Materiały dla uczestników konsultacji grupowych - Emisja głosu.
|
|
- Aniela Wójtowicz
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Materiały dla uczestników konsultacji grupowych - Emisja głosu. Ciało człowieka w całej swojej psychofizjologii jest instrumentem głosu. II Liceum Ogólnokształcące Łomża,
2 I. Narząd głosu Głos jest podstawowym narzędziem pracy nauczyciela. Mimo, że wszyscy mówimy dużo i narząd głosu może sprostać niezmiernie wygórowanym wymaganiom, to jednak w tej szczególnej grupie zawodowej, jaką stanowią nauczyciele, problemy dotyczące fonacji występują znacznie częściej, stając się niekiedy nawet przyczyną konieczności rezygnacji z pracy w zawodzie. Głos jest złożonym zjawiskiem akustycznym i mechanicznym. Do jego wytwarzania niezbędne jest sprawne funkcjonowanie tzw. traktu głosowego składającego się z narządów, które: zabezpieczają przepływ strumienia powietrza wydechowego niezbędnego do produkcji głosu; należą do nich: płuca, oskrzela i tchawica, wytwarzają dźwięk (generują tzw. ton podstawowy); narządem tym jest krtań, formują barwę głosu i tworzą głoski; do narządów tych należą: krtań, gardło, jama ustna, nos i zatoki przynosowe. Z powyższego wynika, że mowa to nie tylko zbiór słów, związków wyrazowych i form gramatycznych, to także strona akustyczna języka, na którą składają się dwa zasadnicze elementy: artykulacja, która w wyniku funkcjonowania narządów artykulacyjnych głównie jamy ustnej i gardłowej umożliwia przekazywanie informacji (artykulacja to ruchy narządów mowy powodujące wytwarzanie głosek); samo powstawanie i wydawanie głosu wynikające z funkcjonowania krtani. Do wykonania obu tych czynności potrzebna jest energia czerpana z pracy mięśni, które w rozmaity sposób przeciwstawiają się prądowi wydychanego powietrza. W praktyce to jest właśnie emisja głosu. EMISJA GŁOSU to połączenie czynności oddychania i artykulacji pozostających jednocześnie w ścisłym związku ze zjawiskiem rezonansu (piersiowego i głowowego). Między tymi trzema elementami (oddychaniem, artykulacją i rezonansem) musi być zachowana równowaga. Problem z jednym z tych elementów, np. z oddychaniem, powoduje zaburzenia w pozostałych. Głos mówiony charakteryzuje się trzema podstawowymi cechami. Są nimi: wysokość, natężenie, barwa głosu. WYSOKOŚĆ GŁOSU Osoby mówiące żywo i barwnie posługują się rozpiętością skali głosu sięgającą sześciu dźwięków, a wypowiadające się monotonnie mieszczą się w obrębie trzech dźwięków. Im mamy większą rozpiętość skali głosu podczas mówienia, tym wzbudzamy większe zainteresowanie. Przeciętnie wykorzystujemy rozpiętość 4 5 dźwięków.
3 Do zaburzeń wysokości głosu mówionego zaliczamy za wysoką impostację (czyli wydobywanie) głosu. Taki głos jest wysoko upozowany i piskliwy, a zatem niemiły dla ucha. Problem ten wynika to z wieloletniego intensywnego, a jednocześnie niewłaściwego, posługiwania się głosem. NATĘŻENIE GŁOSU MÓWIONEGO Gdy spokojnie rozmawiamy, wytwarzamy głos o natężeniu decybeli. Ale nauczyciele, mówiąc do klasy, muszą zwiększać natężenie swojego głosu. Wśród zaburzeń głośności wyróżnia się głos za silny i głos za słaby w stosunku do okoliczności i funkcji wypowiedzi. Mówimy za głośno, gdy mamy przytępiony słuch. Są też osoby, które natura wyposażyła w tubalny głos. Gdy mówimy za głośno, zwykle forsujemy struny głosowe (niebezpieczeństwo ich przemęczenia), gdyż nie zawsze to nasze głośne i wyraźne mówienie jest ustawione na właściwym oddechu. Mówienie za ciche z kolei może być spowodowane: asceniczną konstytucją (czyli wątłą budową ciała), wyczerpaniem lub chorobą, nieprawidłową emisją głosu albo jego zablokowaniem (czyli niemożnością zwiększenia natężenia głosu). BARWA GŁOSU Każdy z nas ma indywidualną barwę głosu. Najczęstszym zaburzeniem barwy głosu jest jego charakterystyczne zabarwienie nosowe. Tak zwane nosowanie powoduje z kolei różne zaburzenia czynnościowe, np. skrócone oddychanie (w efekcie zmniejszenie nośności i dźwięczności głosu), a także szybkie męczenie się głosu. Barwa nosowa jest niemiła dla słuchaczy. Kolejna wada związana z barwą głosu to tzw. głos przedmuchany. Objawia się ona słyszalnymi w głosie szumami, wynikającymi z chorób krtani, nadużywania używek, nieprzebywania na świeżym powietrzu itp. II. Czynniki wpływające na głos Na stan narządu głosu istotny wpływ mają zarówno obciążenia fizyczne, jak i psychospołeczne. Szczególnie widoczne jest to u osób posługujących się głosem zawodowo, tj. nauczycieli, aktorów, wokalistów, spikerów czy lektorów. Specyfika pracy nauczyciela, narażenie na stres zawodowy oraz niekorzystne czynniki środowiskowe, sprawiają, że problemy związane z jakością głosu, są w tej grupie zawodowej szczególnie nasilone. Wśród przyczyn zaburzeń głosu o podłożu zawodowym (dysfonii zawodowych) należy wymienić następujące czynniki zewnętrzne: przedłużony czas pracy głosem, praca w hałasie, nieodpowiednie warunki akustyczne sal, brak wyposażenia w aparaturę nagłaśniającą, złe warunki klimatyczne pomieszczeń (suche, przegrzane, zapylone powietrze), częste infekcje dróg oddechowych w środowisku pracy, charakterystyczne zwłaszcza dla grupy wiekowej dzieci, obciążenia społeczne wynikające m.in. z wad organizacyjnych oraz nieprawidłowych relacji interpersonalnych w placówkach pedagogicznych.
