Konserwacja i kreacja architektury. Jan Tajchman i jego działalność

Transkrypt

1 Konserwacja i kreacja architektury Jan Tajchman i jego działalność

2

3 Justyna Brodzka Błażej Ciarkowski KONSERWACJA I KREACJA ARCHITEKTURY Jan Tajchman i jego działalność Wydawnictwo Tako Toruń 2014

4 Publikacja współfinansowana przez Samorząd Województwa KujaWSKo-PomorSKiego Zakład Konserwatorstwa Instytut ZabytkoznaWStwa i Konserwatorstwa umk Recenzenci: prof. dr hab. Józef Poklewski dr inż. arch. Aleksander Furmanek Projekt okładki: Beata Piaskowska Copyright by Justyna Brodzka 2014 Copyright by Błażej Ciarkowski 2014 Copyright by Wydawnictwo Tako 2014 ISbn Wydawnictwo Tako ul. Słowackiego 71/5, Toruń tako@tako.biz.pl

5 Spis treści Przedmowa ( Janusz Krawczyk)... 9 ROZDZIAŁ I Rys biograficzny prof. Jana Tajchmana ROZDZIAŁ II Charakterystyka działalności ROZDZIAŁ III Dorobek naukowy Technika budowlana w zakresie elementów drewnianych Zespoły staromiejskie Architektura sakralna Kamienice toruńskie Problematyka konserwatorska dotycząca kamienic toruńskich i ratusza Metoda konserwacji i restauracji zabytków architektury Metoda zabezpieczeń i rewitalizacji ruin historycznych Krytyka konserwatorska i wnioski z niej płynące ROZDZIAŁ IV Projekty i realizacje Architektura sakralna Obiekty małej architektury i detale architektoniczne Konserwacja i restauracja kamienic toruńskich Wnętrza gastronomiczne i handlowe Architektura świecka

6 Podsumowanie Posłowie (Marian Arszyński) Katalog projektów i realizacji Katalog publikacji Wystawy Aneks Aneks Bibliografia Résumé Abstract Zusammenfassung

7 Odpowiedzialność Opieka i konserwacja zabytków to poważna sprawa, Do dowolnego z nimi postępowania nie masz prawa, Także jak i nie otrzymałeś przyzwolenia, Aby ograniczać przeżycia następnego Pokolenia. Jan Tajchman (Opieka i konserwacja zabytków w zwierciadle satyry, mps, Toruń 2005)

8

9 Przedmowa Autorzy książki Konserwacja i kreacja architektury Jan Tajchman i jego działalność podjęli się niełatwego zadania. Jak pisać o człowieku, który dzięki licznym talentom i pasji spełnia się w życiu zawodowym nie tylko jako architekt, ale i jako konserwator zabytków, naukowiec i nauczyciel akademicki? Jak opisać dokonania tak liczne i różnorodne zarazem? Na samym wstępie warto uświadomić sobie, że działalność Jana Tajchmana to sześć dziesięcioleci nieustannej aktywności. Gdy w latach pięćdziesiątych XX wieku jako młody absolwent Wydziału Architektury wkraczał w życie zawodowe, modernistyczne projekty budynków mieszkalnych Le Corbusiera otwierały dopiero nowy rozdział w historii architektury światowej. Kolejne style, mody i konwencje odmieniały architekturę jako sztukę, kształtowały również krajobrazy kulturowe, w które Jan Tajchman wpisywał swoje architektoniczne projekty. Ostatnie 60 lat to także niesłychanie ważny okres w dziejach światowego konserwatorstwa, o czym przekonuje chociażby zestawienie dokumentów, które miały największe znaczenie dla rozwoju tej dziedziny: od Konwencji Haskiej z roku 1954, poprzez Kartę Wenecką, Konwencję UNESCO w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, Konwencję o ochronie europejskiego dziedzictwa architektonicznego po Rekomendację UNESCO w sprawie ochrony historycznego krajobrazu miejskiego z roku To, co dla dzisiejszych studentów konserwatorstwa jest już historią, dla Jana Tajchmana było rzeczywistością przeżywaną źródłem bezpośrednich doświadczeń i inspiracji. Wielowątkowy charakter działalności Jana Tajchmana znajduje odzwierciedlenie w układzie niniejszej książki. Zebrany materiał faktograficzny został pogrupowany w taki sposób, by lektura rozdziałów po-

10 10 Konserwacja i kreacja architektury święconych drodze życiowej, osiągnięciom naukowym, dydaktycznym i projektowym Profesora pozwalała zrozumieć motywacje, jakimi się kierował i wartości, które swoją pracą starał się urzeczywistnić. Patrząc z tej perspektywy dostrzega się głęboką zależność między twórczością architekta, który pragnie zmienić na lepsze otaczającą go rzeczywistość i postawą konserwatorską, wynikającą z potrzeby zachowania ciągłości tego, co dobre, przerzucenia pomostów pomiędzy tym, co było i tym, co będzie. W tym kontekście okazuje się również, że osiągnięcia nauki oraz doświadczenia zdobywane w trakcie prac konserwatorskich stają się inspiracją dla architektonicznej kreacji, a przekazanie dziedzictwa potomnym można uznać nie za mglisty postulat, lecz za podsumowanie dziesięcioleci pracy dydaktycznej z kolejnymi pokoleniami studentów konserwatorstwa. Niniejsza monografia zainteresuje nie tylko czytelnika pragnącego pogłębić swoją wiedzę o działalności Jana Tajchmana. W części poświęconej prezentacji jego dorobku naukowego książka nabiera charakteru nieomalże podręcznikowego wykładu o historii technik budowlanych, dziełach architektury świeckiej i sakralnej, a także o zagadnieniach składających się na złożoną problematykę konserwatorską dziedzictwa architektonicznego. Dydaktyczny charakter zachowują również prezentacje konserwatorskich i projektowych dokonań Profesora. Dzięki takiemu ujęciu czytelnicy uzyskują dostęp do autorskich uzasadnień, komentarzy oraz wypowiedzi na temat zastosowanych metod działania. Z kolei tematyczne zestawienia bibliografii na końcu każdego rozdziału to duże ułatwienie dla każdego, kto będzie chciał w sposób gruntowny przestudiować wybrane przez siebie zagadnienia. Profesor Jan Tajchman zapisał się już na kartach historii toruńskiej szkoły konserwacji jako godny kontynuator dzieła prof. Jerzego Remera, prof. Kazimierza Malinowskiego i doc. Jerzego Frycza. Wspólnie z prof. Marianem Arszyńskim otworzyli przed Zakładem Konserwatorstwa UMK nowe perspektywy rozwoju. Zachowanie ciągłości kształcenia w ramach studiów stacjonarnych, niestacjonarnych i podyplomowych pozwala mieć nadzieję, że także w przyszłości zabytkowej architekturze nie zabraknie zaangażowanych badaczy i obrońców. Prof. nadzw. dr hab. Janusz Krawczyk Kierownik Zakładu Konserwatorstwa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu