie z jego wytycznymi. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jest aktem prawa miejscowego, który precyzyjnie okreœla warunki na jakich mo na gospodarowaæ przestrzeni¹. Podstawowa dok³adnoœæ tego dokumentu, okreœlona w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu

2 40 Piotr Fogel przestrzennym (Ustawa, 2003), to skale 1:1000. Zmiana planu miejscowego mo e poci¹gn¹æ za sob¹ szereg konsekwencji, g³ównie finansowych dla gminy. Dlatego wa ne jest, by w trakcie opracowywania planu oprzeæ siê na rzetelnych i aktualnych informacjach zgromadzonych w studium uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Tworzenie za³¹czników graficznych do studium uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy tylko nieliczni projektanci opracowuj¹ w wersji analogowej. Rozwi¹zania promuj¹ce wykorzystanie technik komputerowych wymusi³ ustawodawca. Nie zawar³ jednak w ustawie (Ustawa, 2003) obowi¹zku tworzenia baz danych, czy choæby plików graficznych. Popularnoœæ stosowanych technik komputerowych wynika z obowi¹zku przygotowania kilkudziesiêciu egzemplarzy tego samego rysunku, celem przed³o enia go organom uzgadniaj¹cym i opiniuj¹cym dokument planistyczny. Jednoczeœnie ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Ustawa, 2003) wraz z aktami wykonawczymi do niej nak³ada szereg ograniczeñ, które spowalniaj¹ rozwój warsztatu planowania przestrzennego w Polsce. Do najwa niejszych nale ¹: m dopuszczenie jedynie papierowej wersji dokumentów planistycznych; m brak wsparcia ze strony ustawodawcy dla inicjatyw maj¹cych na celu zobligowanie œrodowiska urbanistów do stosowania narzêdzi opartych na technologii GIS, do poprawy jakoœci planowania przestrzennego. Bez w¹tpienia kierunek zmian w planowaniu przestrzennym na szczeblu lokalnym, który wprowadzono w 2003 r. (Ustawa, 2003) nie sprawdza siê. Dla przewa aj¹cej wiêkszoœci gmin planowanie przestrzenne jest w dalszym ci¹gu wype³nieniem ustawowego obowi¹zku posiadania studium uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, nie zaœ monitorowaniem stanu i zmian zachodz¹cych w przestrzeni, które mog¹ mieæ wp³yw na jej jakoœæ oraz reagowaniem na zmiany przez stosowanie odpowiednich narzêdzi dopuszczonych prawem (Fogel, Fiszczuk- Wiktorowicz, 2004). Jak pokazuje praktyka jednym z najwa niejszych i najtrudniejszych etapów prac, w czasie opracowywania dokumentów planistycznych na szczeblu lokalnym jest zbieranie i waloryzacja informacji przestrzennej na potrzeby tworzonych dokumentów planistycznych (Fogel, Fiszczuk-Wiktorowicz, 2003). W wiêkszoœci przypadków do tego celu wykorzystywane s¹ materia³y znajduj¹ce siê w posiadaniu gminy, czêstokroæ niepe³ne, nierzadko nieaktualne. Uzupe³niane s¹ one o tematyczne informacje, rozproszone po instytucjach. O ich wykorzystaniu, poza wartoœciami merytorycznymi, czêsto decyduje cena ich pozyskania. W artykule przeprowadzone zostan¹ jedynie rozwa ania dotycz¹ce studium uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. ród³a pozyskania cyfrowej informacji przestrzennej Wojewódzkie oœrodki dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej przechowuj¹ i udostêpniaj¹ ze swoich zasobów mapy topograficzne w skali 1: lub 1: Stanowi¹ one podk³ad do tworzonych rysunków studium uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin. Dla wybranych, niewielkich fragmentów kraju mo na zakupiæ cyfrow¹ mapê topograficzn¹. S³u ba geodezyjna udostêpnia g³ównie mapy w postaci rastrowej. Podstawowym problemem jest aktualnoœæ map, znajduj¹cych siê w pañstwowym za-

