Występowanie w jednym z warszawskich szpitali pałeczek Enterobacteriaceae wytwarzających 16s rrna metylazę ArmA **

Transkrypt

1 MED. DOŚW. MIKROBIOL., 2010, 62: Katarzyna Piekarska 1, Katarzyna Zacharczuk 1, Elżbieta Bareja 2, Monika Olak 2, Jolanta Szych 1, Marek Jagielski 1, Sebastian Wardak 3, Rafał Gierczyński 1* Występowanie w jednym z warszawskich szpitali pałeczek Enterobacteriaceae wytwarzających 16s rrna metylazę ArmA ** 1 Zakład Bakteriologii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego Państwowego Zakładu Higieny Kierownik: prof. dr hab. M. Jagielski 2 Pracownia Bakteriologii Zakładu Diagnostyki Laboratoryjnej Wojskowego Instytutu Medycznego Kierownik: doc. dr hab. W. Piechota 3 Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, Laboratoria Analiz Lekarskich ALAB. Kierownik: mgr E. Wilk Określono częstość występowania szczepów wytwarzających 16S rrna metylazę ArmA wśród pałeczek z rodziny Enterobacteriaceae wyosobnionych z materiału klinicznego od ludzi w jednym z warszawskich szpitali. Wśród 270 izolatów pałeczek Enterobacteriaceae wyosobnionych od 259 pacjentów wykryto 19 izolatów (7,0%) opornych przynajmniej na dwa spośród wybranych aminoglikozydów (gentamicyna, amikacyna, kanamycyna). U tych izolatów testem PCR poszukiwano genów związanych z wytwarzaniem 16S rrna metylaz ArmA, RmtB i RmtC. Gen arma wykryto u sześciu (2,2%) izolatów należących do gatunków Enterobacter cloacae (n=4), Klebsiella pneumoniae (n=1) i Proteus mirabilis (n=1). Izolaty te charakteryzowały się wartościami MIC w zakresie μg/ml dla wszystkich badanych aminoglikozydów z grupy 4,6-dwupodstawionych 2-deoksystreptamin. Aminoglikozydy stanowią ważną grupę antybiotyków stosowanych w lecznictwie zamkniętym u pacjentów, u których etiologicznym czynnikiem zakażeń układowych są tlenowe bakterie Gram-ujemne (16), w tym pałeczki Enterobacteriaceae. Wobec tych drobnoustrojów aminoglikozydy są często stosowane w skojarzeniu z cefalosporynami i fluorochinolonami. Cząsteczki aminoglikozydów poprzez trwałe wiązanie się z podjednostką 30S rybosomu zaburzają proces biosyntezy białek w komórkach bakteryjnych (16, 22). Oporność tlenowych bakterii Gram-ujemnych na te antybiotyki jest najczęściej następstwem wytwarzania przez te bakterie jednego lub kilku enzymów modyfikujących * Autor, do którego należy kierować korespondencję. ** Badania współfinansowane ze środków na naukę w latach w ramach projektu badawczego NN

2 202 K. Piekarska i inni Nr 3 cząsteczkę aminoglikozydu, a także może być spowodowana ograniczaniem wnikania i aktywnym usuwaniem antybiotyku z komórki (17). Oporność na aminoglikozydy może też być następstwem zmian struktury podjednostek tworzących rybosomy, a w szczególności cząsteczek rrna (7). Przyczyną takich zmian mogą być spontaniczne mutacje punktowe w rrna lub jego enzymatyczna modyfikacja, do której dochodzi po zakończeniu transkrypcji. W 2003 roku, u pałeczek Klebsiella pneumoniae wyosobnionych z materiału klinicznego od ludzi, wykryto enzym ArmA należący do grupy metylotransferaz, który był zdolny do potranskrypcyjnej modyfikacji cząsteczek 16S rrna (9). Bakterie wytwarzające ten enzym stawały się oporne na działanie wysokich stężeń (MIC 512 μg/ml) 4,6-dwupodstawionych 2-deoksystreptamin, do których należy większość aminoglikozydów stosowanych w lecznictwie (10). Pierwsze szczepy Klebsiella pneumoniae i Citrobacter