przegląd bezpieczeństwa za 2009 r.
|
|
- Irena Borowska
- 9 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 European aviation safety agency Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego Roczny przegląd bezpieczeństwa za 2009 r. easa.europa.eu
2
3 European aviation safety agency Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego Roczny przegląd bezpieczeństwa za 2009 r. easa.europa.eu
4 Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego Departament ds. Analiz i Badań Bezpieczeństwa Ottoplatz 1 D Kolonia Tel. +49 (221) Fax +49 (221) asr@easa.europa.eu Wyraża się zgodę na reprodukcję niniejszej publikacji pod warunkiem podania źródła. ISBN Informacje na temat Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Lotniczego są dostępne również w Internecie (
5 SPIS TREŚCI Streszczenie Wstęp Opis problematyki Zakres Treść raportu Historia rozwoju bezpieczeństwa lotniczego Komercyjny transport lotniczy Samoloty Wskaźniki wypadków śmiertelnych Wypadki śmiertelne według rodzajów przewozów Kategorie wypadków Śmigłowce Wypadki śmiertelne Wypadki śmiertelne według rodzajów przewozów Kategorie wypadków Lotnictwo ogólne i prace lotnicze Kategorie wypadków - lotnictwo ogólne (samoloty) Kategorie wypadków - prace lotnicze (samoloty) Lotnictwo biznesowe Lekkie statki powietrzne, statki powietrzne o maksymalnej masie startowej poniżej kg Wypadki śmiertelne Kategorie wypadków Centralna Europejska baza zdarzeń lotniczych (ECR) Podstawowe informacje o bazie ECR Wnioski Działania Agencji na rzecz bezpieczeństwa Udzielanie zezwoleń i standaryzacja Certyfikacja Działania regulacyjne Europejska Strategiczna Inicjatywa na Rzecz Bezpieczeństwa (ESSI) Europejski Zespół ds. Bezpieczeństwa Lotnictwa Komercyjnego (ECAST) Europejski Zespół ds. Bezpieczeństwa Śmigłowców (EHEST) Europejski Zespół ds. Bezpieczeństwa Lotnictwa Ogólnego (EGAST) Załącznik 1: Ogólne uwagi dotyczące gromadzenia i jakości danych Załącznik 2: Definicje i skróty Załącznik 3: Wykaz rysunków i tabel Załącznik 4: Wykaz wypadków śmiertelnych (2009) Nota prawna Podziękowania... 62
6 6
7 Twoje bezpieczeństwo naszą misją. 7 Streszczenie Obraz bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego w Europie w 2009 r. został naznaczony katastrofą samolotu Airbus 330 nad Atlantykiem, w której zginęło 228 osób. Był to wypadek, który pochłonął największą ilość ofiar śmiertelnych w tym roku na świecie. Kolejny istotny dla Europy wypadek śmigłowca Super Puma, wykonującego lot nad morzem, spowodował śmierć 16 osób. Statystyki bezpieczeństwa pokazują, że liczba wypadków śmiertelnych w transporcie powietrznym spadła w 2009 r. do jednego i jest jedną z najniższych w tej dekadzie. W 2009 r. tylko 2,6% wszystkich wypadków śmiertelnych w komercyjnym transporcie lotniczym na całym świecie stanowiły wypadki z udziałem samolotów wykorzystywanych przez firmy pochodzące z państw członkowskich Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Lotniczego (EASA MS). Wskaźnik wypadków śmiertelnych mających miejsce podczas regularnych przewozów pasażerskich jest znacznie niższy w Europie niż pozostałych częściach świata. Liczba wypadków śmiertelnych w komercyjnym transporcie lotniczym z użyciem śmigłowców w Europie wyniosła 2, czyli tyle samo, co w 2008 r., dorównując dziesięcioletniej średniej wynoszącej również dwa. Liczba wypadków śmiertelnych podczas prac lotniczych i w lotnictwie ogólnym z udziałem samolotów i śmigłowców utrzymała się na stosunkowo stałym poziomie. Podczas działań tego typu najczęstszą kategorią wypadków jest utrata kontroli podczas lotu (LOC-I). Kwestie techniczne wydają się odgrywać znacznie mniejszą rolę. Po raz czwarty Agencja zebrała od państw członkowskich EASA dane dotyczące wypadków z udziałem lekkich statków powietrznych (o maksymalnej certyfikowanej masie startowej poniżej kg). Łączna liczba wypadków dla tej kategorii statków powietrznych w 2009 r. wyniosła 1 234, czyli była wyższa niż w latach 2006 (1 121) i 2007 (1 157). Nie otrzymano jednakże kompletnych danych. Kilka państw nie przedstawiło raportów. Agencja nadal współpracuje z państwami członkowskimi EASA w celu dalszej poprawy współpracy w zakresie gromadzenia danych i ułatwienia wymiany informacji. Tegoroczny przegląd bezpieczeństwa po raz pierwszy zawiera informacje dotyczące centralnej Europejskiej bazy zdarzeń lotniczych (European Central Repository - ECR). Ilość raportów i dostarczających je państw jest obiecująca. Jakość i dostępność tych danych wymagają jednak poprawy. Roczny