Międzynarodowe Targi Ochrony Środowiska POLEKO 2013 Ryszard Gola-Sienkiewicz

Transkrypt

1 1

2 FORUM RECYKLINGU Międzynarodowe Targi Ochrony Środowiska POLEKO 2013 Ryszard Gola-Sienkiewicz

3 FORUM RECYKLINGU Recykling szanse i zagrożenia Odpływ surowców z Europy 9 październik 2013 r., Poznań Ryszard Gola-Sienkiewicz Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Głogowie 3

4 Plan prezentacji Wstęp Miejsca pracy Gdzie jest analityka zjawiska? Ochrona środowiska globalnie Odpływ przepływ surowców Technologie Wnioski 4

5 Według szacunków Komisji Europejskiej 25 procent odpadów wysyłanych do Afryki i Azji jest wywożonych niezgodnie z prawem 5

6 Miejsca pracy w recyklingu Na podstawie badań przeprowadzonych przez Koalicję na rzecz Recyklingu Elektroniki (CAER) można stwierdzić że ograniczenia dotyczące eksportu elektronicznych odpadów daje możliwość utworzenia nowych miejsc pracy oraz przyrostu płac na poziomie 1 mld dolarów. 6

7 Bardzo istotnym elementem wprowadzenia obostrzeń w handlu złomem elektronicznym jest znaczący odpływ surowców, które mogą być uzyskane w wyniku recyklingu różnych produktów. Duże ilości strategicznych surowców zawartych w złomie elektroniczny, w tym pierwiastków: ziem rzadkich, złota, miedzi, aluminium, Sprzedawane są wyłącznie za granicę co powoduje utratę dochodów z eksportu oraz kurczenie się miejsc prac w przemyśle recyklingu. 7

8 Analityka - surowce a rynek samochodowy Wraz ze zwiększającą się ilością samochodów wzrasta zapotrzebowanie na surowce, z których one powstają. O rozwoju motoryzacji może świadczyć ilość samochodów przypadająca na tysiąc mieszkańców. W 2009 r. było to w: Europie 473, Japonii 452, USA 437, Korei Południowej 270, Rosji 235, Brazylii 122, Chinach 24 Indiach 8. 8

9 Analityka - surowce a rynek samochodowy Średnia zawartość różnych metali w samochodach wynosi: Stal 870 kg Aluminium 120 kg Ołów 16 kg Miedź 13 kg Cyna Cynk Chrom Magnez Nikiel Platyna Pallad Rod Inne Ryszard Gola-Sienkiewicz Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Głogowie 9

10 Analityka - surowce a rynek samochodowy Elektronika samochodowa to bogactwo różnych metali. W ogólnym zapotrzebowaniu na platynę, blisko 50% generowane jest przez przemysł motoryzacyjny. W 2010 r. z ogólnej masy zakupionego na świecie palladu 58% trafiło do katalizatorów w samochodach osobowych i ciężarowych, a w przypadku rodu to blisko 80%. Średnio roczne światowe wydobycie takich pierwiastków to ilości (dane z 2010 r.): pallad 200 t, platyna 170 t, rod 20 t 10

11 Wybrane ważne obszary zastosowania metali z grupy platynowców Obszar zastosowania Platyna Ruten Metale z grupy platynowców Pallad Rod Iryd Katalizatory Elektronika Ogniwa paliwowe Szkło, ceramika, pigmenty Medycyna/dentystyka Fotowoltaika Nadstopy źródło: Recycling the Platinum Group Metals: A European Perspective 11

12 Analityka Platynowce Platinum Group Metals (PGM) Wykorzystanie platyny w katalizatorach samochodowych podwoiło się w latach Od Mg w 1997 r. do Mg w 2006 r. Zapotrzebowanie na platynę w 2008 r. wyniosło Mg. 12

13 Analityka globalna: na poziomie kraju dotycząca różnych produktów, analityka krajów zewnętrznych i rynków sąsiednich 13

14 Ochrona środowiska globalnie Problemem, który został przedstawiony w wyniku badań jest wysokie stężenie toksycznych substancji takich jak m.in. kadm i ołów w elektronicznych odpadach, które są określone jako niebezpieczne przez Amerykańską Agencję Ochrony Środowiska oraz podobne instytucje w innych krajach. Jednak bardzo duży procent zebranych odpadów do recyklingu eksportuje się do krajów rozwijających się, gdzie jest poddany rozbiórce w prymitywnych warunkach, bez żadnych zabezpieczeń środowiskowych i ochrony zdrowia oraz życia pracownika. 14