freundii posiadające gen arma związany z wytwarzaniem metylazy ArmA wykryto we Francji (9) i w Polsce (13). Następnie, u Gram-ujemnych bakterii tlenowych wyosobnianych z materiału klinicznego, wykryto kolejne enzymy z grupy 16S rrna metylaz: RmtA (26), RmtB (6), RmtC (24) i RmtD (5). W ostatnim czasie zidentyfikowano enzym NpmA (23), który w odróżnieniu od wspomnianych wcześniej metylaz, warunkuje oporność także na aminoglikozydy z grupy 4,5-dwupodstawionych 2-deoksystreptamin. Wśród pałeczek Enterobacteriaceae wytwarzających 16S rrna metylazy w Europie najczęściej izolowane są szczepy wytwarzające ArmA, a zdecydowanie rzadziej zdarzają się szczepy produkujące RmtB i RmtC (2, 14, 19). Dane piśmiennictwa wskazują, że u większości wyosobnionych z materiału klinicznego od ludzi szczepów wytwarzających ArmA gen arma współwystępował z genem bla CTX-M-3 odpowiedzialnym za wytwarzanie ESBL typu CTX-M-3 (2, 19). Oba geny znajdowały się w tym samym koniugacyjnym plazmidzie z rodziny p-ctxm (13). Gen arma zlokalizowany był przeważnie w obrębie transpozonu Tn1548, co dodatkowo sprzyjało jego horyzontalnemu transferowi (10). Obecnie szerzenie się szczepów wytwarzających 16S rrna metylazy wśród pacjentów szpitalnych stanowi narastający problem na całym świecie (8, 10, 25). W Europie częstość występowania 16S rrna metylaz wśród pałeczek z rodziny Enterobacteriaceae wyosobnionych od pacjentów szpitali była przedmiotem ocen w Belgii i Bułgarii (2, 19), a ostatnio także i w Wielkiej Brytanii (19). W opisywanych w obecnej pracy badaniach określono częstość występowania metylazy ArmA wśród izolatów wyosobnionych w okresie miesiąca z próbek materiału klinicznego od pacjentów jednego z warszawskich szpitali. Podjęto też próbę scharakteryzowania genetycznego środowiska genu arma u tych izolatów. MATERIAŁ I METODY Szczepy bakteryjne. Prospektywnym badaniom przeglądowym poddano 270 izolatów pałeczek Enterobacteriaceae, które wyosobniono w okresie od 19 kwietnia do 19 maja 2010 roku z materiału klinicznego od 259 pacjentów jednego z dużych szpitali w Warszawie. W grupie badanych szczepów najliczniej występowały pałeczki: Escherichia coli (n=112); Klebsiella pneumoniae (n=72); Enterobacter cloacae (n=51); Proteus mirabilis (n=15) i Klebsiella oxytoca (n=13). Do innych gatunków Enterobacteriaceae należało 7 izolatów. Izolaty wyosobniono głównie od pacjentów klinik i oddziałów: intensywnej opieki me-

3 Nr 3 Pałeczki Enterobacteriaceae wytwarzające 16 S rrna metylazę ArmA 203 Tabela I Oligonukleotydy (startery-pcr) użyte do identyfikacji genów związanych z wytwarzaniem wybranych 16S rrna metylaz. Gen / Locus Starter nici wiodącej (Forward) Starter nici komplementarnej (Reverse) Locus ID (GenBank) Powielany odcinek DNA arma TTCTGCCTATCCTAATTGGG CCTTTGTAGACATCACTCTC DQ rmtb AAACAGACCGTAGAGGCTGC CCTCAATCTCAAACTCGGCG AB rmtc CAAGCAGCTAGAGAAGGAGG AAGATCACTCTCGCCTGACG AB arma-tnpacp1 a AAGATAAAACAGGTCAGCGC TAGGCAGAATAGTAAGACCC AF arma-orf43-tnp a TTATCTGGAAAGGAGAAGGG TGCAACACGCATCCTTTGCC AF (pz) pary zasad ID numer referencyjnej sekwencji DNA w bazie danych GenBank (1) a startery komplementarne do sekwencji DNA zlokalizowanych w transpozonie Tn1548 Długość (pz)

