STUDIA PODYPLOMOWE "OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM

Transkrypt

1 adw. dr Małgorzata Kożuch Wpływ prawa Unii Europejskiej na prawo polskie (cz. 2) Efektywność, równoważność ochrony, roszczenia odszkodowawcze, restytucyjne. 15 grudnia 2017 r. 1. Stosowanie prawa UE w państwach członkowskich podstawy określone w prawie UE podstawy wynikające z prawa międzynarodowego publicznego podstawy wynikające z prawa wewnętrznego STUDIA PODYPLOMOWE 2 Deklaracja dołączona do Traktatu z Lizbony (konferencja 17) Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem TSUE Traktaty i prawo przyjęte przez Unię na podstawie Traktatów mają pierwszeństwo przed prawem państw członkowskich na warunkach ustanowionych przez wspomniane orzecznictwo Stosowanie prawa UE w praktyce sądowej i administracyjnej art. 4 ust. 3 TUE - Państwa Członkowskie podejmują wszelkie środki ogólne lub szczególne właściwe dla zapewnienia wykonania zobowiązań wynikających z Traktatów lub aktów instytucji Unii. Państwa Członkowskie ułatwiają wypełnianie przez Unię jej zadań i powstrzymują się od podejmowania wszelkich środków, które mogłyby zagrażać urzeczywistnieniu celów Unii. Rola TSUE (dawna nazwa ETS) i Sądu UE Rola sądów krajowych Bezpośrednie stosowanie prawa UE 2. Prymat prawa UE nad prawem krajowym w sytuacjach kolizji 3. Pośrednie stosowanie prawa UE dla celów interpretacji prawa krajowego 4. Efektywność i równoważność ochrony 5. Odpowiedzialność odszkodowawcza państw członkowskich 6. Dochodzenie roszczeń opartych na prawie UE Bezpośredni skutek rozporządzeń i decyzji Brak automatyzmu, mimo rodzaju aktu. Test kryteriów: (1) precyzyjności, (2) warunkowości, (3) zupełności 5 6 1

2 Odnośnie zasad kolizyjnych w przypadku kolizji pomiędzy normą prawa UE a normą prawa krajowego należy zastosować normę prawa UE krajowe prawo późniejsze nie deroguje prawa UE wcześniejszego system prawa UE i prawa krajowego nie są hierarchicznie zależne Zasada bezpośredniego obowiązywania normy prawa UE, niezależnie od ich miejsca w hierarchii wewnętrznej), obowiązują wprost (mocą własną) na obszarze państw członkowskich normy prawa UE nie mogą być derogowane przez państw członkowskie wykładni prawa UE dokonuje TSUE 7 8 Zasada bezpośredniego stosowania i skutku normy prawa UE kreują prawa dla państw członkowskich oraz dla jednostek sądy i organy krajowe mają obowiązek stosowania prawa UE zgodnie z jego treścią jednostki mogą powoływać się na prawo UE ochrona prawna powinna być efektywna Podstawy stosowania określone w prawie wewnętrznym i konstytucji RP oraz: akt akcesyjny i cenzus czasowy - orzeczenie C 161/06 Skoma Lux wykładnia prawa przychylna prawu UE 9 10 Metody wykładni językowa historyczna celowościowa kontekstowa porównawcza Przepisy Konstytucji RP art. 8, art. 9, art. 87, art. 91 Orzeczenia TK 18/04, P 37/05; K 32/09; SK 45/09; U 8/08; P1/

