Wstęp Wybrane zagadnienia z chemii związków naturalnych

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Wstęp Wybrane zagadnienia z chemii związków naturalnych"

Transkrypt

1 Wstęp Wybrane zagadnienia z chemii związków naturalnych wykład 15 h zaliczenie test otwarty Literatura: 1. Natural Products hemistry Raymound ooper, George Nicola, Taylor&Francis Group, Selected Topics in the hemistry of Natural Products Ed. Raphael Ikan, World Scientific o., Drugs of Natural rigin Gunnar Samuelsson, Lars Bohlin, Swedish Pharmaceutical Soc., Naturalne związki organiczne Aleksander Kołodziejczyk, PWN Warszawa, hemia medyczna Dieter Steinhuber, Manfred Schubert-Zsilavecz, ermann J.Roth, MedPharm Polska, Podstawy hemii cukrów Andrzej Wiśniewski, Janusz Madaj; Agra-Enviro Lab., rganic hemistry Solomons 8. rganic hemistry Smith Janice Gorzynski, McGraw-ill Education Europe, Internet "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk- Puchalska, Whem PW 1

2 Wstęp plan zajęć godz. wykładu data temat Monosacharydy Monosacharydy/Polisacharydy Polisacharydy Monosacharydy/terapia Lipidy Lipidy Sterydy Sterydy Terpeny Alkaloidy Alkaloidy Alkaloidy Alkaloidy Polifenole zaliczenie "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk- Puchalska, Whem PW 2

3 Sacharydy Sacharydy, cukry, węglowodany n ( 2 ) n najliczniejsza grupa związków w organizmach żywych wytwarzane w fotosyntezie n 2 + n 2 + E n 2n n + n 2 Rola : zapasowa spalenie 1 g glukozy w komórkach wyzwala 17,2 kj energii rośliny- magazynem energii jest skrobia i inulina zwierzęta i ludzie magazynem energii jest glikogen transportowa rośliny - transportową formą cukru jest sacharoza zwierzęta i ludzie - transportową formą cukru jest glukoza budulcowa (celuloza, hemiceluloza, chityna) wchodzą w skład DNA, RNA modyfikacja niektórych białek hamują krzepnięcie krwi heparyna materiał energetyczny (fruktoza) i odżywczym (maltoza, laktoza, rafinoza). "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk-Puchalska, Whem PW 3

4 Sacharydy - podział złożoność ukry proste monosacharydy ukry złożone Disacharydy Trisacharydy ligosacharydy Polisacharydy Ilość at. węgla = grupa funkcyjna reaktywność Tetrozy (4) Pentozy (5) Aldozy zawierają gr. aldehydową lub jej ekwiwalent ukry reduktywne (reagują z odcz. Tollensa, Benedicta, Fehlingsa) eksozy (6) eptozy (7) Ketozy zawierają gr. ketonową lub jej ekwiwalent ukry nie reduktywne (nie ulegają utlenianiu) "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk-Puchalska, Whem PW 4

5 Sacharydy Najprostsze cukry ukry naturalne są szeregu D 2 2 (R)-(+)- 2,3-dihydroksypropanal D-(+)-aldehyd glicerynowy [ ] 25 D = +8.7 o (S)-(-)- 2,3-dihydroksypropanal L-(-)-aldehyd glicerynowy [ ] 25 D = -8.7 o "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk-Puchalska, Whem PW 5

6 Sacharydy 2 n ilość stereoizomerów "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk-Puchalska, Whem PW 6

7 Sacharydy aldozy D D-(+)-aldehyd glicerynowy 2 2 D-(-)-erytroza D-(-)-treoza D-(-)-ryboza D-(-)-arabinoza D-(+)-ksyloza D-(-)-liksoza D-(+)-alloza D-(+)-altroza D-(+)-glukoza D-(+)-mannoza D-(-)-guloza D-(-)-idoza D-(+)-galaktoza D-(+)-taloza "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk-Puchalska, Whem PW 7

8 Sacharydy schemat konfiguracyjny aldoz szeregu D al. D-glicerynowy D-erytroza D-treoza D-ryboza D-arabinoza D-ksyloza D-liksoza RAKL D-alloza D-altroza D-glukoza D-mannoza D-guloza D-idoza D-galaktoza D-taloza All altruists gladly make gumm in galon tanks 8

9 Sacharydy schemat konfiguracyjny ketoz szeregu D 1,3-dihydroksypropanon D-glicero-2-tutruloza D-erytro-2-pentuloza D-treo-2-pentuloza D-psikoza D-fruktoza D-sorboza D-tagaloza "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk-Puchalska, Whem PW 9

10 Sacharydy tworzenie wewnątrzcząsteczkowego hemiacetalu 180 o 2 2 D-glukoza 180 o D-glukopiranoza "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk-Puchalska, Whem PW 10

11 Sacharydy cykliczne formy glukozy D-glukofuranoza 2 D-glukoza wzor Tollensa -D-glukopiranoza D-glukofuranoza 2 -D-glukofuranoza 2 wzor awortha 2 -D-glukopiranoza 2 -D-glukopiranoza "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk-Puchalska, Whem PW 11

12 Sacharydy cykliczne formy glukozy c.d. mutarotacja D-glukopiranoza D-glukoza -D-glukopiranoza 2 -D-glukopiranoza [ ] 25 D= 17,5 o [ ] 25 D= 52,5 o wartosc rownowagowa 2 -D-glukopiranoza [ ] 25 D= 111 o 62% 38% "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk-Puchalska, Whem PW 12

13 Sacharydy cykliczne formy glukozy c.d. Efekt anomeryczny * -D-glukopiranoza -D-glukopiranoza z elektroujemnoscia podstawnika z polarnoscia rozpuszczalnika "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk- Puchalska, Whem PW 13

14 Sacharydy cykliczne formy fruktozy wzor Tollensa wzor awortha D-fruktofuranoza D-fruktoza D-fruktofuranoza "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk-Puchalska, Whem PW 14

15 Sacharydy cykliczne formy fruktozy c.d wzor Tollensa wzor awortha D-fruktoza 2 -D-fruktopiranoza 2 2 -D-fruktopiranoza "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk-Puchalska, Whem PW 15

16 Sacharydy tworzenie wewnątrzcząsteczkowego hemiacetalu - podsumowanie Szereg D grupa 2 przy nieanomerycznym atomie węgla we wzorze awortha skierowana jest do góry Anomer grupa przy węglu anomerycznym i węglu określającym przynależność do szergu jest po tej samej stronie płaszczyzny cząsteczki grupa przy węglu anomerycznym jest po przeciwnej stronie względem grupy 2 przy nieanomerycznym atomie węgla Szereg L grupa 2 przy nieanomerycznym atomie węgla we wzorze awortha skierowana jest do dołu Anomer grupa przy węglu anomerycznym i węglu określającym przynależność do szergu jest po przeciwnej stronie płaszczyzny cząsteczki grupa przy węglu anomerycznym jest po tej samej stronie co grupa 2 przy nieanomer. atomie wegiel nieanomeryczny 2 * 2 wegiel anomeryczny -D-glukopiranoza 2 * -D-arabinofuranoza 2 okresla przynaleznosc do szeregu -D-fruktopiranoza * 2 2 * -L-liksopiranoza 2 * 2 2 -L-psikofuranoza 2 * 2 -D-sorbofuranoza 16 "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk-Puchalska, Whem PW

