PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z GEOGRAFII

Transkrypt

1 Wpisuje zdaj!cy przed rozpocz"ciem pracy PESEL ZDAJ#CEGO Miejsce na nalepk" z kodem szko$y Instrukcja dla zdaj!cego PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z GEOGRAFII Arkusz II Czas pracy 120 minut 1. Prosz" sprawdzi%, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 20 stron. Ewentualny brak nale&y zg$osi% przewodnicz!cemu zespo$u nadzoruj!cego egzamin. 2. Prosz" uwa&nie czyta% wszystkie polecenia. 3. Odpowiedzi nale&y zapisa% czytelnie w miejscu na to przeznaczonym przy ka&dym zadaniu. 4. W rozwi!zaniach zada' trzeba przedstawi% tok rozumowania prowadz!cy do ostatecznego wyniku. 5. Podczas egzaminu mo&na korzysta% z o$ówka, linijki, gumki, lupy oraz kalkulatora. 6. Prosz" pisa% tylko w kolorze niebieskim lub czarnym, nie pisa% o$ówkiem. 7. Nie wolno u&ywa% korektora. 8. B$"dne zapisy trzeba wyra(nie przekre)li%. 9. Wszelkie notatki nale&y sporz!dza% tylko w brudnopisie, który nie b"dzie oceniany. 10. Obok ka&dego zadania podana jest maksymalna liczba punktów, któr! mo&na uzyska% za jego poprawne rozwi!zanie. Za rozwi!zanie wszystkich zada' mo&na otrzyma% $!cznie 100 punktów. "yczymy powodzenia! Wpisuje egzaminator / nauczyciel sprawdzaj!cy prac" Nr zadania Maksymalna liczba punktów Uzyskana liczba punktów Nr zadania SUMA Maksymalna liczba punktów Uzyskana liczba punktów

2 Zadanie 28. (3 pkt) Grekokatolicy i wyznawcy prawos$awia obchodz! *wi"ta Bo&ego Narodzenia 13 dni pó(niej ni& katolicy. Podaj wed#ug jakiego kalendarza obchodzone s! $wi%ta w ka&dej z tych religii i wyja$nij przyczyny powstania ró&nicy 13 dni mi%dzy tymi kalendarzami. Zadanie 29. (3 pkt) Si$a Coriolisa powoduje odchylenie kierunku ruchu cia$ poruszaj!cych si" na Ziemi. a) Na siatce po#udników i równole&ników zaznacz odchylenie zwi!zane z dzia#aniem tej si#y przy przemieszczaniu si% cia# z punktu A na po#udnie i z punktu B na po#udnie. b) Wymie' trzy przyk#ady zjawisk przyrodniczych b%d!cych nast%pstwem dzia#ania si#y Coriolisa Strona 2 z 20

3 Zadanie 30. (4 pkt) Mapa przedstawia rozmieszczenie g$ównych p$yt litosfery i kierunki ich ruchu. +ród$o: K!dzio$ka J., Podstawy geografii w zadaniach, WSiP, a) Podaj po dwa przyk#ady obszarów po#o&onych w strefach subdukcji i w strefach ryftowych. Strefy subdukcji Strefy ryftowe b) Wymie' cztery procesy lub zjawiska geologiczne b%d!ce konsekwencj! ruchu p#yt litosfery w tych strefach Strona 3 z 20

4 Zadanie 31. (6 pkt) Rysunki przedstawiaj! efekty dzia$ania dwóch rodzajów ruchów masowych. A... B... +ród$o: J. K!dzio$ka, Podstawy geografii w zadaniach, 1995 r. a) Pod ka&dym z rysunków wpisz odpowiedni! nazw% ruchu masowego. b) Przedstaw, na czym polega ka&dy z tych procesów. A B c) Podaj nazwy form oznaczonych na rysunku A cyframi 1 i d) Wymie' trzy nast%pstwa ruchu masowego przedstawionego na rysunku B e) Zaproponuj trzy dzia#ania cz#owieka zapobiegaj!ce rozprzestrzenianiu si% tych procesów Strona 4 z 20

