tylko medyczny czy też stomatologiczny? Marzena Dominiak

Transkrypt

1 Chrapanieproblem tylko medyczny czy też stomatologiczny? Marzena Dominiak Prezydent Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego Komitet Edukacyjny Światowa Federacja Dentystyczna Kierownik Katedry i Zakładu Chirurgii Stomatologicznej, UM we Wrocławiu

2 CONTEXT Zaburzenia oddychania związane ze snem (SRBD) dotykają milionów ludzi w różnym wieku na całym świecie. Mogą być przyczyną szerokiej gamy problemów fizycznych, stomatologicznych (bruksizm) i problemów ze zdrowiem psychicznym, od zwykłej senności w ciągu dnia do zagrażających życiu powikłań sercowo-naczyniowych. Ponadto osoby mające SRBD mogą mieć problemy psychiczne, w tym depresję i uzależnienie od narkotyków, które mogą niszczyć ich relacje społeczne z członkami rodziny, przyjaciółmi i warunkami pracy, w tym utratą pracy. Dlatego SRBD mogą mieć bardzo poważne konsekwencje społeczno-ekonomiczne. SCOPE Lekarze dentyści mogą odgrywać ważną rolę w profilaktyce, diagnozowaniu i leczeniu młodych i dorosłych pacjentów cierpiących na SRBD, ustanawiając skuteczną współpracę między profesjonalistami z lekarzem.

3

4 CONTEXT Zaburzenia oddychania związane ze snem (SRBD) dotykają milionów ludzi w różnym wieku na całym świecie. Mogą być przyczyną szerokiej gamy problemów fizycznych, stomatologicznych (bruksizm) i problemów ze zdrowiem psychicznym, od zwykłej senności w ciągu dnia do zagrażających życiu powikłań sercowo-naczyniowych. Ponadto osoby mające SRBD mogą mieć problemy psychiczne, w tym depresję i uzależnienie od narkotyków, które mogą niszczyć ich relacje społeczne z członkami rodziny, przyjaciółmi i warunkami pracy, w tym utratą pracy. Dlatego SRBD mogą mieć bardzo poważne konsekwencje społeczno-ekonomiczne. SCOPE Lekarze dentyści mogą odgrywać ważną rolę w profilaktyce, diagnozowaniu i leczeniu młodych i dorosłych pacjentów cierpiących na SRBD, ustanawiając skuteczną współpracę między profesjonalistami z lekarzem.

5 chrapanie objaw dźwiękowy powstający podczas snu na skutek wibracji zwiotczałych tkanek miękkich górnych dróg oddechowych, a zwłaszcza podniebienia miękkiego, języczka oraz zapadającego się języka zespół bezdechu śródsennego (OSAS) powtarzające się występowanie epizodów bezdechu i okresów spłyconych oddechów jako konsekwencji częściowego lub całkowitego zapadania się górnych dróg oddechowych

6 Velum palatinum Lingua Larynx Pharynx Oesophagus

7 Podział chrapania Łagodne (proste) - w pozycji na wznak, nie zakłóca snu, nie występuje każdej nocy i nie wiąże się z sennością w czasie dnia Umiarkowane występuje co noc, ustępuje przy zmianie z pozycji ciała na wznak, na boczną oraz może przeszkadzać domownikom Ciężkie - również co noc, nie ustępuje przy zmianie pozycji i swoją głośnością uniemożliwia sen partnerom we wspólnej sypialni

8 OSAS-postacie Podział OSAS Liczbę bezdechów i okresów spłyconego oddechu w przeliczeniu przypadającą średnio na godzinę snu wyraża wskaźnik bezdechu i spłyconego oddechu (apnea/hypopnea index, AHI) Łagodna 5-14 Umiarkowana Ciężka 30

9 OSAS a schorzenia ogólnoustrojowe chorób układu sercowonaczyniowego policytemię (nadkrwistość) OSAS cukrzycęa typu 2 jaskra

10 Metody oceny chrapania/bezdechu Skala senności Epworth 0 - nigdy nie zasnę 1 - małe prawdopodobieństwo zaśnięcia 2 - prawdopodobnie zasnę 3 - prawie na pewno zasnę