17 Sacharydy reaktywność 1. Epimeryzacja na zasadowo - / 2 - / D-erytroza D-glukoza - / aldoza endiol 2 epimer D-glukoza zolty roztwor - / 2 D-maltoza aldehyd glicerynowy... "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk-Puchalska, Whem PW 2 2-ketoza D-fruktoza 17

18 Sacharydy reaktywność 2. Utlenianie 2.1. utlenianie gr. aldehydowej cukry redukujące Br 2 / 2 łagodne czynniki utleniające: Woda bromowa (Br 2 / 2 ) dcz. Tollensa [Ag(N 3 ) 2 ] + dcz. Trommera u() aldoza aldonowy altronowy glukonowy mannonowy gulonowy indozowy galaktonowy idonowy "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk-Puchalska, Whem PW 18

19 Sacharydy utlenianie c.d 2 Br 2 / D-glukoza glukonowy - lakton u glukonowego 2 - lakton u glukonowego "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk-Puchalska, Whem PW 19

20 Sacharydy reaktywność 2. Utlenianie 2.2. utlenianie gr. aldehydowej + terminalnej gr. hydroksylowej N 3 temp. 2 aldoza aldarowy glukarowy gularowy mannarowy gularowy glukarowy arabinarowy liksarowy "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk-Puchalska, Whem PW 20

21 Sacharydy reaktywność Redukcja ketoz 2 N 3 temp. + szczawiowy aldarowy 2 2-ketoza 2 2 D-tagatoza N 3 temp. + szczawiowy D-winowy "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk-Puchalska, Whem PW 21

22 Sacharydy reaktywność glukarowy -lakton u glukarowego, -dilakton u glukarowego "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk-Puchalska, Whem PW 22

23 Sacharydy reaktywność 2. Utlenianie 2.3. utlenianie terminalnej gr. hydroksylowej Kwasy uronowe Składnik polisacharydów, glikozydów, ślazów roślinnych [] 2 aldoza alduronowy glukuronowy mannuronowy gularunowy arabinuronowy "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk-Puchalska, Whem PW 23

24 Sacharydy reaktywność 2. Utlenianie 2.4. utlenianie em nadjodowym + I 4 I I I D-glukoza 2 5 I D-fruktoza "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk-Puchalska, Whem PW 24

25 Sacharydy reaktywność 3. Redukcja 3.1. redukcja aldoz 2 NaB aldoza alditol D-glucitol (D-sorbitol) D-mannitol D-gulitol L-glucytol D-indozytol galaktitol D-rybitol "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk-Puchalska, Whem PW 25

26 Sacharydy reaktywność 3. Redukcja 3.1. redukcja ketoz NaB ketoza alditiole D-fruktoza D-sorbitol D-mannitol "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk-Puchalska, Whem PW 26

27 Sacharydy reaktywność 4. Tworzenie oksazonów reakcja z fenylohydrazyną NN 2 N N NN 2, + N N NN 2 N N N N + N aldoza 2 fenylohydrazon, N bisfenylohydrazon (osazon) +PhNN 2 N Ph N R enamina/enol R N Ph N +PhNN 2 R N Ph N NNPh -PhNN 2 R N -N 3 NNPh NNPh PhNN 2, Et temp., 30 min., 75% 2 2 D-mannoza "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk-Puchalska, Whem PW 27

28 Sacharydy reaktywność 4. Tworzenie glikozydów reakcja z alkoholem 5. metylowanie reakcja z siarczanem metylu nie ulegają mutarotacji! "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk-Puchalska, Whem PW 28

29 Sacharydy reaktywność 6. Acetylowanie 2 Ac 2 Ac Ac 2 Ac Ac Ac 6. ykliczne acetale "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk-Puchalska, Whem PW 29

30 Sacharydy reaktywność 7. Przedłużanie łańcucha aldoz metoda Kilianiego N 2 N 2 epimeryczne cyjanohydryny N 2 2 epimeryczne y 2 epimeryczne laktony Na/g 2 2 D-Alloza ryboza 2 Na/g D-Altroza "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk-Puchalska, Whem PW 30

31 Sacharydy reaktywność Skracanie łańcucha aldoz metoda Ruffa - Br 2 a 3 a 2+ Fe D-Alloza Skracanie łańcucha aldoz metoda Wohl a 2 ryboza + 2 N N Ac Ac 69% Ac N 2 Ac 2, Py 60% Ac o, 1h -Ac Ac Ac Ac N Ac MeNa Ac Me N 90% -N 2 D-Guloza 2 oksym gulozy 2 Ac 2 Ac 2 cyjanohydryna D-ksylozy 2 D-ksyloza "hemia Medyczna" dr inż. Ewa Mironiuk-Puchalska, Whem PW 31

Weglowodany. Nazwa pochodzi od wzoru sumarycznego: C x (H 2. O) y

Weglowodany. Nazwa pochodzi od wzoru sumarycznego: C x (H 2. O) y Weglowodany Nazwa pochodzi od wzoru sumarycznego: C x ( 2 ) y wodziany węgla gólnie definiuje się je jako: polihydroksy aldehydy i polihydroksy ketony lub jako substancje, które w wyniku hydrolizy dają

Bardziej szczegółowo

II ROK CHEMII GRUPA C1 Zadania na 17 stycznia 2011 r. Cukry odpowiedzi. 1. Zapisz wzory Fischera produktów reakcji D-glukozy z: a.

II ROK CHEMII GRUPA C1 Zadania na 17 stycznia 2011 r. Cukry odpowiedzi. 1. Zapisz wzory Fischera produktów reakcji D-glukozy z: a. 16 stycznia 2011 roku II RK EMII GRUPA 1 Zadania na 17 stycznia 2011 r. ukry odpowiedzi 1. Zapisz wzory Fischera produktów reakcji D-glukozy z: a. Br 2 2 kwas D-glukonowy (ogólnie: kwas aldonowy) b. stęż.

Bardziej szczegółowo

Monosacharydy Schemat konfiguracyjny

Monosacharydy Schemat konfiguracyjny B I T E N L EMIA G RGANIZNA I A Monosacharydy Schemat konfiguracyjny Aldozy szeregu D ustawia się w schemat wg dwu poniższych reguł: 1. Aldozy zawierające n atomów węgla otrzymuje się z aldoz zawierających

Bardziej szczegółowo

Weglowodany. wodziany węgla Ogólnie definiuje się je jako: polihydroksy aldehydy i polihydroksy ketony. O) y

Weglowodany. wodziany węgla Ogólnie definiuje się je jako: polihydroksy aldehydy i polihydroksy ketony. O) y Weglowodany Nazwa pochodzi od wzoru sumarycznego: C x ( 2 ) y wodziany węgla gólnie definiuje się je jako: polihydroksy aldehydy i polihydroksy ketony lub jako substancje, które w wyniku hydrolizy dają

Bardziej szczegółowo

Wykład 23 I 2019 Żywienie

Wykład 23 I 2019 Żywienie Wykład 23 I 2019 Żywienie Witold Bekas SGGW Węglowodany - cukrowce Nazwa pochodzi od wzoru sumarycznego: C x (H 2 O) y wodziany węgla Ogólnie definiuje się je jako: polihydroksyaldehydy i polihydroksyketony

Bardziej szczegółowo

Weglowodany. wodziany węgla Ogólnie definiuje się je jako: polihydroksy aldehydy i polihydroksy ketony. O) y

Weglowodany. wodziany węgla Ogólnie definiuje się je jako: polihydroksy aldehydy i polihydroksy ketony. O) y Weglowodany Nazwa pochodzi od wzoru sumarycznego: C x ( 2 ) y wodziany węgla gólnie definiuje się je jako: polihydroksy aldehydy i polihydroksy ketony lub jako substancje, które w wyniku hydrolizy dają

Bardziej szczegółowo

Materiały dodatkowe węglowodany

Materiały dodatkowe węglowodany Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum, Katedra Chemii rganicznej Materiały dodatkowe węglowodany 1. Mutarotacja Cukry występują głównie w formie pierścieniowej zawartość formy łańcuchowej w stanie

Bardziej szczegółowo

Cukry. C x H 2y O y lub C x (H 2 O) y

Cukry. C x H 2y O y lub C x (H 2 O) y Cukry Cukry organiczne związki chemiczne składające się z atomów węgla oraz wodoru i tlenu, zazwyczaj w stosunku H:O = 2:1. Zawierają liczne grupy hydroksylowe, karbonylowe a czasami mostki półacetalowe.

Bardziej szczegółowo

Makrocząsteczki. Przykłady makrocząsteczek naturalnych: -Polisacharydy skrobia, celuloza -Białka -Kwasy nukleinowe

Makrocząsteczki. Przykłady makrocząsteczek naturalnych: -Polisacharydy skrobia, celuloza -Białka -Kwasy nukleinowe Makrocząsteczki Przykłady makrocząsteczek naturalnych: -Polisacharydy skrobia, celuloza -Białka -Kwasy nukleinowe Syntetyczne: -Elastomery bardzo duża elastyczność charakterystyczna dla gumy -Włókna długie,

Bardziej szczegółowo

Aminokwasy (α-) Aminokwasy. Aminokwasy. Aminokwasy. Aaminokwasy. klasyfikacja, budowa chemiczna. klasyfikacja, budowa chemiczna

Aminokwasy (α-) Aminokwasy. Aminokwasy. Aminokwasy. Aaminokwasy. klasyfikacja, budowa chemiczna. klasyfikacja, budowa chemiczna (α-) * * aldehyd L-glicerynowy (S) L-seryna (S) klasyfikacja budowa chemiczna położenie grupy NH 2 :α, β, γ, δ... ω rzędowość grupy NH 2 : 1, 2 ilość grup COOH i NH 2 COOH = NH 2 : obojętne COOH > NH 2

Bardziej szczegółowo

WĘGLOWODANY. 2n C 6 H 12 O 6. n C 12 H 22 O 11. [C 12 H 20 O 10 ] n 1 CH 2 OH C O CHOH O C 5 CH 2 OH 5 CHOH CHOH H O. Chiralność monosacharydów.

WĘGLOWODANY. 2n C 6 H 12 O 6. n C 12 H 22 O 11. [C 12 H 20 O 10 ] n 1 CH 2 OH C O CHOH O C 5 CH 2 OH 5 CHOH CHOH H O. Chiralność monosacharydów. WĘGLWDANY WĘGLWDANY [ 0 0 ] n n n n n skrobia maltoza glukoza polisacharyd disacharyd monosacharyd ALDZA aldehyd glicerynowy KETZA dihydroksyaceton hydrolizuje do n cząsteczek monosacharydów ALDZY hydrolizuje

Bardziej szczegółowo

Węglowodany (Cukry) Część 1. Związki wielofunkcyjne

Węglowodany (Cukry) Część 1. Związki wielofunkcyjne Węglowodany (Cukry) Część 1 Związki wielofunkcyjne Węglowodany - wiadomości ogólne - podział Monosacharydy - wiadomości ogólne - budowa strukturalna - izomeria Węglowodany (Cukry) Węglowodany wiadomości

Bardziej szczegółowo

Skala słodkości cukrów Laktoza < maltoza < glukoza < sacharoza < fruktoza najsłodsza

Skala słodkości cukrów Laktoza < maltoza < glukoza < sacharoza < fruktoza najsłodsza Źródła cukrów (węglowodanów) w produktach spożywczych: Warzywa i owoce (winogrona cukier gronowy glukoza) Produkty zbożowe: pieczywo, kasze, płatki śniadaniowe Funkcja węglowodanów w organizmie: Energetyczna:

Bardziej szczegółowo

mie i sz s an a in i a rac r e ac miczn ic a /rac /r e ac mat/ E ime m ry

mie i sz s an a in i a rac r e ac miczn ic a /rac /r e ac mat/ E ime m ry Wzór sumaryczny Węglowodany C n H 2n O n Aldehydowe lub ketonowe pochodne alkoholi wielowodorotlenowych Węglowodany - podział CUKRY PROSTE Monosacharydy CUKRY ZŁOŻONE Oligosacharydy (kilka reszt cukrów

Bardziej szczegółowo

Węglowodany. Monosacharydy Oligosacharydy Polisacharydy. Skrobia Celuloza Glikogen. Aldopentozy (ryboza) Disacharydy. Ketopentozy (rybuloza)

Węglowodany. Monosacharydy Oligosacharydy Polisacharydy. Skrobia Celuloza Glikogen. Aldopentozy (ryboza) Disacharydy. Ketopentozy (rybuloza) Cz. XXVIII-a Węglowodany - cukry - sacharydy: klasyfikacja, budowa, nazewnictwo i izomeria I. Definicja i klasyfikacja Węglowodany to polihydroksylowe aldehydy i ketony oraz ich pochodne Węglowodany Monosacharydy

Bardziej szczegółowo

Slajd 1. Slajd 2. Węglowodany. Węglowodany. Wzór sumaryczny C n (H 2 O) n

Slajd 1. Slajd 2. Węglowodany. Węglowodany. Wzór sumaryczny C n (H 2 O) n Slajd 1 Węglowodany Slajd 2 Wzór sumaryczny C n (H 2 O) n Węglowodany D-glukoza polihydroksy aldehyd D-fruktoza polihydroksy keton Związki, które hydrolizują do polihydroksy aldehydów lub ketonów są również

Bardziej szczegółowo

CHEMIA 12. Wzorcem konfiguracji względnej H C * OH HO C * H (odmiany L i D) jest aldehyd glicerynowy CH 2 OH CH 2 OH

CHEMIA 12. Wzorcem konfiguracji względnej H C * OH HO C * H (odmiany L i D) jest aldehyd glicerynowy CH 2 OH CH 2 OH INSTYTUT MEDICUS Kurs przygotowawczy do matury i rekrutacji na studia medyczne Rok 2017/2018 www.medicus.edu.pl tel. 501 38 39 55 CHEMIA 12 SACHARYDY. AMINOKWASY I BIAŁKA. IZOMERIA OPTYCZNA. IZOMERIA OPTYCZNA

Bardziej szczegółowo

Aminy właściwości fizyczne

Aminy właściwości fizyczne Klasyfikacja amin 1 2 3 alifatyczne aromatyczne Budowa przestrzenna amin wiązanie wodorowe Aminy właściwości fizyczne polarne do C 5 rozpuszczalne w wodzie temperatura wrzenia Właściwości zasadowe amin

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Fotosynteza. 1 Fotosynteza 1.1 WĘGLOWODANY 2 Cykl Krebsa 2.1 Acetylokoenzym A

Spis treści. Fotosynteza. 1 Fotosynteza 1.1 WĘGLOWODANY 2 Cykl Krebsa 2.1 Acetylokoenzym A Spis treści 1 Fotosynteza 1.1 WĘGLOWODANY 2 Cykl Krebsa 2.1 Acetylokoenzym A Fotosynteza Jest to złożony, wieloetapowy proces redukcji dwutlenku węgla do substancji zawierających atomy węgla na niższych

Bardziej szczegółowo

Cukry właściwości i funkcje

Cukry właściwości i funkcje Cukry właściwości i funkcje Miejsce cukrów wśród innych składników chemicznych Cukry Z cukrem mamy do czynienia bardzo często - kiedy sięgamy po białe kryształy z cukiernicy. Większość z nas nie uświadamia

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 6. Węglowodany. Repetytorium

Ćwiczenie nr 6. Węglowodany. Repetytorium epetytorium Ćwiczenie nr dr Magdalena Pakosińska - Parys Węglowodany 1. Wstęp.. Podział cukrów. 3. Konformacja (wzory liniowe, awortha, krzesełkowe). 4. Asymetryczny atom węgla, anomeryzacja, mutarotacja,

Bardziej szczegółowo

IZOMERIA Izomery - związki o takim samym składzie lecz różniące się budową

IZOMERIA Izomery - związki o takim samym składzie lecz różniące się budową IZMERIA Izomery - związki o takim samym składzie lecz różniące się budową TAK zy atomy są tak samo połączone? NIE izomery konstytucyjne stereoizomery zy odbicie lustrzane daje się nałożyć na cząsteczkę?

Bardziej szczegółowo

Reakcje charakterystyczne cukrów

Reakcje charakterystyczne cukrów Reakcje charakterystyczne cukrów Maria Jamrozik Grupa związków organicznych nazywanych węglowodanami, cukrami lub sacharydami obejmuje polihydroksylowe aldehydy i ketony oraz ich pochodne. azwa "węglowodany"

Bardziej szczegółowo

PRACOWNIA nr 10 ANALIZA WĘGLOWODANÓW

PRACOWNIA nr 10 ANALIZA WĘGLOWODANÓW PRAOWNIA nr 10 ANALIZA WĘGLOWODANÓW Zagadnienia do kartkówki: 1. Węglowodany - definicja, wzór ogólny. 2. Podział: cukry proste i złoŝone; mono-, di-, oligo-, polisacharydy; aldozy i ketozy. 3. Właściwości

Bardziej szczegółowo

Aminokwasy (α-) L-seryna (S) aldehyd L-glicerynowy (S)

Aminokwasy (α-) L-seryna (S) aldehyd L-glicerynowy (S) Aminokwasy (α-) * * aldehyd L-glicerynowy (S) L-seryna (S) Aminokwasy klasyfikacja budowa chemiczna położenie grupy NH 2 :α, β, γ, δ... ω rzędowość grupy NH 2 : 1, 2 ilość grup COOH i NH 2 COOH = NH 2

Bardziej szczegółowo

Węglowodany. Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego

Węglowodany. Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego Węglowodany Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego Węglowodany - rozpowszechnienie Zawartość w suchej masie: roślin sięga 80% zwierząt nie przekracza 2% W roślinach są: głównym materiałem

Bardziej szczegółowo

Węglowodany (Cukry) Część 2. Związki wielofunkcyjne

Węglowodany (Cukry) Część 2. Związki wielofunkcyjne Węglowodany (Cukry) Część 2 Związki wielofunkcyjne Monosacharydy Glukoza, Fruktoza: - wzory łańcuchowe, wzory Fishera, - właściwości fizyczne i chemiczne (zależności między budową a właściwościami) - funkcje

Bardziej szczegółowo

CHO H OH CH 2. D-(-)-ryboza H H OH HO. D-(+)-alloza D-(+)-altroza D-(+)-glukoza D-(+)-mannoza D-(+)-guloza D-(-)-idoza D-(+)-galaktoza D-(+)-taloza

CHO H OH CH 2. D-(-)-ryboza H H OH HO. D-(+)-alloza D-(+)-altroza D-(+)-glukoza D-(+)-mannoza D-(+)-guloza D-(-)-idoza D-(+)-galaktoza D-(+)-taloza aldehyd D-()-glicerynowy U K Y D-(-)-ryboza D-(-)-erytroza D-(-)-arabinoza ryby arabski książe łyka. D-()-ksyloza D-(-)-treoza D-(-)-liksoza aluzyjny altruista gluchy mandaryn gulgocze idąc galerią talentów

Bardziej szczegółowo

Węglowodany metody jakościowe oznaczania cukrów reakcja Molisha, Fehlinga, Selivanowa; ilościowe oznaczanie glukozy metodą Somogyi Nelsona

Węglowodany metody jakościowe oznaczania cukrów reakcja Molisha, Fehlinga, Selivanowa; ilościowe oznaczanie glukozy metodą Somogyi Nelsona Ćwiczenie nr 7 Węglowodany metody jakościowe oznaczania cukrów reakcja Molisha, Fehlinga, Selivanowa; ilościowe oznaczanie glukozy metodą Somogyi Nelsona Celem ćwiczenia jest: zapoznanie z metodami jakościowej

Bardziej szczegółowo

Kwasy nasycone. Wykład 10 2

Kwasy nasycone. Wykład 10 2 Związki pochodzenia naturalnego biomolekuły. 1. Lipidy związki pochodzenia naturalnego, nierozpuszczalne w wodzie, łatwo rozpuszczalne w organicznych rozpuszczalnikach niepolarnych i słabo polarnych. Dzielą

Bardziej szczegółowo

fruktoza α,d(+)glukopiranoza β,d(-)fruktofuranoza

fruktoza α,d(+)glukopiranoza β,d(-)fruktofuranoza WĘGLWDANY I. Wprowadzenie teoretyczne ukry, sacharydy, są związkami pochodzenia naturalnego; odgrywają one, podobnie jak białka, olbrzymią rolę w procesach biologicznych. Najbardziej ogólny podział cukrów

Bardziej szczegółowo

REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE CUKRÓW

REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE CUKRÓW REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE CUKRÓW Grupa związków organicznych nazywanych węglowodanami, cukrami lub sacharydami obejmuje polihydroksylowe aldehydy i ketony oraz ich pochodne. Nazwa węglowodany pochodzi

Bardziej szczegółowo

ZWIĄZKI NATURALNE SACHARYDY

ZWIĄZKI NATURALNE SACHARYDY ZWIĄZKI NATURALNE SACHARYDY 2 Związki naturalne Etap 0. i 1. ZADANIE 1. Identyfikacja węglowodanów Aldoheksoza szeregu D (związek A) w wyniku utleniania rozcieńczonym kwasem azotowym(v) tworzy kwas aldarowy

Bardziej szczegółowo

Zadanie 4. (1 pkt) Uzupełnij schemat ilustrujący przebieg procesu fotosyntezy.