4 Do czynników ryzyka powstania schorzeń krtani, specyficznych indywidualnie dla osób pracujących w zawodach wymagających specjalnej wytrzymałości głosowej, określanych jako czynniki wewnętrzne, można zaliczyć: nieprawidłową technikę emisji głosu, brak przestrzegania higieny narządu głosu (np. palenie papierosów czynne i bierne, picie mocnej kawy lub herbaty), nieprawidłowości konstytucjonalne traktu głosowego (np. wrodzone asymetrie lub dysplazje krtani, gardła i podniebienia), wadliwą postawę podczas emisji głosu w pracy, przewlekłe choroby laryngologiczne (np. przewlekłe zapalenia zatok lub migdałków), schorzenia ogólne (np. alergie, zaburzenia hormonalne), refleks żołądkowo-przełykowy, często rozpoznawany po raz pierwszy podczas endoskopii krtani, zaburzenia adaptacji w stresie zawodowym. Dodatkowym czynnikiem ryzyka rozwoju zaburzeń głosu jest niewłaściwe leczenie wczesnych objawów dysfonii zawodowych np. traktowanie tzw. zmęczenia głosowego jako ostrego zapalenia krtani. Do najważniejszych przyczyn wpływających na stan głosu u nauczycieli należy zaliczyć nieprawidłową technikę emisji głosu. III. Badanie narządu głosu Im dłużej wykonujemy zawód nauczyciela, im mniej umiejętnie posługujemy się głosem, a do tego im mniej dbamy o jego higienę i pielęgnację, tym większe jest prawdopodobieństwo, że dopadną nas choroby krtani. Zwykle zaczyna się od ostrego zapalenia krtani (głos ochrypły, obłożony, trzeszczący, kaszel z wydzieliną śluzową). Jeżeli nie wyleczymy całkowicie tej choroby (m.in. zignorujemy bezwzględny zakaz mówienia przez 7 dni!) i nie zaczniemy przestrzegać wszystkich zasad właściwego posługiwania się głosem, to choroba będzie powracać i przerodzi się w przewlekłe zapalenie krtani (długo trwająca chrypka, okresowe poprawy i pogorszenia, szybko męczący się głos). Następny etap to pojawienie się guzków fałdów głosowych (głos jest nieczysty, chuchający, ochrypły, drżący, krótki czas fonacji, trudności w utrzymaniu wysokości tonu i w oddychaniu). Guzki najpierw próbuje się leczyć farmakologicznie, najczęściej nieskutecznie, nierzadko więc dochodzi do interwencji chirurgicznej. Krok kolejny to polipy (podczas mówienia występuje wrażenie słyszenia dwóch różnych wysokości głosu, chrypka o różnym nasileniu do bezgłosu włącznie, głośne oddychanie). Zmiany te są znacznie większe od guzków i w związku z tym bardzo utrudniają mówienie. Polipy leczy się chirurgicznie.
5 Narząd głosu oceniany jest w badaniu foniatrycznym (specjalizacja lekarska zajmująca się zaburzeniami głosu, słuchu, mowy i języka). Badanie to u osoby posługującej się zawodowo głosem powinno być zawsze poprzedzone dokładnym wywiadem dotyczącym środowiska pracy, godzinowego obciążenia głosu dziennie i tygodniowo oraz liczby przepracowanych lat w zawodzie. Wywiad powinien też uwzględniać informacje dotyczące dotychczasowych zaburzeń głosu i ich leczenia, chorób współistniejących, przyjmowanych leków (szczególnie hormonalnych), nałogu palenia papierosów oraz wpływu stanów emocjonalnych na jakość głosu. Ocenie podlega również charakter głosu, sposób jego tworzenia, tor oddychania, czas fonacji, uczynnianie rezonatorów, średnie położenie głosu i jego zakres oraz zdolność kompensacyjna krtani. Charakter głosu określany jest jako dźwięczny, matowy, obłożony, ochrypły lub zupełny bezgłos. Prawidłowy głos (eufoniczny) w ocenie subiektywnej powinien być dźwięczny, czysty, pozbawiony komponenty szumowej, niemęczliwy, bogaty rezonansowo, tworzony z miękkim nastawieniem głosowym, bez napięcia wewnętrznego i bez napinania mięśni szyi. Wysokość jego powinna odpowiadać płci i wiekowi. Głos normalny powinien posiadać odpowiednią giętkość, wyrażającą się w płynnych zmianach wysokości i głośności w czasie wypowiadania treści słownych. Do oceny percepcyjnej (odsłuchowej) głosu służą usystematyzowane skale, używane przez foniatrów i terapeutów głosu. Najczęściej stosowana jest skala GRBAS. Skala ta opisuje zburzenia głosu, za pomocą dobrze zdefiniowanych pięciu parametrów: G (grade of hoarseness) stopień chrypki, R (roughness) szorstkość głosu wynikająca z nieregularności drgań fałdów głosowych, B (breathiness) głos chuchający, będący wynikiem wydobywania się powietrza w czasie fonacji przez niezwartą głośnię, A (asthenic) głos słaby asteniczny i S (strained) głos napięty, hyperfunkcjonalny. Pięcioparametrowa skala GRBAS posiada cztery stopnie natężenia zaburzeń i tak 0 oznacza głos normalny, 1 lekkie nasilenie, 2 mierne, 3 ciężkie nasilenie zaburzenia w odniesieniu do wszystkich parametrów. IV. Zapobieganie zaburzeniom głosu W celu zapobiegania zaburzeniom głosu, potrzebna jest szeroko rozumiana profilaktyka. Powinna ona polegać na: Profilaktycznych badaniach lekarskich (laryngologicznych, foniatrycznych i logopedycznych) kandydatów oraz absolwentów szkół pedagogicznych, Szkoleniach w zakresie prawidłowego oddychania i emisji głosu oraz zasad higieny narządu głosu, Szkoleniach dla lekarzy pierwszego kontaktu i laryngologów w zakresie podstawowej opieki nad osobami zawodowo narażonymi na nadmierny wysiłek głosowy. Szkolenie głosu, przygotowanie go do pracy tak, aby nie męczył się i nie ulegał zaburzeniom, polega przede wszystkim na nauce prawidłowej emisji głosu. Osoba mająca prawidłowo wyszkolony głos jest w stanie znieść długotrwały wysiłek głosowy, bez jakichkolwiek oznak zmęczenia.
6 Na emisję głosu składa się zespolona czynność oddychania, fonacji i artykulacji w połączeniu ze zjawiskami rezonansu w przestrzeniach rezonacyjnych klatki piersiowej, krtani i nasady. Prawidłowa emisja głosu wiąże się ze spełnieniem następujących warunków: opanowaniem prawidłowego toru oddechowego, prawidłową czynnością fałdów głosowych, właściwym używaniem rezonatorów, wyraźną artykulacją. Ćwiczenia oddechowe: Ćwiczenia w pozycji leżącej (na plecach na płaskim podłożu): Spokojny wdech i wydech, jedna dłoń ułożona na klatce piersiowej, druga na brzuchu (sprawdzamy tor oddychania powinien unosić się brzuch, a nie klatka piersiowa). Wdech wykonujemy nosem, wydech ustami. Ćwiczenie powtarzamy 3 razy. Pozycja jak wyżej, w czasie wydechu syczymy. Po wdechu na moment zatrzymujemy powietrze. Powtarzamy 3 razy. Syczenie z przerwami (zatrzymujemy wydech na 1 sekundę) bez dobierania powietrza. Trzy przerwy. Syczymy legato na jednym wydechu ze zmianą natężenia dźwięku (raz głośniej, raz ciszej). Powtarzamy ćwiczenie kilka razy. Syczymy staccato kilka powtórzeń (wg możliwości). Ćwiczenia w pozycji leżącej na brzuchu: Ramiona wyprostowane trzymamy przed sobą, podczas wdechu unosimy ręce i nogi, podczas wydechu syczymy legato. Ćwiczenie wykonujemy tak, jak poprzednie, ale podczas wydechu syczymy staccato. Kilkakrotnie powtarzamy ćwiczenie. Ćwiczenia w pozycji stojącej: Stoimy w lekkim rozkroku, plecy wyprostowane, jedna dłoń ułożona na brzuchu (na wysokości pępka), druga na klatce piersiowej. Wykonujemy kilka wdechów i wydechów kontrolując tor oddechowy. Pozycja jak wyżej. W czasie wdechu unosimy ramiona w bok, w czasie wydechu wolno opuszczamy ramiona do pozycji wyjściowej. Wdech z jednoczesnym szybkim uniesieniem rąk do boku, wydech z powolnym przesuwaniem rąk do przodu, aż do zupełnego ich złączenia. Opieramy głowę na złączonych z tyłu dłoniach. Przy wdechu przesuwamy łokcie silnie do tyłu, przy wydechu łokcie przesuwamy do przodu, aż do ich zetknięcia się. Jedną rękę kładziemy na brzuchu, w drugiej trzymamy zapaloną świecę w odległości ok cm od twarzy na wysokości ust. Wykonujemy szybki wdech, a następnie wydychamy powietrze równomiernie dmuchając tak, aby utrzymać jak najdłużej odchylony płomień świecy.
