Klimaty strefowe i astrefowe na kuli ziemskiej

Transkrypt

1 Teoria i praktyka dydaktyczna 6. Zbadaj êród o znajdujàce si w Lasku PrzykoÊcielnym, wed ug nast pujàcej instrukcji: Po o enie êród a wzgl dem innych obiektów w terenie... Najbli sze otoczenie êród a... Temperatura wody êródlanej T 1 (pomiar wykonaj trzykrotnie) T 2 T 3 T Êr Barwa wody Zawiesina w wodzie Zapach wody Smak wody MARZENA PAPIS MA GORZATA WAWRZY CZAK-PAWUL Mgr, nauczycielka geografii, Prywatne Liceum i Gimnazjum im. Âw. Królowej Jadwigi w Mariówce, Mariówka 3A, Przysucha. Mgr, nauczycielka historii, Prywatne Liceum i Gimnazjum im. Âw. Królowej Jadwigi w Mariówce, Mariówka 3A, Przysucha. Klimaty strefowe i astrefowe na kuli ziemskiej Konspekt lekcji geografii w kl. I LO EWA ADAMEK Cel ogólny: klasyfikacja klimatów wyst pujàcych na Ziemi; wyodr bnienie i omówienie stref klimatycznych. Cele szczegó owe: wymienianie i pokazywanie na mapie klimatycznej Êwiata stref klimatycznych i zasi gów klimatów astrefowych; znajomoêç przyczyn zró nicowania klimatu na Ziemi; dostrzeganie wp ywu warunków klimatycznych na ycie i dzia alnoêç cz owieka; rozpoznawanie typów klimatu na podst. danych liczbowych (temperatury i opadów); korzystanie z ró nych êróde informacji; rysowanie wykresów klimatycznych dla poszczególnych typów klimatów; analizowanie wykresów i formu owanie wniosków. Metody pracy: wyk ad, praca z podr cznikiem, atlasem, danymi statystycznymi dotyczàcymi typów klimatu

2 Formy pracy: grupowa z zastosowaniem komputera. Ârodki dydaktyczne: Êcienna mapa klimatyczna Êwiata, atlas Êwiata, szkolny s ownik geograficzny, komputer, kartki z danymi klimatycznymi z ró nych typów klimatu. Tok lekcji: 1. Cz Êç wst pna wprowadzenie do tematu. Metodà wyk adu nauczyciel omawia czynniki klimatotwórcze stanowiàce podstaw do wydzielenia ró nych typów i odmian klimatu. Najcz Êciej wyodr bnianà w podzia ach klimatycznych Êwiata jednostkà jest strefa klimatyczna. Przy wydzielaniu jednostek klimatycznych nale y braç pod uwag przestrzenne zró nicowanie temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w ciàgu roku. Klimaty na Ziemi tworzà charakterystyczne strefy klimatyczne, których wyst powanie uwarunkowane jest zró nicowanym dop ywem energii s onecznej do powierzchni Ziemi. W obr bie ka dej strefy wyst pujà okreêlone typy klimatów. Nauczyciel objaênia astrefowoêç klimatycznà, wymieniajàc i wyjaêniajàc na przyk adach wp yw innych ni szerokoêç geograficzna czynników. 2. Cz Êç post pujàca realizacja pracy w czteroosobowych grupach. Nauczyciel wczeêniej przygotowuje zestawy, w których zawarte sà zadania i dane klimatyczne przyporzàdkowane do konkretnych stacji meteorologicznych. a. Zagadnienia do opracowania przez poszczególne grupy: Grupa I 1. Podaj definicj klimatu. 2. Na dowolnie wybranym przyk adzie wyka zale noêci i ró nice pomi dzy pogodà a klimatem. 3. Podaj przyczyny wspó czesnych wahaƒ klimatu. 4. Podaj ró nice pomi dzy klimatem lokalnym tropikalnym a mikroklimatem. 5. Podaj typ klimatu, jaki wyst puje w: a) Kapsztadzie, b) Darwinie, c) San Salvadorze, d) Freetown, e) Nairobi, f) Ko ymsku. 6. Podaj roczne sumy opadów dla wy ej wymienionych miejscowoêci. 7. Na podstawie danych z poni szej tabeli dla miejscowoêci o wspó rz dnych geograficznych: S i E wykonaj wykres przebiegu temperatury powietrza. w C 21,6 21,9 19,4 18,2 15,3 16,2 13,2 13,8 14,8 17,0 16,8 20,7 Grupa II 1. Scharakteryzuj stref klimatycznà równikowà, uwzgl dniajàc ró ne typy klimatu. powietrza dla miejscowoêci o podanych wspó rz dnych geograficznych: S i W. w C 10,3 10,4 10,4 9,8 9,7 7,5 7,2 8,0 9,3 10,8 11,7 11,3 5/

