Wpływ różnych proporcji oleju sojowego i lnianego w mieszankach dla kurcząt brojlerów na ich wzrost, wartość tuszki i cechy jakościowe mięsa

Transkrypt

1 Tom XXIX ROŚLINY OLEISTE OILSEED CROPS 2008 Maria Osek, Anna Milczarek, Alina Janocha Akademia Podlaska w Siedlcach, Katedra Żywienia Zwierząt i Gospodarki Paszowej Wpływ różnych proporcji oleju sojowego i lnianego w mieszankach dla kurcząt brojlerów na ich wzrost, wartość tuszki i cechy jakościowe mięsa An impact of different shares of soybean and linseed oil in mixtures for broiler chicken on their growth, carcass value and meat quality characteristics Słowa kluczowe: kurczęta brojlery, oleje roślinne, wyniki produkcyjne, kwasy tłuszczowe, ocena sensoryczna Przeprowadzono doświadczenie żywieniowe na pięciu grupach kurcząt brojlerów ROSS 308 (K, 4/2, 3/3, 2/4, 6), które żywiono mieszankami natłuszczanymi olejem sojowym i lnianym w różnym udziale: grupa K (kontrolna) 6% oleju sojowego; 4/2 4% sojowego i 2% lnianego; 3/3 3% sojowego i 3% lnianego, 2/4 2% sojowego i 4% lnianego, 6 6% lnianego. Kurczęta z grupy 3/3 uzyskały najwyższą końcową masę ciała i wydajność rzeźną, były najlepiej umięśnione i najmniej otłuszczone. Wyższy (4 i 6%) poziom oleju lnianego w mieszankach powodował pogarszanie się cech organoleptycznych mięśni piersiowych. Najkorzystniejszy dla konsumentów mięsa drobiowego stosunek kwasów wielonienasyconych PUFA n-3 do PUFA n-6 (1 : 4,06 u kogutów i 1 : 3,78 u kurek), odnotowano w mięsie ptaków z grupy 3/3. Key words: broiler chickens, plant oils, productive results, fatty acids, sensory evaluation A feeding experiment was carried out on five groups of ROSS 308 broiler chickens (K, 4/2, 3/3, 2/4, 6), 30 birds in each group (5 replicates of 6 birds). Starter mixtures (12.69 MJ ME; 224 g crude protein) were fed to the chickens for the first 3 weeks, and they were followed by Grower mixtures (12.95 MJ ME; 202 g crude protein) applied for the next 3 weeks. The mixtures contained wheat and maize (50/50), extracted soybean meal, mineral-vitamin-amino acid supplements as well as soybean and linseed oils. The oils constituted the experimental factor and they were added to the mixtures as follows: group K (control) 6% soybean oil; 4/2 4% soybean oil and 2% linseed oil; 3/3 3% soybean oil and 3% linseed oil; 2/4 2% soybean oil and 4% linseed oil; and 6 6% linseed oil. The highest final body weight was found for the chickens of group 3/3, and it was by 8% higher than the body weight of birds offered mixtures which contained linseed oil only (P 0.05). The chickens of group 3/3 were also characterized by the highest slaughter performance and their carcasses had the best fleshing and the least fat. When the level of linseed oil in the mixtures exceeded 3% (group 2/4 and 6), there were observed worse organoleptic characteristics of breast muscles. However, their chemical composition was more favourable (more mineral compounds and protein but less fat) compared with group 3/3. As the share of linseed oil in the mixtures increased, there increased the