7 Naśladujemy zdyszanego pieska (wdech i wydech bardzo szybki) - na sylabach: cha - cha... Wciągamy powietrze nosem wyobrażając, że wąchamy bukiet bardzo pachnących kwiatów, zatrzymujemy na chwilę, wypuszczamy powietrze ustami swobodnie. Dłonie kładziemy: jedna na brzuchu, druga na boku w pasie (dolna okolica żeber). Wciągamy powietrze ustami - całkowity pełny wdech. Powietrze zatrzymujemy, ale tylko na chwilę. Wypuszczamy bardzo wolno, dmuchając jak najdłużej. Podczas wdechu należy unikać sytuacji, kiedy się "usztywniamy" (nie nabierajmy skrajnie dużo powietrza, powoduje to zbyt duże napięcie), cały czas jesteśmy rozluźnieni, a dłońmi kontrolujemy nasze ciało. Całkowity, pełny wdech ustami, przez chwilę zatrzymujemy powietrze. Wydmuchujemy je z dużą energią, wyobrażając, że mamy zdmuchnąć wszystkie świeczki z tortu. Dłońmi ułożonymi jak w ćw. 3 kontrolujemy, jak zachowuje się nasze ciało, zwłaszcza podczas wydechu. Nabieramy i wypuszczamy powietrze z otwartymi ustami tak, jakbyśmy bardzo mocno wzdychali. Kładziemy się na plecach, na brzuch kładziemy książkę, jedna ręka wzdłuż ciała, druga na książce (nie uciskać). Wciągamy powietrze spokojnie ustami i nosem i wypuszczamy energicznie krótkimi "porcjami" (wielokrotnie) na spółgłosce "s", "uderzając" powietrzem. Książka na brzuchu powinna za każdym razem "podskakiwać". Głębokie wdechy i spokojne wydechy rozluźniają napięcie mięśniowe narządów głosu i ciała podczas sytuacji stresowych, pomagają podczas tremy, np. w czasie publicznych wystąpień. Ćwiczenia na legato 1. Naśladujemy syrenę na sylabie "wi", rozpoczynamy dźwiękiem od niskiego rejestru (ale wygodnego dla naszego głosu - nie za nisko) i "jedziemy" do góry, później analogicznie z góry na dół - nie przerywając, na jednym oddechu. Ćwiczenie jednocześnie uczy gospodarowania oddechem i wydłuża czas wydechu. 2. Na jednym dźwięku o wygodnej dla nas wysokości wymawiamy sylaby legato, łącząc je i mówiąc na jednym oddechu: a. mi - je - mi - jo - mi - je - mi - jo... b. hi - jo - hi - ju - hi - jo - hi - ju... c. wi - ja - wi - jo - wi - ja - wi - jo Składamy dłonie "okrągło" przy ustach tak, jak byśmy chcieli krzyknąć w lesie i usłyszeć echo, głośno krzyczymy, rozpoczynając wyższym dźwiękiem, samogłoskami:
8 Ćwiczenie, oprócz techniki legato, uczy jak bezpiecznie krzyczeć lub bardzo głośno mówić (na impuls oddechowy). Pamiętajmy o łączeniu dźwięków. 4. Na dwóch sąsiednich dźwiękach (niższym i wyższym) robimy "syrenę" (alarm samochodowy) na sylabach: Ćwiczenie wykonujemy jak najdłużej na jednym oddechu, pamiętając o legato. 5. Na dźwiękach rozpoczynających piosenkę - toast "Sto lat" (sol - mi) wymawiamy melodyjnie sylaby łącząc je (legato) i mówiąc na jednym oddechu: a. hi - ja - wi - ja - mi - ja... b. hi - jo - wi - jo - mi - jo... c. hi - ju - wi - ju - mi - ju... d. hi - je - wi - je - mi - je... Wszystkie ćwiczenia wykonujemy po uprzednim prawidłowo wykonanym wdechu (pełnym, nie za dużym, ramiona nie unoszą się do góry). Jeżeli faza wydechu wydaje nam się za krótka, wówczas poćwiczmy nabieranie powietrza nosem (tak jak byśmy wąchali kwiaty).
9 Praktyczne uwagi 1. Głębokie wdechy i spokojne wydechy rozładowują napięcie nerwowe. 2. Unikajmy używania głosu w stanach silnego zdenerwowania (zwłaszcza krzyku). 3. Z suchością w ustach poradzimy sobie przygryzając lekko koniuszek języka. 4. Nie doprowadzajmy do skrajnego zmęczenia głosowego, róbmy kilkuminutowe przerwy w mówieniu czy śpiewaniu. Wskazane jest również popijanie ciepłych płynów, tj. woda, kompot. 5. Gazowane i zimne napoje powodują chrypkę, głos może stać się "matowy". Zły wpływ mają również: piwo, mocne alkohole, sok z czerwonej porzeczki, czekolada, dym papierosowy. 6. Niewskazane jest używanie głosu w niskich temperaturach (np. na podwórku). 7. Unikajmy mówienia na zbyt "podniesionym głosie" jak i również zbyt nisko. Nie mówmy także za cicho (większe zużycie powietrza, potrzebne mocne podparcie oddechowe). 8. Wyraźne wymawianie tekstu i dobra dykcja sprzyjają poprawnej fonacji (rozruszajmy ćwiczeniami zbyt leniwe usta). 9. Dobry, pełny oddech sprzyja zdrowiu i zdrowemu, młodemu wyglądowi. LITERATURA: 1. Śliwińska Kowalska M. Głos narzędziem pracy. Poradnik dla nauczycieli. 2. Tarasiewicz B. Mówię i śpiewam świadomie. 3. Toczyska B. Elementarne ćwiczenia dykcji. 4. Wojtyński Cz. Emisja głosu.
Z tego rozdziału dowiesz się:
Rozdział 2 Jak powstaje głos? Z tego rozdziału dowiesz się: które partie ciała biorą udział w tworzeniu głosu, jak przebiega proces wzbudzania dźwięku w krtani, w jaki sposób dźwięk staje się głoską, na
Bardziej szczegółowoO sztuce prawidłowego mówienia. Prof. Krzysztof Szydzisz
O sztuce prawidłowego mówienia Prof. Krzysztof Szydzisz O sztuce prawidłowego mówienia Prof. Krzysztof Szydzisz VOCAL PROFESSIONAL? Narząd mowy w życiu człowieka akustyczny nośnik mowy przyjmowanie werbalnych
Bardziej szczegółowoDiagnostyka funkcjonalna krtani
Diagnostyka funkcjonalna krtani Kompleksowa ocena głosu dr hab. med. Ewa Niebudek- Bogusz, prof.imp Klinika Audiologii i Foniatrii IMP w Łodzi www.ptaf.pl Górne drogi oddechowe Krtań - narząd d głosug
Bardziej szczegółowoSylwia Prusakiewicz-Kucharska ZESZYT ĆWICZEŃ. jakie b Ędy pope niasz
Sylwia Prusakiewicz-Kucharska ZESZYT ĆWICZEŃ sprawdź, Ł jakie b Ędy Ł pope niasz W W W. E A S Y V O I C E. P L Sprawdź się Zaznacz, które z poniższych, najczęściej popełnianych błędów zdarzają się Tobie.