11 Metody oceny chrapania/bezdechu Kwestionariusz STOP-BANG

12 Metody oceny chrapania/bezdechu 3D-Cephalometria 12

13 Metody oceny chrapania/bezdechu 3D-Cephalometria

14 Metody oceny chrapania/bezdechu 3D tomografia komputerowa

15 Metody oceny chrapania/bezdechu 3D tomografia komputerowa

16 Metody oceny chrapania/bezdechu RYNOMANOMETRIA- wykonanie badania drożności przewodów nosowych - Badanie to wykazuje zaburzenia oddychania przez nos. POLISOMNOGRAFIA - jest to badania snu wykrywające niedotlenienie organizmu oraz występowanie nieuświadomionych wybudzeń wynikających z zaburzeń oddychania. BADANIA FIBEROENDOSKOPOWEGO w czasie snu farmakologicznego- Badanie polega na wprowadzeniu specjalnej rurki z kamerą do dróg oddechowych w trakcie, gdy pacjent śpi. Pozwala to na doskonałą ocenę zachowania się struktur górnych dróg oddechowych w czasie przepływu powietrza.

17 Chrapanieproblem tylko medyczny czy też stomatologiczny?

18 Wada zgryzu- klasa II Angle a szkieletowa

19 Wada zgryzu- klasa II Angle a szkieletowa I I II II III III IV IV Uvula komplett Uvula komplett sichtbar sichtbar Uvula teilweise Uvula sichtbar teilweise sichtbar Nur weicher Nur weicher Gaumen sichtbar Gaumen sichtbar Nur harter Nur Gaumen harter sichtbar Gaumen sichtbar

20 Wada zgryzu- klasa II Angle a szkieletowa T 1 T 2 = 12 miesięcy

21

22 Bezdech senny a ryzyko powikłań leczenia implantologicznego 67 pacjentów leczonych implantologicznie; średni wiek 61 ± 10; u 16 pacjentów m.in. pęknięcie porcelanowych uzupełnień protetycznych, utratę nadbudowy protetycznej, periimplantitis U 13 z nich zdiagnozowano bezdech senny Anitua E, Saracho J,Almeida GZ, Duran-Cantolla J, Alkhraisat MH: Frequency of Prosthetic Complications Related to Implant-Borne Prosthesis in a Sleep Disorder Unit. J Oral Implantology. 2017, 43:19-23

23 Bezdech senny/bruksizm nocny Bezdech senny i bruksizm często współistnieją Bruksizm 1. pierwotny 2. wtórny (polekowy, schorzenia towarzyszące- choroba Parkinsona, zespół Downa) Towarzyszy twarzowo-żuchwowym lub ustno-twarzowym miokloniom Faza N1, N2, REM

24 Bruksizm w trakcie snu (SB, sleep bruxism) SB stres mimowolna, epizodyczna i powtarzalna czynność mięśni żucia okazjonalne ścieranie zębów/zaciskaniem szczęk podczas snu

25 BRUKSIZM NOCNY Etiopatogeneza SB pozostaje nadal podstawą do debaty naukowej. Chociaż początkowo SB miał powstać w wyniku zmian w okluzji stomatologicznej, literatura naukowa wielokrotnie udowodniła, że ta teoria nie ma ważności naukowej. Obecnie badania wydają się potwierdzać wieloczynnikową hipotezę genezy i patogenezy SB. de-la-hoz Alpha: Sleep Bruxism: Review and Update for the Restorative Dentist. Omegan 106:1/2, 2013

26 Bruksizm - epidemiologia 14-17% dzieci 12% nastolatki, młodzi dorośli 8%- wiek średni 3%- po 60 roku życia Czynniki ryzyka Wiek Osobowość Czynniki genetyczne Rodzinne występowanie (20-50%) Palenie, picie kawy przed snem

27 BRUKSIZM I. Możliwy (wywiad + kwestionariusze) II. Prawdopodobny (wywiad + kwestionariusze + badanie fizykalne) III.Pewny (wywiad + kwestionariusze + badanie fizykalne + polisomnografia) Polisomnografia stanowi złoty standard!!!