2 256 Maria Osek... level of linolenic acid (by 4 14 times) in the muscles of experimental chickens. However, from the standpoint of chicken meat consumers, the most beneficial PUFA (polyunsaturated fatty acids) n-3 : PUFA n-6 ratio (1 : 4.06 for males and 1 : 3.78 for females) was obtained for the meat of group 3/3 birds. Wstęp Kurczęta brojlery należą do ptaków cechujących się bardzo szybkim tempem wzrostu, bowiem w ciągu 5 6 tygodni zwiększają swoją masę ciała ponad 60-krotnie. Do tak szybkiego wzrostu potrzebują pasz o wysokiej koncentracji składników pokarmowych, a zwłaszcza energii. Aby zaspokoić tak duże wymagania ptaków konieczne jest wprowadzenie do mieszanek tłuszczu, który jest najbardziej skondensowanym i dostępnym źródłem energii. Jak wykazano w badaniach (Balevi i in. 2001, Osek i in. 2001, Pisarski i Malec 2001) dobre efekty uzyskuje się stosując oleje roślinne. W przemyśle paszowym do natłuszczania mieszanek najczęściej używany jest olej sojowy, natomiast rzadko stosuje się inne oleje, jak np. rzepakowy czy lniany. Olej lniany spośród wszystkich olejów roślinnych jest najbogatszy w niezwykle pożądane przez konsumentów wielonienasycone egzogenne kwasy tłuszczowe, a zwłaszcza α-linolenowy (C 18:3, n-3). Natłuszczenie nim mieszanek powoduje korzystne zawężenie stosunku wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny n-3 do n-6, bowiem w oleju lnianym stosunek tych kwasów nie przekracza 1 : 0,5, a w oleju sojowym wynosi około 1 : 10 (Wang i in. 2004, Osek i in. 2005, Matyka 2007). Aby pokryć potrzeby energetyczne kurcząt niezbędne jest wprowadzenie do mieszanki co najmniej 5 7% oleju. Po zastosowaniu takiej ilości oleju lnianego następuje podwyższenie poziomu kwasów PUFA n-3 we frakcji lipidowej mięsa kurcząt, przez co wzrasta jego wartość dietetyczna, ale zazwyczaj pogarszają się wówczas cechy sensoryczne (Osek i in. 2005). Celem przeprowadzonych badań była ocena wpływu różnych proporcji oleju sojowego i lnianego w mieszankach dla kurcząt brojlerów na wzrost, wartość rzeźną i cechy jakościowe mięsa. Materiał i metody Badania przeprowadzono na 150 jednodniowych kurczętach brojlerach ROSS 308, które losowo przydzielono do 5 równolicznych grup (K, 4/2, 3/3, 2/4, 6). W każdej grupie utworzono 5 podgrup po 6 ptaków (3 kurki i 3 koguty), które utrzymywano w metalowych klatkach o powierzchni 0,56 m 2. Odchów kurcząt prowadzono przez 6 tygodni żywiąc je przez pierwsze 3 tygodnie mieszankami typu Starter (12,69 MJ EM, 224 g białka ogólnego, 12,5 g lizyny), a przez kolejne 3 tygodnie mieszankami Grower (12,95 MJ EM, 202 g białka ogólnego, 11,4 g

3 Wpływ różnych proporcji oleju sojowego i lnianego lizyny). Mieszanki wyprodukowano według receptur własnych, a w ich skład wchodziły surowce zbożowe: pszenica i kukurydza zmieszane w stosunku 1 : 1, poekstrakcyjna śruta sojowa, dodatki mineralno-witaminowe oraz syntetyczna L lizyna i DL metionina. Zawartość energii metabolicznej wyrównano do poziomu zalecanego w NŻD (2005) poprzez wprowadzenie oleju sojowego i lnianego w ilości (łącznie) 6% do obu typów mieszanek, ale w różnych proporcjach. W celu przeciwdziałania procesom utleniania lipidów w mieszankach zawierających olej lniany (Starter / Grower) zastosowano wyższy niż w grupie kontrolnej (45/40 mg kg -1 mieszanki) poziom witaminy E, który zwiększano proporcjonalnie do ilości oleju lnianego w mieszankach. Różnice w składzie mieszanek stosowanych dla kurcząt poszczególnych grup były następujące: K kontrolna: 6% oleju sojowego, 45/40 mg kg -1 witaminy E (ilość wynikająca z dodanego premixu, 4/2 4% oleju sojowego i 2% lnianego, witamina E uzupełniona do 100 mg kg -1 mieszanki, 3/3 3% oleju sojowego i 3% lnianego, witamina E uzupełniona do 150 mg kg -1 mieszanki, 2/4 2% oleju sojowego i 4% lnianego, witamina E uzupełniona do 200 mg kg -1, 6 6% oleju lnianego, witamina E uzupełniona do 250 mg kg -1. Olej lniany, który stosowano w doświadczeniu został wyprodukowany metodą tłoczenia na zimno w prywatnej tłoczni skonstruowanej przez właściciela w latach sześćdziesiątych, natomiast olej sojowy zakupiono w Wytwórni Pasz. W trakcie trwania doświadczenia żywieniowego prowadzono kontrolę zmian masy ciała kurcząt ważąc je indywidualnie w dniu rozpoczęcia badań, po 3 tygodniach odchowu i w dniu zakończenia doświadczenia. Ponadto codziennie ważono ilość spożytej paszy przez kurczęta z poszczególnych podgrup i odnotowywano upadki. Na podstawie ilości spożytej paszy i przyrostów masy ciała ptaków oceniono wskaźniki produkcyjne wyrażone ilością zużytej paszy i składników pokarmowych na jednostkę przyrostu masy ciała. Po zakończeniu doświadczenia żywieniowego z każdej podgrupy wybrano jedną kurkę i jednego koguta (łącznie 10 ptaków z grupy) o masie zbliżonej do średniej dla płci w danej grupie i ubito. Po oskubaniu i wypatroszeniu, zmierzono odczyn mięśni piersiowych (ph 15 ) za pomocą pehametru z elektrodą sztyletową, a następnie tuszki poddano chłodzeniu przez 24 godziny w temperaturze 0 4 o C. Po wychłodzeniu, ponownie zbadano odczyn mięśni piersiowych (ph 24 ) i dokonano rozbioru tuszek zgodnie z metodyką podawaną przez Ziołeckiego i Doruchowskiego (1989). Następnie pobrano próbki mięśni piersiowych do oznaczeń zawartości składników podstawowych według AOAC (1990), określenia udziału (%) poszczególnych kwasów tłuszczowych we frakcji lipidowej oraz oceny wyróżników smakowych. Skład kwasów tłuszczowych w lipidach mięśni jak też w stosowanych olejach oznaczono metodą chromatografii

4 258 Maria Osek... gazowej estrów metylowych stosując chromatograf gazowy CHROM-5, wyposażony w detektor płomieniowo-jonizujący (powietrze wodór). Zastosowano kolumnę szklaną o długości 2,5 m z wypełnieniem Silar 5 CP. Temperatura komory nastrzykowej i detektora wynosiła 250 o C, a kolumny 192 o C. Jako gazu nośnego użyto azotu, którego przepływ wynosił 30 ml na minutę z wypełnieniem. Ocenę organoleptyczną według metodyki Baryłko-Piekielnej (1975) przeprowadziła grupa 7 osób. Zebrane w badaniach wyniki opracowano statystycznie za pomocą jednoczynnikowej analizy wariancji, a w celu stwierdzenia istotności różnic pomiędzy wartościami średnimi dla grup zastosowano wielokrotny test rozstępu Duncana (Ruszczyc 1981). Wyniki i dyskusja Czynnikiem doświadczalnym w przeprowadzonych badaniach były oleje: sojowy i lniany, które różniły się udziałem poszczególnych kwasów tłuszczowych (tab. 1). Stwierdzono, że olej sojowy zawierał w porównaniu z olejem lnianym prawie trzykrotnie więcej kwasu palmitynowego i dwukrotnie mirystynowego, które zaliczane są do tzw. kwasów hipercholesterolemicznych (OFA). W oleju sojowym stosowanym we wcześniejszych badaniach Osek i in. (2001, 2005) oraz analizowanym przez Matykę i Żelazowską (2006) stwierdzono mniej (2 5%) kwasu palmitynowego. Wymienieni powyżej autorzy wykazali natomiast w tym oleju Udział [% sumy] kwasów tłuszczowych w olejach roślinnych Content [% of sum] of fatty acids in plant oils Tabela 1 Kwasy tłuszczowe Fatty acids sojowy soybean Olej Oil lniany linseed C 14:0 mirystynowy miristic 0,06 0,03 C 16:0 palmitynowy palmitic 13,63 4,87 C 18:0 stearynowy stearic 1,75 1,47 C 18:1 oleinowy oleic 20,05 14,66 C 18:2n-6 linolowy linoleic 60,25 27,70 C 18:3n-3 linolenowy linolenic 4,00 51,01 C 20:1 gadoleinowy gadoleic 0,13 0,21 Inne Other 0,13 0,05 Neutralne i hipocholesterolemiczne Neutral or hypocholesterolemic (DFA) 86,18 95,05 Hipercholesterolemiczne Hypercholesterolemic (OFA) PUFA n-3 / PUFA n-6 DFA (UFA + C 18:0 ), OFA (C 14:0 + C 16:0 ) 13,69 1 : 15 4,90 1 : 0,5

