KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW

Transkrypt

1 KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia KOM(2005)662 wersja ostateczna KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Ustalenia Komisji w sprawie bezpiecznego ogólnego systemu szybkiego ostrzegania ARGUS. PL PL

2 1. WSTĘP Niedawne przypadki katastrof tak naturalnych (tsunami na Oceanie Indyjskim w grudniu 2004 r.), jak wywołanych przez człowieka (zamachy terrorystyczne w Madrycie w roku 2004 i w Londynie w roku 2005), jak również przewidywalne zagrożenia dla zdrowia ludzkiego (pandemia grypy) uwypukliły potrzebę umocnienia narzędzi zapewniających skuteczne i skoordynowane zarządzanie w razie poważnych sytuacji kryzysowych o charakterze wielosektorowym, wymagających działań na szczeblu Wspólnoty. Wprawdzie podstawowa odpowiedzialność za reagowanie w obliczu zagrożeń spada na Państwa Członkowskie, Komisja ma także do odegrania pewną rolę. W razie sytuacji kryzysowej Komisja może zostać wezwana do działania we własnych dziedzinach kompetencji i do wspierania wysiłków Państw Członkowskich w tym względzie. Współpraca w ramach Komisji ułatwia wzajemną pomoc w razie poważnej sytuacji kryzysowej w UE oraz wspiera Państwa Członkowskie w dotrzymywaniu zobowiązań solidarności z krajami trzecimi. Komisja ma w odpowiednim czasie i z użyciem właściwych środków przekazu zapewnić obywatelom i mediom wyczerpujące i spójne informacje nt. prowadzonych działań i dokładanych starań. Przyczyni się to do skuteczniejszej komunikacji z obywatelami. Rada Europejska, w szczególności w odpowiedzi na zamachy terrorystyczne, wzywała Komisję do działania. Rada Europejska obradująca w Brukseli w listopadzie 2004 r., przyjmując program haski, zwróciła się do Komisji o utworzenie, w ramach istniejących struktur i przy pełnym poszanowaniu kompetencji krajowych, zintegrowanego i skoordynowanego systemu zarządzania kryzysowego UE dotyczącego kryzysów o skutkach transgranicznych w ramach UE, który ma zostać wprowadzony najpóźniej do 1 lipca 2006 r.. Sprawujące kolejno prezydencję: Austria, Luksemburg, Holandia i Zjednoczone Królestwo wystąpiły z wspólną inicjatywą na rzecz realizacji tego elementu programu haskiego. W ostatnim czasie - w deklaracji z 13 lipca 2005 r. o odpowiedzi UE na zamachy londyńskie, Rada zażądała rozwinięcia sił reagowania w sytuacjach zagrożenia zarówno na poziomie krajowym jak i unijnym, nie wyłączając sił zobowiązanych do działania w razie ataku bioterrorystycznego, jak też zorganizowanej wymiany informacji, zapewnienia koordynacji oraz umożliwienia wspólnego podejmowania decyzji w razie sytuacji krytycznej, w szczególności w wypadku ataków terrorystycznych skierowanych przeciw więcej niż jednemu z Państw Członkowskich. Rada stwierdziła 7 listopada 2005 r., iż z uznaniem przyjmie nieustające działania we współpracy z Komisją na rzecz rozwinięcia kompleksowego planu (...) reakcji na zagrożenie pandemiczną grypą. Wymiana informacji, wewnętrzna koordynacja, konsolidacja systemów wczesnego ostrzegania jakimi zarządza Komisja, oraz udostępnianie odpowiednich procedur decyzyjnych w sytuacjach kryzysowych stanowią kluczowe elementy planu gotowości i reagowania. Komisja zapowiedziała już dodatkowe środki służące umocnieniu istniejących narzędzi, wypełniając nałożone nań przez Radę zobowiązania. W komunikacie zatytułowanym Gotowość i radzenie sobie z konsekwencjami w walce z terroryzmem z 20 października 2004 (COM(2004)701) Komisja zapowiada utworzenie bezpiecznego ogólnego systemu szybkiego ostrzegania (ARGUS) łączącego wszystkie wyspecjalizowane systemy na wypadek sytuacji awaryjnych. Co więcej, planowane jest utworzenie centralnego Centrum Kryzysowego 1, które skupiałoby przedstawicieli wszystkich odpowiednich służb Komisji w razie sytuacji awaryjnej. To centrum kryzysowe koordynowałoby starania w celu oceny 1 Nazwę zmieniono w aktualnej podstawie prawnej. PL 2 PL