przegląd bezpieczeństwa opisuje również środki bezpieczeństwa lotniczego podejmowane przez różne dyrekcje EASA. Dyrekcja ds. Certyfikacji odpowiada za wydawanie i przedłużanie świadectw zdatności do lotu wyrobów lotniczych, części i wyposażenia. Dyrekcja ds. Regulacji Prawnych przygotowuje projekty nowych przepisów lub poprawki już istniejących w celu zapewnienia wysokich, wspólnych standardów bezpieczeństwa lotniczego w Europie. Dyrekcja ds. Standaryzacji monitoruje przestrzeganie wspomnianych przepisów. W 2009 r. Europejska Strategiczna Inicjatywa na rzecz Bezpieczeństwa kontynuowała swoją działalność i rozwój. Europejski Zespół ds. Bezpieczeństwa Lotnictwa Komercyjnego opublikował materiały opisujące najlepsze praktyki dotyczące systemów zarządzania bezpieczeństwem (Safety Management Systems - SMS). W kwietniu 2009 r. Europejski Zespół ds. Bezpieczeństwa Śmigłowców opublikował wstępny raport z analizy wypadków, jakie miały miejsce w Europie w latach Europejski Zespół ds. Bezpieczeństwa Lotnictwa Ogólnego opublikował materiały dotyczące unikania utraty kontroli i kolizji.
8 8
9 Twoje bezpieczeństwo naszą misją Wstęp 1.1 Opis problematyki Transport powietrzny jest jednym z najbezpieczniejszych sposobów podróżowania. Dla dobra obywateli Europy konieczne jest podniesienie poziomu jego bezpieczeństwa. Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego (EASA) jest głównym podmiotem realizującym strategię bezpieczeństwa lotniczego Unii Europejskiej. Opracowuje ona wspólne dla całej Europy przepisy dotyczące bezpieczeństwa i ochrony środowiska. Ponadto monitoruje wdrażanie norm, prowadząc kontrole w państwach członkowskich, oraz udostępnia specjalistyczną wiedzę techniczną, szkolenia i badania. Agencja współpracuje z władzami krajowymi, które w dalszym ciągu wykonują wiele zadań operacyjnych, takich jak wydawanie świadectw dla poszczególnych statków powietrznych oraz przyznawanie licencji pilotom. Niniejszy dokument został opublikowany przez EASA w celu zapoznania opinii społecznej z ogólnym poziomem bezpieczeństwa w lotnictwie cywilnym. Agencja przygotowuje taki przegląd raz w roku zgodnie z art. 15 ust. 4 rozporządzenia (WE) nr 216/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 lutego 2008 r. Analiza informacji uzyskanych podczas działań nadzorczych i wdrożeniowych może zostać opublikowana oddzielnie. 1.2 Zakres W niniejszym rocznym przeglądzie bezpieczeństwa przedstawiono dane statystyczne dotyczące bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego w Europie i na całym świecie. Dane statystyczne zostały przedstawione według rodzaju operacji lotniczych, na przykład dla komercyjnego transportu lotniczego, i kategorii statków powietrznych samolotów, śmigłowców i szybowców. Agencja ma dostęp do danych o wypadkach i danych statystycznych zgromadzonych przez Międzynarodową Organizację Lotnictwa Cywilnego (ICAO). Zgodnie z załącznikiem 13 do Konwencji ICAO Badanie wypadków i incydentów lotniczych państwa są zobowiązane zgłaszać do ICAO informacje o wypadkach i poważnych incydentach z udziałem statków powietrznych o MTOM powyżej kg. W związku z tym większość danych statystycznych przedstawionych w niniejszym przeglądzie dotyczy statków powietrznych o większej masie. Państwa członkowskie EASA zostały również poproszone o zebranie danych o wypadkach lekkich statków powietrznych w latach , uzupełniających dane zgłaszane do ICAO. Ponadto uzyskano dane na temat eksploatacji statków powietrznych na potrzeby komercyjnego transportu lotniczego, zarówno z ICAO jak i z Instytutu Bezpieczeństwa Transportu Lotniczego NLR (Holandia). Roczny przegląd bezpieczeństwa jest oparty na danych dostępnych Agencji w dniu 23 marca 2010 r. Nie uwzględnia on żadnych zmian zaistniałych po tej dacie. Uwaga: duża część informacji opiera się na danych wstępnych. Dane uaktualnia się w miarę udostępniania wyników dochodzeń. Dochodzenia mogą trwać kilka lat, dlatego też może zaistnieć potrzeba modyfikacji danych za poprzednie lata. W wyniku tego powstają różnice między danymi zgłoszonymi w tym przeglądzie a danymi z lat poprzednich. W niniejszym przeglądzie określenia Europa i państwa członkowskie EASA oznaczają 27 państw członkowskich UE oraz Islandię, Liechtenstein, Norwegię i Szwajcarię. Region określa się na podstawie kraju, z którego pochodzi operator statku powietrznego, który brał udział w wypadku. W przypadku wszelkich pozostałych operacji region ustala się na postawie kraju, w którym dokonano rejestracji statku powietrznego.