5 Wpływ różnych proporcji oleju sojowego i lnianego więcej (0,46 1,87%) pożądanego z punktu żywieniowego kwasu α-linolenowego niż stwierdzono w badaniach własnych, ale i tak w porównaniu z olejem lnianym jego zawartość we wszystkich przypadkach była ponad dziesięciokrotnie mniejsza. W oleju sojowym dominuje kwas linolowy, którego stwierdzono ponad 2 razy więcej niż w oleju lnianym, co w konsekwencji powoduje, że olej sojowy pod względem zawartości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (PUFA) ustępuje olejowi lnianemu tylko o około 15 punktów procentowych niższą ich zawartością. Należy jednak zwrócić uwagę na zdecydowanie gorszy z punktu żywieniowego stosunek wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z grup n-3 do n-6 w analizowanym oleju sojowym, który wynosił 1 : 15, a w oleju lnianym 1 : 0,5. Rodzaj i udział zastosowanych w mieszankach olejów w sposób istotny zróżnicował końcową masę ciała ptaków (tab. 2). Po pierwszych 3 tygodniach odchowu nie udowodniono statystycznie istotnych różnic międzygrupowych, aczkolwiek już wówczas zaobserwowano, że ptaki żywione mieszanką z samym olejem lnianym cechowały się najwolniejszym tempem wzrostu, bowiem ważyły od 22 do 66 g mniej od pozostałych. Po kolejnych 3 tygodniach różnica w masie ciała tych kurcząt była na tyle duża, że została potwierdzona jako statystycznie istotna (P 0,05) w porównaniu do ptaków otrzymujących mieszanki z 3% udziałem oleju sojowego i 3% oleju lnianego, których masa ciała była najwyższa (2527 g). Kurczęta z pozostałych grup uzyskały bardzo zbliżone (różnica g) masy ciała, ale wyższe o ponad 100 g niż ptaków z grupy 6 (P > 0,05). Niższe tempo wzrostu ptaków żywionych mieszankami natłuszczanymi samym olejem lnianym odnotowano we wcześniejszych badaniach Potkańskiego i Torgowskiego (1997), Osek i in. (2005) oraz Bou i in. (2006). Tabela 2 Wyniki odchowu kurcząt brojlerów Results of rearing of broiler chickens Wyszczególnienie Item Grupa Group K 4/2 3/3 2/4 6 SEM Masa ciała Body weight [g] początkowa initial ,47 21 dzień 21 day ,19 42 dzień 42 day 2476 ab 2464 ab 2527 a 2435 ab 2330 b 53,60 Zużycie na 1 kg przyrostu masy ciała Conversion per 1 kg of body weight gain paszy feed [kg] 1,59 b 1,58 b 1,62 ab 1,60 ab 1,66 a 0,02 białka ogólnego crude protein [g] 328 b 330 b 334 b 332 b 346 a 4,28 energii metabolicznej metabolizable energy [MJ] 20,30 b 20,40 b 20,70 ab 20,60 ab 21,40 a 0,26 Wartości w rzędach oznaczone różnymi literami różnią się istotnie przy a,b P 0,05 Means in rows with different letters differed significantly at a,b P 0.05

6 260 Maria Osek... Wysokość przyrostów masy ciała miała swoje odbicie w ilości zużywanej paszy i składników pokarmowych na jednostkę przyrostu, bowiem ptaki z grupy 6 zużywały ich najwięcej, a różnica jako statystycznie istotna (P 0,05) została potwierdzona między grupami K i 4/2 a 6, na niekorzyść tej ostatniej. Rodzaj i udział olejów w mieszankach miał też statystycznie istotny wpływ na wiele wskaźników poubojowych kurcząt (tab. 3). Ptaki, które żywiono mieszankami z udziałem 3% oleju sojowego i 3% oleju lnianego uzyskały najwyższą wydajność rzeźną, różniąc się istotnie (P 0,01) pod tym