3 Bazy danych GIS w planowaniu przestrzennym na poziomie lokalnym 41 sobie geodezyjnym i kartograficznym. Dla skali 1: pokrycie mapami w uk³adzie 1965 jest pe³ne. Dla skali 1: pokrycie mapami w uk³adzie 1965 jest prawie pe³ne brakuje pojedynczych arkuszy na styku sekcji. Mapy sporz¹dzone w tym uk³adzie odniesienia cechuje bardzo niski stopieñ aktualnoœci, nierzadko ca³kowicie dyskwalifikuj¹cy ich wykorzystanie do opracowania studium. Dla wybranych fragmentów kraju dostêpne s¹ mapy topograficzne w uk³adzie 1942 i uk³adzie 1992, w skalach 1: oraz 1: Mimo akceptowalnego stopnia ich aktualnoœci, czêsto niepe³ne pokrycie uniemo liwia ich wykorzystanie w pracach planistycznych. Zgodnie z ustaw¹ (Ustawa, 2003), studium opracowuje siê dla obszaru gminy w jej granicach administracyjnych. Etapem wstêpnym prac nad studium jest spasowanie kilku lub kilkunastu arkuszy map, w tym ich odpowiednie przyciêcie. St¹d czêsto brak pokrycia dla ma³ego fragmentu gminy uniemo liwia stosowanie aktualnych map. Wykorzystanie ortofotomapy w trakcie opracowania studium uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy staje siê coraz powszechniejsze. Jednym z powodów, dla których planiœci chêtnie siêgaj¹ po ortofotomapê jest niska aktualnoœæ map topograficznych. Natomiast barier¹ wykorzystania ortofotomapy, szczególnie przy niskobud etowych projektach, jest jej wysoka cena. Powiatowe oœrodki dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej (PODGiK) udostêpniaj¹ mapê ewidencyjn¹. Wprawdzie nie ma obowi¹zku jej wykorzystywania w trakcie sporz¹dzania studium uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, jednak trudno wyobraziæ sobie prace nad projektem bez korzystania z jej treœci. Stosowana jest ona miêdzy innymi do identyfikacji problemów i zagadnieñ przestrzennych, których nie mo na odnaleÿæ na mapie topograficznej. U ytkowanie terenu jest jednym z podstawowych zagadnieñ warunkuj¹cych rozwój przestrzenny np. klasa gleby lub informacja o zasiêgu lasów. Mapy ewidencyjne, w postaci wektorowej dostêpne s¹ dla wiêkszoœci gmin w Polsce. Nie zawsze pokrywaj¹ one ca³y obszar, brakuj¹ce obrêby uzupe³nia siê mapami rastrowymi, najczêœciej niskiej jakoœci. Barier¹ przy wykorzystaniu map ewidencyjnych, pochodz¹cych wprost z pañstwowego zasobu geodezyjnego s¹ bardzo wysokie ceny ich pozyskania. PODGiK posiadaj¹ w swoich zasobach informacje o aktualnych granicach administracyjnych gminy oraz granicach obrêbów geodezyjnych. Na terenach wiejskich, granice obrêbów s¹ w przewa aj¹cej wiêkszoœci to same z granicami wsi. Pozyskanie tych informacji jest istotne, ze wzglêdu na rozbie noœci w stosunku do granic zaznaczonych na mapach topograficznych. PODGiK udostêpniaj¹ równie dane przestrzenne o uzbrojeniu terenu w infrastrukturê techniczn¹, zapisane w postaci wektorowej. Jednak informacja ta jest czêsto niepe³na. Barier¹ przy wykorzystywaniu tych informacji jest cena ich pozyskania, st¹d planiœci czêsto zamiast dok³adnych danych Ÿród³owych posi³kuj¹ siê schematami sieci. Pañstwowy Instytut Geologiczny przechowuje w swoich zasobach i udostêpnia szczegó³ow¹ mapê geologiczn¹ Polski w skali 1: Mapa ta wykorzystywana jest do obrazowania warunków in ynierskich dla terenów inwestycyjnych oraz do dok³adnego opisu budowy geologicznej gminy. Brak jest pe³nego, wektorowego pokrycia szczegó³ow¹ map¹ geologiczn¹ Polski w skali 1: Instytut Upraw Nawo enia i Gleboznawstwa w Pu³awach udostêpnia mapê gleboworolnicz¹ w skali 1: Informacje zawarte na mapie s¹ wykorzystywane g³ównie do waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Na podstawie tej mapy okreœla siê zasiêg