3 najlepszych możliwych opcji działania oraz podejmowania decyzji w sprawie zastosowania odpowiednich środków reagowania. Wziąwszy również pod uwagę struktury proponowane przez przewodniczące Radzie kraje, w szczególności unijne ustalenia ws. koordynacji kryzysowej (EUCCA) i powiązane z nimi zintegrowane unijne ustalenia ws. zarządzania kryzysowego (EUICMA), Komisja potwierdza potrzebę elastycznych ustaleń w dziedzinie koordynacji na szczeblu UE. Usprawnienie koordynacji na poziomie politycznym pozwoliłoby Unii na maksymalne wykorzystanie dostępnej wiedzy fachowej i infrastruktury, w tym wyspecjalizowanych systemów wczesnego ostrzegania (dalej: SWO), którymi zarządza Komisja. Komisja miałaby tu do odegrania strategiczną rolę, korzystnie ułatwiając prace Państw Członkowskich dla zapewnienia spójności i zgodności ich działań. Niniejszy dokument ma ustanowić podstawowe zasady, procedury i narzędzia, jakie proponuje się wykorzystać przy tworzeniu systemu ARGUS. System ma być czynny od 1 stycznia 2006 r. 2. CELE I ZAŁOŻENIA Cele, jakie przyświecają budowie bezpiecznego ogólnego systemu szybkiego ostrzegania (dalej: ARGUS) są następujące: zapewnienie wewnętrznego forum umożliwiającego wszystkim dyrekcjom generalnym i służbom Komisji wymianę w czasie rzeczywistym istotnych informacji o zbliżających się sytuacjach kryzysowych o charakterze wielosektorowym, niezależnie od ich rodzaju, lub też przewidywalnym bądź nieuchronnym zagrożeniu ich wystąpienia, pociągających za sobą konieczność działania na szczeblu wspólnotowym, celem ułatwienia koordynacji i współpracy oraz ostatecznego zwiększenia skuteczności i spójności reakcji Komisji; udostępnianie właściwych procedur koordynacji do uruchomienia w razie poważnej sytuacji kryzysowej, co pozwoli Komisji na podjęcie decyzji i przeprowadzenie szybkich, skoordynowanych i spójnych kroków zaradczych na podstawie wszystkich istotnych informacji, we właściwych jej dziedzinach kompetencji i przy współpracy pozostałych instytucji; zapewnienie ram dla skutecznej komunikacji z obywatelami i zrównoważonego, spójnego i pełnego oglądu wysiłków podejmowanych przez Komisję. Podstawowe zasady, na jakich opiera się ARGUS, to: zasada pomocniczości System uwzględni specyficzną naturę, kompetencje oraz specjalizację dotychczasowych SWO Komisji, które nadal będą funkcjonować zgodnie z odpowiednimi procedurami. ARGUS działać będzie w wypadku poważnych sytuacji kryzysowych o charakterze wielosektorowym, niezależnie od ich źródła i natury, wymagających działań na szczeblu Wspólnoty bez względu na to, czy dotykają one obywateli, czy dóbr lub interesów Państw Członkowskich lub krajów trzecich. PL 3 PL

