S P R A W O Z D A N I E. Geodezja i geofizyka w projekcie: Novo castro prope Tschirnen. Uroczysko Nowoszów w Borach Dolnośląskich

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "S P R A W O Z D A N I E. Geodezja i geofizyka w projekcie: Novo castro prope Tschirnen. Uroczysko Nowoszów w Borach Dolnośląskich"

Marek Stankiewicz
5 lat temu
Przeglądów:

1 S P R A W O Z D A N I E Geodezja i geofizyka w projekcie: Novo castro prope Tschirnen. Uroczysko Nowoszów w Borach Dolnośląskich Piotr Wroniecki, Warszawa

2 Spis treści 1. Wstęp Elementy sprawozdania... 4 Geodezja... 4 PDF i PNG... 4 Sprawozdanie tekstowe Metody... 4 Geodezja... 6 Geofizyka Interpretacja Podsumowanie

1. Wstęp Nieinwazyjne badania archeologiczne wykonane zostały w 2017 r. na terenie opuszczonej miejscowości Nowoszów (województwo lubuskie, powiat żegański, gmina Iłowa).

3 1. Wstęp Nieinwazyjne badania archeologiczne wykonane zostały w 2017 r. na terenie opuszczonej miejscowości Nowoszów (województwo lubuskie, powiat żegański, gmina Iłowa). Poligony badawcze wytypowano na dwóch obszarach (Obszar 1 - północny, Obszar 2 - południowy). Gęsto zalesiony teren byłych siedlisk był trudno dostępny dla badań nieinwazyjnych, co bardzo ograniczyło ich możliwości. W zależności od dostępności wytypowano poligony badawcze, które miały na celu ogólne rozpoznanie archeologiczne i ocenę skuteczności wybranych metod. Ryc 1. Poligony badawcze na Obszarze 1 naniesione na ortofotomapę. 3

4 Ryc 2. Poligony badawcze na Obszarze 2 naniesione na ortofotomapę. 2. Elementy sprawozdania Geodezja Mapa lokalizacji pomiarów (PNG) Baza danych pomiarowych (Excel) PDF i PNG 15 plansz z wynikami i interpretacją danych geofizycznych Sprawozdanie tekstowe Sprawozdanie tekstowe - badania geodezyjne i geofizyczne Nowoszów (Word) 3. Metody Podczas badań terenowych zastosowano dwie metody: geodezję i geofizykę. W ramach metody geofizycznej zastosowano pomiary magnetyczne i pomiary podatności magnetycznej. 4

5 Ryc 3. Poligony badań geofizycznych Obszaru 1 na podkładzie LIDAR. Ryc 4. Poligony badań geofizycznych Obszaru 2 na podkładzie LIDAR. 5

6 Geodezja Pomiary geodezyjne wykonywano przy użyciu nowoczesnych instrumentów, które pozwalają na uzyskanie cyfrowej bazy precyzyjnych danych lokalizacyjnych. Teren podzielono na poligony badawcze, których wierzchołki utrwalono w terenie przy pomocy drewnianych kołków. W tym celu posłużono się instrumentem GPS RTK (w terenach zalesionych tachimetrem laserowym), który umożliwił osadzenie punktów zaprojektowanej siatki pomiarowej z dokładnością do 5 cm. Na potrzeby pomiarów geofizycznych na stanowisku wytyczono poligony o wymiarach 40 x 40 m. Wierzchołki poligonów domierzono do Państwowego Układu Współrzędnych Geodezyjnych (PUWG 92; EPSG: 2180). Geofizyka Badania rozkładu wartości gradientu składowej pionowej pola magnetycznego oferują szybkie pokrycie przestrzenne i są w stanie uchwycić szeroki wachlarz anomalii spowodowanych działalnością człowieka. Badania magnetyczne pozwalają na wskazanie rozmieszczenia anomalii geofizycznych oraz oszacowanie zasięgu i charakteru źródeł archeologicznych stanowiska. Anomalie magnetyczne, które utożsamiać można z obiektami archeologicznymi (np. jamy, wkopy, itp.) uchwytne są zazwyczaj w postaci podwyższeń pola magnetycznego. Z kolei relikty konstrukcji wzniesionych z budulca poddanego oddziaływaniu wysokich temperatur (polepa, cegła, spalone drewno), jak również miejsca aktywności rzemieślniczej związanej z obróbką termiczną (piece, paleniska) rejestrowane są najczęściej w postaci anomalii dipolowych, a ich destrukty w postaci stref zaburzeń dipolowych. Ograniczeniem metody magnetycznej jest wpływ współczesnych obiektów metalowych i wszelkiej infrastruktury, które posiadają własne pole magnetyczne o wysokiej amplitudzie. Ich obecność uniemożliwia wykrycie pola magnetycznego posiadanego przez struktury archeologiczne, które odznaczają się zazwyczaj o wiele niższą amplitudą. Charakter prac z zastosowaniem metody magnetycznej wymaga, aby pomiary wykonywane były w nieprzerwanych profilach, przez co wszelkie przeszkody terenowe stanowią znaczne utrudnienie w prowadzeniu prac. Pomiary zbierano z zastosowaniem dwusondowego gradiometru magnetycznego typu fluxgate marki Bartington. Badania prowadzono w obrębie wytyczonych geodezyjnie i utrwalonych w terenie poligonów o rozmiarach 40 x 40 m. 6