5 Zadanie 32. (4 pkt) a) Na przyk#adach Wy&yny Lubelskiej i chi'skiej Wy&yny Lessowej wyja$nij ró&nic% w genezie pokryw lessowych. b) Podaj nazw% formy najbardziej charakterystycznej dla terenów lessowych. Wyja$nij jej genez%. Nazwa formy... Wyja)nienie genezy Zadanie 33. (2 pkt) Uszereguj chronologicznie podane ni&ej procesy i wpisz w tabelk% odpowiadaj!ce im numery we w#a$ciwej kolejno$ci. 1. Tworzenie si" pokryw lessowych. 2. Uprawianie pszenicy. 3. Powstawanie gleb. 4. Dzia$alno)% akumulacyjna wiatru. 5. Proces glebotwórczy. 6. Wietrzenie ska$. 7. Wywiewanie py$u lessowego. Zadanie 34. (2 pkt) Wyja$nij powstanie pustyni Namib w Afryce, uwzgl%dniaj!c dwie g#ówne przyczyny niedoboru opadów na tym obszarze.... Strona 5 z 20

6 Zadanie 35. (4 pkt) Morze Ba$tyckie jest jednym z najbardziej zanieczyszczonych mórz na kuli ziemskiej. Koncentracji zanieczyszcze' sprzyjaj! warunki przyrodnicze Morza Ba$tyckiego. a) Wymie' cztery (ród#a zanieczyszcze' Morza Ba#tyckiego b) Podaj trzy przyrodnicze przyczyny du&ej koncentracji zanieczyszcze' w Morzu Ba#tyckim Zadanie 36. (2pkt) W 1972 r. na Konferencji Narodów Zjednoczonych w Sztokholmie Cz$owiek i *rodowisko po raz pierwszy pojawi$o si" poj"cie rozwój zrównowa&ony. Zaproponuj trzy dzia#ania, które powinny podejmowa) spo#ecze'stwa lokalne, aby funkcjonowa) w zgodzie z rozwojem zrównowa&onym Zadanie 37. (2 pkt) Nad brzegami rzek, strumieni i jezior, na bagnach i torfowiskach &yj! w stadach rodzinnych bobry. Buduj! tamy i nadwodne domki, tzw. &eremia, ryj! podziemne korytarze z wej)ciem pod wod!. Przekszta$caj! )rodowisko i zostawiaj! widoczne )lady swej bytno)ci. Podaj trzy przyk#ady przekszta#ce' $rodowiska b%d!cych konsekwencj! budowy tam i &eremi przez bobry Strona 6 z 20

7 Zadanie 38. (3 pkt) Jednym z tematów badawczych zwi!zanych z wszechoceanem jest wyja)nianie mechanizmu El Niño na Oceanie Spokojnym. Dzia$ania te pozwalaj! przewidywa% jego wyst!pienie. El Niño pojawia si" co kilka lat w okresie *wi!t Bo&ego Narodzenia (st!d jego nazwa pochodz!ca od hiszpa'skiego Dzieci!tko). Poni&szy schemat przedstawia etapy powstawania El Niño. Opisy do schematu zapisano w tabeli bez zachowania w$a)ciwej kolejno)ci etapów. +ród$o: Lenart W. Geografia, 2004 Numer na Opis schemacie 5 Zahamowanie upwellingu. Przemieszczanie si" ni&u na wschód. 1 Os$abienie wy&u (przyczyna nieznana). Zmiana kierunku pr!dów morskich. Zanik pasatów; wiatry zachodnie. a) Wpisz do tabeli numery (ze schematu) oznaczaj!ce kolejne etapy powstawania zjawiska El Niño. b) Przedstaw w postaci modelu przyczynowo-skutkowego dwa nast%pstwa przyrodnicze El Niño i wynikaj!ce z nich konsekwencje pozaprzyrodnicze. El Niño Nast"pstwa przyrodnicze Konsekwencje pozaprzyrodnicze Strona 7 z 20

8 Zadanie 39. (4 pkt) Rysunki przedstawiaj! ewolucj" progu wodospadu. +ród$o: Balon J. Tablice Geograficzne, a) Nazwij proces geologiczny, który prowadzi do przedstawionych na rysunku zmian i przedstaw przebieg ewolucji progu wodospadu.... b) Podaj nazw% najwy&szego wodospadu na $wiecie i w Polsce oraz miejsce wyst%powania ka&dego z nich. *wiat... Polska... Strona 8 z 20