Zadanie 4. (1 pkt) Uzupełnij schemat ilustrujący przebieg procesu fotosyntezy. Zadanie: 1 (1 pkt) Do probówki zawierającej świeżo wytrącony wodorotlenek miedzi (II) dodano roztwór glukozy, całość ogrzano. Jakie zmiany zaobserwowano w probówce po zakończeniu reakcji chemicznej? a)

Bardziej szczegółowo

CZĘŚĆ PIERWSZA REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE WĘGLOWODANÓW

CZĘŚĆ PIERWSZA REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE WĘGLOWODANÓW ĆWIZENIE 6 ANALIZA JAKŚIWA UKRÓW IDENTYFIKAJA NIEZNANEG UKRU el ćwiczenia: zęść pierwsza: Zapoznanie się z charakterystycznymi barwnymi reakcjami węglowodanów. zęść druga: Identyfikacja cukru ukry analizowane

Bardziej szczegółowo

Cukry. Monocukry to związki dwufunkcyjne definiowane jako polihydroksylowe alkohole zawierające dodatkowo albo aldehydową (przy

Cukry. Monocukry to związki dwufunkcyjne definiowane jako polihydroksylowe alkohole zawierające dodatkowo albo aldehydową (przy Cukry Z chemicznego punktu widzenia cukry to grupa związków organicznych o ściśle zdefiniowanych właściwościach i znaczeniu biologicznym. Najbardziej znanym przedstawicielem tej grupy jest glukoza, którą

Bardziej szczegółowo

Cukry (sacharydy) znaczenie, podział, budowa, właściwości

Cukry (sacharydy) znaczenie, podział, budowa, właściwości Cukry (sacharydy) znaczenie, podział, budowa, właściwości Cukry - definicje Substancje o słodkim smaku nieprawdziwa! Związki o wzorze ogónym C n (H 2 ) n nieprawdziwa!! Poihydroksyadehydy ub poihydroksyketony

Bardziej szczegółowo

I. Część teoretyczna aldozy ketozy

I. Część teoretyczna aldozy ketozy I. Część teoretyczna Sacharydy (inaczej cukry) są to polihydroksyaldehydy i polihydroksyketony oraz niektóre ich pochodne (aminosacharydy, deoksysacharydy, kwasy uronowe). Nazwa sacharydy wywodzi się od

Bardziej szczegółowo

Protokół: Reakcje charakterystyczne cukrowców

Protokół: Reakcje charakterystyczne cukrowców Protokół: Reakcje charakterystyczne cukrowców 1. Rekcja na obecność cukrów: próba Molischa z -naftolem Jest to najbardziej ogólna reakcja na cukrowce, tak wolne jak i związane. Ujemny jej wynik wyklucza

Bardziej szczegółowo

Związki karbonylowe: aldehydy i ketony

Związki karbonylowe: aldehydy i ketony Związki karbonylowe: aldehydy i ketony grupa Karbonylowa (C=O) płaska alkanal Nazewnictwo zwyczajowe Aldehydy (i kwasy) Ketony aldehyd mrówkowy aldehyd octowy aldehyd propionowy aldehyd masłowy aldehyd

Bardziej szczegółowo

Disacharydy. Chemia Medyczna dr inż.. Ewa Mironiuk-Puchalska, W CHem PW 1. disacharydy redukujace. disacharydy nieredukujace. atom anomeryczny.

Disacharydy. Chemia Medyczna dr inż.. Ewa Mironiuk-Puchalska, W CHem PW 1. disacharydy redukujace. disacharydy nieredukujace. atom anomeryczny. Disacharydy Disacharydy cukry hydrolizujące (pod wpływem roztworów kwasów mineralnych, maltazy wiązania -glikozydowe, emulsyny wiązania -glikozydowe) glikozydy (powstają z dwóch reszt monosacharydowych

Bardziej szczegółowo

CZEŚĆ PIERWSZA REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE WĘGLOWODANÓW

CZEŚĆ PIERWSZA REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE WĘGLOWODANÓW ĆWIZENIE 6 ANALIZA JAKŚIWA UKRÓW IDENTYFIKAJA NIEZNANEG UKRU el ćwiczenia: zęść pierwsza: Zapoznanie się z charakterystycznymi barwnymi reakcjami węglowodanów. zęść druga: Analiza jakościowa roztworu cukru

Bardziej szczegółowo

Rozdział 9. Odpowiedzi i rozwiązania zadań. Chemia organiczna. Zdzisław Głowacki. Zakres podstawowy i rozszerzony

Rozdział 9. Odpowiedzi i rozwiązania zadań. Chemia organiczna. Zdzisław Głowacki. Zakres podstawowy i rozszerzony Zdzisław Głowacki Chemia organiczna Zakres podstawowy i rozszerzony 2b Odpowiedzi i rozwiązania zadań Rozdział 9 Oficyna Wydawnicza TUTOR Wydanie I. Toruń 2013 r. Podpowiedzi Cukry Zadanie 9.1. Kolejno:

Bardziej szczegółowo

ZWIĄZKI BIOLOGICZNIE CZYNNE POCHODZENIA NATURALNEGO

ZWIĄZKI BIOLOGICZNIE CZYNNE POCHODZENIA NATURALNEGO ZWIĄZKI BILGICZNIE CZYNNE PCDZENIA NATURALNEG WYKŁAD DLA SPECJALIZACJI: BITECNLGIA LEKÓW DR INŻ. TMASZ LASKWSKI KATEDRA TECNLGII LEKÓW I BICEMII WYDZIAŁ CEMICZNY PLITECNIKI GDAŃSKIEJ CZĘŚĆ IV: METABLITY

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 7 BUDOWA I WŁAŚCIWOŚCI CUKROWCÓW

ĆWICZENIE 7 BUDOWA I WŁAŚCIWOŚCI CUKROWCÓW ĆWIZENIE 7 BUDWA I WŁAŚIWŚI UKRWÓW 7.1. EL ĆWIZENIA Zapoznanie się z budową i właściwościami mono-, di- i polisacharydów oraz identyfikacja sacharydów za pomocą reakcji charakterystycznych. 7.2. KLASYFIKAJA

Bardziej szczegółowo

4. Rzutowy wzór Fischera rybozy przedstawia rysunek. Podaj wzory pierścieniowe α i β rybozy.

4. Rzutowy wzór Fischera rybozy przedstawia rysunek. Podaj wzory pierścieniowe α i β rybozy. 1. Wśród podanych związków wskaż: aldozy i ketozy. 2. Zapisz wzory Fischera wszystkich aldotetroz należących do szeregu D. 3. Ustal, ile stereoizomerów posiada forma łańcuchowa aldopentozy. 4. Rzutowy

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 3 ANALIZA JAKOŚCIOWA CUKRÓW. Część doświadczalna obejmuje:

Ćwiczenie 3 ANALIZA JAKOŚCIOWA CUKRÓW. Część doświadczalna obejmuje: Ćwiczenie 3 ANALIZA JAKOŚCIOWA CUKRÓW Część doświadczalna obejmuje: wykonanie wybranych reakcji identyfikujących cukry analizę jakościową niektórych cukrów na podstawie sposobu krystalizacji ich osazonów

Bardziej szczegółowo

Aminy właściwości fizyczne

Aminy właściwości fizyczne alifatyczne aromatyczne Klasyfikacja amin 1 2 3 wiązanie wodorowe Aminy właściwości fizyczne polarne do C 5 rozpuszczalne w wodzie Budowa przestrzenna amin temperatura wrzenia Właściwości zasadowe amin

Bardziej szczegółowo

Cz. XXVIII - c Węglowodany - cukry - sacharydy: disacharydy i polisacharydy

Cz. XXVIII - c Węglowodany - cukry - sacharydy: disacharydy i polisacharydy Cz. XXVIII - c Węglowodany - cukry - sacharydy: disacharydy i polisacharydy I. Budowa i właściwości disacharydów Wiązanie między monosacharydami powstaje z udziałem dwóch grup hydroksylowych pochodzących

Bardziej szczegółowo

Oligosacharydy (kilkucukrowce): Dwucukry Trójcukry Czterocukry

Oligosacharydy (kilkucukrowce): Dwucukry Trójcukry Czterocukry WĘGLWDANY 1. Klasyfikacja węglowodanów Węglowodany, czyli cukry, są to wielohydroksyaldehydy lub wielohydroksyketony oraz produkty ich kondensacji. Skład chemiczny tej grupy połączeń daje się wyrazić ogólnym