Bardziej szczegółowoopracowanie Adam Kosewski EMISJA GŁOSU ćwiczenia
opracowanie Adam Kosewski EMISJA GŁOSU ćwiczenia Ćwiczenia do użytku wewnętrznego tylko dla wykładowców i studentów CSM. Powielanie i kopiowanie bez zgody zabronione. CSM Ostróda 2008 EMISJA GŁOSU uwagi
Bardziej szczegółowotor oddechowy tor dolno żebrowo brzuszno przeponowy Bardzo przydatne podparciem oddechowym (appoggio). właściwe używanie rezonatorów
Emisja głosu w zawodzie nauczyciela Głos jest podstawowym narzędziem pracy nauczyciela. W tej grupie zawodowej często występują problemy dotyczące fonacji. Choć problemy z głosem ujawniają się dopiero
Bardziej szczegółowoĆWICZENIA W ZAPOBIEGANIU OSTEOPOROZY
ĆWICZENIA W ZAPOBIEGANIU OSTEOPOROZY Ćwiczenie 1. - Stajemy w rozkroku na szerokości bioder. Stopy skierowane lekko na zewnątrz, mocno przywierają do podłoża. - Unosimy prawą rękę ciągnąc ją jak najdalej
Bardziej szczegółowoSPRAWDŹ JAKIE BŁĘDY EMISYJNE POPEŁNIASZ CHARAKTERYSTYKA I NAZWA BŁĘDU EMISYJNEGO
SPRAWDŹ JAKIE BŁĘDY EMISYJNE POPEŁNIASZ Zaznacz, które z poniższych, najczęściej popełnianych błędów popełniasz i z zapałem zabierz się do pracy nad nimi. Orientacyjnie podałam jakie są ich objawy. Potraktuj
Bardziej szczegółowoRehabilitacja u chorych na astmę oskrzelową
W leczeniu przewlekłym wielu chorób układu oddechowego, w tym astmy, zaleca się rehabilitację oddechową. Program rehabilitacji po odpowiednim przeszkoleniu może być realizowany przez chorego indywidualnie.
Bardziej szczegółowoZESTAW ĆWICZEŃ ĆWICZENIA MIĘŚNI RAMION ĆWICZENIA MIĘŚNI UD I POŚLADKÓW ĆWICZENIA MIĘŚNI BRZUCHA ĆWICZENIA ROZCIĄGAJĄCE
ZESTAW ĆWICZEŃ ĆWICZENIA MIĘŚNI RAMION ĆWICZENIA MIĘŚNI UD I POŚLADKÓW ĆWICZENIA MIĘŚNI BRZUCHA ĆWICZENIA ROZCIĄGAJĄCE Pw. - siad na piłce, ramiona wzdłuż tułowia Ruch - unoszenie ramion na wysokość barków
Bardziej szczegółowoMowa jest nierozłącznie związana z oddychaniem. Inny jest sposób oddychania wtedy, gdy milczymy, a inny, gdy mówimy. Podczas spoczynku oddychamy
Mowa jest nierozłącznie związana z oddychaniem. Inny jest sposób oddychania wtedy, gdy milczymy, a inny, gdy mówimy. Podczas spoczynku oddychamy nosem: czas trwania wdechu i wydechu jest niemal taki sam.
Bardziej szczegółowobłony śluzowej na czynniki mechaniczne i fizyczne
Istnieje wiele czynników o zróżnicowanym charakterze, które przyczyniają się do zaburzeń funkcjonowania narządu głosowego. Zostały one usystematyzowane w poniższej tabeli. Największym zagrożeniem dla głosu
Bardziej szczegółowo- najważniejsze narzędzie pracy nauczyciela
- najważniejsze narzędzie pracy nauczyciela lek. laryngolog, spec. foniatra Arkadiusz Mikulski, 24.09.2011 Konferencja pt. W trosce o głos nauczyciela Budowa i czynnośćnarządu głosu Głos powstaje dzięki
Bardziej szczegółowoPROGRAM TERAPII LOGOPEDYCZNEJ W PUBLICZNEJ SZKOLE PODSTAWOWEJ
PROGRAM TERAPII LOGOPEDYCZNEJ W PUBLICZNEJ SZKOLE PODSTAWOWEJ W KRZAKACH Cele ogólne planu pracy: artykulacji oraz ich koordynacji); nie umiejętności poprawnej artykulacji wszystkich głosek; Cele szczegółowe:
Bardziej szczegółowoZestaw ćwiczeń dla dzieci WYPROSTUJ SIĘ!
PROFILAKTYKA WAD POSTAWY SIĘ! 1 Zestaw ćwiczeń dla dzieci SIĘ! Mała aktywność fizyczna i siedzący tryb życia zaburzają harmonijny rozwój młodego organizmu. Ponieważ dzieci uczą się szybciej niż dorośli,
Bardziej szczegółowoPrzykładowy zestaw ćwiczeń dla kobiet w ciąży. Główne cele ćwiczeń
Przykładowy zestaw ćwiczeń dla kobiet w ciąży Główne cele ćwiczeń przygotowanie organizmu do efektywnego porodu zapobieganie obrzękom zapobieganie bólom krzyża wzmocnienie mięśni dna miednicy nauka oddychania
Bardziej szczegółowoModuły rehabilitacji głosu
Moduły rehabilitacji głosu dr hab.med. Ewa Niebudek-Bogusz,prof.IMP Klinika Audiologii i Foniatrii Instytut Medycyny Pracy w Łodzi Terapia zaburzeń głosu Pośrednia Bezpośrednia Ulotka dotycząca zawodowych
Bardziej szczegółowo1.Klasyfikacja głosek języka polskiego. 2.Układ narządów artykulacyjnych przy wymowie wybranych głosek.
ZAPRASZAM ZAPRASZAM 1.Klasyfikacja głosek języka polskiego. 2.Układ narządów artykulacyjnych przy wymowie wybranych głosek. 1. Głoski języka polskiego możemy podzielić na dwie podstawowe grupy: - Samogłoski
Bardziej szczegółowoKonspekt zajęć - - warsztaty dla rodziców Ratujemy życie
Konspekt zajęć - - warsztaty dla rodziców Ratujemy życie opracowała: Małgorzata Kowalska Data:. Prowadzący:. Temat: Jesteśmy gotowi udzielać pomocy. Cele: uczestnicy zajęć - potrafią zdefiniować terminy:
Bardziej szczegółowoPostępowanie w sprawach chorób zawodowych Choroby zawodowe nauczycieli
Postępowanie w sprawach chorób zawodowych Choroby zawodowe nauczycieli Opracowanie ZGZNP Choroby zawodowe nauczycieli problem społeczny Według danych Instytutu Medycyny Pracy, przewlekłe choroby narządu
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 3 PUNKTY NA MYŚLENIE. Zanim zacznę się uczyd lub czytad książkę.
Ćwiczenie 3 PUNKTY NA MYŚLENIE Zanim zacznę się uczyd lub czytad książkę. Kiedy chcesz się skoncentrować, Wcześniej trzeba pomasować Pewne punkty na swym ciele, Masz korzyści z tego wiele. Pozycją wyjściową
Bardziej szczegółowologopedia to nauka o kształtowaniu się prawidłowej mowy, usuwaniu wad wymowy oraz nauczaniu mowy w przypadku jej braku lub utraty ( I.
logopedia to nauka o kształtowaniu się prawidłowej mowy, usuwaniu wad wymowy oraz nauczaniu mowy w przypadku jej braku lub utraty ( I. Styczek) kształtowanie prawidłowej mowy, dbanie o jej prawidłowy i
Bardziej szczegółowoJAK WSPOMAGAĆ ROZWÓJ MOWY PRZEDSZKOLAKA
JAK WSPOMAGAĆ ROZWÓJ MOWY PRZEDSZKOLAKA Kiedy należy skorzystać z porady Logopedy? Jak wspomagać rozwój dziecka? Wskazówki dla Rodziców Terapie wspomagające 1 Normą rozwojową jest, jeśli dziecko w wieku:
Bardziej szczegółowodr med. Ewa Kazanecka Podstawy Foniatrii Katedra Audiologii i Foniatrii Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie
dr med. Ewa Kazanecka Podstawy Foniatrii Katedra Audiologii i Foniatrii Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie Foniatria dziedzina medycyny (wywodząca się z laryngologii) zajmująca się procesem
Bardziej szczegółowoĆWICZENIA PO CESARSKIM CIĘCIU
Każde ćwiczenie po cc musi być odpowiednio dobrane do kondycji jakiej dysponuje Twój organizm. Warto wspomnieć aby przez okres kilku pierwszych miesięcy nie wykonywać intensywnych ćwiczeń siłowych, nie
Bardziej szczegółowoPoniżej propozycja ćwiczeń oddechowych, fonacyjnych i dykcyjnych do samodzielnego wykonania w domu.