4 42 Piotr Fogel przestrzenny gleb pochodzenia organicznego. Brak jest pe³nego pokrycia mapami wektorowymi. Jakoœæ i przydatnoœæ opracowanych arkuszy jest wysoka. Nadleœnictwa udostêpniaj¹ mapy bêd¹ce za³¹cznikami do planu urz¹dzenia lasu. Zawieraj¹ one informacje o aktualnym zasiêgu lasów oraz obszarach chronionych znajduj¹cych siê na ich terenie. Czêœæ z tych map posiada postaæ cyfrow¹ wysokiej jakoœci. Wykorzystanie tych informacji jest odp³atne. Regionalne Zarz¹dy Gospodarki Wodnej udostêpniaj¹ dla niektórych rzek wektorowe mapy obszarów nara onych na niebezpieczeñstwo powodzi. Informacje te s¹ kluczowe przy sporz¹dzaniu studium uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Na etapie opracowania uwarunkowañ do studium stosowanie narzêdzi GIS u³atwia porz¹dkowanie i integracjê zebranej informacji przestrzennej przez sprowadzenie jej do jednego uk³adu wspó³rzêdnych geodezyjnych i w jednej skali (rys. 1). Przytoczone wy ej Ÿród³a cyfrowej informacji przestrzennej s¹ najczêœciej wykorzystywane w trakcie opracowania studium uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. G³ównym kryterium wykorzystania pozyskanych danych poza wartoœci¹ merytoryczn¹, któr¹ wnosz¹ do projektu jest ich akceptowalna dok³adnoœæ. Dane pozyskane ze Ÿróde³ zewnêtrznych posiadaj¹ wiele atrybutów, których najczêœciej nie maj¹ dane wprowadzane przez planistów. W³asny zasób informacyjny gminy Zgromadzona informacja przestrzenna, pochodz¹ca z zewnêtrznych Ÿróde³ nie wystarcza do sporz¹dzenia studium uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy lub jego zmiany. Wymaga ona wzbogacenia i uzupe³nienia o dane, których w³aœcicielem jest gmina. Konieczne jest przeniesienia do postaci wektorowej du ej iloœci informacji zawartych na mapach, bêd¹cych za³¹cznikami do ró nego typu strategii, koncepcji, programów, planów. W czasie prac nad zmian¹ studium uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy niezbêdne jest sprowadzenie do postaci wektorowej zmienianego dokumentu. Obecnie samorz¹dy przestêpuj¹ najczêœciej do zmiany studium, tworzonego zgodnie z ustaw¹ o planowaniu przestrzennym z 1994 r. (Ustawa, 1994). W trakcie ich opracowywania nieliczne zespo³y projektowe korzysta³y z zewnêtrznych zasobów informacji przestrzennej, st¹d pojawiaj¹ siê du e rozbie noœci pomiêdzy danymi wejœciowymi przy opracowywaniu studium pierwotnego i zmienianego. Przyk³adowo rozbie noœci w zasiêgu dobrych gleb wynikaj¹ z faktu, e pierwotnie by³ on nanoszony na podstawie mapy ewidencyjnej na papierow¹ mapê topograficzn¹, podczas gdy obecnie pobierany jest z aktualnej cyfrowej mapy ewidencyjnej. Studia uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, tworzone zgodnie z ustaw¹ (Ustawa, 1994), rzadko opracowywane by³y w technice komputerowej. Dominowa- ³a forma analogowa lub tworzenie map z wykorzystaniem oprogramowania Corel. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego s¹ najwa niejszymi informacjami, które musz¹ zasiliæ gminny zasób informacyjny. Znaczny odsetek planów miejscowych (ponad 45%) obowi¹zuj¹cych w Polsce posiada swoj¹ wersjê wektorow¹. Najczêœciej wykonywano je w systemie CAD. Dostêpnoœæ tych danych jest jednak niewielka, gdy tylko ma³a

5 Bazy danych GIS w planowaniu przestrzennym na poziomie lokalnym 43 grupa zespo³ów projektowych przekazywa³a rysunek planu równie w postaci danych wektorowych. Po wielu latach trudno jest uzyskaæ dane pierwotne. Czêsto wprowadza siê dane z papierowej wersji planu miejscowego bardzo z³ej jakoœci. Decyzje o warunkach zabudowy s¹ dostêpne najczêœciej w postaci rejestru. W zwi¹zku z du ¹ liczb¹ wydawanych decyzji wiele gmin prowadzi rejestr powi¹zany z map¹. Informacje w nich zawarte maj¹ bardzo istotne znaczenie dla podejmowania decyzji planistycznych, gdy mog¹ one byæ sprzeczne z polityk¹ przestrzenn¹ wyra on¹ w studium uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Warstwa informacyjna tworzona jest najczêœciej na podk³adzie mapy ewidencyjnej i cechuje siê wysokim stopniem dok³adnoœci. Wnioski mieszkañców o zmianê przeznaczenia gruntów s¹ odzwierciedleniem zamiarów inwestycyjnych spo³ecznoœci lokalnej. Najczêœciej udostêpniana projektantowi forma tych dokumentów to zbiór wniosków. Ich powi¹zanie z map¹ w jakiejkolwiek postaci jest rzadkoœci¹. Przygotowanie takiej warstwy informacyjnej jest niezbêdne, gdy jest to jeden z najwa niejszych powodów, dla których gminy przystêpuj¹ do