3 5. Omów zasad dzia ania i zastosowanie przyrzàdu meteorologicznego pluwiografu. Grupa III 1. Scharakteryzuj stref klimatycznà zwrotnikowà i wyst pujàce w niej typy klimatu. 2. Omów rozk ad opadów atmosferycznych w tej strefie klimatycznej. 3. Podaj nazw stacji meteorologicznej o wspó rz dnych geograficznych: S i E. 4. Na podstawie danych z poni szej tabeli wykonaj wykres rocznego przebiegu temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w tej miejscowoêci. a) oblicz Êrednià temperatur powietrza, b) oblicz rocznà sum opadów atmosferycznych. w C 28,1 27,5 24,6 19,7 15,4 12,4 11,7 14,3 18,1 22,9 25,6 27,4 Opady w mm Dokonaj analizy i wyciàgnij wnioski z wykonanych wykresów. Grupa IV 1. Scharakteryzuj stref klimatycznà podzwrotnikowà, uwzgl dniajàc ró ne typy klimatu. powietrza dla miejscowoêci o wspó rz dnych geograficznych: N i E. w C -4,6-1,4 5,1 13,8 19,3 24,3 26,1 24,6 20,1 12,5 3,8-2,4 5. Omów zasady dzia ania i zastosowanie przyrzàdu meteorologicznego psychrometru (psychrometr Augusta lub psychrometr aspiracyjny Assmanna). Grupa V 1. Scharakteryzuj stref klimatycznà umiarkowanà i wyst pujàce w niej typy klimatu. 2. Omów przebieg i rozk ad opadów atmosferycznych w tej strefie klimatycznej. 3. Odczytaj z mapy nazw stacji meteorologicznej o wspó rz dnych geograficznych: N i W. 4. Na podstawie danych z poni szej tabeli wykonaj wykres rocznego przebiegu temperatury powietrza i opadów atmosferycznych dla tej miejscowoêci. Oblicz Êrednià rocznà temperatur powietrza i rocznà sum opadów atmosferycznych

4 w C -13,9-10,5-4,3 4,6 10,4 14,1 16,7 11,4 10,1 6,1-3,5-10,1 Opady w mm W dniu obserwacji ciênienie atmosferyczne na Ânie ce wynosi o 620 mm Hg. Wiadomo, e wysokoêç Ânie ki wynosi 1602 m n.p.m. Zredukuj ciênienie atmosferyczne zmierzone na tym szczycie do poziomu morza, wykorzystujàc poni szy wzór, przy za o eniu, e temperatura powietrza wynosi a w momencie pomiaru ciênienia 0 C: p0 p1 + z pl z p1 (1 + ), gdzie p0 ciênienie atmosferyczne na poziomie morza, p1 ciênienie atmosferyczne w miejscu pomiaru, z wysokoêç miejsca pomiaru n.p.m. Grupa VI 1. Scharakteryzuj stref klimatycznà oko obiegunowà, uwzgl dniajàc ró ne typy klimatu. powietrza dla miejscowoêci o wspó rz dnych geograficznych: N i E. w C -43,6-35,5-22,4-7,8 5,8 5,8 9,1 14,9 6,1-7,8 27,6-39,7 5. Omów zasad dzia ania i zastosowanie przyrzàdu meteorologicznego barometru aneroidu. b. Dzia ania nauczyciela i uczniów w cz Êci post pujàcej Uczniowie poszczególnych grup opracowujà przydzielone przez nauczyciela polecenia, wykorzystujàc wczeêniej przygotowane przyrzàdy meteorologiczne. Rozwiàzujà zadania wed ug koncepcji ca ej grupy. Zespó ma 20 minut na opracowanie najwa niejszych informacji o klimacie, obliczenie i wykonanie wykresu. Nauczyciel obserwuje i koryguje prac grup, wskazuje na b dy, naprowadza na sposób rozwiàzania pojawiajàcych si problemów. Pomaga przy pracy z komputerem. 5/