względem od kurcząt otrzymujących mieszanki z przewagą oleju sojowego (K i 4/2). Wydajność rzeźna kurcząt żywionych mieszankami z samym olejem lnianym była na takim samym poziomie jak Tabela 3 Wyniki analizy rzeźnej kurcząt brojlerów Results of slaughter analysis of broiler chicken Wyszczególnienie Item Grupa Group K 4/2 3/3 2/4 6 SEM Masa ciała przed ubojem [g] Weight of body before slaughter 2733 Bb 2647 Cc 2843 Aa 2660 BCc 2730 BCc 16, Aab 2333 Aa 2340 Aa 2283 Aab 2237 Ab 21, ABb 2490 Bb 2592 Aa 2472 Bb 2483 Bb 21,84 Wydajność rzeźna Dressing percentage [%] 77,7 Bb 77,8 Bb 80,4 Aa 79,1 ABb 80,6 Aa 0,36 78,3 ABbc 78,7 ABabc 79,8 Aa 77,4 Bc 79,5 ABab 0, ,0 B 78,3 B 80,1 A 78,2 B 80,0 A 0,35 Udział w tuszce schłodzonej Share in cold carcass [%] Mięśni ogółem Muscles total: 46,0 a 44,5 ab 46,3 a 43,9 b 44,5 ab 0,53 45,5 47,5 46,5 43,0 43,6 1, ,8 a 46,0 a 46,4 a 43,5 b 44,1 ab 0,73 w tym including: piersiowych breast 25,9 Aa 23,7 Bb 25,0 ABab 24,2 ABb 24,4 ABb 0,39 24,0 b 27,4 a 26,4 ab 24,3 b 25,9 ab 0, ,0 25,5 25,7 24,2 25,2 0,58 udowych thigh 11,9 12,4 12,2 11,7 11,7 0,43 12,1 11,4 11,5 11,2 11,1 0, ,0 12,0 11,9 11,5 11,4 0,31 podudzi drumstick 8,2 8,5 9,0 8,0 8,4 0,34 9,4 a 8,7 a 8,5 a 7,5 ab 6,5 b 0,57 + 8,8 a 8,6 ab 8,7 a 7,8 ab 7,5 b 0,39

7 Wpływ różnych proporcji oleju sojowego i lnianego ciąg dalszy tabeli 3 Wyszczególnienie Item Grupa Group K 4/2 3/3 2/4 6 SEM Skóry z tłuszczem podskórnym Skin with subcutaneous fat 10,4 11,1 10,1 10,1 11,5 0,59 11,5 ab 12,4 a 10,5 b 11,6 ab 12,5 a 0, ,0 ABab 11,7 ABa 10,3 Bb 11,0 ABab 12,0 Aa 0,35 Tłuszczu sadełkowego Abdominal fat 1,4 1,7 1,7 1,2 1,7 0,22 1,5 Bb 1,9 ABb 1,5 Bb 2,5 Aa 1,8 ABb 0,18 + 1,5 1,8 1,6 1,9 1,8 0,18 Wartości w rzędach oznaczone różnymi literami różnią się istotnie przy a, b, c P 0,05, A, B, C P 0,01 Means in rows with different letters differed significantly at a, b, c P 0.05, A, B, C P 0.01 w grupie 3/3 i dotyczyło to zarówno kurek jak i kogutów. Kurczęta otrzymujące pasze z mieszaniną olejów sojowego i lnianego w równych proporcjach (3/3) były też najlepiej umięśnione (zwłaszcza koguty) i różniły się (P 0,05) od ptaków z grupy 2/4. Analizując otłuszczenie tuszek kurcząt wykazano duże zróżnicowanie, ale wśród kurek. Najwięcej skóry z tłuszczem podskórnym miały kurki z grup 4/2 i 6, a różnica w porównaniu z tuszkami kurek z grupy 3/3 okazała się statystycznie istotna. Z kolei najwyższy udział tłuszczu sadełkowego stwierdzono u kurek z grupy 2/4, które pod tym względem różniły się od kurek z grupy kontrolnej i 3/3 (P 0,01) oraz 4/2 i 6 (P 0,05). Zastosowane żywienie nie miało istotnego (P > 0,05) wpływu na otłuszczenie kogutów, a także na zawartość składników podstawowych w mięśniach piersiowych (tab. 4). Mięśnie kurek z grup 2/4 i 6 były zasobniejsze w związki mineralne niż kurek, które otrzymywały mieszanki z niższym (2 i 3%) poziomem oleju lnianego. Wykazano ponadto mniejszą zawartość białka, a większą tłuszczu w mięśniu piersiowym kurek grupy 3/3 i różnica w porównaniu z pozostałymi grupami okazała się statystycznie istotna (P 0,05). Rodzaj oleju, a także jego udział nie wpłynął na odczyn mięsa mierzony w 15 minut od uboju ptaków, jak też po 24 godzinach chłodzenia tuszek. Oceniane mięso, zarówno kurek jak i kogutów, było mięsem normalnym, bowiem według kwalifikacji mięsa drobiowego podawanej przez Trojan i Niewiarowicz (1971) mięso normalne to takie, którego ph mierzone w 15 minucie po uboju wynosi 5,9 