15 Przykład - recykling statków. W 2012 roku ponad 1300 statków oceanicznych sprzedano do złomowania. Około dwie trzecie statków do recyklingu trafiło na brzegi plaż w Indiach, Bangladeszu i Pakistanu. Konstrukcje statków zawierają toksyczne substancje, takie jak: azbest, metale ciężkie, organiczne związki cyny, bardzo toksyczne niektóre związki cynoorganiczne, w szczególności tributylocyna (TBT) stosowane w farbach zabezpieczających przed zanieczyszczeniami, polichlorowane związki organiczne (PCB) produkty uboczne spalania, takie jak wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA). Wiele z tych niebezpiecznych substancji może być uwalnianych do środowiska i zanieczyszczać wody morskie oraz powietrze. 15

16 Raport Banku Światowego z 2010 roku na temat recyklingu statków stwierdza, że nastąpiło powszechne skażenie gleby związkami kadmu, chromu, ołowiu oraz rtęci w miejscach demontażu. Problem ten w bardzo dużej części dotyczy Bangladeszu i Pakistanu. Naukowcy szacują, że w latach Bangladesz zgromadzi miliony ton odpadów niebezpiecznych: ton azbestu, ton PCB, głównie z kabli, ton substancji niszczących warstwę ozonową, ton farb zawierających ciężkie metale, TBT i PCB, 678 ton metali ciężkich, prawie dwa miliony metrów sześciennych cieczy organicznych i miliona ton innych odpadów niebezpiecznych. Czy poziom technologiczny przemysłu recyklingu wymienionych krajów pozwoli zagospodarować w różny sposób wymieniony odpady? 16

17 Ucieczka surowców Akt prawny jakim ma być Ustawa o Odpowiedzialnym Recyklingu Elektroniki (Responsible Electronics Recycling Act) ma na celu zakaz wywozu elektroniki, której niewłaściwe usuwanie może być zagrożeniem dla środowiska oraz zdrowia mieszkańców kraju. Coraz większy strumień odpadów elektronicznych takich jak telefony komórkowe, komputery i telewizory generuje w Stanach Zjednoczonych ponad 3,4 mln ton śmieci jak podaje Amerykańska Agencja Ochrony Środowiska (EPA). Niestety powszechną praktyką jest eksport zużytej elektroniki do krajów rozwijających się. Obecnie wiele krajów odbierających elektroniczne odpady nie ma środków do bezpiecznego recyklingu i utylizacji zużytej elektroniki. A niewłaściwy recykling może mieć katastrofalne skutki dla środowiska i zdrowia mieszkańców. Bardzo istotnym elementem wprowadzenia obostrzeń w handlu złomem elektronicznym jest znaczący odpływ surowców, które mogą być uzyskane w wyniku recyklingu różnych produktów. 17

18 Ilość samochodów na 1000 mieszkańców (2009r.) - wybrane kraje Luxemburg Włochy Austria Niemcy Francja Belgia 300 Hiszpania UE - średnia 200 Szwecja Holandia Polska 100 Czechy Estonia 0 18

19 Eksport samochodów używanych pomiędzy i poza Unię Europejską -27 państw (w sztukach) W ramach UE Poza UE

20 Ucieczka surowców Ponad 30% procent używanych samochodów trafiało do Afryki. Blisko 12 procent używanych aut było eksportowanych do Białorusi. Bezpośrednim zapleczem dla tego exportu były takie kraje jak: Litwa, Łotwa oraz Polska. Około 12 procent trafiło do Rosji. Do Kazachstanu wwieziono 8,5 procent używanych pojazdów samochodowych. Zasadniczą przyczyną legalnego i nie legalnego sprowadzania aut są niskie dochody ludności. Przytoczony problem dotyczy niektórych regionów Europy oraz państw poza Unią Europejską. Jest to rynek bardzo tanich samochodów, które są w większości w złym stanie technicznym lub służą jako źródło części zamiennych. Ryszard Gola-Sienkiewicz Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Głogowie 20

21 Ucieczka surowców Przy analizie danych nie można zapomnieć o nielegalnym obrocie pojazdami wycofanymi z eksploatacji. Około pojazdów rocznie jest przesyłanych z Hamburga drogą morską do krajów na zachodnim wybrzeżu Afryki (dane z roku 2009). Transportowane pojazdy mają cenę znacznie poniżej 2000 euro. Opłata za transport wynosi od 300 do 500 euro. Ocenia się że największym punktem przeładunkowym samochodów w Afryce jest port Cotonou główny węzeł komunikacyjny Beninu i zachodniej Afryki. W Beninie import samochodów używanych to około 14% produktu krajowego brutto (PKB). 21