Czym jest emisja głosu? Dlaczego warto się jej uczyć? Jak właściwie dbać o narząd głosu, by uniknąć schorzeń krtani? Poznanie odpowiedzi na powyższe pytania ważne jest dla osób, które zawodowo posługują
Bardziej szczegółowodr med. Ewa Kazanecka Oddychanie Katedra Audiologii i Foniatrii Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie
dr med. Ewa Kazanecka Oddychanie Katedra Audiologii i Foniatrii Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie Układ oddechowy Funkcje: 1. Wymiana gazowa 2. Fonacja Drogi oddechowe jama nosowa jama
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE. WYDZIAŁ Kultury Fizycznej i Ochrony Zdrowia. Kierunek: Wychowanie Fizyczne SYLABUS
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ Kultury Fizycznej i Ochrony Zdrowia Kierunek: Wychowanie Fizyczne SYLABUS Nazwa przedmiotu Emisja Kod przedmiotu WF I_11_SS_2012 Autorzy sylabusa: Dr
Bardziej szczegółowoUdzielanie pierwszej pomocy dzieciom w placówkach oświatowych. Beata Łaziuk Zespół Medycznych Szkół Policealnych w Siedlcach
Udzielanie pierwszej pomocy dzieciom w placówkach oświatowych Beata Łaziuk Zespół Medycznych Szkół Policealnych w Siedlcach Cele wdrażania pierwszej pomocy Moralny obowiązek ochrony życia Obowiązek prawny
Bardziej szczegółowoZałącznik Nr 1 KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Emisja głosu. 2. KIERUNEK: Nauczanie języka angielskiego na poziomie wczesnoszkolnym
Załącznik Nr 1 KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Emisja głosu. KIERUNEK: Nauczanie języka angielskiego na poziomie wczesnoszkolnym 3. POZIOM STUDIÓW: studia podyplomowe 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: rok
Bardziej szczegółowoKONTROLA CZYNNOŚCI ŻYCIOWYCH. - kontrola przytomności, - kontrola drożności dróg oddechowych, - kontrola oddychania, - kontrola krążenia krwi.
moduł V foliogram 7 KONTROLA CZYNNOŚCI ŻYCIOWYCH Kolejność postępowania: - kontrola przytomności, - kontrola drożności dróg oddechowych, - kontrola oddychania, - kontrola krążenia krwi. moduł V foliogram
Bardziej szczegółowoPLAN METODYCZNY LEKCJI GIMNASTYKI KOREKCYJNEJ NA BASENIE.
PLAN METODYCZNY LEKCJI GIMNASTYKI KOREKCYJNEJ NA BASENIE. Temat : Ruchy NN do stylu grzbietowego przy ścianie i ze współćwiczącym. Data: 26.03.2014 r. Cele szczegółowe w zakresie : A. sprawności motorycznej
Bardziej szczegółowoPodstawowe zabiegi resuscytacyjne u dorosłych
1 Podstawowe zabiegi resuscytacyjne u dorosłych Algorytm BLS zaleca: 1. Upewnij się czy poszkodowany i wszyscy świadkowie zdarzenia są bezpieczni. 2. Sprawdź reakcję poszkodowanego (rys. 1): delikatnie
Bardziej szczegółowoPOŚLADKI NA PIĄTKĘ ZESTAW 5 ĆWICZEŃ, KTÓRE SPRAWIĄ, ŻE TWOJE POŚLADKI STANĄ SIĘ SILNE, SPRĘŻYSTE I BĘDĄ WYGLĄDAŁY PIĘKNIE
POŚLADKI NA PIĄTKĘ ZESTAW 5 ĆWICZEŃ, KTÓRE SPRAWIĄ, ŻE TWOJE POŚLADKI STANĄ SIĘ SILNE, SPRĘŻYSTE I BĘDĄ WYGLĄDAŁY PIĘKNIE Ćwicz 3 razy w tygodniu, zawsze z jednodniową przerwą. Rob przerwy około 1 min
Bardziej szczegółowoTEORIA WYTWARZANIA DŹWIĘKÓW
1 TEORIA WYTWARZANIA DŹWIĘKÓW MOWY, FORMANTY, MODELOWANIE WYTWARZANIA DŹWIĘKÓW MOWY. mgr inż. Kuba Łopatka PLAN WYKŁADU 1. Teoria wytwarzania dźwięków mowy Ogólna teoria wytwarzania dźwięków mowy Ton krtaniowy
Bardziej szczegółowoEuropejski Tydzień Walki z Rakiem
1 Europejski Tydzień Walki z Rakiem 25-31 maj 2014 (http://www.kodekswalkizrakiem.pl/kodeks/) Od 25 do 31 maja obchodzimy Europejski Tydzień Walki z Rakiem. Jego celem jest edukacja społeczeństwa w zakresie
Bardziej szczegółowo1. Prawidłowa postawa mówcy.
1. Prawidłowa postawa mówcy. Istnieje ścisły związek między postawą ciała a fonacją. Do fonacji możemy przystąpić wtedy, gdy będziemy świadomi swojej postawy, gdy rozpoznamy wszystkie napięcia i naprężenia
Bardziej szczegółowoĆWICZENIA RELAKSACYJNE W WODZIE PO MASTEKTOMII:
ĆWICZENIA RELAKSACYJNE W WODZIE PO MASTEKTOMII: Oddaję w ręce Pań zbiór ćwiczeń do wykonywania w wodzie dla osób pływających i nie posiadających tej umiejętności. Pragnę zaprezentować pakiet ćwiczeń, które
Bardziej szczegółowoPrawidłowe zasady podawania leków donosowo
Prawidłowe zasady podawania leków donosowo WSKAZANIA do podawania leków donosowo 1) ostre infekcyjne zapalenie błony śluzowej nosa 2) alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa 3) idiopatyczny nieżyt nosa
Bardziej szczegółowoJakie mogą być przyczyny pojawienia się wad postawy?