6,2, natomiast w mięsie wadliwym typu PSE ph < 5,7, a w DFD ph > 6,4. Wzrastający udział oleju lnianego (2, 3, 4, 6%) miał istotny (P 0,01) wpływ na profil kwasów tłuszczowych frakcji lipidowej mięśni piersiowych kurcząt (tab. 5). Najwięcej kwasu α-linolenowego (C 18:3 n-3) stwierdzono w mięśniach kurek i kogutów otrzymujących mieszanki natłuszczone wyłącznie olejem lnianym (6%) i było to około 14 razy więcej niż u ptaków grupy K (kontrolnej). Wprowadzenie tylko 2% tego oleju (grupa 4/2) dało już 4-krotny wzrost kwasu C 18:3 n-3 w porównaniu z grupą kontrolną. Wyższy udział (4 i 6%) oleju lnianego wyraźnie

8 262 Maria Osek... Tabela 4 Cechy fizykochemiczne mięśni piersiowych Physicochemical charakteristics of breast muscles Wyszczególnienie Item Grupa Group K 4/2 3/3 2/4 6 SEM Sucha masa Dry matter [%] 25,25 25,82 25,61 25,71 26,05 0,32 25,59 25,45 25,10 25,60 25,49 0, ,42 25,64 25,35 25,65 25,79 0,22 Popiół surowy Crude ash [%] 1,18 1,21 1,19 1,22 1,20 0,02 1,20 ab 1,16 b 1,16 b 1,24 a 1,22 a 0,01 + 1,18 b 1,19 b 1,17 b 1,23 a 1,21 ab 0,01 Białko ogólne Crude protein[%] 22,66 23,49 23,31 23,45 23,44 0,35 23,28 a 23,57 a 22,44 b 23,19 a 23,58 a 0, ,97 23,36 22,87 23,32 23,50 0,22 Tłuszcz surowy Crude fat [%] 1,34 1,13 1,50 0,97 1,18 0,22 1,13 b 0,98 b 1,80 a 1,00 b 1,01 b 0,09 + 1,23 ABb 1,05 Bb 1,65 Aa 0,99 Bb 1,10 Bb 0,13 ph 15 6,36 6,15 6,24 6,38 6,15 0,09 6,32 6,23 6,13 6,24 6,38 0,11 + 6,34 6,19 6,18 6,31 6,27 0,07 ph 24 5,98 5,87 5,94 5,98 5,90 0,08 6,04 6,01 5,90 5,89 6,00 0,08 + 6,00 5,94 5,93 5,94 5,95 0,05 Wartości w rzędach oznaczone różnymi literami różnią się istotnie przy a, b P 0,05, A, B P 0,01 Means in rows with different letters differed significantly at a, b P 0.05, A, B P 0.01 (P 0,01) obniżył poziom kwasu C 16:0, który zaliczany jest do hipercholesterolemicznych oraz kwasu oleinowego i linolowego. Obniżenie się poziomu kwasu palmitynowego (C 16:0 ) oraz kwasów jednonienasyconych (MUFA) w ciemnym mięsie kurcząt brojlerów po zastosowaniu w dietach oleju lnianego odnotowali także Bou i in. (2006). Autorzy porównywali wpływ tego oleju z wpływem łoju wołowego i oleju słonecznikowego, wykazując ponadto istotnie większą (P 0,05) zawartość kwasu C 18:3 n-3 w mięsie kurcząt żywionych dietą z olejem lnianym. Najkorzystniejszy (1 : 4,06 u kogutów i 1 : 3,78 u kurek) dla konsumentów mięsa drobiowego stosunek kwasów wielonienasyconych PUFA n-3 do PUFA n-6 stwierdzono w mięśniach kurcząt, które żywiono mieszankami natłuszczonymi mieszaniną oleju sojowego i lnianego w równych udziałach (po 3%), natomiast

9 Udział [% sumy] kwasów tłuszczowych w lipidach mięśni piersiowych Composition and content of fatty acids [% of sum] of breast muscles Tabela 5 Wyszczególnienie Kogutki Kurki Item K 4/2 3/3 2/4 6 SEM K 4/2 3/3 2/4 6 SEM C 14:0 0,07 0,06 0,08 0,10 0,11 0,015 0,05 Bb 0,09 ABab 0,08 ABab 0,11 Aa 0,07 Bab 0,01 C 14:1 0,02 0,02 0,02 0,03 0,03 0,005 0,02 0,02 0,02 0,02 0,02 0,003 C 16:0 22,19ABa 21,86 ABb 22,70 Aa 20,71 Bb 17,52 Cc 0,58 23,15 a 21,53 ab 20,86 b 20,99 b 20,13 b 0,65 C 16:1 1,36ab 1,82 a 1,29 b 1,24 b 1,37 ab 0,14 1,39 1,61 1,36 1,69 1,54 0,13 C 18:0 5,33ab 4,84 bc 6,44 a 5,33 ab 4,20 c 0,44 5,19 5,15 4,97 4,85 4,99 0,48 C 18:1 30,88A 31,14 A 30,89 A 28,75 B 28,37 B 0,27 30,91 Aa 30,88 Aa 30,33 Aab 30,23 Aab 28,03 Bb 0,43 C 18:2 (n-6) 37,91 A 34,08 B 30,33 C 32,35 BC 27,25 D 0,60 37,25 Aa 33,67 Bb 33,04 BCb 30,16 Cb 25,69 Dc 0,80 C 18:3 (n-3) 1,39 E 5,50 