3 Artykuł 2 Traktatu Akcesyjnego z 2003 r. Od dnia przystąpienia nowe Państwa Członkowskie są związane postanowieniami Traktatów założycielskich i aktów przyjętych przez instytucje Wspólnot i Europejski Bank Centralny przed dniem przystąpienia; postanowienia te są stosowane w nowych Państwach Członkowskich zgodnie z warunkami określonymi w tych Traktatach i w niniejszym akcie. Artykuł 90 Konstytucji RP 1. Rzeczpospolita Polska może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach Artykuł 8 ust. 1 Konstytucji RP Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej. Artykuł 9 Konstytucji RP Rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego. Artykuł 87 ust. 1 Konstytucji RP Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia Artykuł 91 ust. 1 i 2 Konstytucji RP Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową. Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu orzeczeniu z dnia 19 grudnia 2006 r. w sprawie do sygn.: P 37/05, OTK 2006, nr 11, poz. 177, rozstrzyganie konkretnych spraw w oparciu o bezpośrednio stosowane przepisy prawa UE należy do sfery stosowania prawa przez sądy

4 Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 28 kwietnia 2010 r., sygn. III CZP 3/10, LEX nr , sądy zobowiązane są kierować zagadnienia prawne dotyczące wykładni prawa UE bezpośrednio do Trybunału Sprawiedliwości, a Sąd Najwyższy nie ma w tym zakresie kompetencji do wykładni prawa UE Model stosowania prawa UE Koncepcje monizmu Koncepcje multicentrycznych systemów Koncepcje pluralizmu konstytucyjnego Stosowanie aktów UE w wewnętrznym porządku prawnym państw prawo pierwotne umowy międzynarodowe prawo wtórne a) bezpośrednio skuteczne b) wymagające implementacji orzecznictwo TSUE 87/75 Bresciani Postanowienie umowy zawartej przez Wspólnotę z państwem trzecim musi być uważane za bezpośrednio skuteczne, kiedy uwzględniając jego brzmienie oraz przedmiot i cel umowy, zawiera ono jednoznaczne i precyzyjne zobowiązanie, którego wykonanie nie wymaga przyjmowania dodatkowych środków prawnych Rozporządzenia i decyzje mogą wywoływać skutki wertykalne i horyzontalne C 253/00 Munoz - jednostki mogą domagać się wypełnienia obowiązków wynikających z postanowień rozporządzenia, nawet jeśli obowiązki te zostały nałożone w interesie ogólnym Można powołać się na cel i efekt rozporządzenia, a nie tylko jego literalne brzmienie Mimo, że decyzje skierowane są tylko do państw, to jednostki mogą mieć interes prawny w ich przywołaniu Orzeczenie 9/70 Franz Grad Harmonizacja podatków w transporcie lądowym, data zniesienia podatku od kilometrów i wprowadzenia podatku obrotowego obowiązek państwa, ale korzyści dla jednostek

5 Bezpośredni skutek decyzji wynika z: Wiążącego charakteru aktu (art TfUE) Zasady skuteczności (effet utile) Prawa zadania pytania prejudycjalnego dotyczącego aktu, który rodzi skutek prawny (mogą być podstawą rozstrzygnięcia) Dotyczy to także decyzji ogólnych bez adresata Implementacja dyrektyw - okres transpozycji - bezwarunkowość treści ukształtowanych praw - obowiązki notyfikacyjne państwa Bezpośredni skutek dyrektyw Tylko w momencie braku transpozycji dyrektywy lub złej transpozycji dyrektywy Zasada estoppel państwo nie może czerpać korzyści z własnych zaniedbań, (ale jednostka może czerpać korzyści z dyrektywy od momentu upływu okresu implementacji) Orzeczenie 148/78 Ratti (etykiety na rozpuszczalnikach) 152/84 Marshall Dyrektywa sama przez się nie może nałożyć obowiązków na jednostkę (...) postanowienie (dyrektywy) jako takie nie może być powołane przeciwko takiej osobie (...). Zgodnie z art. 189 TWE wiążący charakter dyrektywy, z którego wynika podstawa możliwości powołania się na dyrektywę przed sądem krajowym, istnieje tylko w stosunku do każdego państwa członkowskiego, do którego jest skierowana. Powołanie przez jednostkę dyrektywy przeciwko państwu możliwe jest niezależnie od tego, czy państwo działa jako władza publiczna lub pracodawca. W obu przypadkach chodzi o to, aby państwo nie czerpało korzyści z własnego niewykonania zobowiązania wspólnotowego Marshal 152/84 państwo odpowiada nawet wtedy, gdy działa jako podmiot prywatny (szkoła, jednostka edukacyjna, bez wykonywania władztwa publicznego) C 13/83 Von Colson Do sądu krajowego należy interpretowanie i stosowanie ustawodawstwa przyjętego w celu wykonania dyrektywy w zgodzie z wymogami prawa wspólnotowego, tak dalece jak pozostawiono mu swobodę do takiego działania w prawie krajowym