9 Zadanie 40. (6 pkt) Na profilach glebowych przedstawiono pi"% typów gleb wyst"puj!cych w Polsce. +ród$o: A.,o$nierz, Typy gleb, Geografia w Szkole 3/83 Oznaczenia poziomów glebowych: A 0 - poziom )ció$ki le)nej, A 1 - poziom akumulacyjny próchnicy, A 2 - poziom wymywania, B - poziom wmywania, (B) - poziom brunatnienia, C - ska$a macierzysta. Oznaczenia barw podane w nawiasach: bi bia$awy, p popielaty, bsz brunatnoszary, b - brunatny, br - brunatnordzawy, cz - czarny, csz ciemnoszary, sz szary. Na podstawie zamieszczonych profili glebowych i w#asnej wiedzy uzupe#nij tabel%. Przydatno$) rolnicz! gleb okre$l w skali ocen: niska, $rednia, wysoka, bardzo wysoka. Numer profilu glebowego Typ gleby Pod$o&e geologiczne (ska$y) Przydatno)% rolnicza brunatna wapienie bielicowa less Strona 9 z 20

10 Zadanie 41. (6 pkt) Mapa przedstawia przestrzenne zró&nicowanie intensywno)ci erozji wodnej na )wiecie. +ród$o: M. Klimaszewski, Geomorfologia, 1978 a) Wymie' trzy krainy geograficzne (z ró&nych regionów $wiata) o intensywnej wodnej erozji gleb b) Wymie' dwie przyczyny zró&nicowania intensywno$ci erozji gleb c) Zaproponuj dwa dzia#ania zapobiegaj!ce procesom erozji gleb Strona 10 z 20

11 Zadanie 42. (4 pkt) Przejawem niekorzystnego wp$ywu dzia$alno)ci cz$owieka na wody podziemne jest m.in. tworzenie si" bardzo rozleg$ych lejów depresyjnych. Poni&sze rysunki przedstawiaj! dwie sytuacje wyja)niaj!ce mechanizm powstawania leja depresyjnego. +ród$o: Olczak R., S"ownik szkolny. Ochrona..., a) Wyja$nij znaczenie terminu lej depresyjny.... b) Wyja$nij przyczyn% powstania leja depresyjnego przedstawionego na rysunku A i B. A.... B.... c) Wymie' dwa nast%pstwa powstania leja depresyjnego d) Wymie' dwa obszary w Polsce, w których wyst%puje lej depresyjny Strona 11 z 20

12 Zadanie 43. (6 pkt) Mapka przedstawia rozmieszczenie &yznych obszarów mórz i obszary najwi"kszych $owisk, a w tabeli przedstawiono udzia$ w po$owach )wiatowych krajów o najwi"kszych po$owach oraz wielko)% po$owów przypadaj!ca w tych krajach na 1 mieszka'ca. a) &yzne rejony mórz b) rejony intensywnego rybo$ówstwa morskiego +ród$o: K!dzio$ka J., Kompendium geografii, 1998 r. Pa'stwo Chiny Peru Japonia Stany Zjedn. Chile Indonezja Rosja Indie Tajlandia Norwegia Islandia Filipiny RP Korei Nowa Zelandia Polska Po$owy morskie i s$odkowodne w % udzia$u w )wiecie. 17,9 11,2 5,3 5,0 4,5 4,4 4,2 3,8 3,1 2,9 2,1 2,0 1,9 0,6 0,3 +ród$o: Rocznik Statystyki Mi#dzynarodowej 2003 (dane 2000) Po$owy w kg na 1 mieszka'ca 13,3 415,0 39,3 17,2 287,0 19,7 27,3 3,6 46,9 602,0 7057,0 24,8 38,6 146,0 6,2 Strona 12 z 20

13 a) Wymie' sze$) przyk#adów g#ównych #owisk na $wiecie. Zaznacz je cyframi na mapie b) Wymie' trzy przyczyny du&ej &yzno$ci mórz w wymienionych obszarach c) Porównaj udzia# w po#owach $wiatowych z wielko$ci! po#owów na 1 mieszka'ca w krajach wymienionych w tabeli i oce', jak! rol% mog! mie) ryby w gospodarce tych krajów.... Strona 13 z 20