5 Tabela 1 Strefa klimatyczna Typy klimatu Charakterystyczne cechy klimatu Wyst powanie Strefa klimatów Wybitnie wilgotny Ârednia miesi czna temperatura Pó nocna i Êrodkowa równikowych Wilgotny powietrza powy ej 20 C. cz Êç Ameryki Suchy i wybitnie Ma e dobowe amplitudy temperatury Po udniowej, suchy powietrza (w klimatach wilgotnych Ameryka Ârodkowa, do 5ºC, w suchych do 10 C). Afryka Ârodkowa Opady atmosferyczne bardzo du e, i Madagaskar, wykazujàce sezonowoêç w typach Archipelag Malajski, wilgotnym i suchym. Nowa Gwinea, Filipiny, Pó nocna Australia. Uczniowie, na podstawie podr cznika i literatury pomocniczej, opracowujà cechy danej strefy klimatycznej i typy klimatu. Zapoznajà si z zasadà dzia ania przyrzàdów meteorologicznych. Odszukujà w atlasie, pracujàc wspólnie, nazw (miejscowoêç) stacji meteorologicznej. Dane klimatyczne wprowadzajà do komputera i przyst pujà do wykonywania cz Êci graficznej wykresu. W koƒcowym etapie przeprowadzajà na podstawie wykresu analiz zjawiska, a nast pnie wyciàgajà i formu ujà wnioski. Przedstawiciele poszczególnych grup prezentujà wyniki pracy zespo u, a pozostali uczniowie, na podstawie wypowiedzi kolegów i kole anek, uzupe niajà tabel 1 (w artykule podano przyk adowo tabel dotyczàca tylko jednej strefy). Nauczyciel ocenia prezentacje ka dej z grup pod wzgl dem: poprawnoêci wiedzy rzeczowej, atrakcyjnoêci wizualnej, mo liwoêci wykorzystania programu PowerPoint. uczniów zosta a w pe ni zrealizowana. Uczniowie sprawnie pos ugiwali si podr cznikiem i przyrzàdami meteorologicznymi oraz innymi Êrodkami dydaktycznymi. Umiej tnie wykorzystali wczeêniej nabytà wiedz, trafnie formu owali wnioski i ocen stanu opisywanego zjawiska. Prawid owo pos ugiwali si terminologià natury j zykowej dostosowanà do tematu zadania. Efektywnym zakoƒczeniem pracy uczniów by y opracowane wykresy z doborem ró norodnej i ciekawej oprawy graficznej. Prace wystawiono w gablotach szkolnej pracowni geograficznej. Korzystanie z komputera s u y nie tylko wzbogacaniu wiedzy i doskonaleniu umiej tnoêci. Taki typ lekcji nie tylko wspomaga proces poznawczy ucznia, ale równie sprzyja formowaniu pozytywnych postaw i zachowaƒ ucznia w okreêlonych sytuacjach lekcyjnych (stosunki interpersonalne nauczyciel uczeƒ). Pozwala wyposa yç uczniów w usystematyzowanà trwa à wiedz, stwarza mo liwoêci samodzielnego uczenia si, ale i wdra a m odzie do zorganizowanej wspó pracy. 3. Cz Êç podsumowujàca ocena zaj ç z uwzgl dnieniem zakresu merytorycznego. * Opisana metoda pracy zas uguje na szczególnà uwag ze wzgl du na emocjonalne zaanga owania uczniów oraz mo liwoêç pobudzenia ich aktywnoêci poznawczej i zainteresowania danà problematykà. Zak adana procedura osiàgni cia celów przez EWA ADAMEK Mgr, nauczycielka geografii, VIII Liceum Ogólneokszta càce, ul. 3 Maja 42, Katowice