6 Orzeczenie TSUE 8/81 Ursula Becker Jeżeli tylko przedmiot dyrektywy jest określony bezwarunkowo i wystarczająco precyzyjnie nawet w przypadku niepodjęcia w terminie środków wykonawczych można powołać się na jej postanowienia przeciwko przepisom prawa wewnętrznego niezgodnym z nią w takim zakresie, w jakim nadaje ona jednostkom nowe uprawnienia Zasada estoppel Dyrektywa sama w sobie nie może nałożyć obowiązku na jednostkę Obowiązki istnieją tylko w stosunku do państwa adresata Państwo nie może czerpać korzyści z własnych zaniedbań Orzeczenie C 188/89 Foster vs. British Gas Definicja państwa 103/88 Fratelli Costanzo Obowiązek wynikający z dyrektywy wiąże wszystkie organy administracyjne, także organy administracji zdecentralizowanej (samorządowej) Dotyczy to także ciała, niezależnie od formy prawnej, które stało się odpowiedzialne, na podstawie środka przyjętego przez państwo, za wykonywanie zadań służby publicznej pod kontrolą państwa i wyposażone zostało w tym celu w specjalne uprawnienia wykraczające poza te, które wynikają ze zwykłych norm stosowanych w stosunkach między jednostkami Pojęcie państwa w kontekście odpowiedzialności odszkodowawczej Organy ustawodawcze i wykonawcze (centralne) Organy administracyjne Sądy Podmioty prywatne wykonujące funkcje publiczne Pośrednie stosowanie prawa UE Wymóg wykładni zgodnej - obowiązek interpretowania prawa krajowego zgodnie z treścią i celem prawa UE C 13/83 Von Colson i Kamman

7 Obowiązek wykładni zgodnej Dotyczy wszystkich krajowych przepisów Jest nieodłączną cechą przepisów traktatowych Ograniczony jest przez ogólne zasady prawa, w tym zasadę pewności prawa, zakazu retroaktywności i nie może służyć jako podstawa wykładni contra legem Konieczność niestosowania przepisu krajowego pojawia się dopiero wówczas, gdy nie można stosować wykładni zgodnej Incydentalne skutki dyrektyw Dyrektywa nie tworzy praw i obowiązków między jednostkami, ale: C 201/02 Delena Wells vs. sekretarz Stanu UK Wykazanie niekorzystnego oddziaływania braku implementacji eksploatacja kamieniołomu, ocena oddziaływania środowiskowego Niekorzystne oddziaływanie norm dyrektywy na prawa osób trzecich, nawet jeśli reperkusje te są pewne, nie usprawiedliwia pozbawienia jednostki możliwości powołania się na skutki dyrektywy przeciwko państwu członkowskiemu Stosowanie prawa UE w praktyce sądowej i administracyjnej art. 4 ust. 3 TUE - Państwa Członkowskie podejmują wszelkie środki ogólne lub szczególne właściwe dla zapewnienia wykonania zobowiązań wynikających z Traktatów lub aktów instytucji Unii. Państwa Członkowskie ułatwiają wypełnianie przez Unię jej zadań i powstrzymują się od podejmowania wszelkich środków, które mogłyby zagrażać urzeczywistnieniu celów Unii. Rola TSUE (dawna nazwa ETS) i Sądu UE Rola sądów krajowych Praktyka stosowania prawa UE materialnie proceduralnie Orzeczenie TSUE C-33/76 Rewe Zentralfinanz eg oraz C- 268/06 Impact w braku uregulowań wspólnotowych w tej dziedzinie zadaniem wewnętrznego porządku prawnego każdego państwa członkowskiego jest wyznaczenie właściwych sądów i określenie zasad postępowania w sprawach mających za przedmiot ochronę uprawnień podmiotów prawa wynikających z prawa wspólnotowego zasada autonomii proceduralnej Artykuł 19 ustęp 1 zdanie 2 TUE Środki ochrony proceduralnej zapewniają państwa członkowskie Nie oznacza to konieczności tworzenia nowych podstaw proceduralnych