4 204 K. Piekarska i inni Nr 3 dycznej (13,3%), urologii (8,1%) oraz chorób wewnętrznych i nefrologii (7,8%). Gatunek badanych izolatów pałeczek Enterobacteriaceae i ich lekowrażliwość określano przy użyciu komercyjnego systemu diagnostycznego Vitek 2 (biomerieux, Francja). Spośród 270 izolatów ocenianych metodą przeglądową do dalszych analiz wybrano tylko te izolaty (n=19), u których w badaniach diagnostycznych stwierdzono oporność przynajmniej na dwa spośród następujących aminoglikozydów: gentamicyna, amikacyna i kanamycyna. Izolaty te poddano ocenie lekowrażliwości metodą kolejnych rozcieńczeń antybiotyku w podłożu stałym. Określono najmniejsze stężenie hamujące ich wzrost (MIC) dla gentamicyny, amikacyny, streptomycyny (SIGMA) oraz kanamycyny i neomycyny (Fluka). Jako kontrolę stosowano szczep E. coli ATCC Określenie MIC oraz interpretację wyników przeprowadzano zgodnie z zaleceniami CLSI (3). Test fenotypowy na zdolność wytwarzania ESBL przeprowadzono zgodnie z zaleceniami KORLD (12). Test przesiewowy na zdolność wytwarzania 16S rrna metylaz przeprowadzono posiewając 20 μl zawiesiny badanych izolatów o gęstości 0,5 w skali McFarlanda na płytki z pożywką Mueller-Hintona z dodakiem kanamycyny (64 μg/ml) i amikacyny (64 μg/ml). Badanie metodą PCR. Do wykrywania wybranych genetycznych determinantów lekooporności zastosowano technikę łańcuchowej reakcji polimerazy (PCR). Posłużono się opracowanymi we własnym zakresie starterami-pcr komplementarnymi do wysoce konserwatywnych fragmentów genów związanych z wytwarzaniem 16S rrna metylaz ArmA, RmtB i RmtC oraz wybranych genów zlokalizowanych w transpozonie Tn1548 w bezpośrednim sąsiedztwie genu arma (Tabela I). Ponadto poszukiwano konserwatywnych, rdzeniowych fragmentów genów bla związanych z wytwarzaniem β-laktamaz z rodzin TEM, SHV i CTX-M (11). Izolację matrycowego DNA i PCR przeprowadzono stosując postępowanie opisane uprzednio (11, 18). Preparaty plazmidowego DNA przygotowywano metodą lizy alkalicznej z ekstrakcją fenolową (20) oraz przy użyciu komercyjnego zestawu NucleoBond PC 20 (Machery-Nagel, Niemcy). WYNIKI I ICH OMÓWIENIE Narastanie oporności na aminoglikozydy wśród pałeczek Enterobacteriaceae wyosobnianych z materiału klinicznego od ludzi w Polsce jest zjawiskiem niepokojącym (15, 21), zwłaszcza jeżeli ma ono nie tylko charakter ilościowy (wzrost odsetka izolatów opornych) ale również jakościowy, prowadzący do wzrostu zróżnicowania oraz skuteczności mechanizmów oporności i przejawiający się podwyższonymi wartościami MIC ( 128 μg/ml) dla dwóch lub więcej aminoglikozydów. Powyższe kryteria oporności spełniało 12 (4,4%) spośród 270 ocenianych w prezentowanych badaniach izolatów pałeczek Enterobacteriaceae wyosobnionych z materiału klinicznego od pacjentów jednego z wieloprofilowych szpitali w Warszawie w okresie od 19 kwietnia do 19 maja 2010 roku. Udział izolatów reprezentujących ten sam typ oporności na aminoglikozydy był natomiast znacznie niższy (0,2%) wśród pałeczek Enterobacteriaceae wyosobnianych od pacjentek i noworodków w warszawskim szpitalu o profilu położniczo-ginekologicznym i wynosił 5 na 2359 izolatów, które zostały wyosobnione w okresie od marca do grudnia 2009 roku (27). Może to wskazywać, że zjawisko kumulowania mechanizmów oporności na aminoglikozydy zachodzi głównie