10 10 Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego Roczny przegląd bezpieczeństwa za 2009 r. W danych statystycznych szczególny nacisk kładzie się na wypadki śmiertelne. Wypadki te są na ogół dobrze udokumentowane na poziomie międzynarodowym. Przedstawiono również dane liczbowe dotyczące wypadków, które nie spowodowały ofiar śmiertelnych. 1.3 Treść raportu W niniejszym rocznym przeglądzie bezpieczeństwa wprowadzono pewne zmiany na podstawie uzyskanych opinii. Dane statystyczne przedstawione w rozdziale 3 uwzględniają państwo operatora zamiast państwa rejestracji, które uwzględniano w poprzednich latach. Dodany został nowy rozdział przedstawiający wstępnie dane zawarte w centralnej Europejskiej bazie zdarzeń lotniczych (ECR). W tabelarycznym zestawieniu wypadków dostępnym w załączniku podano teraz również kategorie wypadków. W Rozdziale 2 przedstawiono zarys historii rozwoju bezpieczeństwa lotniczego. Dane statystyczne dotyczące komercyjnego transportu lotniczego podano w rozdziale 3. W rozdziale 4 przedstawiono dane dotyczące lotnictwa ogólnego i prac lotniczych. Rozdział 5 dotyczy wypadków lekkich statków powietrznych w państwach członkowskich EASA. Rozdział 6 zawiera wstępny przegląd danych zawartych w centralnej Europejskiej bazie zdarzeń lotniczych (ECR). Ostatni, 7 rozdział przedstawia przegląd środków bezpieczeństwa lotniczego podejmowanych przez różne dyrekcje EASA. Przegląd stosowanych definicji i skrótów oraz wszelkie dodatkowe informacje na temat kategorii wypadków podano w załączniku 2 Definicje i skróty.
11 Twoje bezpieczeństwo naszą misją Historia rozwoju bezpieczeństwa lotniczego Od 1945 r. Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego (ICAO) publikuje wskaźniki wypadków wiążących się ze śmiercią pasażerów (z wyjątkiem aktów bezprawnej ingerencji w lotnictwie cywilnym) korzystających z regularnych połączeń komercyjnych. Poniższe wykresy przygotowano na podstawie wskaźników wypadków publikowanych w rocznym raporcie Rady ICAO. Wskaźniki za rok 2009 przygotowano na podstawie wstępnych danych szacunkowych. Dane przedstawione na rys. 2-1 pokazują, że od 1945 r. następuje poprawa stanu bezpieczeństwa w lotnictwie. Biorąc za podstawę wskaźnik ofiar śmiertelnych na 100 mln mil w powietrzu, pierwsze dziesięciokrotne zmniejszenie tego wskaźnika z 5,0 do 0,5 udało się osiągnąć po około 20 latach ( ). Kolejny dziesięciokrotny spadek osiągnięto w 1997 r., a więc około 30 lat później, gdy wskaźnik ten spadł poniżej 0,05. Szacuje się, że w 2009 r. wskaźnik ten utrzymał się na poziomie 0,01 wypadków śmiertelnych na 100 mln mil w powietrzu. Z wykresu można wywnioskować, że w ostatnich latach wskaźnik wypadkowości utrzymuje się na stałym poziomie. Wynika to ze skali zastosowanej w celu uwypuklenia wysokich wskaźników z końca lat 40. XX wieku. Rys. 2-1 Liczba ofiar śmiertelnych wśród pasażerów na całym świecie na 100 mln pasażeromil, regularne przewozy komercyjne, z wyłączeniem aktów bezprawnej ingerencji wskaźnik ofiar śmiertelnych wśród pasażerów 5-letnia średnia ruchoma : 0,5 Po 1997: < 0, Uwaga: 1 Ilość może ulec zmianie po udostępnieniu danych o ruchu lotniczym za 2009 r.