8 ZASADA AUTONOMII PROCEDURALNEJ nie może zagrażać pełnej i skutecznej ochronie uprawnień określonych prawem UE Zasady autonomii proceduralnej państwa C-33/76 Rewe C-45/76 Comet C-326/96 Levez Stosowanie prawa materialnego UE, ale krajowego proceduralnie - (zasada efektywności i równoważności) Procedura krajowa nie może czynić niemożliwym ani nadmiernie utrudnionym wykonywanie praw określonych w prawie UE (skuteczność) Zasady krajowe chroniące roszczenia oparte na prawie UE nie mogą być mniej korzystne od podobnych środków krajowych (równoważność) TSUE kontroluje adekwatność i skuteczność stosowanych zasad krajowych Kompetencja proceduralna a zasada bezpośredniego skutku i zasada wykładni zgodnej warunek równoważności warunek skuteczności balans pomiędzy zasadami równoważności i skuteczności Kontrola TSUE Istnienie środka ochrony sądowej Zbyt uciążliwe warunki przeprowadzenia lub oceny dowodów Ocena terminów przedawnienia Podnoszenie z urzędu praw opartych na normach prawa UE, jeżeli taki obowiązek dotyczy analogicznie prawa krajowego Poziom odszkodowania Uchybienia na poziomie stanowienia prawa brak przyjęcia i notyfikacji Komisji przepisów transponujących akty prawa UE nieprawidłowa transpozycja norm brak uchylenia przepisów sprzecznych z prawem UE

9 Orzeczenie C 617/10 Hans Åkerberg Fransson Orzeczenie wykładnicze TSUE Luccini - późniejsze orzeczenie TSUE względem decyzji/orzeczenia krajowego prawo wspólnotowe stoi na przeszkodzie stosowaniu przepisu prawa krajowego wprowadzającego powagę rzeczy osądzonej, takiego jak 2009 włoskiego k.c., w przypadku gdy jego stosowanie uniemożliwia odzyskanie pomocy państwa przyznanej z naruszeniem prawa UE Prawo UE stoi na przeszkodzie krajowej praktyce sądowej, która uzależnia obowiązek niezastosowania przez sąd krajowy przepisu sprzecznego z prawem podstawowym chronionym na mocy Karty od spełnienia warunku by sprzeczność ta wynikała w sposób oczywisty z Karty lub z dotyczącego jej orzecznictwa, gdyż praktyka ta uniemożliwiałaby sądowi krajowemu dokonanie, z ewentualnym udziałem TSUE, kompletnej oceny zgodności owego przepisu krajowego z Kartą Orzeczenie C 279/09 DEB Zasadę skutecznej ochrony sądowej ustanowionej w art. 47 KPP UE należy interpretować w ten sposób, iż nie jest wykluczone by powołały się na nią osoby prawne ( ), oraz że pomoc ta może w szczególności obejmować zwolnienie z uiszczenia zaliczki na poczet kosztów postępowania lub reprezentacji przez adwokata Uwaga: rozdział VI Karty, a nie IV oraz art. 47 KPP to prawo do (czyli inny niż socjalny charakter prawa) Czy dopuszczalna jest przemienność lub równoległość ochrony proceduralnej? Uchwała SN z dnia 7 lutego 2014r. sygn.. III CZP 113/13 Dopuszczalność przemienności drogi postępowania przed sądem powszechnym i przed Prezesem Urzędu Lotnictwa Cywilnego Dotyczy skarg odszkodowawczych za opóźniony lot Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa (C-6/90 i C-9/90 Frankovich, C-46/93 Brasserie du Pecheur); Niezależnie od natury organu, który dokonał działania lub zaniechania (C 224/01 Köbler; C- 173/03 Traghetti) Podstawy odpowiedzialności Przyznane uprawnienie w prawie UE Szkoda Związek przyczynowo skutkowy pomiędzy szkodą na naruszeniem Nie jest zależne od winy ani od uprzedniego przeczenia TSUE o naruszeniu prawa UE przez państwo