5 Nr 3 Pałeczki Enterobacteriaceae wytwarzające 16 S rrna metylazę ArmA 205 u pałeczek Enterobacteriaceae występujących u pacjentów hospitalizowanych w szpitalach stosujących intensywną i długotrwałą antybiotykoterapię. W prezentowanych badaniach 19 izolatów (7,0%), spośród 270 ocenianych, wykazywało oporność na dwa lub więcej aminoglikozydów z grupy 4,6-dwupodstawionych 2-deoksystreptamin (Tabela II). U sześciu z tych izolatów w badaniu przeglądowym uzyskano wynik wskazujący na potencjalną zdolność wytwarzania 16S rrna metylazy. Wyniki badania przeglądowego potwierdzono testem PCR, wykrywając u tych izolatów obecność genu arma warunkującego wytwarzanie dominującej w Europie metylazy ArmA. Nie wykryto natomiast genów związanych z wytwarzaniem metylaz RmtB i RmtC, które ostatnio pojawiły się na naszym kontynencie (2, 14). Uzyskane wyniki pokazują, że udział izolatów wytwarzających ArmA wśród pałeczek Enterobacteriaceae wyosobnionych w warszawskim szpitalu wynosił 2,2%. Wyniki podobnych badań przeprowadzonych w Belgii i Bułgarii wskazują, że odsetek szczepów wytwarzających 16S rrna metylazy wynosił w tych krajach odpowiednio 0,12% i 1,5% (2, 19). Z tego względu, częstość występowania izolatów wytwarzających ArmA wśród zbadanych przez nas izolatów pałeczek Enterobacteriaceae można uznać za wysoką. Szczegółowa analiza izolatów wytwarzających ArmA przeprowadzona metodą PCR wykazała, że gen arma zlokalizowany jest w transpozonie Tn1548 i z wyjątkiem izolatu nr 340 współwystępuje z genem bla CTX-M związanym z wytwarzaniem ESBL typu CTX- -M. Dane piśmiennictwa wskazują, że w Europie większość pałeczek Enterobacteriaceae wytwarzających 16S rrna metylazy posiadało gen arma zintegrowany z transpozonem Tn1548. Transpozon ten był wbudowany w duży plazmid (70-90 kpz) z rodziny pctx-m3 (9, 10, 13). U większości szczepów wytwarzających ArmA gen arma występował wspólnie z genem bla CTX-M-3, a rzadziej wykrywany był razem z genem bla CTX-M-15 (2, 9, 19). Z tych względów dalszych szczegółowych badań wymaga izolat E. cloacae nr 340, u którego nie wykryto genów związanych z wytwarzaniem ESBL z rodzin CTX-M, TEM i SHV. Na uwagę zasługuje też fakt, że spośród 6 izolatów wytwarzających ArmA, plazmid o wielkości około 90 kpz udało się wyizolować tylko u dwóch (nr. 332 i 342) należących do gatunków P. mirabilis i K. pneumoniae. Niezależnie od tego, czy do izolacji plazmidowego DNA używano specjalistycznego zestawu komercyjnego, czy też klasycznej lizy alkalicznej, plazmidów o tej wielkości nie wykryto u czterech izolatów E. cloacae wytwarzających ArmA. Ponieważ podczas kolejnych prób izolacji plazmidów z tych izolatów każdorazowo stwierdzano niską jakość uzyskanych preparatów cccdna, nie można jednoznacznie stwierdzić, że wytwarzające ArmA izolaty E. cloacae nie posiadają dużych plazmidów. Ponadto, z powodu znacznej degradacji DNA, nie udało się też określić genotypu PFGE tych izolatów przy użyciu standardowej metodyki typowania pałeczek Enterobacteriaceae (27). Prawdopodobną przyczyną problemów w analizie profili plazmidowych i PFGE tych izolatów może być wytwarzanie przez nie nieswoistych endonukleaz. Podobne trudności w genotypowaniu izolatów pałeczek E. cloacae opisywali też inni autorzy (4). Chociaż nie udało się określić stopnia genetycznego podobieństwa izolatów E. cloacae wytwarzających ArmA, fakt występowania tej metylazy u pałeczek należących do trzech gatunków: E. cloacae, K. pneumoniae i P. mirabilis jednoznacznie wskazuje na horyzontalny transfer genu arma. Prezentowana praca jest pierwszą próbą oszacowania częstości występowania szczepów wytwarzających 16S rrna metylazy wśród pałeczek Enterobacteriaceae wyosobnianych w dużym, wieloprofilowym szpitalu, do którego przyjmowani są pacjenci z województwa