12 12 Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego Roczny przegląd bezpieczeństwa za 2009 r. W rocznym raporcie Rady, ICAO przedstawia również wskaźniki wypadkowości dla wypadków, w których ofiarami śmiertelnymi byli pasażerowie. Poprawę tego wskaźnika w okresie ostatnich dwudziestu lat pokazano na Rys Wskaźnik wypadków, w których ofiarami śmiertelnymi byli pasażerowie połączeń regularnych (z wyjątkiem aktów bezprawnej ingerencji) na 10 mln lotów kształtował się na poziomie od 16 (w 1990 r.) do 21 (w 1993 r.) i nie uległ poprawie w latach Od 1993 r. aż do 2003 r. notowano ciągły spadek tego wskaźnika, w którym to roku osiągnął on najniższą wartość, wynoszącą 3. Po wzrostach odnotowanych w 2004 i 2005 r., wraz ze spadkiem liczby wypadków śmiertelnych, w 2007 r. wskaźnik spadł do wartości 4, po czym wzrósł do 5 w 2008 r. 1, a następnie ponownie spadł do 4 (wartość szacowana) w 2009 r. Wskaźnik pięcioletniej średniej ruchomej pozostał niemal na tym samym poziomie od 2004 r. Należy zauważyć, że wskaźnik wypadków dla przewozów regularnych różni się znacznie w zależności od regionu świata (zob. rys. 2 3). Rys. 2-2 Globalny wskaźnik wypadków, w których ofiarami śmiertelnymi byli pasażerowie, na 10 mln lotów, regularne przewozy komercyjne, z wyłączeniem aktów bezprawnej ingerencji wskaźnik wypadków śmiertelnych letnia średnia ruchoma Uwaga: 2 wskaźnik ten skorygowano z szacowanej początkowo wartości 4 na 5, po uwzględnieniu spadku ruchu w 2008 r.
13 Historia rozwoju bezpieczeństwa lotniczego Twoje bezpieczeństwo naszą misją. 13 Rys. 2-3 Wskaźnik wypadków śmiertelnych na 10 mln lotów z podziałem na regiony świata ( , regularne przewozy pasażerskie i towarowe) 2,3 Ameryka 3,3 Państwa 4,2 Północna członkowskie EASA 11,2 Ameryka 25,0 Europa Państwa 15,5 Południowa nienależące do EASA 49,1 Afryka 23,4 Azja Zachodnia i 2,8 Środkowa Australia i Nowa Zelandia Azja Południowa i Południowo-Wschodnia Azja Wschodnia Region Ameryki Południowej obejmuje Amerykę Środkową i Karaiby. Regiony o najniższych na świecie wskaźnikach wypadków śmiertelnych to Ameryka Północna, Azja Wschodnia i państwa członkowskie EASA.