10 Kiedy powstaje odpowiedzialność przy dyrektywach: Brak implementacji dyrektyw i upływ terminu Cel określony w dyrektywie skutkuje powstaniem praw podmiotów indywidualnych Możliwe jest określenie treści praw bez ingerencji władzy legislacyjnej Zachodzi związek przyczynowo skutkowy między nieimplementowaniem dyrektywy a powstaniem szkody Uwaga : ocena stopnia jasności przepisu, celowość lub oczywistość naruszenia, ocena charakteru uprawnienia - możliwe zawinienie po stronie UE - wyjęcie sytuacji czysto wewnętrznych/krajowych Formy naruszenia prawa przez państwa członkowskie Nieimplementowanie dyrektywy w określonym terminie Wadliwa lub niepełna transpozycja dyrektywy Naruszenie norm zawartych w prawie UE przez władze lokalne (pozorna luka kompetencyjna) Naruszenie norm UE wynikające z własnej działalności prawotwórczej organów krajowych Naruszenie postanowień prawa UE w stosowaniu prawa przez sądy (pominięcia) Odpowiedzialność za akty administracyjne Orzeczenie TSUE C 4/94 Hedley Lomas Państwo odpowiada nie tylko za akty legislacyjne (akty stanowienia prawa), lecz także za akty o charakterze administracyjnym (akty stosowania prawa), i to na tych samych zasadach (bezprawność, czyli istotne naruszenie, szkoda, związek przyczynowo skutkowy) Uchybienia na poziomie stosowania prawa brak kontroli przestrzegania prawa uchybienia w praktyce administracyjnej uchybienia płynące z praktyki sądów uchybienia w sferze stosowania umów międzynarodowych Odpowiedzialność w relacji UE - Państwo sankcje finansowe okresowe kary pieniężne ryczałt

11 Tryb stwierdzenia niezgodności z prawem orzeczenia sądowego Unijne środki ochrony prawnej oznaczają: Restytucje prawa (przywrócenie stanu sprzed naruszenia, np. zwrot opłaty w trybie odszkodowawczym) Stosowanie tymczasowych środków zabezpieczających Powództwa odszkodowawcze 61 Art. 424 (1) k.p.c., uwaga: wyłączenie orzeczeń SN Art. 285a 3 p.p.s.a. od orzeczeń NSA skarga nie przysługuje, z wyjątkiem, gdy niezgodność z prawem wynika z rażącego naruszenia norm prawa UE. Do postępowania o odszkodowanie należy stosować art. 417 k.c., co jest zgodne z orzeczeniem C-224/01 Koebler oraz C 173/03 Tragetti 62 SN: Decyduje nie tylko fakt naruszenia normy unijnej, wynikającej z braku zadania pytania prejudycjalnego, ale raczej kwestia czy interpretacja przyjęta przez sąd może być uznana za racjonalna i zgodną z zasadą dopuszczalnej wykładni TSUE: rażące naruszenie odnoszone jest do rezultatu działań, a nie do przesłanek, którymi kierował się sąd Trybunał Konstytucyjny: wyrok z dnia r. SK 4/11 akceptacja orzeczenia SN Środki tymczasowe na podstawie prawa UE Orzeczenie C 213/89 Factortame Orzeczenie C 92/ 89 Zuckerfabric Odpowiedzialność w relacji państwo jednostka odszkodowawcza restytucyjna WSA we Wrocławiu r. Sygn. I SA/Wr 1333/16 Nie zawsze istnieje możliwość wznowienia postępowania Możliwa w: k.p.a., p.p.s.a., ordynacji podatkowej, także w k.p.k., ale już nie ma jej w k.p.c. Orzeczenie TSUE, które ma stanowić podstawę wznowienia postepowania, powinno być orzeczeniem precedensowym, w sposób nowatorski zmieniającym wykładnie przepisów prawa unijnego. ( ) takie, które jako pierwsze wskazuje na konieczność innej wykładni ( )

12 NSA w Warszawie z dnia r. Sygn. I GSK 1506/13 W przypadku przesłanki z art pkt. 1 1 o.p. istotne jest nie tylko to czy norma prawna stanowiąca podstawę ostatecznej decyzji administracyjnej była przedmiotem orzeczenia TSUE, lecz czy orzeczenie TSUE ma wpływ na treść wydanej decyzji 67 NSA w Warszawie z r. I FSK 1858/14 art. 74 o.p. nadpłata powstała w wyniku orzeczenia TK lub orzeczenia ETS Istotnym z punktu widzenia zastosowania art. 74 pkt. 1 o.p. jest, aby orzeczenie TSUE niezależnie od jego charakteru-dawało podstawę podatnikowi, aby zweryfikował stan swoich rozliczeń podatkowych, żądając zwrotu kwot podatku, których nie musiał (jak się okazało) uiścić z uwagi na podjęte orzeczenie (wyeliminowanie wykładni art. 29 ust. 1 ustawy VAT w związku z C 224/11/ r). 68 WSA w Gorzowie Wielkopolskim r. Sygn. II SA/Go 274/13 Przy przesłance wznowienia z art pkt.11 o.p. ( ) wpływ orzeczenia TSUE na treść wydanej decyzji na etapie dopuszczalności wznowienia należy rozumieć w odniesieniu do całej konstrukcji postepowania wznowieniowego. Na etapie wstępnym chodzi zatem jedynie o to, czy samo sformułowanie wniosku odpowiada tej przesłance wznowienia i czy wskazywane orzeczenie zapadło i ma hipotetyczny związek przedmiotem sprawy Implikacje są natomiast merytoryczną oceną wniosku. 69 Sposób dochodzenia roszczeń: Dochodzenie odszkodowanie przed sądami krajowymi, zgodnie z przepisami krajowymi Wielkość odszkodowania powinna odpowiadać poniesionej szkodzie (szkoda rzeczywista i utracone korzyści) Warunki materialne i formalne nie mogą być mniej korzystne niż dla roszczeń krajowych Warunki nie mogą być sformułowane w sposób niemożliwy lub nadmiernie utrudniający dochodzenie roszczeń Dochodzenie roszczeń jest niezależne od stwierdzenia naruszenia prawa przez państwo członkowskie 70 Odpowiedzialność za działania sądów Naruszenie rzeczywiste Naruszenie dostatecznie poważne Może polegać na: interpretacji przepisów» Oceny okoliczności faktycznych» Oceny dowodów» Oceny przepisów prawnych Pojęcie podmiotu zobowiązanego organy sądowe (C 17/00 pojęcie sądu) organy administracyjne (C 103/88 Costanzo) pojęcie państwa (C 188/89 Foster)