Bardziej szczegółowo

data ĆWICZENIE 5 ANALIZA JAKOŚCIOWA WĘGLOWODANÓW Wstęp merytoryczny

data ĆWICZENIE 5 ANALIZA JAKOŚCIOWA WĘGLOWODANÓW Wstęp merytoryczny Imię i nazwisko Uzyskane punkty Nr albumu data /3 podpis asystenta ĆWICZENIE 5 ANALIZA JAKOŚCIOWA WĘGLOWODANÓW Wstęp merytoryczny Węglowodany (syn. cukry, cukrowce sacharydy) należą do grupy związków organicznych

Bardziej szczegółowo

Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych

Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Uniwersytet Gdański Wydział Chemii Chemia żywności Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 2 Węglowodany w żywności: struktura, właściwości, odróżnianie cukrów prostych

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 4. Identyfikacja wybranych cukrów w oparciu o niektóre reakcje charakterystyczne

Ćwiczenie 4. Identyfikacja wybranych cukrów w oparciu o niektóre reakcje charakterystyczne Klasyczna Analiza Jakościowa Organiczna, Ćw. 4 - Identyfikacja wybranych cukrów Ćwiczenie 4 Identyfikacja wybranych cukrów w oparciu o niektóre reakcje charakterystyczne Zagadnienia teoretyczne: 1. Budowa

Bardziej szczegółowo

WĘGLOWODANY WŁAŚCIWOŚCI I METABOLIZM

WĘGLOWODANY WŁAŚCIWOŚCI I METABOLIZM WĘGLOWODANY WŁAŚCIWOŚCI I METABOLIZM RÓŻNE OBLICZA CUKRÓW.. Cukier jest słodki i sprawia nam wiele przyjemności, tymczasem... Jest postrzegany jako jedna z najważniejszych przyczyn plagi, jaka zalała świat,

Bardziej szczegółowo

Syropy owocowe są szalenie zdrowe?!

Syropy owocowe są szalenie zdrowe?! Syropy owocowe są szalenie zdrowe?! Protokół doświadczenia scripted inquiry 1. Odniesienie do Podstawy Programowej a) Cele kształcenia III etap kształcenia - BIOLOGIA Znajomość metodyki badań biologicznych.

Bardziej szczegółowo

STEREOCHEMIA ORGANICZNA

STEREOCHEMIA ORGANICZNA STERECEMIA RGANICZNA Sławomir Jarosz Wykład 3 Konfiguracja względna Ułożenie grup (atomów) względem siebie trans cis Konfiguracja absolutna Bezwzględne ułożenie atomów w przestrzeni trans trans cis W jaki

Bardziej szczegółowo

STEREOCHEMIA ORGANICZNA

STEREOCHEMIA ORGANICZNA STERECEMIA RGANICZNA Sławomir Jarosz Wykład 3 antyperiplanarna synperiplanarna synklinalna antyklinalna Konformacja uprzywilejowana s-trans s-cis s-trans s-cis (C=) = 1674 cm -1 (C=) = 1698 cm -1 (C=C)

Bardziej szczegółowo

PRZYKŁADOWE ZADANIA WĘGLOWODANY

PRZYKŁADOWE ZADANIA WĘGLOWODANY PRZYKŁADOWE ZADANIA WĘGLOWODANY Zadanie 1216 (2 pkt) Przeczytaj poniższy tekst i zapisz poniżej nazwy cukrów X i Y, o których mowa. Kwasy nukleinowe są długimi łańcuchami poliestrowymi, zbudowanymi z połączonych

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE NR 3 IDENTYFIKACJA CUKRÓW PROSTYCH I ZŁOŻONYCH REAKCJAMI BARWNYMI. HYDROLIZA SACHAROZY

ĆWICZENIE NR 3 IDENTYFIKACJA CUKRÓW PROSTYCH I ZŁOŻONYCH REAKCJAMI BARWNYMI. HYDROLIZA SACHAROZY ĆWICZENIE N 3 IDENTYFIKACJA CUKÓW PSTYC I ZŁŻNYC EAKCJAMI BAWNYMI. YDLIZA SACAZY Ćwiczenie składa się z dwóch części. Pierwsza część ma na celu zapoznanie się z charakterystycznymi barwnymi reakcjami węglowodanów

Bardziej szczegółowo

Reakcje charakterystyczne sacharydów

Reakcje charakterystyczne sacharydów Reakcje charakterystyczne sacharydów Cel ćwiczenia Ćwiczenie poświęcone jest budowie i właściwościom sacharydów. Stosowane w doświadczeniach sacharydy (glukoza, fruktoza, arabinoza, sacharoza, maltoza,

Bardziej szczegółowo

WĘGLOWODANÓW HO H H O H C H C O H O H HC C H O H C H O C C 3 H 2 O. H furfural. H pentoza C H 2 O H O H H C O H HC C C C H.

WĘGLOWODANÓW HO H H O H C H C O H O H HC C H O H C H O C C 3 H 2 O. H furfural. H pentoza C H 2 O H O H H C O H HC C C C H. 7. JAKŚIWA ANALIZA WĘGLWDANÓW Monosacharydy pod wpływem stęŝonych kwasów (octowego, solnego lub siarkowego) i podwyŝszonej temperatury ulegają odwodnieniu. Na działanie rozcieńczonych kwasów w temperaturze

Bardziej szczegółowo

SACHARYDY MONOSACHARYDY POLISACHARYDY OLIGOSACHARYDY

SACHARYDY MONOSACHARYDY POLISACHARYDY OLIGOSACHARYDY SACHARYDY MONOSACHARYDY POLISACHARYDY OLIGOSACHARYDY C x H 2y O y y = 2-10 Oligosacharydy oligomery węglowodanowe, które zawierają od 2 do 10 monomerów, którymi są cukry proste (monosacharydy), np. glukoza,

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ LEKCJI. TEMAT LEKCJI: Budowa, właściwości i znaczenie węglowodanów

SCENARIUSZ LEKCJI. TEMAT LEKCJI: Budowa, właściwości i znaczenie węglowodanów SCENARIUSZ LEKCJI OPRACOWANY W RAMACH PROJEKTU: INFORMATYKA MÓJ SPOSÓB NA POZNANIE I OPISANIE ŚWIATA. PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI Z ELEMENTAMI PRZEDMIOTÓW MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZYCH Autorzy scenariusza:

Bardziej szczegółowo

Autorzy: Teresa Olczak, Zdzisław Wróblewski (ed. Justyna Ciuraszkiewicz)

Autorzy: Teresa Olczak, Zdzisław Wróblewski (ed. Justyna Ciuraszkiewicz) Laboratorium z biochemii DLA STUDENTÓW BIOLOGII, BIOTECHNOLOGII I OCHRONY ŚRODOWISKA Praca zbiorowa pod redakcją Antoniego Polanowskiego Poprawki do wydania III wprowadzone pod redakcją Justyny Ciuraszkiewicz

Bardziej szczegółowo

Rozdział 6. Odpowiedzi i rozwiązania zadań. Chemia organiczna. Zdzisław Głowacki. Zakres podstawowy i rozszerzony

Rozdział 6. Odpowiedzi i rozwiązania zadań. Chemia organiczna. Zdzisław Głowacki. Zakres podstawowy i rozszerzony Zdzisław Głowacki Chemia organiczna Zakres podstawowy i rozszerzony 2b Odpowiedzi i rozwiązania zadań Rozdział 6 Oficyna Wydawnicza TUTOR Wydanie I. Toruń 2013 r. Podpowiedzi Aldehydy i ketony Zadanie