Już od pewnego czasu coraz głośniej prowadzi się dyskusję na temat wad postawy u dzieci i młodzieży. Powstaje pytanie, kiedy zacząć profilaktykę w tym obszarze - od samego początku życia? Już po wyjściu
Bardziej szczegółowoSYLABUS PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA
SYLABUS PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA Elementy składowe sylabusu Opis Nazwa przedmiotu Technika mowy Kod przedmiotu PPA14 Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Sztuki Lalkarskiej Kierunek Aktorstwo
Bardziej szczegółowoCopyright 2017 Monika Górska
I UŁÓŻ OPOWIEŚĆ, NA DOWOLNY TEMAT. JEDYNYM OGRANICZENIEM DLA TWOJEJ WYOBRAŹNI SĄ CZTERY SŁOWA, KTÓRE ZNA JDZIESZ NA NASTĘPNEJ STRONIE, A KTÓRE KONIECZNIE MUSZĄ ZNALEŹĆ SIĘ W TWOJEJ OPOWIEŚCI. NIE MUSISZ
Bardziej szczegółowoPropozycje ćwiczeń logopedycznych do wykorzystania przez rodziców
Propozycje ćwiczeń logopedycznych do wykorzystania przez rodziców Ćwiczenia logopedyczne, które chcę tu zaprezentować, mają charakter uniwersalny, bowiem można je stosować w różnorodnych sytuacjach. W
Bardziej szczegółowoJustyna Gogol Adelina Horoń
Justyna Gogol Adelina Horoń Nie jest jednorazowa, kształtuje się przez wielokrotny kontakt z badanym. Cele: Potwierdzenie/wykluczenie zjawisk logopedycznych (zaburzeń) Przewidywanie ewentualnych tendencji
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć ruchowych wg Sivananda Jogi
- 3 - Scenariusz zajęć ruchowych wg Sivananda Jogi Temat: Lekcja jogi dla początkujących Miejsce: Sala gimnastyczna z nagłośnieniem. Prowadząca: Anna Czernoch Pomoce: Płyta z podkładem muzycznym, maty.
Bardziej szczegółowoResuscytacja noworodka. Dorota i Andrzej Fryc
Resuscytacja noworodka Dorota i Andrzej Fryc Dlaczego szkolić położne? - Statystyki wewnątrzszpitalne, - Alternatywne miejsca porodu, - Kierunek samodzielność 09:55 2 Źródła zasad dotyczących resuscytacji
Bardziej szczegółowoZabawy i ćwiczenia wspomagające rozwój mowy dziecka w wieku przedszkolnym
Zabawy i ćwiczenia wspomagające rozwój mowy dziecka w wieku przedszkolnym Wiek przedszkolny dziecka jest okresem swoistej mowy dziecięcej. Charakteryzuje się on substytucją, uproszczeniami i seplenieniem.
Bardziej szczegółowoAnkieta Połykanie i gryzienie a stan funkcjonalny w rdzeniowym zaniku mięśni. Data urodzenia.. Telefon.. Mail. Liczba kopii genu SMN2..
Szanowni Państwo, Po raz kolejny zwracam się do Państwa z prośbą o wypełnienie ankiety. Tym razem zawiera ona pytania dotyczące połykania, gryzienia, oddychania i mówienia. Funkcje te w znacznym stopniu
Bardziej szczegółowoTRENING SIŁOWY W DOMU
TRENING SIŁOWY W DOMU Rozgrzewka. Możesz ją przeprowadzić na dwa sposoby. Pierwsza opcja to skakanka. Wykonuj po prostu tak dużo przeskoków przez sznurek, jak tylko możesz. Nie przejmuj się, jeśli skakanka
Bardziej szczegółowoPlan treningowy, Cel: MODELOWANIE
Plan treningowy, Cel: MODELOWANIE Na wykonanie ćwiczeń zaplanuj sobie 3 dni w ciągu tygodnia. Staraj się wykonywać ćwiczenia co drugi dzień. Pierwszy dzień treningowy: siła Drugi dzień treningowy: szybkość
Bardziej szczegółowoTERAPIA WAD WYMOWY ORAZ ĆWICZENIA WSPOMAGAJĄCE ARTYKULACJĘ
TERAPIA WAD WYMOWY ORAZ ĆWICZENIA WSPOMAGAJĄCE ARTYKULACJĘ Terapia logopedyczna obejmuje: usuwanie zaburzeń mowy, przywracanie mowy w przypadku jej utraty, nauczanie mowy, która się nie wykształciła, wyrównywanie
Bardziej szczegółowoUtrzymać formę w ciąży Skuteczna gimnastyka żył
Utrzymać formę w ciąży Skuteczna gimnastyka żył 801 000 655 22 613 62 56 centrumflebologii.pl Program ćwiczeń dla zdrowia żył! Proponowany zestaw ćwiczeń przyczynia się do poprawy powrotu krwi żylnej z
Bardziej szczegółowoJIJINJING I QI GONG JIJINJING
JIJINJING I QI GONG podsumowanie lekcji kurs Lecznicze ćwiczenia Szkoła Medycyny Naturalnej Marta Pyrchała-Zarzycka ASTRO SALUS EDUCATION LTD JIJINJING WYKONANIE ĆWICZEŃ JIJINJING ZACISKANIE PIĘŚCI stań
Bardziej szczegółowoAKADEMIA PIŁKARSKA WISŁA KRAKÓW ROCZNIK 2002
AKADEMIA PIŁKARSKA WISŁA KRAKÓW ROCZNIK 2002 Okres przejściowy podzielony na 2 fazy: 18.12-28.12 Odpoczynek 29.12.14-6.01.15 Trening do indywidualnego wykonania zgodny z planem podanym poniżej (możliwe
Bardziej szczegółowoHIGIENA GŁOSU NAUCZYCIELA
HIGIENA GŁOSU NAUCZYCIELA Omawiane zagadnienia: Wprowadzenie Omówienie budowy narządu głosu Choroby zawodowe narządu głosu Podstawowe badania diagnostyczne Pojęcie emisji głosu Porady praktyczne Propozycje
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć logopedycznych
Scenariusz zajęć logopedycznych Rodzaj terapii: logopedyczna Czas trwania zajęć: 45 min. Etap kształcenia: szkoła podstawowa Klasa: I Forma pracy: indywidualna Diagnoza logopedyczna: Dziewczynka lat 7
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne. Śpiew solowy. Zadania techniczno-wykonawcze.
Wymagania edukacyjne. Śpiew solowy. Zadania techniczno-wykonawcze. KLASA I 1. Rozpoznanie rodzaju głosu /skala, granica rejestrów, dźwięki przejściowe, barwa, wolumen/ 2. Elementarne wiadomości z zakresu
Bardziej szczegółowoROZGRZEWKA I PRZYGOTOWANIE
Karta ćwiczeń Wprawdzie nie wiem, na jakim etapie pracy nad głosem aktualnie się znajdujesz jak wygląda plan twoich ćwiczeń, jak często i w jakich godzinach, ile razy dziennie ćwiczysz swój głos, ale kartę
Bardziej szczegółowoPODSKOKI NA JEDNEJ NODZE - pozycja B
Ćwiczenie 1 ZMODYFIKOWANA DESKA - pozycja A Oprzyj ciężar ciała na łokciach ułożonych tuż pod barkami i na palcach stop ciało ma tworzyć jedną prostą linię! Utrzymując jedynie tę pozycję, angażujesz mięśnie
Bardziej szczegółowoCallanetics sposób na piękne ciało w dwa tygodnie
Callanetics sposób na piękne ciało w dwa tygodnie W tym przypadku tytuł to nie jest czczy frazes. Naprawdę w ciągu dwóch tygodni codziennego treningu możemy pięknie wyrzeźbić ciało. Wyraźnie będziemy mogli
Bardziej szczegółowoZESTAW ĆWICZEŃ Z PIŁKĄ GIMNASTYCZNĄ. Opracował: mgr Michał Bielamowicz.
ZESTAW ĆWICZEŃ Z PIŁKĄ GIMNASTYCZNĄ Opracował: mgr Michał Bielamowicz www.rehanova.pl Krynica-Zdrój 2019 Duża piłka gimnastyczna do doskonały przybór do ćwiczeń wzmacniających nasze ciało. Dzięki niej
Bardziej szczegółowoĆwiczenia w chorobie. zwyrodnieniowej. stawów. Rekomendowane przez prof. dr. hab. n. med. Janusza Płomińskiego
Ćwiczenia w chorobie zwyrodnieniowej stawów Rekomendowane przez prof. dr. hab. n. med. Janusza Płomińskiego choroby zwyrodnieniowej kolana Ćwiczenia wspomagają utrzymanie w dobrym stanie stawów i mięśni.