13 246/80 Broekmeulen Trybunał dopuścił pytanie zadane przez komisję odwoławczą niderlandzkiego Królewskiego Stowarzyszenia Rozwoju Medycyny Ogólnej w sprawie dotyczącej odmowy wpisu na listę lekarzy, co uniemożliwiało w praktyce refundację kosztów porady medycznej przez kasę chorych. Komisja działała za zgodą i we współpracy z władzami państwowymi, jej decyzje były ostateczne. C-385/09 Nidera Handelscompagnie Przedmiotem postępowania było pytanie prejudycjalne złożone przez Mokestinių ginčų komisija prie Lietuvos Respublikos vyriausybes (dalej: komisja). Rząd litewski zakwestionował status tej komisji jako sądu, wskazując, że komisja ta nie jest niezawisła. Jest ona bowiem związana ze strukturą organizacyjną ministerstwa finansów, któremu przedstawia sprawozdania roczne i z którym zobowiązana jest współpracować. Trybunał ustalił na podstawie prawa litewskiego, że zadaniem komisji jest bezstronne rozpatrywanie odwołań podatników i podejmowanie decyzji zgodnie z prawem i w uzasadniony sposób. Członkowie tej komisji są powoływani na sześć lat, powinni mieć nienaganną reputację i nie mogą mieć innego zatrudnienia. Przepisy te dają komisji niezawisłość niezbędną do uznania jej za sąd w rozumieniu art. 267 TFUE. Okoliczność, że komisja ta jest powiązana ze strukturą organizacyjną ministerstwa finansów i przedstawia coroczne sprawozdania temu ministerstwu, nie podważa tego wniosku C-497/08 Amiraike Berlin GmbH Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożył sąd niemiecki rozpatrujący wniosek o powołanie likwidatora spółki. Trybunał uznał, że sąd niemiecki działa w tym przypadku jako organ administracyjny i nie rozstrzyga przy tym sporu, a zatem wykonuje funkcję niesądowniczą. Podstawowe jego zadanie jest ograniczone do powołania następczego likwidatora majątku spółki wykreślonej z rejestru i gdy nie zawisł przed nim żaden spór między skarżącą i ewentualną stroną pozwaną, ponieważ Amtsgericht Charlottenburg jest pierwszym organem, który zapoznał się z wnioskiem o powołanie likwidatora majątku owej spółki. 75 Orzeczenie TSUE C 224/01 Köbler Rozstrzygniecie kwestii odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu naruszenia prawa UE przez sąd ostatniej instancji należy do sądu krajowego wskazanego przez państwo członkowskie Aby stwierdzić, czy sąd wystarczająco poważnie naruszył prawo UE, trzeba wziąć pod uwagę specyfikę funkcji władzy sądowniczej, a także słuszne wymagania co do pewności prawa. Odpowiedzialność państwa powstaje tylko w wyjątkowych wypadkach, gdy naruszenie jest oczywiste. Naruszenie jest dostecznie poważne/oczywiste, gdy decyzja sądu w sposób oczywisty nie respektuje orzeczenia TSUE 76 Art. 192 ust. 4 TfUE Wdrażanie norm prawa ochrony środowiska -problemy szczególne: Wysoki poziom ochrony i jakości środowiska (art. 4 TUE) nie jest przepisem samowykonalnym, gwarantującym prawa jednostkom (nie może być podstawą samodzielnej skargi) Bez uszczerbku dla niektórych środków mających charakter unijny, państwa członkowskie finansują i wykonują politykę w zakresie ochrony środowiska Przepis ten jest swoistym superfluum Każda inna polityka UE jest także finansowana na podobnych zasadach, bez konieczności dodawania podstawy normatywnej