6 206 K. Piekarska i inni Nr 3 Tabela II Charakterystyka 19 izolatów wykazujących oporność na dwa lub więcej spośród użytych aminoglikozydów z grupy 4,6-dwupodstawionych 2-deoksystreptamin Data Gatunek Numer a Materiał b izolacji 16S rrna MIC (μg/ml) ESBL e PCR metylaza d c AN GN K N STR TEM f SHV f CTX-M f arma E. cloacae 330 Mocz E. cloacae 331 Mocz E. cloacae 340 POS > > E. cloacae 347 Mocz > E. coli 341 Mocz < E. coli 350 Mocz < K. pneumoniae 333 Mocz < > K. pneumoniae 334 PJO < > K. pneumoniae 335 Mocz < K. pneumoniae 336 PJO < > K. pneumoniae 337 WT < > K. pneumoniae 338 Mocz < > K. pneumoniae 339 WR < K. pneumoniae 342 Mocz >1024 >1024 > K. pneumoniae 348 WPT < K. pneumoniae 349 Ropień < K. pneumoniae 351 WR < K. pneumoniae 352 Mocz < > P. mirabilis 332 Mocz > > (+) wynik dodatni, (-) wynik ujemny, a numer kolekcji LEB/DM Zakładu Bakteriologii NIZP-PZH, b WR (wymaz z rany); POS (popłuczyny oskrzelowe); PJO (płyn jamy otrzewnej); WT (wymaz z tchawicy), WPT (wymaz z przetoki) c test przeglądowy na obecność 16SrRNA metylazy (zdolność wzrostu na pożywce Mueller-Hinton z dodatkiem amikacyny 64 μg/ml i kanamycyny 64 μg/ml) d wynik testu fenotypowego na zdolność wytwarzania ESBL, e (GN) gentamicyna; (AN) amikacyna; (K) kanamycyna; (N) neomycyna, (STR) streptomycyna f poszukiwanie genów bla TEM, bla SHV i bla CTX-M

7 Nr 3 Pałeczki Enterobacteriaceae wytwarzające 16 S rrna metylazę ArmA 207 mazowieckiego i województw przyległych. Opisane w tej pracy badania miały charakter pilotażowy i były prowadzone zaledwie przez okres jednego miesiąca lecz mimo tego uzyskane wyniki wyraźnie wskazują, że u około 7% pałeczek Enterobacteriaceae przydatność aminoglikozydów w terapii jest znacznie ograniczona, zaś u ponad 2 % izolatów tych drobnoustrojów może być wytwarzana 16S rrna metylaza ArmA warunkująca wysoką oporność na szereg aminoglikozydów stosowanych w lecznictwie. Odsetek pałeczek Enterobacteriaceae wytwarzających 16S rrna metylazy stwierdzony w tej pracy jest jednym z najwyższych jakie obserwowano w analogicznych badaniach przeprowadzonych w innych krajach europejskich i z tego względu problem ten wymaga dalszych, szerzej zakrojonych badań. PODZIĘKOWANIA Autorzy dziękują Prof. Yoshichika Arakawa z National Institute of Infectious Diseases w Tokio za udostępnienie referencyjnych próbek DNA zawierających geny: arma, rmta, rmtb i rmtc. K. Piekarska, K. Zacharczuk, E. Bareja, M. Olak, J. Szych, M. Jagielski, S. Wardak, R. Gierczyński Occurrence of 16s rrna methylase ArmA producing Enterobacteriaceae in a general hospital in Warsaw, Poland SUMMARY Resistance to gentamicin, amikacin and kanamycin was screened in 270 clinical isolates of Enterobacteriaceae originated from April 19 to May 19, 2010 in a regular hospital in Warsaw, Poland. Most of the isolated bacteria were considered pathogenic. Nineteen isolates (7%) were simultaneously resistant to two or three of the tested aminoglycosides. MICs of the three aminoglycosides ranged form 128 to 1024 mcg/ml for six isolates. These isolates were suspected to produce 16S rrna methylase. Genes encoding for three methylases reported in Europe: ArmA, RmtB and RmtC were searched by PCR. The arma gene was detected in all of the six isolates. This group encompassed Enterobacter cloacae (n=4), Klebsiella pneumoniae (n=1) and Proteus mirabilis (n=1). Five isolates of this group carried the bla CTX-M gene for CTX-M type ESBL. The remaining isolate E. cloacae DM0340 was ESBL negative and lacked bla CTX-M. that may suggest an altered genetic environment of the arma gene in this isolate. Our results showed that 2.2% of the tested isolates produced 16S rrna methylase ArmA. This finding may argue for a high incidence of ArmA producing Enterobacteriaceae in Poland when compared to reports from other European countries. PIŚMIENNICTWO 1 Benson DA, Karsch-Mizrachi I, Lipman DJ, Ostell J, Wheeler DL. GenBank. Nucleic Acids Res 2008; 36:D25-30

8 208 K. Piekarska i inni Nr 3 2. Bogaerts P., Galimand M., Bauraing C i inni. Emergence of ArmA and RmtB aminoglycoside resistance 16S rrna methylases in Belgium. JAC 2007; 59: CLSI. Performance Standards for Antimicriobial Disc Suseptibility Tests, Eighteenth Informational Supplement, CLSI document M100-S18. Clinical and Laboratory Standards Institute Wayne, PA, USA, Darini AL, Magalhães VD, Levy CL, Barth AL, Coscina AL. Phenotyping and genotyping methods applied to investigate the relatedness of Brazilian isolates of Enterobacter cloacae. Braz J Med Biol Res. 1999;32: Doi Y, de Oliveira Garcia D, Adams J, Paterson DL. Coproduction of novel 16S rrna methylase RmtD and metallo-beta-lactamase SPM-1 in a panresistant Pseudomonas aeruginosa isolate from Brazil. Antimicrob Agents Chemother 2007; 51: Doi Y, Yokoyama K., Yamane K., Wachino J., Shibata N., Yagi T., Shibayama K., Kato H., Arakawa Y. Plasmid mediated 16S rrna methylase in Seratia marcescens confering high level resistance to aminoglycosides. Antimicrob Agents Chemother 2004; 48: Francois B, Russell RJM., Murray JB, Aboulela F, Masquida B, Vicens Q, Westhof E. Crystal structures of complexes between aminoglycosides and decoding A site oligonucleotides: role of the number of rings and positive charges in the specific binding leading to miscoding. Nuc Acids Res 2005; 17: Fritsche TR, Castanheira M, Miller GH, Jones RN, Armstrong ES. Detection of methyltransferases conferring high-level resistance to aminoglycosides in Enterobacteriaceae from Europe, North America, and Latin America. Antimicrob Agents Chemother 2008; 52: Galimand M, Corvalin P, Lambert T. Plasmid-mediated high level resistance to aminoglycosides in Enterobacteriaceae due to 16S rrna methylation. Antimicrob Agents Chemother 2003; 47: Galimand M, Sabtcheva S, Courvalin P, Lambert T. Wordlwide Disseminated arma aminoglycoside resistance methylase gene is borne by composite transposon Tn1548. Antimicrob Agents Chemother 2005; 49: Gierczyński R, Szych J, Rastawicki W, Jagielski M. The molecular characterisation of the extended spectrum β-lactamase (ESBL) producing strain of Salmonella enterica serovar Mbandaka isolated in Poland. Acta Microbiol Polonica 2003; 52: Gniadkowski M, Żabicka D, Hryniewicz W. Oznaczanie wrażliwości pałeczek Gram-ujemnych w: Rekomendacje doboru testów do oznaczania wrażliwości bakterii na antybiotyki i chemioterapeutyki Krajowy Ośrodek Referencyjny ds. Lekowrażliwości Drobnoustrojów, Narodowy Instytut Leków (KORLD), Centralny Ośrodek Badań Jakości w Diagnostyce Mikrobiologicznej. 