22 Ucieczka surowców Za pojazdy samochodowe w zależności od stanu technicznego można uzyskać cenę od kilkaset do kilku tysięcy euro. Auta, które ze względów na znaczny stopień zużycia nie nadają się do eksploatacji są nadal przedmiotem obrotu. Ich wykorzystanie nie ma nic wspólnego z komunikacją a jedynie zależy od pomysłowości kupującego. Każdy pojazd opuszczający Europę to mniejszy wsad do strzępiarek. Tracimy cenne surowce takie jak złom, aluminium, miedź, ołów oraz metale szlachetne (np. platyna). Nie mamy gwarancji, że pojazdy wywiezione, zostaną poddane procesowi utylizacji zgodnie z wymogami ochrony środowiska. 22

23 Technologie źródła finansowania Fundusz zewnętrzne Celem Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój jest zwiększenie innowacyjności i konkurencyjności polskiej gospodarki, wyrażające się głównie wzrostem nakładów prywatnych na B+R. Cel ten zostanie osiągnięty poprzez koncentrację działań Programu na: wsparciu powiązań między przedsiębiorstwami i nauką; wsparciu i rozwoju innowacyjności przedsiębiorstw; wzmocnieniu jakości badań oraz pozycji krajowych jednostek naukowych w ramach Europejskiej Przestrzeni Badawczej. Najważniejszymi beneficjentami POIR będą przedsiębiorstwa (w szczególności MŚP) oraz jednostki naukowe, a także klastry i instytucje otoczenia biznesu. 23

24 Technologie źródła finansowania Centrum Gospodarki Odpadami Waste-Park Głównym celem Waste-Parku jest nawiązanie i utrzymywanie kontaktów z organizacjami i przedsiębiorstwami działającymi w obszarze ochrony środowiska, techniki środowiska i systemów zarządzania. Centrum Gospodarki Odpadami łączy najnowsze wyniki badań i rozwoju z wymogami ochrony środowiska i tworzy wspólną platformę dla zainteresowanego kręgu osób związanych z gospodarką oraz sferą badawczą i naukową. 24

25 Perspektywa z rynku aut W Polsce mamy ponad 20 mln aut, a średnia wieku samochodu wynosi 18 lat. Biorąc pod uwagę, że średnio około 5-5,5% aut jest kasowanych co roku, to wyrejestrowanych powinno być od 800 tys. do 1,2 mln aut w roku. Załóżmy że jest to 1 mln pojazdów (legalnie złomowanych plus z tzw. szarej strefy). Przy szacunkowym założeniu że w katalizatorze może być 1 gram platyny to roczny wynik produkcji przekracza 1 tonę. W związku z rozwojem motoryzacji samochodów będzie przybywać. Jest to bardzo dobry moment aby uruchomić w kraju instalację do odzysku platynowców. Ryszard Gola-Sienkiewicz Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Głogowie 25

26 Perspektywa Istniejąca infrastruktura recyklingu jeszcze nie gwarantuje rozwiązania tego problemu, co oznacza, że wiele z tych metali nie jest odzyskiwanych. Pierwszym krokiem do zwiększenia recyklingu metali rzadkich oraz platynowców jest systemowa zbiórka odpadów. System recyklingu musi zostać odpowiednio skonstruowany w oparciu o nowoczesną infrastrukturę, aby nie powodował strat i nieopłacalności całego przedsięwzięcia. Powinna to być pętla zamknięta (tzw. closed loop). Wejście przedmiotu do łańcucha recyklingu musi powodować pozostanie go do końca cyklu życia produktu. I pozostaje problem czy recykling płytki czy głęboki? Czy odzyskiwać przed czy też po? 26

27 Przemielić i odzyskać? A selektywność? 27

28 Odzyskać surowce Technologia płytka polegającą na przetworzeniu pojazdu w całości (pocięcie i rozdrobnienie całego samochodu w specjalnych urządzeniach strzępiących), przed rozbiórką z aut usuwane są wszelkie płyny eksploatacyjne oraz opony, a podczas operacji nie odzyskuje się znacznej części detali znajdujących się w samochodzie, następuje separacja odzyskiwanych gatunków materiałów złomu metali kolorowych, stalowych, szkła oraz plastiku określanych jako tzw. frakcje. Technologia głęboka polegającą na dokładnej diagnostyce, osuszaniu i demontażu, charakteryzuje się większym wkładem pracy ręcznej oraz specjalistycznych narzędzi, szczegółowa segregacja odpadów do ponownego przerobu wiąże się z dużym odzyskiem części na sprzedaż bądź do regeneracji oraz z możliwością tworzenia nowych miejsc pracy. 28

29 29

30 Dziękuję za uwagę!!! Ryszard Gola-Sienkiewicz Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Głogowie mail: rgola@pwsz.glogow.pl lub ryszardgola@onet.pl tel