14 Standardy odnośnie przepisów implementujących Powinny to być przepisy ustawowe Zawierające procedury monitorujące i kontrolne Wykonanie prawa UE podlega obowiązkowi raportowemu do Komisji Rozporządzenia Ze swej natury wywołują bezpośredni skutek W obszarze ochrony środowiska mogą wymagać przepisów wykonawczych np. rozporządzenie 259/93 w sprawie nadzoru i kontroli przesyłania odpadów w obrębie wspólnoty Prawo krajowe ma wprowadzić sankcje karne, przepisy organizacyjne i finansowe Dyrektywy Co do zasady adresowane do państw i wymagające implementacji W obszarze ochrony środowiska niekiedy adresowane do Rady i Komisji Np. art. 10 dyrektywy 91/157 w sprawie baterii i akumulatorów zawierających niektóre substancje niebezpieczne Art dyrektywy 98/81 i 90/219 w sprawie zamkniętego użycia organizmów modyfikowanych Dyrektywy środowiskowe mogą zawierać obowiązki rzeczowe tj. stworzenia systemu efektywnego monitoringu przestrzegania standardów Potencjalny krąg beneficjentów nieograniczony, co nie jest jednak połączone z prawem skargi z art. 263 TfUE Uwaga na roszczenia indywidualne C 201/02 Delena Wells Droga administracyjna w prawie krajowym C 201/02 Delena Wells Na zasadzie art.10 TfUE właściwe władze państwa członkowskiego są obowiązane, w zakresie ich kompetencji, podjąć wszystkie środki ogólne lub szczególne dla zapobieżenia niewykonaniu oceny oddziaływania środowiskowego w ramach obowiązku wynikającego z art. 2(1) dyrektywy 85/

15 C 201/02 Delena Wells c.d. Szczegółowa procedura, którą należy zastosować należy do krajowego porządku prawnego, zgodnie z zasadą autonomii proceduralnej państw, z zastrzeżeniem, że nie może być ona mniej korzystna od tych, które są stosowane w sytuacjach krajowych (ekwiwalencja) oraz, że nie czynią one niemożliwym lub nadmiernie utrudnionym wykonania prawa wynikającego z prawa UE (efektywność) (o uchyleniu lub zawieszeniu postępowania do czasu oceny oddziaływania decyduje sąd krajowy) WSA w Warszawie r. IV SA/Wa 2590/14 O ile istnieje możliwość spowodowania szkodliwego oddziaływania inwestycji na otoczenie, osoby legitymujące się tytułem prawnym do działek położonych w tak zwanym obszarze oddziaływania inwestycji są strona w postepowaniu w sprawie o wydanie decyzji środowiskowej Wyznaczanie kręgu zgody na zasadzie art. 28 k.p.a Dosłowność transpozycji dyrektyw nie jest wymagana i może być myląca, ważny skutek C - 237/90 Niemcy - przekroczenie maksymalnych stężeń niektórych substancji zawartych w wodzie, kiedy zaopatrzenie w wodę nie może być zapewnione w żaden inny sposób, po możliwych do przyjęcia kosztach Dyrektywa w nadzwyczajnych poważnych przypadkach 87 Dyrektywa 79/409 w sprawie ochrony dzikiego ptactwa, art. 22 ust. 3 wyjątki ze względu na normalną działalność rolniczą i leśną Niemcy dosłowna implementacja z pełnym wyłączeniem, gdyż żaden rolnik nie prowadzi umyślnie działań przeciwko ochronie ptaków, nie chwyta ich, nie zabija i nie niszczy TSUE C 412/85 nieintencjonalne spowodowanie szkody dla życia i siedlisk ptaków nie może być wyłączone z przepisów 88 Literatura uzupełniająca M. Baran Stosowanie z urzędu prawa UE, Lex a Wolters Kluwer business, Warszawa 2014 A. Sikora Sankcje finansowe w razie niewykonania wyroków TSUE, Lex a Wolters Kluwer business, Warszawa 2011 J. Barcz Traktat z Lizbony. Wybrane aspekty prawne działań implementacyjnych, LexisNexis 2012 A. Kalisz Wykładnia i stosowanie prawa wspólnotowego, Lex a Wolters Kluwer Business 2001 J. Barcik, A. Wentkowska Prawo UE po traktacie z Lizbony, Wydawnictwo C.H. Beck 2011 J. Barcz, M. Górka, A. Wyrozumska, Instytucje i prawo UE. Wolters Kluwer