Bardziej szczegółowoGŁOS NARZĘDZIEM PRACY NAUCZYCIELA
Alicja Budzińska GŁOS NARZĘDZIEM PRACY NAUCZYCIELA Umiejętność operowania głosem stanowi podstawę komunikowania się nauczyciela z uczniami. Głos nauczyciela jest nośnikiem informacji, wartości estetycznych,
Bardziej szczegółowoPLAN METODYCZNY LEKCJI BIOLOGII W II KLASIE GIMNAZJUM
PLAN METODYCZNY LEKCJI BIOLOGII W II KLASIE GIMNAZJUM Temat: Powtórzenie wiadomości dotyczących działu ODDYCHANIE. Zakres treści programowych: narządy budujące układ oddechowy, fazy oddychania, mechanizm
Bardziej szczegółowoOgólnopolska Akcji Ministra Edukacji Narodowej Ćwiczyć każdy może organizowanej w ramach Roku Szkoły w Ruchu
Ogólnopolska Akcji Ministra Edukacji Narodowej Ćwiczyć każdy może organizowanej w ramach Roku Szkoły w Ruchu Obszar nr 1 wychowanie fizyczne zajęcia edukacyjne W dniu 25.03.2014r. w hali sportowej Zespołu
Bardziej szczegółowoDr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II
Dr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II Przewodnicząca Komisji Ekologii i Ochrony Powietrza Rady Miasta Krakowa Schorzenia dolnych dróg oddechowych
Bardziej szczegółowoTemat: Emisja głosu dla nauczycieli
Temat: Emisja głosu dla nauczycieli 1. Budowa narządu mowy; proces mówienia z biologicznego (fizjologicznego) punktu widzenia). 2. Charakterystyka chorób zawodowych narządu głosowego u nauczycieli (objawy,
Bardziej szczegółowoGłos. Proces generacji dźwięku płuca, fałdy głosowe, kanał głosowy rezonatory i artykulatory. Ton krtaniowy Częstotliwości formantowe dla mowy
Percepcja śpiewu I. Wstęp II. Akustyka głosu III. Aspekt rezonacyjny A. Śpiewanie w wysokich rejestrach 1. Częstotliwości formantowe 2. Natężenie dźwięku i maskowanie 3. Zrozumiałość samogłosek B. Bas,
Bardziej szczegółowoPoradnik dla pacjentów, którym przepisano DuoResp Spiromax. budezonid/formoterol
Poradnik dla pacjentów, którym przepisano DuoResp Spiromax budezonid/formoterol Dlaczego przepisano mi DuoResp Spiromax? DuoResp Spiromax jest lekiem wziewnym stosowanym w leczeniu astmy i przewlekłej
Bardziej szczegółowoPierwsza pomoc przedmedyczna c.d. -zagrożenia dla ratownika INFORMACJE INSPEKTORATU BHP
Pierwsza pomoc przedmedyczna c.d. -zagrożenia dla ratownika INFORMACJE INSPEKTORATU BHP Zagrożenia dla ratownika Podczas udzielania pierwszej pomocy może dojść do zakażenia patogenami przenoszonymi przez
Bardziej szczegółowoSYLABUS PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA
SYLABUS PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA Elementy składowe sylabusu Opis Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu Technika mowy PPR14 PPR14Ww Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Sztuki Lalkarskiej Kierunek
Bardziej szczegółowoPlan terapii logopedycznej. Cele terapii logopedycznej
Plan terapii logopedycznej Cele terapii logopedycznej 1. Usuwanie wad i zaburzeń mowy. 2. Kształtowanie prawidłowej mowy pod względem gramatycznym, fonetycznym, leksykalnym. Zadania w zakresie terapii
Bardziej szczegółowoWariant A: Na miejscu zdarzenia znajdują się osoby postronne Wariant B: Na miejscu zdarzenia nie ma osób postronnych
R E S U S C Y T A C J A K R Ą Ż E N I O W O - O D D E C H O W A ALGORYTM RKO U DOROSŁYCH Wariant A: Na miejscu zdarzenia znajdują się osoby postronne Wariant B: Na miejscu zdarzenia nie ma osób postronnych
Bardziej szczegółowoZajęcia z dzieckiem słabo słyszącym
Literka.pl Zajęcia z dzieckiem słabo słyszącym Data dodania: 2009-08-11 22:32:04 Autor: Agnieszka Chmielowska-Litwa Przedstawiam propozycję konspektu zajęć rewalidacyjnych dla dziecka słabo słyszącego
Bardziej szczegółowoPolski Związek Pływacki ul. Marymoncka Warszawa 1
Zestaw prób sprawności fizycznej obowiązujących przy naborze do I klasy liceum szkół mistrzostwa sportowego oraz oddziałów i szkół sportowych w pływaniu dla absolwentów szkoły podstawowej. I. Próby sprawności
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA WAD WYMOWY, SPOSÓB ICH ROZPOZNAWANIA ORAZ ZESTAW ĆWICZEŃ WSPOMAGAJĄCYCH TERAPIĘ LOGOPEDYCZNĄ KLASYFIKACJA ZABURZEŃ MOWY
CHARAKTERYSTYKA WAD WYMOWY, SPOSÓB ICH ROZPOZNAWANIA ORAZ ZESTAW ĆWICZEŃ WSPOMAGAJĄCYCH TERAPIĘ LOGOPEDYCZNĄ Czynniki wywołujące zaburzenia mowy są różne. Dzieli się je na wewnątrzpochodne (endogenne)
Bardziej szczegółowoNADAWANIE - MOWA ROZUMIENIE
WIEK DZIECKA SŁYSZENIE I ROZUMIENIE NADAWANIE - MOWA 0 3 miesiąc życia Reaguje na głośne Wycisza się/śmieje, gdy do niego mówimy Przerywa płacz, gdy usłyszy głos Wzmaga/osłabia ssanie, gdy usłyszy 4 6
Bardziej szczegółowoOPIS PRÓB SPRAWNOŚCI DLA KANDYDATÓW DO KLAS I-III SZKOŁY MISTRZOSTWA SPORTOWEGO TYCHY
OPIS PRÓB SPRAWNOŚCI DLA KANDYDATÓW DO KLAS I-III SZKOŁY MISTRZOSTWA SPORTOWEGO TYCHY 1. SZYBKOŚĆ - BIEG NA ODCINKU 20 M. Kandydat ma za zadanie pokonanie w jak najkrótszym czasie odcinka 20m (rysunek
Bardziej szczegółowoPhysiotherapy & Medicine www.pandm.org Zestaw ćwiczeń po mastektomii
Zestaw ćwiczeń po mastektomii Ćwiczenie 1 Pozycja wyjściowa: siedzenie na krześle z oparciem, łopatki wraz z tułowiem przylegają do oparcia, ręce oparte na kolanach, trzymają laskę nachwytem (ryc. 4).
Bardziej szczegółowoTEMAT: Ćwiczenia wzmacniające z ciężarkami.