zmiany studium. Warstwa informacyjna tworzona jest najczêœciej na podk³adzie mapy ewidencyjnej i cechuje siê wysokim stopniem dok³adnoœci. Projekt zaopatrzenia gminy w energiê elektryczn¹, ciep³o i paliwa gazowe, koncepcja rozwoju kanalizacji w gminie, koncepcja rozwoju sieci wodoci¹gowej w gminie s¹ to dokumenty o charakterze strategicznym i operacyjnym. Informacje przestrzenne w nich zawarte maj¹ istotne znaczenie dla podejmowania decyzji w procesie planowania przestrzennego. Jakoœæ za³¹czników graficznych jest najczêœciej niska. W trakcie praktyki planistycznej autor nie spotka³ siê z postaci¹ wektorow¹ map za³¹czonych do takich opracowañ bran- owych. Mapy ewidencyjne w skali 1:5000, z orientacyjnym naniesieniem wystêpowania urz¹dzeñ melioracyjnych, dostêpne s¹ w wojewódzkich zarz¹dach melioracji i urz¹dzeñ wodnych wy³¹cznie w formie papierowej, czêsto z³ej jakoœci. Tymczasem dla podejmowania decyzji o przeznaczeniu terenu w procesie planowania przestrzennego du e znaczenie ma warstwa cyfrowa, obrazuj¹ca obszary, na których wystêpuje powierzchniowa i podziemna sieæ melioracyjna. Na rysunku 2 przedstawiono mapê wynikow¹ utworzon¹ podczas sporzadzania studium uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla Gminy Siedlce, która obejmuje zintegrowane informacje pochodz¹ce z ró nych Ÿróde³. Stan istniej¹cy baz danych i po ¹dane kierunki rozwoju Rejestr zabytków oraz gminna ewidencja zabytków wystêpuj¹ wy³¹cznie w postaci zestawienia tabelarycznego. Przeniesienie informacji o lokalizacji obiektów, stref ochrony konserwatorskiej na mapê jest niezbêdne. Mapy te tworzone s¹ w oparciu o dane adresowe, wycinek mapy topograficznej, stanowi¹cej za³¹cznik do decyzji o wpisaniu obiektu do rejestru zabytków lub szkic. Tworzone w trakcie sporz¹dzania studium uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy bran owe warstwy informacyjne s¹ najczêœciej niskiej jakoœci. Decyduje o tym g³ównie niewielka liczba atrybutów przypisanych do warstwy. Wynika to najczêœciej ze specyfiki dokumentów, na podstawie których s¹ one tworzone oraz z ich roli w procesie podejmowania decyzji w planowaniu przestrzennym.

6 44 Piotr Fogel G³ównym celem stworzenia przestrzennych baz danych gminy przy okazji opracowania studium uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego jest u³atwienie pracy projektowej. Wykonywanie analiz, wariantowe, modelowanie rozwoju przestrzennego gminy pozwala ograniczyæ liczbê b³êdnych decyzji planistycznych. Przestrzenna baza danych jest tak e doskona³ym narzêdziem wspomagaj¹cym proces partycypacji spo³ecznej w planowaniu przestrzennym. Dane przestrzenne, o ile gminy nie s¹ zainteresowane ich pozyskaniem, co ma swoje odzwierciedlenie ju na etapie umowy, maj¹ bardzo krótki cykl ycia. Mimo wysokiego stopnia aktualnoœci dane te nie s¹ wykorzystywane. Tymczasem przestrzenna baza danych mo e byæ jednym z narzêdzi wspomagaj¹cych proces zarz¹dzania gminami przez monitorowanie zjawiska planowania przestrzennego. Po ¹danym kierunkiem by³by taki rozwój baz danych, który pozwala³by na: m sparametryzowanie przestrzeni w kilku zak³adanych wariantach rozwoju, m oszacowanie kosztów funkcjonowania uk³adu, m ocenê zgodnoœci z zasadami zrównowa onego rozwoju, m ocenê stopnia zaspokojenia potrzeb ludnoœci, m uspo³ecznienie procesu planowania przestrzennego, m optymalizowanie rozwi¹zañ w trwaj¹cych konfliktach przestrzennych. Wnioski Braku uregulowañ prawnych, które obligowa³yby samorz¹dy lokalne do gromadzenia danych przestrzennych sprawia, e nieliczne gminy podejmuj¹ samodzielne inicjatywy w tym zakresie. Podstawow¹ barier¹ do pokonania w tej sytuacji jest posiadanie odpowiednich specjalistów GIS, którzy opracuj¹ metodykê gromadzenia, przechowywania, uaktualniania i prezentacji danych. W zwi¹zku z niema³ymi kosztami, które nale y ponosiæ na utrzymanie danych na wysokim poziomie