14 Zadanie 44. (6 pkt) W tabeli przedstawiono warto)% obrotów handlu zagranicznego Polski wed$ug grup krajów w 2001 r. Grupy krajów Import Eksport Warto)% w mld z$ % Warto)% w mld z$ % Kraje rozwini"te gospodarczo 183,8 156,3 Kraje Europy *rodkowo 46,9 41,0 Wschodniej Kraje rozwijaj!ce si" gospodarczo 34,4 11,6 Ogó$em ród$o: MRS Polski, a) Uzupe#nij tabel% i wykonaj strukturalne diagramy s#upkowe ilustruj!ce warto$) importu i eksportu Polski oraz udzia# w imporcie i eksporcie wymienionych grup krajów. Miejsce na diagramy b) Oblicz saldo handlu zagranicznego Polski.... c) Wymie' grupy krajów, które maj! wi%kszy udzia# w eksporcie ni& w imporcie. d) Sformu#uj dwa wnioski dotycz!ce struktury i salda obrotów handlu zagranicznego Polski wed#ug grup krajów Strona 14 z 20

15 Zadanie 45. (4 pkt) W tabelach przedstawiono struktur! importu i eksportu wybranych pa'stw w 2001 r. wed$ug grup towarów (w %). Import Kraje Towary rolno- - spo&ywcze Surowce (bez paliw) Paliwa mineralne i smary Produkty przetwórstwa przemys$owego Maszyny, urz!dzenia i sprz"t transportowy Chiny 2,1 9,2 9,2 38,7 40,8 Japonia 12,4 6,1 20,1 33,2 28,2 Niemcy 6,3 3,3 8,5 44,4 37,5 Polska 5,9 3,4 10,1 44,2 36,4 Stany Zjednoczone +ród$o: MRS Polski, Eksport Kraje 4,0 1,9 11,0 39,1 44,0 Towary rolno- - spo&ywcze Surowce (bez paliw) Paliwa mineralne i smary Produkty przetwórstwa przemys$owego Maszyny, urz!dzenia i sprz"t transportowy Chiny 4,9 1,8 3,2 57,0 33,1 Japonia 0,7 0,8 0,4 30,9 67,2 Niemcy 4,0 1,6 1,4 41,0 52,0 Polska 7,8 2,6 5,6 47,8 36,2 Stany Zjednoczone +ród$o: MRS Polski, ,3 4,0 1,8 36,4 51,5 a) Wska&, które grupy towarów maj! najwi%kszy udzia# w obrotach handlu zagranicznego. b) Na podstawie danych w tabelach i w#asnej wiedzy wyja$nij, dlaczego handel zagraniczny jest korzystny zarówno dla kraju importuj!cego, jak i eksportuj!cego towary. Przedstaw trzy argumenty Strona 15 z 20

16 Zadanie 46. (6 pkt) W tabelach przedstawiono wydobycie w"gla kamiennego i ropy naftowej na )wiecie i w wybranych krajach w latach 1995 i W%giel kamienny Ropa naftowa Kraje *wiat Stany Zjedn. Chiny Australia Indie RPA Rosja Polska +ród$o: MRS Polski, Wydobycie w mln ton Kraje *wiat Arabia Saudyjska Rosja Stany Zjedn. Iran Wenezuela Chiny Meksyk Norwegia Wlk. Brytania Irak Nigeria Kuwejt Brazylia Polska Wydobycie w mln ton ,0 3289,0 406,0 394,0 305,0 348,0 331,0 295,0 181,0 181,0 148,0 141,0 150,0 165,0 141,0 163,0 135,0 163,0 122,0 118,0 27,0 115,0 92,2 104,0 102,0 101,0 34,9 65,7 0,3 0,8 a) Sformu#uj wniosek dotycz!cy zmian wydobycia w%gla kamiennego i ropy naftowej na $wiecie w latach b) Wyja$nij przyczyny kierunku tych zmian dla obu surowców.... c) Wymie' po dwa kraje, w których zmiany w wydobyciu w%gla i ropy naftowej mia#y inny kierunek ni& zmiany ogólno$wiatowe. Wyja$nij przyczyny tego faktu dla ka&dej grupy surowców.... Strona 16 z 20