4 Na obecnym etapie sieć komunikacji ograniczy się do wewnątrz-komisyjnej, łącząc jej poszczególne SWO, dyrekcje generalne i służby. Państwa Członkowskie zostaną w nią włączone za pośrednictwem własnych SWO i specjalnych sieci. Dzięki takiej koordynacji powstanie kompleksowa i skonsolidowana baza danych istotnych i potwierdzonych informacji na wypadek konieczności współpracy Komisji z Państwami Członkowskim i pozostałymi instytucjami. ARGUS wykorzysta istniejące technologie oraz infrastrukturę zapewniane przez DG ds. Informatyki. Wprawdzie na tym etapie sieć komunikacji ARGUS nie będzie przetwarzać poufnych danych UE, Komisja rozważa możliwości rozwinięcia mocniejszego i skuteczniejszego systemu. System będzie poddawany przeglądom, najpóźniej w rok po wejściu w życie odpowiedniej decyzji Komisji w świetle zgromadzonych doświadczeń i dokonującego się postępu technicznego, dla zapewnienia wzajemnych połączeń i koordynacji istniejących wyspecjalizowanych sieci. System ma funkcjonować w oparciu o istniejące zasoby i środki poszczególnych służb. Co do komunikacji zewnętrznej, będzie ona zapewniana na możliwie najbardziej odpowiednim poziomie geograficznym (tj. z siedziby głównej bądź poprzez reprezentacje i delegacje) i poprzez odpowiednie narzędzia pozwalające dotrzeć i w pełni poinformować obywateli: konferencje i komunikaty prasowe, Internet itp. 3. ARGUS ARGUS ma się składać z sieci komunikacji wewnętrznej i specjalnych procedur koordynacji, gotowych do uruchomienia w razie poważnej sytuacji kryzysowej o charakterze wielosektorowym. Procedury te zostały określone w załączniku do decyzji Komisji zmieniającej jej regulamin wewnętrzny, zatytułowanym: wspólne przepisy w sprawie ustanowienia bezpiecznego ogólnego systemu szybkiego ostrzegania ARGUS. Sieć wewnętrznej komunikacji drogą elektroniczną zostanie zbudowana w oparciu o architekturę magistrali informacyjnej. Będzie ona czerpać z istniejących baz danych i wewnętrznych technik przesyłu wiadomości, nie wyłączając wsparcia innych systemów komunikacji (jak SMS czy telefon). Uczestnicy sieci ARGUS będą mogli z niej korzystać w celu wymiany istotnych informacji w czasie rzeczywistym w razie groźby bądź wystąpienia sytuacji kryzysowej i odpowiednio skoordynować swoje reakcje. Informacje przekazywane poprzez magistralę ARGUS dostępne będą dla każdego z uczestników i zachowywane w porządku dziennym. W miarę zbieranych doświadczeń i postępów techniki system będzie aktualizowany. W sytuacji poważnego kryzysu przewodniczący Komisji, działając z własnej inicjatywy po otrzymaniu informacji ostrzegawczej lub na wniosek członka Komisji, może zdecydować o uruchomieniu specjalnej procedury koordynacji. Przewodniczący może zdecydować o wzięciu odpowiedzialności za reakcję Komisji w sytuacji kryzysowej na siebie lub przekazać ją jednemu z członków Komisji. Odpowiedzialność taka wiąże się z kierowaniem środkami zaradczymi i ich koordynacją w sytuacji kryzysowej, reprezentowaniem Komisji wobec pozostałych instytucji oraz odpowiedzialnością za informowanie społeczeństwa. Sekretariat Generalny na polecenie przewodniczącego lub członka Komisji, któremu przewodniczący PL 4 PL

5 przekazał odpowiedzialność uruchomi specjalną strukturę operacyjną zarządzania kryzysowego pod nazwą komitet koordynacji kryzysowej (KKK). KKK ma oceniać i śledzić rozwój wypadków, rozpoznając kwestie i możliwości podjęcia decyzji i działań, zapewniając ich realizację oraz spójność i zgodność reakcji całej Komisji. Jednak decyzje uzgodnione w ramach KKK będą przyjmowane z zachowaniem zwykłej procedury podejmowania decyzji przez Komisję i wykonywane przez odpowiednie służby i SWO. PL 5 PL