aktualnoœci niewiele samorz¹dów w Polsce staæ na finansowanie takich inicjatyw. Porz¹dkowanie informacji przestrzennej na potrzeby przysz³ego monitorowania zmian w przestrzeni, szczególnie w gminach mniej zamo nych, powinno odbywaæ siê przy okazji opracowania studium uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego, gdy wtedy dokonuje siê kompleksowego przegl¹du wszystkich zagadnieñ maj¹cych swoje powi¹zanie z przestrzeni¹ i jej ewentualnymi zmianami. Jak pokazuj¹ badania, wykorzystywanie narzêdzi opartych na technologii CAD lub GIS w planowaniu przestrzennym jest powszechnie stosowane. Odrêbnym zagadnieniem jest jakoœæ informacji przestrzennej powstaj¹cej przy okazji opracowania dokumentów planistycznych. W zwi¹zku z brakiem uregulowañ prawnych w tym zakresie mo liwe s¹ dwie drogi postêpowania, prowadz¹ce do gromadzenia pierwotnej informacji przestrzennej, generowanej w procesie tworzenia dokumentu planistycznego. Pierwsz¹ jest wspieranie przez Krajow¹ Izbê Urbanistów dobrej praktyki planistycznej zmierzaj¹cej do wykonywania opracowañ w oparciu o przyjête standardy. Przekazywanie koñcowego opracowania wzbogaconego o wektorowy rysunek studium lub planu miejscowego, w postaci uporz¹dkowanej bazy danych przestrzennych. To rozwi¹zanie wydaje siê byæ jednak ma³o realne, gdy wymaga³oby du ego zaanga owania i nak³adów ze strony œrodowiska planistów przestrzennych.

7 Bazy danych GIS w planowaniu przestrzennym na poziomie lokalnym 45 Drugim, du o ³atwiejszym rozwi¹zaniem jest narzucenie przez gminy odpowiedniego standardu przekazywania koñcowych opracowañ planistycznych. Sprecyzowanie na etapie zawierania umowy wymagañ odnoœnie jakoœci cyfrowej informacji przestrzennej, któr¹ gmina chce otrzymaæ gwarantuje odpowiedni¹ jakoœæ przekazywanej informacji. Literatura Fogel P., Fiszczuk-Wiktorowicz J., 2003: Problemowe bazy danych w planowaniu przestrzennym na poziomie lokalnym. Cz³owiek i Œrodowisko, Warszawa, t. 27, Nr 1-2, s Fogel P., Fiszczuk-Wiktorowicz J., 2004: Jak zamawiaæ opracowania i us³ugi planistyczne z uwzglêdnieniem technik komputerowych, Cz³owiek i Œrodowisko, Warszawa, t. 28, Nr 1-2, s Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. Dz. U. Nr 80, poz. 717, z póÿn. zmianami. Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 7 lipca 1994 r. Dz. U. Nr 89, poz.415, z póÿn. zmianami. Summary The benefits of using GIS tools in spatial management are getting more and more appreciated among local authorities in Poland. Changing legal environment and dynamic changes in physical space lead to the evolution of the planning process so that it becomes more continuous and repetitive. This forces local communities to seek the ways to facilitate functioning of their administrations. The solutions offered by GIS tools find applications in spatial planning and management processes and fulfil the needs of territorial administration units. Creation of a spatial database as a separate undertaking can be difficult to carry out, especially in poor communes because of high costs. Cost reduction can be achieved through creation of such a database as an element of the study on conditions and directions of spatial management in the commune. Over time the database created for the study should become one of the principal tools. At the same time it is necessary to supplement it with information related to dynamics of changes in space in the form of data important in the process of the commune management. mgr Piotr Fogel doktorant Instytutu Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa fogel@igpim.pl

8 Rys. 1. Gmina Przasnysz zestawienie danych przestrzennych pochodz¹cych ze Ÿróde³ zewnêtrznych 46 Piotr Fogel

9 Bazy danych GIS w planowaniu przestrzennym na poziomie lokalnym 47 Rys 2. Gmina Siedlce mapa wynikowa studium integruje informacje pochodz¹ce z ró nych Ÿróde³