D 7,52 C 10,85 B 20,68 A 0,44 1,36 De 6,53 Cd 8,78 BCc 11,40 Bb 19,04 Aa 0,60 C 20:1 0,04ab 0,04 ab 0,03 ab 0,02 b 0,05 a 0,006 0,05 0,03 0,03 0,03 0,04 0,008 C 20:2 0,05 0,05 0,04 0,03 0,03 0,008 0,04 0,04 0,03 0,04 0,03 0,006 C 20:3 (n-3) 0,04 a 0,02 b 0,03 ab 0,02 b 0,01 b 0,006 0,03 0,02 0,02 0,02 0,02 0,002 C 20:4 (n-6) 0,54 A 0,32 AB 0,31 AB 0,24 B 0,11 C 0,005 0,39 a 0,23 ab 0,20 ab 0,19 b 0,13 b 0,006 C 22:0 0,07Bc 0,11 Bb 0,19 Aa 0,19 Aa 0,12 Bb 0,001 0,06 C 0,08 C 0,17 A 0,14 B 0,16 A 0,002 Inne Others 0,11 0,13 0,12 0,15 0,15 0,015 0,11 0,12 0,11 0,12 0,11 0,002 Razem Total 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 DFA 77,56b 77,83 b 76,90 b 78,86 ab 82,10 a 0,96 76,63 b 78,18 ab 78,78 ab 78,63 ab 79,53 a 1,09 OFA 22,26a 21,92 a 22,78 a 20,81 b 17,63 c 0,97 23,20 a 21,62 ab 20,94 ab 21,10 ab 20,20 b 1,09 PUFA n-3/n-6 1:26,89 A 1: 6,23 B 1: 4,06 C 1: 3,00 C 1: 1,32 D 0,45 1:27,08A 1: 5,18 B 1: 3,78 BC 1: 2,66 C 1: 1,3 D 0,47

10 264 Maria Osek... najgorszy u ptaków grupy kontrolnej. Powyższe wyniki są zbieżne z uzyskanymi przez innych autorów, którzy stosowali różne kompozycje tłuszczów oceniając ich wpływ na profil kwasów tłuszczowych w mięśniach, skórze z tłuszczem podskórnym lub tłuszczu sadełkowym (Nguyen i in. 2003, Osek i in. 2004, Rymer i Givens 2006, Ferrini i in. 2008). Rymer i Givens (2006) oceniając wpływ różnych kompozycji olejów roślinnych w mieszankach (łącznie 5%) na profil kwasów tłuszczowych w mięsie białym i ciemnym kurcząt brojlerów Ross i Cobb wykazali, że w 100 g mięśni piersiowych ptaków żywionych mieszanką, do której wprowadzono 4% oleju lnianego i 1% mieszaniny różnych olejów roślinnych było około 140 mg kwasu C 18:3 n-3. Kurczęta otrzymujące mieszankę z udziałem 2% oleju lnianego i 3% mieszaniny olejów roślinnych, miały w mięśniach około 100 mg tego kwasu, a ptaki grupy kontrolnej (5% mieszaniny olejów) tylko 30 mg. Tabela 6 Wyniki oceny sensorycznej mięśni piersiowych kurcząt brojlerów [pkt.] Results of sensory evaluation of broilers breast muscles [scores] Wyszczególnienie Item Zapach Flavour Grupa Group K 4/2 3/3 2/4 6 Natężenie Intensity 3,6 3,7 3,9 3,6 3,6 0,19 Pożądalność Desirable 4,1 a 3,9 ab 4,0 a 3,7 ab 3,3 b 0,22 Soczystość Juiciness 4,3 a 4,4 a 4,3 a 4,0 ab 3,6 b 0,20 Kruchość Tenderness 4,4 a 4,5 a 4,3 ab 4,2 ab 3,8 b 0,17 Smakowitość Palatability Natężenie Intensity 4,1 a 4,2 a 4,0 ab 3,8 ab 3,5 b 0,17 Pożądalność Desirable 4,1 a 4,3 a 4,1 ab 4,0 ab 3,5 b 0,19 Średnia za 4 cechy Mean of 4 traits 4,2 ABa 4,2 Aa 4,1 ABa 3,9 ABab 3,6 Bb 0,14 SEM Wartości w rzędach oznaczone różnymi literami różnią się istotnie przy a, b P 0,05, A, B P 0,01 Means in rows with different letters differed significantly at a, b P 0.05, A, B P 0.01 Pod względem walorów smakowych (zapach, soczystość, kruchość i smakowitość) wyżej oceniono mięśnie kurcząt otrzymujących mieszanki z przewagą oleju sojowego, które w skali pięciopunktowej uzyskały średnią ocenę za wszystkie cechy 4,2 pkt. i było to więcej o 0,3 pkt. niż w grupie 2/4 (P 0,05) i o 0,6 pkt. niż w grupie 6 (P 0,01). Przyczynę pogarszania się cech organoleptycznych mięśni pod wpływem zwiększonego udziału oleju lnianego w mieszankach należy upatrywać w istotnie wyższym, ale korzystnym dla konsumentów, poziomie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (PUFA) w lipidach mięśni ptaków z tych grup. Podobne zależności odnotowali Barteczko i in. (2004) oraz Osek i in. (2006).