TEMAT: Ćwiczenia wzmacniające z ciężarkami. Miejsce: sala gimnastyczna Czas: 45 Liczba ćw.: 12 Przybory: ławeczki gimnastyczne, hantle, ciężarki, karimaty, stoper Cele lekcji: a)umiejętności: -prawidłowe
Bardziej szczegółowoPlan treningowy na zwiększenie masy mięśniowej
Plan treningowy na zwiększenie masy mięśniowej Dla średnio zaawansowanych PRZYKŁADOWY FRAGMENT SuperTrening.net Spis treści Wstęp...3 Dlaczego mięśnie rosną?...4 Plan treningowy...9 DZIEŃ I Trening mięśni
Bardziej szczegółowoTitle: Jakość emisji głosu przyszłych nauczycieli. Author: Anna Guzy
Title: Jakość emisji głosu przyszłych nauczycieli Author: Anna Guzy Citation style: Guzy Anna. (2014). Jakość emisji głosu przyszłych nauczycieli. W: D. Krzyżyk, B. Niesporek-Szamburska (red.), "Językowe,
Bardziej szczegółowo2. Zwiększa siłę mięśni, w szczególności mięśni brzucha, dolnej części pleców, bioder i pośladków
Pilates pochodzi od twórcy Josepha Pilatesa, który stworzył tę metodę wzorując się na technikach wschodu i łącząc je z technikami zachodu. Istotą ćwiczeń Pilatesa jest rozciąganie, spinanie i rozluźnianie
Bardziej szczegółowoCo Polacy wiedzą o oddychaniu raport z badania opinii
Co Polacy wiedzą o oddychaniu raport z badania opinii Prawidłowe oddychanie, znaczenie nosa i jego funkcje to tylko wybrane zagadnienia poruszane w ramach kampanii edukacyjnej Oddychaj przez nos, oddychaj
Bardziej szczegółowoPlan treningowy Zmiana tłuszczu w mięśnie
Plan treningowy Zmiana tłuszczu w mięśnie Dla średnio zaawansowanych PRZYKŁADOWY FRAGMENT SuperTrening.net Spis treści Wstęp...3 Spalanie tkanki tłuszczowej poprzez trening siłowy...4 Co sprawia, że chudniemy?...4
Bardziej szczegółowouszkodzenie tkanek spowodowane rozszerzeniem lub zwężeniem zamkniętych przestrzeni gazowych, wskutek zmian objętości gazu w nich zawartego.
Barotrauma uszkodzenie tkanek spowodowane rozszerzeniem lub zwężeniem zamkniętych przestrzeni gazowych, wskutek zmian objętości gazu w nich zawartego. Podział urazów ciœnieniowych płuc zatok obocznych
Bardziej szczegółowoJakie są wskazania do usunięcia migdałka gardłowego?
Czy dziecko ma problemy z III migdałkiem? W wieku dziecięcym naturalnym zjawiskiem jest rozwój migdałka, znajduje się on na tylnej ścianie nosogardła. Między 2 a 5 rokiem życia ulega fizjologicznemu powiększeniu,
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO W LESZCZYDOLE STARYM
PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO W LESZCZYDOLE STARYM Zmiany społeczno-ekonomiczne oraz polityczne ostatnich lat sprawiły, iż zwiększyła się liczba czynników destrukcyjnych
Bardziej szczegółowoPolski Związek Pływacki ul. Marymoncka Warszawa 1
Zestaw prób sprawności fizycznej obowiązujących przy naborze do I klasy liceum Szkół Mistrzostwa Sportowego, Szkół Sportowych oraz oddziałów sportowych w publicznej szkole ponadgimnazjalnej ogólnodostępnej
Bardziej szczegółowoKONSPEKT ZAJĘĆ Z GIMNASTYKI KOREKCYJNEJ
KONSPEKT ZAJĘĆ Z GIMNASTYKI KOREKCYJNEJ Prowadząca: Joanna Chrobocińska Liczba ćwiczących: do 14 osób, Czas: 30 minut, Wada: boczne skrzywienie kręgosłupa I st. (skolioza) Temat: Ćwiczenia mięśni prostownika
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowy system oceniania Państwowej Szkoły Muzycznej I i II st. im. M. Karłowicza w Katowicach
Przedmiotowy system oceniania Państwowej Szkoły Muzycznej I i II st. im. M. Karłowicza w Katowicach Przedmiot główny: Śpiew solowy Cele PSO Informowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć Pomoc uczniowi
Bardziej szczegółowoPODSTAWOWE ZABIEGI RESUSCYTACYJNE U OSÓB DOROSŁYCH ZAWSZE PAMIĘTAJ O SWOIM BEZPIECZEŃSTWIE KURS KWALIFIKOWANEJ PIERWSZEJ POMOCY. Basic Life Support
KURS KWALIFIKOWANEJ PIERWSZEJ POMOCY Wytyczne 2005 wg Europejskiej Rady ds. Resuscytacji OPRACOWANIE: mgr Dorota Ladowska mgr Sławomir Nawrot Gorzów Wlkp. 2010r. PODSTAWOWE ZABIEGI RESUSCYTACYJNE U OSÓB
Bardziej szczegółowoWZÓR PROFILAKTYCZNEGO BADANIA PACJENTA W GABINECIE STOMATOLOGICZNYM
WZÓR PROFILAKTYCZNEGO BADANIA PACJENTA W GABINECIE STOMATOLOGICZNYM Przedstawiamy badanie w kierunku raka jamy ustnej zamieszczone na stronach Państwowego Instytutu Dentystycznego i Twarzowo-Czaszkowego
Bardziej szczegółowoPoród Siłami Natury. 1 6 doba
Poród Siłami Natury 1 6 doba ĆWICZENIA PRZECIWOBRZĘKOWE I PRZECIWZAKRZEPOWE Pozycja wyjściowa (PW): leżenie na plecach na łóżku RUCH: naprzemienne zginanie (zaciskanie) i prostowanie palców stóp (x20)
Bardziej szczegółowoZałącznik Nr 1 KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Emisja i higiena głosu. 2. KIERUNEK: pedagogika. 3. POZIOM STUDIÓW: studia pierwszego stopnia
Załącznik Nr 1 KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Emisja i higiena głosu 2. KIERUNEK: pedagogika 3. POZIOM STUDIÓW: studia pierwszego stopnia 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: II/4 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS: 2
Bardziej szczegółowoODDYCHANIE. Taka wymiana gazowa między organizmem a otoczeniem nazywana jest ODDYCHANIEM
UKŁAD ODDECHOWY ODDYCHANIE Jest jedną z najważniejszych czynności organizmów i podstawowym przejawem życia Człowiek potrzebuje tlenu do przeprowadzenia utlenienia wewnątrzkomórkowego dlatego gaz ten musi
Bardziej szczegółowoŚWIĘTOKRZYSKIE CENTRUM ONKOLOGII Zakład Rehabilitacji
ŚWIĘTOKRZYSKIE CENTRUM ONKOLOGII Zakład Rehabilitacji Kierownik: dr n. med. Anna Opuchlik Opracowanie: mgr Piotr Siwoń ZESTAW ĆWICZEŃ DLA PACJENTÓW KLINIKI ONKOLOGII KLINICZNEJ DZIAŁU CHEMIOTERAPII Z poniższego
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych Nr 45/2011 z dnia o projekcie programu zdrowotnego Program profilaktyki chorób narządu głosu spowodowanych nadmiernym
Bardziej szczegółowoSZKOLENIE DOTYCZĄCE PROFILAKTYKI GRYPY SEZONOWEJ I NOWEJ GRYPY A(H1N1)
SZKOLENIE DOTYCZĄCE PROFILAKTYKI GRYPY SEZONOWEJ I NOWEJ GRYPY A(H1N1) Grypa sezonowa jest ostrą chorobą wirusową, która przenosi się drogą kropelkową, bądź też przez kontakt bezpośredni z zakażoną osobą
Bardziej szczegółowo