13. Gołębiewski M, Kern-Zdanowicz I, Zienkiewicz M, Adamczyk M, Zylinska J, Baraniak A, Gniadkowski M, Bardowski J, Cegłowski P. Complete nucleotide sequence of the pctx-m3 plasmid and its involvement in spread of the extended-spectrum β-lactamase gene bla CTX-M-3. Antimicrob Agents Chemother 2007; 51: Hopkins KL, Escudero JA, Hidalgo L, Gonzalez-Zorn B.16S rrna methyltransferase RmtC in Salmonella enterica serovar Virchow. Emerg Infect Dis. 2010;16: Kowalska-Krochmal B, Dolna I, Dobosz A, Wrzyszcz E, Gościniak G. Ocena stopnia wrażliwości na aminoglikozydy szczepów bakteryjnych izolowanych od chorych z zakażeniami układowymi i uogólnionymi. Med Dośw Mikrobiol 2008; 60: Meszaros J, Hryniewicz W. Leki przeciwbakteryjne, w Antybiotyki w profilaktyce i leczeniu zakażeń, red. Hryniewicz W, Meszaros J. PZWL Warszawa 2001; str Mingeot-Leclercq MP, Glupczynski Y, Tulkens PM. Aminoglycosides: activity and resistance. Antmicrob Agents Chemother 1999; 43: Piekarska K, Zacharczuk K, Szych J, Zawidzka E, Wilk E, Wardak S, Jagielski M, Gierczyński R. Występowanie w jednym z warszawskich szpitali pałeczek Klebsiella pneumoniae wytwarzających karbapenemazę typu KPC. Med Dośw Mikrobiol 2010; 62:9-20

9 Nr 3 Pałeczki Enterobacteriaceae wytwarzające 16 S rrna metylazę ArmA Sabtcheva S, Saga T, Kantardjiev T, Ivanova M, Ishii Y, Kaku M. Nosocomial spread of armamediated high-level aminoglycoside resistance in Enterobacteriaceae isolates producing CTX-M-3 β-lactamase in a cancer hospital in Bulgaria. J Chemother. 2008; 20: Sambrook J, Fritsch E, Maniatis T. Molecular cloning. A laboratory manual. Cold Spring Harbor Lab Press Schmitz FJ, Verhoef J, Fluit AC. Prevalence of aminoglycoside resistance in 20 European university hospitals participating in the European SENTRY Antimicrobial Surveillance Programme. Eur J Clin Microbiol Infect Dis. 1999; 18: Shaw KJ, Wright GD. Aminoglycoside resistance in Gram-positive bacteria. W: Gram-positive pathogens. Red. Fischetti V.A., Novick R.P., Ferretti J.J., Portnoy D.A., Rood J.I. ASM Press, Washington D.C str Wachino J, Shibayama K, Kurokawa H, Kimura K, Yamane K, Suzuki S, Shibata N, Ike Y, Arakawa Y. Novel plasmid-mediated 16S rrna m1a1408 methyltransferase, NpmA, found in a clinically isolated Escherichia coli strain resistant to structurally diverse aminoglycosides. Antimicrob Agents Chemother 2007; 51: Wachino J., Yamane K., Shibayama K., Kurokawa H., Shibata N., Suzuki S., Doi Y., Kimura K., Ike Y., Arakawa Y. Novel plasmid-mediated 16S rrna methylase, RmtC, found in a Proteus mirabilis isolate demonstrating extraordinary high-level resistance against various aminoglycosides. Antimicrob Agents Chemother 2006; 50: Yamane K, Wachino J, Suzuki S, Shibata N, Kato H, Shibayama K, Kimura K, Kai K, Ishikawa S, Ozawa Y, Konda T, Arakawa Y. 16S rrna methylase-producing, gram-negative pathogens, Japan. Emerg Infect Dis 2007; 13: Yamane K, Doi Y, Yokoyama K, Yagi T,Kurokawa H, Shibata N, Shibayama K, Kato H, Arakawa Y. Genetic environments of the rmta gene in Pseudomonas aeruginosa clinical isolates. Antimicrob Agents Chemother 2004; 48: Zacharczuk K, Piekarska K., Szych J, Sulik M, Roszko E, Łata J, Jagielski M, Gierczyński R. Oporność pałeczek Enterobacteriaceae wyosobnionych w szpitalu położniczo-ginekologicznym na wybrane antybiotyki aminoglikozydowe ze szczególnym uwzględnieniem zdolności do wytwarzania 16S rrna metylaz ArmA, RmtB i RmtC. Med Dośw Mikrobiol. 2010; 62: Otrzymano: 24 VI 2010 r. Adres Autora: , Warszawa, ul. Chocimska 24, Zakład Bakteriologii NIZP-PZH rgierczynski@pzh.gov.pl

10