Bardziej szczegółowo

Węglowodany (Cukry) Część 3. Związki wielofunkcyjne

Węglowodany (Cukry) Część 3. Związki wielofunkcyjne Węglowodany (Cukry) Część 3 Związki wielofunkcyjne Glikozydy Monosacharydy Ryboza, Deoksyryboza: - wzory - funkcje biologiczne, pochodne Disacharydy Sacharoza, Celobioza, Maltoza,Laktoza - wzór - właściwości

Bardziej szczegółowo

Przeczytaj pełną wersję artykułu:

Przeczytaj pełną wersję artykułu: Węglowodany Przeczytaj pełną wersję artykułu: http://www.odzywianie.info.pl/skladniki-zywnosci/weglowodany/art,weglowodany.html Wstęp Funkcje Zapotrzebowanie Podział, źródła, ciekawostki Wstęp Węglowodany

Bardziej szczegółowo

10. WĘGLOWODANY. Iwona śak

10. WĘGLOWODANY. Iwona śak 10. WĘGLWANY Iwona śak Węglowodany to związki powszechne w przyrodzie, np. celuloza stanowi prawie połowę masy wszystkich związków organicznych na naszym globie. Zawartość węglowodanów w tkankach roślinnych

Bardziej szczegółowo

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach Instytut Ochrony Zdrowia

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach Instytut Ochrony Zdrowia Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach Instytut Ochrony Zdrowia Nazwa programu kształcenia (kierunku) Pielęgniarstwo Poziom i forma studiów studia I stopnia stacjonarne Specjalność: Ścieżka dyplomowania:

Bardziej szczegółowo

REAKCJE PROBÓWKOWE 3. Aldehydy, ketony, cukry

REAKCJE PROBÓWKOWE 3. Aldehydy, ketony, cukry REAKCJE PROBÓWKOWE 3. Aldehydy, ketony, cukry imię i nazwisko data nr str. Rubryki oznaczone po prawej stronie ciemnym prostokątem należy wypełniać przed zajęciami. W reakcjach obowiązują wzory strukturalne

Bardziej szczegółowo

Chemia organiczna. T. 2 / Robert Thornton Morrison, Robert Neilson Boyd. wyd. 5, 3 dodr. Warszawa, Spis treści

Chemia organiczna. T. 2 / Robert Thornton Morrison, Robert Neilson Boyd. wyd. 5, 3 dodr. Warszawa, Spis treści Chemia organiczna. T. 2 / Robert Thornton Morrison, Robert Neilson Boyd. wyd. 5, 3 dodr. Warszawa, 2010 Spis treści Część II. Zagadnienia wybrane 25. Halogenki arylów. Substytucja nukleofilowa w pierścieniu

Bardziej szczegółowo

3b Do dwóch probówek, w których znajdowały się olej słonecznikowy i stopione masło, dodano. 2. Zaznacz poprawną odpowiedź.

3b Do dwóch probówek, w których znajdowały się olej słonecznikowy i stopione masło, dodano. 2. Zaznacz poprawną odpowiedź. 3b 1 PAWEŁ ZYCH IMIĘ I NAZWISKO: KLASA: GRUPA A 1. Do dwóch probówek, w których znajdowały się olej słonecznikowy i stopione masło, dodano roztworu manganianu(vii) potasu. Napisz, jakich obserwacji można

Bardziej szczegółowo

UNIWERSYTET MARII CURIE-SKŁODOWSKIEJ W LUBLINIE

UNIWERSYTET MARII CURIE-SKŁODOWSKIEJ W LUBLINIE UNIWERSYTET MARII CURIE-SKŁODOWSKIEJ W LUBLINIE Projekt Zintegrowany UMCS Centrum Kształcenia i Obsługi Studiów, Biuro ds. Kształcenia Ustawicznego telefon: +48 81 537 54 61 Podstawowe informacje o przedmiocie

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 4 i 21 (skrypt) ćwiczenie laboratoryjne nr 3 dla e-rolnictwa

Ćwiczenie 4 i 21 (skrypt) ćwiczenie laboratoryjne nr 3 dla e-rolnictwa Ćwiczenie 4 i 21 (skrypt) ćwiczenie laboratoryjne nr 3 dla e-rolnictwa Właściwości i budowa węglowodanów. Sacharydy są podstawową i bardzo zróżnicowaną grupą związków naturalnych występujących we wszystkich

Bardziej szczegółowo

I. Węgiel i jego związki z wodorem

I. Węgiel i jego związki z wodorem NaCoBeZU z chemii dla klasy 3 I. Węgiel i jego związki z wodorem 1. Poznajemy naturalne źródła węglowodorów wymieniam kryteria podziału chemii na organiczną i nieorganiczną wyjaśniam, czym zajmuje się

Bardziej szczegółowo

Wyróżnione wymagania programowe odpowiadają wymaganiom ogólnym i szczegółowym zawartym w treściach nauczania podstawy programowej.

Wyróżnione wymagania programowe odpowiadają wymaganiom ogólnym i szczegółowym zawartym w treściach nauczania podstawy programowej. Wymagania programowe na poszczególne oceny (IV etap edukacyjny) przygotowane na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz w części 2. podręcznika dla liceum ogólnokształcącego

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE w klasie III

WYMAGANIA EDUKACYJNE w klasie III WYMAGANIA EDUKACYJNE w klasie III Nr lekcji Temat lekcji Treści nauczania (pismem pogrubionym zostały zaznaczone treści Podstawy Programowej) Węgiel i jego związki z wodorem Wymagania i kryteria ocen Uczeń:

Bardziej szczegółowo

CORAZ BLIŻEJ ISTOTY ŻYCIA WERSJA A. imię i nazwisko :. klasa :.. ilość punktów :.

CORAZ BLIŻEJ ISTOTY ŻYCIA WERSJA A. imię i nazwisko :. klasa :.. ilość punktów :. CORAZ BLIŻEJ ISTOTY ŻYCIA WERSJA A imię i nazwisko :. klasa :.. ilość punktów :. Zadanie 1 Przeanalizuj schemat i wykonaj polecenia. a. Wymień cztery struktury występujące zarówno w komórce roślinnej,

Bardziej szczegółowo

Umiejętności ponadpodstawowe Ocena bardzo dobra. Temat. Ocena celująca. Ocena dobra. Ocena dopuszczająca. Ocena dostateczna KWASY

Umiejętności ponadpodstawowe Ocena bardzo dobra. Temat. Ocena celująca. Ocena dobra. Ocena dopuszczająca. Ocena dostateczna KWASY Wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z chemii dla klasy VIII, opracowane na podstawie programu nauczania chemii w szkole podstawowej

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE IV. Badanie właściwości cukrów, kwasów karboksylowych, tłuszczów, aminokwasów na podstawie wybranych reakcji chemicznych

ĆWICZENIE IV. Badanie właściwości cukrów, kwasów karboksylowych, tłuszczów, aminokwasów na podstawie wybranych reakcji chemicznych ĆWIZENIE IV Badanie właściwości cukrów, kwasów karboksylowych, tłuszczów, aminokwasów na podstawie wybranych reakcji chemicznych I. Właściwości chemiczne cukrów 1. Próby redukcyjne Najczęściej stosowanymi

Bardziej szczegółowo

Świat pełen manipulacji genetycznych - porównanie roślin z i bez GMO

Świat pełen manipulacji genetycznych - porównanie roślin z i bez GMO Świat pełen manipulacji genetycznych - porównanie roślin z i bez GMO Protokół doświadczenia IBSE 1. Odniesienie do Podstawy Programowej a) Cele kształcenia III etap kształcenia - BIOLOGIA Znajomość metodyki

Bardziej szczegółowo

Plan działania opracowała Anna Gajos

Plan działania opracowała Anna Gajos Plan działania 15.09-15.10 opracowała Anna Gajos Jakie zagadnienia trzeba opanować z następujących działów: 1. Budowa chemiczna organizmów. 2. Budowa i funkcjonowanie komórki 3. Cykl komórkowy 4. Metabolizm

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne oraz sposoby sprawdzania wiadomości i umiejętności z biologii. w klasach pierwszych realizujących poziom rozszerzony.

Wymagania edukacyjne oraz sposoby sprawdzania wiadomości i umiejętności z biologii. w klasach pierwszych realizujących poziom rozszerzony. Wymagania edukacyjne oraz sposoby sprawdzania wiadomości i umiejętności z biologii w klasach pierwszych realizujących poziom rozszerzony. Cele kształcenia wymagania ogólne I. Poznanie świata organizmów

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z chemii dla klasy VIII

Wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z chemii dla klasy VIII Wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z chemii dla klasy VIII Temat 1.Wzory i nazwy kwasów. dopuszczająca - zna zasady bezpiecznego posługiwania

Bardziej szczegółowo

CHEMIA!YWNO"CI. Kierunek: Technologia!ywno"ci i!ywienie Cz#owieka semestr III

CHEMIA!YWNOCI. Kierunek: Technologia!ywnoci i!ywienie Cz#owieka semestr III CEMIA!YWNO"CI Kierunek: Technologia!ywno"ci i!ywienie Cz#owieka semestr III WYDZIA! NAUK O "YWNO#CI I RYBACTWA CENTRUM BIOIMMOBILIZACJI I INNOWACYJNYC MATERIA!ÓW OPAKOWANIOWYC Wyst!powanie cukrów w "ywno#ci$

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 5. Badanie właściwości cukrów, kwasów karboksylowych, tłuszczów na podstawie wybranych reakcji chemicznych

ĆWICZENIE 5. Badanie właściwości cukrów, kwasów karboksylowych, tłuszczów na podstawie wybranych reakcji chemicznych ĆWIZENIE 5 Badanie właściwości cukrów, kwasów karboksylowych, tłuszczów na podstawie wybranych reakcji chemicznych I. Reakcje na cukry 1. Próba z fuksyną na aldehydy reakcja Schiffa Fuksyna jest czerwonym

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny

Wymagania programowe na poszczególne oceny Przedmiot: chemia Klasa: IIIa, IIIb Nauczyciel: Agata SROKA Wymagania programowe na poszczególne oceny VII. Węgiel i jego związki z wodorem podaje kryteria podziału chemii na organiczną i nieorganiczną

Bardziej szczegółowo

Ocena dobra [ ]

Ocena dobra [ ] Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny przygotowana na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz podręczniku dla klasy 3 gimnazjum Chemia Nowej Ery Wyróżnione wymagania

Bardziej szczegółowo

Plan wynikowy z chemii do klasy III gimnazjum w roku szkolnym 2017/2018. Liczba godzin tygodniowo: 1.

Plan wynikowy z chemii do klasy III gimnazjum w roku szkolnym 2017/2018. Liczba godzin tygodniowo: 1. 1 Plan wynikowy z chemii do klasy III gimnazjum w roku szkolnym 2017/2018. Liczba godzin tygodniowo: 1. Tytuł rozdziału w podręczniku Temat lekcji podstawowe Węgiel i jego związki z wodorem 1.Omówienie

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania oceny klasyfikacyjnej z chemii klasa trzecia -chemia organiczna

Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania oceny klasyfikacyjnej z chemii klasa trzecia -chemia organiczna Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania oceny klasyfikacyjnej z chemii klasa trzecia -chemia organiczna 1. Chemia organiczna jako chemia związków węgla Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra

Bardziej szczegółowo

1. Chemia organiczna jako chemia związków węgla. 2. Węglowodory

1. Chemia organiczna jako chemia związków węgla. 2. Węglowodory Propozycje wymagań programowych na poszczególne oceny przygotowane na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz w części 2. podręcznika dla liceum ogólnokształcącego

Bardziej szczegółowo

CHEMIA KLASA Chemia organiczna jako chemia związków węgla. 2. Węglowodory

CHEMIA KLASA Chemia organiczna jako chemia związków węgla. 2. Węglowodory CHEMIA KLASA 3 Wymagania programowe na poszczególne oceny przygotowane na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz w części 2. podręcznika dla liceum ogólnokształcącego

Bardziej szczegółowo

Wyróżnione wymagania programowe odpowiadają wymaganiom ogólnym i szczegółowym zawartym w treściach nauczania podstawy programowej.

Wyróżnione wymagania programowe odpowiadają wymaganiom ogólnym i szczegółowym zawartym w treściach nauczania podstawy programowej. Wymagania programowe z chemii na poszczególne oceny. IV etap edukacyjny - przygotowane na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz w części 2. Podręcznika dla liceum

Bardziej szczegółowo

Wyróżnione wymagania programowe odpowiadają wymaganiom ogólnym i szczegółowym zawartym w treściach nauczania podstawy programowej.

Wyróżnione wymagania programowe odpowiadają wymaganiom ogólnym i szczegółowym zawartym w treściach nauczania podstawy programowej. Propozycje wymagań programowych na poszczególne oceny (IV etap edukacyjny) przygotowane na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz w części 2. podręcznika dla liceum

Bardziej szczegółowo

REAKCJE PROBÓWKOWE 3. Aldehydy, ketony, cukry*

REAKCJE PROBÓWKOWE 3. Aldehydy, ketony, cukry* REAKCJE PROBÓWKOWE 3. Aldehydy, ketony, cukry* imię i nazwisko data nr str. Rubryki oznaczone po prawej stronie ciemnym prostokątem należy wypełniać przed zajęciami. W reakcjach obowiązują wzory strukturalne

Bardziej szczegółowo

Ocena dobra [ ] Uczeń:

Ocena dobra [ ] Uczeń: KLASA III A Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny przygotowane na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz w części 2. podręcznika dla liceum ogólnokształcącego

Bardziej szczegółowo

Wyróżnione wymagania programowe odpowiadają wymaganiom ogólnym i szczegółowym zawartym w treściach nauczania podstawy programowej.

Wyróżnione wymagania programowe odpowiadają wymaganiom ogólnym i szczegółowym zawartym w treściach nauczania podstawy programowej. Wymagania na poszczególne oceny (IV etap edukacyjny) przygotowane na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz w części 2. podręcznika dla liceum ogólnokształcącego i

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA PROGRAMOWE Z CHEMII DLA KLAS TRZECICH ZAKRES ROZSZERZONY

WYMAGANIA PROGRAMOWE Z CHEMII DLA KLAS TRZECICH ZAKRES ROZSZERZONY WYMAGANIA PROGRAMOWE Z CHEMII DLA KLAS TRZECICH ZAKRES ROZSZERZONY Opracowano na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz w części 2. podręcznika dla liceum ogólnokształcącego

Bardziej szczegółowo

Ocena dobra [ ] Uczeń:

Ocena dobra [ ] Uczeń: Chemia - klasa III Wymagania edukacyjne 1.Węglowodory Ocena dopuszczająca [1] definiuje pojęcia: węglowodory, alkany, alkeny, alkiny, szereg homologiczny, grupa alkilowa, reakcje podstawiania (substytucji),

Bardziej szczegółowo