11 Wpływ różnych proporcji oleju sojowego i lnianego Podsumowanie Uzyskane w badaniach wyniki upoważniają do zalecania natłuszczania pasz dla kurcząt brojlerów mieszaniną oleju sojowego i lnianego w równym udziale po 3%. Taki sposób natłuszczania najkorzystniej wpłynął na wartość dietetyczną mięsa. Literatura AOAC Official Methods of Analysis. 15th Edition. Association of Official Analytical Chemists, Washington, DC. Balevi T., Coskun B., Aktümsek A Use of oil industry byproduct in broiler diets. Proc. XV Europ. Symp. Quality of Poultry Meat, Kusadasi Turkey, 9-12 Sept., Barteczko J., Borowiec F., Migdał W Wpływ mieszanek z dodatkiem nasion lnu odmian Opal, Omega i Linola na skład chemiczny i cechy sensoryczne mięsa kurcząt brojlerów. Rocz. Nauk. Zoot., Supl., 20: Baryłko-Pikielna W Zarys oceny sensorycznej żywności. PWN, Warszawa. Bou R., Guardiola F., Barroeta A.C., Codony R Effect of dietary fat sources and zinc and selenium supplements on the composition and consumer acceptability of chicken meat. Poultry Sci., 84, 7: Ferrini G., Baucells M.D., Esteve-Garcia E., Barroeta A.C Dietary polyunsaturated fat reduces skin fat as well as abdominal fat in broiler chickens. Poultry Sci., 87, 3: Matyka S Towaroznawstwo materiałów paszowych i dodatków paszowych. Wydział Inżynierii Produkcji AR Lublin. Matyka S., Żelazowska R Olej rzepakowy niedoceniany dietetyczny materiał paszowy. Pasze Przemysłowe, 15 (1): 8-9. Nguyen C.V., Smulikowska S., Mieczkowska A Effect of linseed and rapeseed or linseed and rapeseed oil on performance, slaughter yield and fatty acid deposition in edible parts of the carcass in broiler chickens. J. Anim. Feed Sci., 12: Osek M., Janocha A., Klocek B., Wasiłowski Z Wpływ mieszanek zawierających różne tłuszcze na wskaźniki produkcyjne i jakość mięsa kurcząt rzeźnych. Rośliny Oleiste Oilseed Crops, XXII (1): Osek M., Janocha A., Milczarek A., Klocek B Wyniki produkcyjne i poubojowe oraz walory smakowe mięsa kurcząt brojlerów żywionych mieszankami natłuszczanymi różnymi olejami roślinnymi. Rośliny Oleiste Oilseed Crops, XXVI (2): Osek M., Milczarek A., Janocha A., Turyk Z Jakość mięsa kurcząt brojlerów żywionych mieszankami z olejem lnianym i różnym dodatkiem witaminy E. Roczniki Instytutu Przemysłu Mięsnego i Tłuszczowego, XLIV/1: Osek M., Wasiłowski Z., Janocha A Wpływ różnych olejów roślinnych na skład podstawowy i profil kwasów tłuszczowych mięsa kurcząt brojlerów. Rocz. Nauk. Zoot., Supl., 20: Pisarski R.K., Malec H The effect of enriching diets containing rapeseed oil or soybean oil with fish oil (LYSI) on the profile of fatty acids in breast and leg muscles of broiler chicken. J. Anim. Feed. Sci., 10, Suppl., 2:

12 266 Maria Osek... Potkański A., Torgowski J Wpływ dodatku oleju lnianego do mieszanek dla brojlerów kurzych na wyniki produkcyjne i skład kwasów tłuszczowych tłuszczu drobiowego. Natural Fibre Włókna Naturalne, XLI: Ruszczyc Z Metodyka doświadczeń zootechnicznych. PWRiL, Warszawa. Rymer C., Givens D.I Effect of species and genotype on the efficiency of enrichment of poultry meat with n-3 polyunsaturated fatty acids. Lipids, 41, 5: Trojan M., Niewiarowicz A Method of identifying of watery broiler chicken meat and observations on the frequency of this anomaly. Post. Drob., 13, 1: Wang Y.W., Sunwoo H., Cherian G., Sim S.J Maternal dietary ratio of linoleic acid to α-linolenic acid affects the passive immunity of hatching chicks. Poultry Sci., 83: Ziołecki J., Doruchowski W Metoda oceny wartości rzeźnej drobiu. COBRD, Poznań.