7 Ryc 5. Wyniki pomiarów magnetycznych Obszaru 1 na podkładzie LIDAR. Ryc 6. Wyniki pomiarów magnetycznych Obszaru 2 na podkładzie LIDAR. 7

8 Pomiary podatności magnetycznej gruntu wykonywano z zastosowaniem kappametru Bartington MS3/D z cewką polową. Pomiary wykonywano przy gęstości pomiaru 2 x 2 m w obrębie wcześniej wytyczonych poligonów. Badaniami objęto powierzchnię ok. 3,5 ha. Ryc 7. Wyniki pomiarów podatności magnetycznej na podkładzie LIDAR. 4. Interpretacja Nieinwazyjne badania geofizyczne w Nowoszowie zaowocowały wykryciem licznych anomalii, które mogą być podstawą do wskazania obszarów, sposobu i charakteru dawnej i obecnej działalności człowieka na przebadanym terenie. 8

9 Ryc 8. Interpretacja wyników pomiarów geofizycznych Obszaru 1 na podkładzie LIDAR. Ryc 9. Interpretacja wyników pomiarów geofizycznych Obszaru 2 na podkładzie LIDAR. 9

10 Obszar 1 W północnej części obszaru wykryto podwyższenie wartości podatności magnetycznej (1 - Ryc.10) zlokalizowane po zachodniej stronie wyraźnej anomalii magnetycznej (2 - Ryc 10) wskazującej na obecność reliktów zabudowy murowanej. Możliwe, że są to pozostałości wieży kościelnej i śladów działalności człowieka w jej pobliżu. Wyraźne liniowe zaburzenia magnetyczne (3 - Ryc 10) pochodzą od współczesnej drogi gruntowej. Godny uwagi i dalszej weryfikacji zdaje się obszar najwyższych rozpoznanych wartości podatności magnetycznej (4 - Ryc 10), które wskazują na intensywne użytkowanie terenu w przeszłości. Nieregularne skupisko anomalii magnetycznych (5 - Ryc 10) znajduje się w pobliżu domniemanego zamku. Silne i bardziej regularne anomalie magnetyczne (6 - Ryc 10) wskazują na obecność reliktów zabudowy, np. związanej ze zniwelowanym gospodarstwem. Ryc 10. Interpretacja graficzna wyników pomiarów geofizycznych Obszaru 1. Obszar 2 Na południowym obszarze wykryto godną uwagi liniową anomalię magnetyczną, która może sugerować obecność pozostałości muru (1 - Ryc 11). Duże skupisko anomalii dipolowych wskazuje zaś na obecność silnie magnetycznego, rozdrobnionego materiału (2 - Ryc 11). Może to być związane z obecnością reliktów obszaru produkcyjnego. 10

11 Ryc 11. Interpretacja graficzna wyników pomiarów geofizycznych Obszaru Podsumowanie Mimo niekorzystnych warunków terenowych, które uniemożliwiły wykonanie pełnych pomiarów, badania geofizyczne w Nowoszowie pozwoliły na wstępne rozpoznanie archeologiczne i sprawdzenie skuteczności wybranych metod badawczych. Wykryto miejsca podwyższonej podatności magnetycznej co pozwoli na wytypowanie obszarów godnych dalszej weryfikacji. Wskazuje to na dobry poziom skuteczności wykrywania obiektów archeologicznych pomiarami podatności magnetycznej na tym terenie. Pomiary magnetyczne ukazały miejscami wyraźne anomalie, z których część z dużą pewnością można wiązać z konkretnymi typami obiektów archeologicznych (zagrody, mury, drogi, obszary produkcyjne). Skuteczność pomiarów magnetycznych na tym terenie ocenić można jako zróżnicowaną, zależną od dostępności terenu. Gęste zarośla i liczne drzewa stanowią główną przyczynę miejscowej niskiej skuteczności metody. Nie pozwalają też na pokrycie pomiarami większego, nieprzerwanego terenu co pozbawia wyniki cennego tła i kontekstu pomiarowego. 11

Podobne dokumenty

Anna Longa Gdańsk ul. Ostrołęcka 16/ Gdańsk Tel PROGRAM BADAŃ ARCHEOLOGICZNYCH NA STANOWISKU NR 2 W ŁEBIE (AZP 3-34/2)

Anna Longa Gdańsk ul. Ostrołęcka 16/ Gdańsk Tel PROGRAM BADAŃ ARCHEOLOGICZNYCH NA STANOWISKU NR 2 W ŁEBIE (AZP 3-34/2) Anna Longa Gdańsk 02.06.2015 ul. Ostrołęcka 16/8 80-180 Gdańsk Tel. 501 275753 Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków Delegatura w Słupsku u. Jaracza 6 76-200 Słupsk Gmina Miasto Łeba ul. Kościuszki