17 Zadanie 47. (4 pkt) W tabeli przedstawiono warto)% PKB na 1 mieszka'ca wed$ug kursów walut (2002 r.) i wed$ug PSNW (Parytetu Si$y Nabywczej Walut) (2000 i 2001 r.) w wybranych krajach. Kraje Australia Austria Brazylia Chiny Dania Egipt Indie Japonia Luksemburg Meksyk Niemcy Polska Rosja Szwajcaria PKB na 1 mieszk. w dol. USA wed$ug kursów walut wed$ug PSNW ród$o: Rocznik Statystyki Mi#dzynarodowej, a) Wykorzystuj!c dane z tabeli, wpisz poni&ej te kraje, mi%dzy którymi ró&nica warto$ci PKB na 1 mieszka'ca jest najwi%ksza. Oblicz stosunek najni&szej do najwy&szej warto$ci PKB liczonej wed#ug kursów walut i wed#ug (PSNW) i wpisz w rubryk% dysproporcja. Wyszczególnienie PKB najni&szy PKB najwy&szy Kraj Warto)% PKB na 1 mieszk. w dol. USA wed$ug kursów walut Kraj Warto)% PKB na 1 mieszk. w dol. USA wed$ug PSNW Dysproporcja PKB 1 : 1 : b) Wykorzystuj!c wykonane obliczenia, sformu#uj wniosek dotycz!cy rozmiarów dysproporcji gospodarczych mi%dzy tymi krajami. c) Wska& dwie przyczyny wyst%powania tak du&ych dysproporcji gospodarczych mi%dzy krajami. Strona 17 z 20

18 Zadanie 48. (4 pkt) Bardzo powa&nym zagro&eniem dla krajów s$abo rozwini"tych gospodarczo (KSR) s! wyst"puj!ce masowo choroby zaka(ne. Przedstawione ni&ej opisy dotycz! dwóch chorób rozpowszechnionych w tych krajach. 1. Jest chorob! zaka(n!, która objawia si" zmianami na skórze, zniekszta$ceniami cz")ci cia$a, zmianami neurologicznymi. Chorych izoluje si" w tzw. leprozoriach. Najwi"cej chorych odnotowuje si" w Indiach, Brazylii, Indonezji, Myanmarze. 2. Zachorowania na t" chorob" notowane s! na ca$ym )wiecie, ale najwi"kszym zagro&eniem jest dla krajów afryka'skich, w których rozwija si" bardzo szybko. W RPA, Zambii oko$o 20% spo$ecze'stwa jest zara&onych, w Botswanie 37%. Na razie nie ma jeszcze na ni! ca$kiem skutecznego lekarstwa. a) Na podstawie opisów rozpoznaj choroby i wpisz ich nazwy b) Zaproponuj trzy dzia#ania, które umo&liwi#yby skuteczn! walk% ze wzrostem zachorowalno$ci na te choroby Zadanie 49. (3 pkt) W Europie na prze$omie lat 80. i 90. nast!pi$y istotne dla ca$ego )wiata zmiany polityczne, gospodarcze i spo$eczne. Transformacja systemu ekonomicznego obj"$a równie& Polsk" i polega$a na przej)ciu z gospodarki centralnie sterowanej do gospodarki rynkowej. Przedstaw cztery cechy gospodarki centralnie sterowanej ró&ni!ce t% gospodark% od gospodarki rynkowej Strona 18 z 20

19 Zadanie 50. (3 pkt) Przedstaw cztery cechy rolnictwa krajów wysoko rozwini%tych gospodarczo ró&ni!cych rolnictwo tych krajów od rolnictwa krajów s#abo rozwini%tych gospodarczo Zadanie 51. (3 pkt) We wspó$czesnym etapie rewolucji naukowo-technicznej nowym globalnym narz"dziem jest Internet. +ród$o: Sobieska Karpi'ska J., Wiadomo$ci Statystyczne nr 6, a) Wska& kraje, które w latach i w latach mia#y najwi%ksz! dynamik% wzrostu liczby u&ytkowników Internetu. b) Na podstawie wykresu oce' dost%p do Internetu w Polsce w porównaniu z innymi krajami Unii Europejskiej.... Strona 19 z 20

20 Zadanie 52. (6 pkt) +ród$o: MRS Polski, GUS, a) Odczytaj i zapisz, w których przedzia#ach wiekowych wspó#czynnik feminizacji jest wy&szy od 100. b) Podaj przyczyn% tego faktu.... c) Na piramidzie wieku i p$ci Polski wyst"puj! wyra(ne cztery wci"cia. Wyja$nij, co spowodowa#o spadek liczby ludno$ci w tych przedzia#ach wieku. Strona 20 z 20