28 Badania diagnostyczne Metody oceny chrapania/bezdechu poligrafia oddechowa możliwość diagnostyki bruksizmu i bezdechu badanie polisomnograficzne (PSG), złoty standard - w pracowniach snu jako polisomnografia nadzorowana PSG przenośna nienadzorowana, posiada co najmniej 7 kanałów, w tym wszystkie potrzebne do oceny struktury snu i oddychania pulsoksymetria nocnadwie zmienne rejestrowane i analizowane - najczęściej SpO2 i przepływ powietrza lub tętno lub ruchy klatki piersiowej

29 Badanie polisomnograficzne z opcją badania bruksizmu

30 Badanie poligraficzne

31 Związek między bezdechem a bruksizmem? 1. brak związku związek z wybudzeniami 2. Bezdech poprzedza bruksizm otwarcie drog oddechowych- rola ochronna 3. Bruksizm poprzedza bezdech Bruksizm- REM- aktywacja n. trójdzielnego- obrzęk dróg oddechowychbezdech 4. Bezdech i bruksizm występują jednocześnie???

32 Epizod bruksizmu fazowego z towarzyszącym spłyceniem oddychania dr n. med. Helena Martynowicz

33 Obturacyjny bezdech senny z towarzyszącym bruksizmem dr n. med. Helena Martynowicz

34 dr n. med. Helena Martynowicz

35 dr n. med. Helena Martynowicz

36 Leczenie redukcja masy ciała zaprzestanie palenia unikanie alkoholu i środków psychoaktywnych nasennych, miorelaksacyjnych, antyhistaminików przed snem aparaty wewnątrzustne laseroterapia frakcyjna Er:YAG leczenie chirurgiczne (nos, podniebienie miękkie, język, migdałki) aparaty zewnątrzustne PAP (CPAP, APAP, Bi-PAP)

37 APARATY WEWNĄTRZUSTNE WYSUWAJĄCE ŻUCHWĘY

38

39 zabezpieczenieję zyka Szyny do wysuwania żuchwy nie regulowane regulowane 90 modeli

40 Efekt zamierzony/powikłanie?

41 dr n. med. Helena Martynowicz

42 Laseroterapia Nowa, nieinwazyjna metodą leczenia chrapania laser frakcyjny erbowo-jagowy (Er:YAG). Mechanizm działania lasera Er:YAG polega na wywołaniu obkurczenia śluzówki eksponowanych tkanek poprzez wpływ na zawarty w nich kolagen. Jego włókna zawarte w tkankach miękkich w odpowiedzi na bodziec termiczny ulegają KOAGULACJI. Głębokość penetracji lasera zależy od parametrów ustawianych w trakcie zabiegu.

43 Okolice naświetlania

44 Opis przypadku przed laseroterapią IV typ, po II typ

45 Bezdech senny a ryzyko powikłań leczenia implantologicznego wstępne wyniki badań 24 pacjentów leczonych implantologicznie; średni wiek 51±15 u 10 pacjentów periimplantitis u 6 z nich zdiagnozowano bezdech senny AHI>5 (OSAS w stopniu łagodnym(4) umiarkowanym(1) i ciężkim(1) u 7 z nich zdiagnozowano bruksizm

46 Wstępne wyniki badań Pacjenci procentowo 40% 10% Bruksizm Periimplantitis OSAS Inne zaburzenia oddychania w trakcie snu (chrapanie samoistne)

47 Podsumowanie laseroterapii przy użyciu lasera Er:YAG występuje współzależność pomiędzy zaburzeniami oddychania w trakcie snu, bruksizmem i periimplantitis po laseroterapii frakcyjnej tkanki miękkie w okolicy podniebienia miękkiego ulegały retrakcji o jeden/dwa stopienie według klasyfikacji Mallampatiego u około 75% pacjentów stwierdzono zmniejszoną senność dzienną laseroterapia metoda leczenia łagodnej postaci OSAS

48