14 14
15 Twoje bezpieczeństwo naszą misją Komercyjny transport lotniczy W niniejszym rozdziale przedstawiono dane dotyczące wypadków podczas przewozów komercyjnego transportu lotniczego. Przewozy te obejmują transport pasażerów, towarów lub poczty za wynagrodzeniem lub w ramach wynajmu. Uwzględnione wypadki obejmują co najmniej jeden przypadek z udziałem statku powietrznego o MTOM powyżej kg. Dane dotyczące wypadków statków powietrznych zebrano według krajów, w których zarejestrowani byli operatorzy tych statków. Wypadki i wypadki śmiertelne identyfikowano na podstawie definicji zawartej w aneksie 13 Konwencji ICAO Badanie wypadków i incydentów lotniczych. Niniejszy rozdział został podzielony na dwie główne części: jedną poświęconą samolotom, a drugą - śmigłowcom. 3.1 Samoloty Wypadki statków powietrznych z ofiarami śmiertelnymi są zdarzeniami losowymi, z tego też powodu liczby wypadków w poszczególnych latach mogą różnić się między sobą. Liczba wypadków śmiertelnych na pokładzie w 2009 r. (228 zgonów) przekroczyła średnią dziesięcioletnią z okresu (93). Kiedy 1 czerwca samolot Airbus 330 rozbił się na Oceanie Atlantyckim, śmierć poniosło w sumie 228 osób (Tabela 3-1). Tabela 3-1 Przegląd łącznej liczby wypadków i wypadków śmiertelnych z udziałem samolotów, których operatorzy byli zarejestrowani w państwach członkowskich EASA. Okres Łączna liczba wypadków Wypadki śmiertelne Zgony na pokładzie Zgony na ziemi (średnia) (suma) (suma)
16 16 Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego Roczny przegląd bezpieczeństwa za 2009 r. Rys. 3-1 Wypadki śmiertelne w komercyjnym transporcie lotniczym samoloty zarejestrowane w państwach członkowskich EASA i państwach trzecich Wypadki śmiertelne statków powietrznych zarejestrowanych w EASA MS Wypadki śmiertelne statków pow. zarejestrowanych w państwach trzecich letnia średnia, państwa trzecie 3-letnia średnia, EASA MS Rys. 3-2 Wskaźnik wypadków śmiertelnych podczas regularnych przewozów pasażerskich samoloty zarejestrowane w państwach członkowskich EASA i w państwach trzecich (ilość wypadków śmiertelnych na 10 mln lotów). 3-letnia średnia, operatorzy z państw członkowskich EASA 3-letnia średnia, operatorzy z państw trzecich Na rys. 3-1 przedstawiono liczbę wypadków z udziałem samolotów wykorzystywanych przez operatorów z państw członkowskich EASA i państw trzecich (nienależących do EASA) w dziesięcioleciu Liczba wypadków śmiertelnych z udziałem samolotów obsługiwanych przez operatorów z krajów trzecich spadła z 51 w 2008 r. do 37 w 2009 r. Trend obserwowany w tej dekadzie wskazuje, że ogólnoświatowa liczba wypadków śmiertelnych zmniejsza się. W 2009 r. liczba wypadków z udziałem statków powietrznych wykorzystywanych przez operatorów z państw członkowskich EASA pozostała jedną z najniższych, jakie odnotowano. Obserwowany w ostatnich latach trend spadkowy ilości wypadków śmiertelnych utrzymuje się Wskaźniki wypadków śmiertelnych Sama liczba wypadków tylko częściowo opisuje poziom bezpieczeństwa w danym okresie. W celu wyciągnięcia bardziej znaczących wniosków, całkowitą liczbę wypadków zestawia się z liczbą lotów. Otrzymane wskaźniki, po uwzględnieniu zmian w natężeniu ruchu, pozwalają uzyskać trendy rozwoju bezpieczeństwa. Na rys. 3-2 przedstawiono wskaźnik wypadków śmiertelnych na 10 mln regularnych połączeń pasażerskich, uśredniony dla okresów trzyletnich i obejmujący wyłącznie regularne loty komercyjne (ruch z 2009 r. oparto na
17 Komercyjny transport lotniczy Twoje bezpieczeństwo naszą misją. 17 Rys. 3-3 Wypadki śmiertelne według rodzaju przewozów samoloty z państw trzecich Inne Towarowe 80 Pasażerskie Rys. 3-4 Wypadki śmiertelne według rodzaju przewozów samoloty z państw członkowskich EASA Inne Towarowe 10 2 Pasażerskie danych szacunkowych). Mimo iż ilość wypadków śmiertelnych z udziałem statków powietrznych należących do linii lotniczych z państw członkowskich EASA pozostaje przez ostatnie lata taka sama (jeden wypadek), spadek liczby lotów w latach 2008 i 2009 spowodował wzrost wskaźnika takich wypadków Wypadki śmiertelne według rodzajów przewozów Więcej szczegółów wychodzi na jaw, kiedy wypadki podzieli się według rodzaju przewozów. Rys. 3-3 pokazuje, że w ogólnej liczbie wypadków śmiertelnych na całym świecie (z wyjątkiem państw członkowskich EASA) spada udział lotów pasażerskich w ramach komercyjnego transportu lotniczego. Zwiększa się natomiast udział innych przewozów komercyjnego transportu lotniczego, takich jak loty taksówek powietrznych czy przebazowania (kategoria: inne). Prawie jedna czwarta wszystkich wypadków miała miejsce z udziałem samolotów wykonujących przewozy tej kategorii. Warto zauważyć, że udział wypadków tej kategorii jest znacznie wyższy niż udział samolotów wykonujących takie przewozy. Nie są dostępne informacje na temat ilości lotów przypadających na poszczególne typy przewozów. W przypadku państw członkowskich EASA, liczby wypadków według rodzaju przewozów przedstawiono na rys Pomimo stopniowo malejącej liczby wypadków, w ciągu ostatnich trzech lat wypadki podczas przewozów pasażerskiego transportu lotniczego zdarzały się z niemal stałą częstotliwością.
18 18 Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego Roczny przegląd bezpieczeństwa za 2009 r Kategorie wypadków Zaklasyfikowanie wypadków do co najmniej jednej kategorii pomaga w określeniu poszczególnych kwestii bezpieczeństwa. Wypadki zarówno śmiertelne, jak i inne niż śmiertelne z udziałem statków powietrznych zarejestrowanych w państwach członkowskich EASA, które miały miejsce podczas przewozów komercyjnego transportu lotniczego, zostały przydzielone do odpowiednich kategorii. Kategorie te oparte są na definicjach opracowanych przez Zespół ds. Wspólnej Taksonomii CAST-ICAO (CICTT) 3. Rys. 3-5 przedstawia wszystkie wypadki z udziałem statków powietrznych wykorzystywanych przez linie lotnicze z państw członkowskich EASA w dziesięcioleciu , podzielone na odpowiednie kategorie. Pojedynczy wypadek może zostać zakwalifikowany do więcej niż jednej kategorii, w zależności od okoliczności, jakie przyczyniły się do jego wystąpienia. Jak wynika z rys. 3-5, kategorie, które odznaczają się najwyższą liczbą wypadków śmiertelnych to przede wszystkim: LOC-I (utrata kontroli podczas lotu), SCF-PP (awaria lub wadliwe działanie związane z silnikiem/zespołem napędowym). Wydarzenia zaliczane do kategorii LOC-I obejmują chwilową lub całkowitą utratę kontroli załogi nad statkiem powietrznym. Taka utrata kontroli może wynikać z obniżonych osiągów statku powietrznego lub pilotowania statku powietrznego poza zakresem możliwości utrzymania nad nim kontroli. Kategoria SCF-PP obejmuje wadliwe działanie jednego lub kilku silników, które mogło doprowadzić do całkowitej lub częściowej utraty mocy silników. Dodatkowych obserwacji można dokonać po uwzględnieniu trendów zachodzących w poszczególnych kategoriach wypadków w ciągu ostatniej dekady. Rys. 3-6 przedstawia procentowy udział wypadków poszczególnych kategorii w łącznej liczbie wypadków. W ostatnich latach wzrósł odsetek wypadków należących do kategorii ARC (nieprawidłowy kontakt z pasem startowym). Wypadki takie są zwykle związane z długo trwającym, szybkim lub trudnym lądowaniem. Podczas takich wypadków często dochodzi do uszkodzenia podwozia lub innych części samolotu. Wzrasta również odsetek wypadków związanych ze zdarzeniami kategorii RAMP (obsługa naziemna). Wypadki te obejmują uszkodzenia statków powietrznych spowodowane przez pojazdy i sprzęt naziemny oraz nieprawidłowy załadunek samolotu. Wypadki zakwalifikowane jako zderzenie z ziemią w locie kontrolowanym (CFIT) wydają się ogólnie wykazywać trend malejący. Wypadki te wiążą się z kolizją lub groźbą kolizji statku powietrznego z podłożem, najczęściej w warunkach ograniczonej lub znacznie zmniejszonej widoczności. Uwaga: 3 zespół CICTT opracował wspólną taksonomię dla systemów raportowania wypadków i incydentów lotniczych. Dalsze informacje znajdują się w załączniku 2: Definicje i skróty.
19 Komercyjny transport lotniczy Twoje bezpieczeństwo naszą misją. 19 Rys. 3-5 Ilości wypadków śmiertelnych i pozostałych w poszczególnych kategoriach samoloty linii lotniczych zarejestrowanych w państwach członkowskich EASA ( ) Wypadki śmiertelne LALT Wypadki inne niż AMAN śmiertelne MAC FUEL LOC-G GCOL TURB ARC CABIN BIRD WSTRW RI-VAP SEC OTHR F-NI USOS EVAC ADRM RE ATM UNK ICE RAMP SCF-NP CFIT F-POST SCF-PP LOC-I Rys. 3-6 Roczny odsetek czterech najczęstszych kategorii wypadków oraz kategorii CFIT samoloty linii lotniczych zarejestrowanych w państwach członkowskich EASA ARC SCF-NP RE RAMP CFIT
20 20 Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego Roczny przegląd bezpieczeństwa za 2009 r. 3.2 Śmigłowce W tej części przedstawiono przegląd wypadków podczas przewozów komercyjnego transportu lotniczego z udziałem śmigłowców (MTOM powyżej kg). Pełne dane dotyczące przewozów (np. liczba godzin odbytych lotów) nie były dostępne w czasie sporządzania tego raportu. Przewozy śmigłowcami na ogół różnią się od przewozów samolotami (Tabela 3-2). Śmigłowce zazwyczaj latają nisko nad ziemią, startują i lądują poza lotniskami na takich obszarach, jak lądowiska dla śmigłowców, tereny prywatne i tereny naturalne. Ponadto śmigłowiec ma inne właściwości aerodynamiczne i pilotażowe niż samolot. Wszystko to znajduje odbicie w odmiennej charakterystyce wypadków. Tabela 3-2 Przegląd łącznej liczby wypadków i wypadków śmiertelnych z udziałem śmigłowców, których operatorzy byli zarejestrowani w państwach członkowskich EASA Okres Łączna liczba wypadków Wypadki śmiertelne Zgony na pokładzie Zgony na ziemi (średnia) (suma) (suma) Wypadki śmiertelne Rys. 3-7 przedstawia liczbę wypadków śmiertelnych z udziałem śmigłowców operatorów z krajów członkowskich EASA i krajów trzecich. W latach zdarzyły się 24 wypadki śmiertelne z udziałem śmigłowców operatorów z państw członkowskich EASA, w porównaniu ze 124 wypadkami śmiertelnymi z udziałem śmigłowców operatorów z państw trzecich. Wypadki śmiertelne z udziałem operatorów z państw członkowskich EASA stanowią 16% ogólnej liczby wypadków na całym świecie. W przypadku operatorów z państw trzecich, ilość wypadków śmiertelnych w 2009 r. była niska (9 wypadków) w porównaniu ze średnią dla dekady (12 wypadków). Ilość wypadków śmiertelnych z udziałem śmigłowców eksploatowanych przez operatorów z państw członkowskich EASA była w 2009 r. taka sama, jak w 2008 r. (dwa wypadki), dorównując średniej odpowiadającej państwom członkowskim EASA w dekadzie Dwie osoby zginęły w Polsce w wypadku śmigłowca pogotowia ratunkowego. W kwietniu śmigłowiec Super Puma lecący z platformy wiertniczej do Aberdeen w Szkocji rozbił się na morzu, w wyniku czego śmierć poniosło szesnaście osób. Obserwując trzyletnie średnie ruchome można zauważyć, że w ciągu ostatnich lat liczba śmiertelnych wypadków z udziałem śmigłowców na całym świecie wzrosła, podczas gdy średnie policzone dla operatorów z państw członkowskich EASA utrzymują się mniej więcej na stałym poziomie.
21 Komercyjny transport lotniczy Twoje bezpieczeństwo naszą misją. 21 Rys. 3-7 Wypadki śmiertelne w komercyjnym transporcie lotniczym śmigłowce zarejestrowane w państwach członkowskich EASA i państwach trzecich Wypadki śmiertelne, operatorzy z EASA MS Wypadki śmiertelne, operatorzy z państw trzecich 3-letnia średnia, operatorzy z państw trzecich letnia średnia, operatorzy z EASA MS Rys. 3-8 Wypadki śmiertelne według rodzajów przewozów w komercyjnym transporcie lotniczym śmigłowce zarejestrowane w państwach członkowskich EASA i państwach trzecich ( ) Operatorzy z EASA MS Operatorzy z państw trzecich Loty pasażerskie Ratownictwo medyczne Przebazowanie/loty w celu zajęcia stanowiska przez załogę Inne Wypadki śmiertelne według rodzajów przewozów Na rys. 3-8 przedstawiono ilości wypadków śmiertelnych przypadające na poszczególne rodzaje przewozów. Podczas analizy tych danych można zaobserwować różnicę pomiędzy dwiema kategoriami: śmigłowcami operatorów z państw członkowskich EASA i śmigłowcami operatorów z państw trzecich. Lotniczy transport pasażerski stanowi główny rodzaj przewozów, podczas których doszło do wypadków śmiertelnych z udziałem operatorów z państw trzecich. Większość wypadków śmiertelnych (13) z udziałem statków powietrznych zarejestrowanych w państwach członkowskich EASA dotyczyło śmigłowców ratownictwa medycznego (HEMS 4 ). Stanowią one 41 % ogólnej liczby wypadków śmiertelnych zachodzących podczas przewozów HEMS na całym świecie. Kategoria inne obejmuje loty towarowe i loty taksówek powietrznych. W ciągu ostatniego dziesięciolecia 26 śmigłowców uczestniczących w wypadkach śmiertelnych na całym świecie wykonywało loty przybrzeżne (loty do lub z obiektu przybrzeżnego). Wypadki te są uwzględnione na rys Uwaga: 4 Loty śmigłowców ratownictwa medycznego (HEMS) umożliwiają zapewnienie natychmiastowej pomocy medycznej w sytuacjach wymagających natychmiastowego i szybkiego transportu personelu medycznego, zaopatrzenia medycznego lub poszkodowanych.
22 22 Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego Roczny przegląd bezpieczeństwa za 2009 r Kategorie wypadków Na potrzeby niniejszego rocznego przeglądu bezpieczeństwa, wypadki śmiertelne i pozostałe z udziałem śmigłowców używanych przez operatorów z państw członkowskich EASA również podzielono według kategorii. Jeden wypadek może należeć do jednej kategorii lub kilku. W ciągu ostatnich lat Agencja czyniła ciągłe starania w celu zmniejszenia odsetka wypadków sklasyfikowanych jako nieznane (UNK). Podjęto wysiłki w celu uzyskania dodatkowych danych o wypadkach. W porównaniu z rocznym przeglądem bezpieczeństwa za 2008 r., ilość wypadków w kategorii nieznane (UNK) została zmniejszona do dwóch, zob. rys Rys. 3-9 Ilości wypadków śmiertelnych i pozostałych w poszczególnych kategoriach śmigłowce operatorów z państw członkowskich EASA ( ) Wypadki śmiertelne Wypadki inne niż śmiertelne ICE USOS ADRM GCOL UNK FUEL LOC-G ARC MAC SEC F-POST WSTRW SCF-PP OTHR SCF-NP LALT LOC-I CFIT Kategoria, w której odnotowano największą ilość wypadków śmiertelnych, to CFIT (zderzenie z ziemią w locie kontrolowanym). W większości przypadków panowały niekorzystne warunki pogodowe, takie jak ograniczona widoczność z powodu mgły. Ponadto kilka lotów było przeprowadzanych w nocy. Do kategorii utrata kontroli podczas lotu (LOC-I) zaliczono drugą co do wielkości liczbę wypadków śmiertelnych i trzecią co do wielkości ilość liczbę wszystkich wypadków. Wypadki na małej wysokości (LALT) to zderzenia z ziemią lub przeszkodami, które miały miejsce podczas celowego lotu nisko nad powierzchnią ziemi, z wyjątkiem fazy startu i lądowania.
23 Komercyjny transport lotniczy Twoje bezpieczeństwo naszą misją. 23 Kategorie związane z awariami lub błędnym działaniem systemów i podzespołów to SCF-NP i SCF-PP, odpowiadające odpowiednio awariom i usterkom niezwiązanym z zespołem silnikowym oraz awariom i usterkom zespołu silnikowego. Wypadki należące do obu tych kategorii są z reguły związane z awariami lub nieprawidłowym działaniem silnika, układu wirnika głównego układu śmigła ogonowego lub awariami albo nieprawidłowym działaniem układu sterowania. Wypadek zalicza się do kategorii OTHR (inne), kiedy nie obejmuje go żadna inna kategoria. Wypadki należące do tej kategorii z reguły miały miejsce podczas fazy startu lub lądowania na skutek zaczepienia głównym wirnikiem lub śmigłem ogonowym o obiekt znajdujący się na ziemi. Śmigłowce często wykonują zadania w trudno dostępnych miejscach znajdujących się w pobliżu przeszkód. Ponadto niektóre wypadki powodowane były przez potężne strugi powietrza wytwarzane przez główny wirnik, które powodowały poważne urazy u osób znajdujących się na ziemi lub wprawiały w ruch swobodnie spoczywające przedmioty, powodujące następnie uszkodzenia śmigłowca.
24 24
25 Twoje bezpieczeństwo naszą misją Lotnictwo ogólne i prace lotnicze W rozdziale tym przedstawiono dane dotyczące wypadków z udziałem statków powietrznych o MTOM przekraczającej kg, mających miejsce podczas operacji lotnictwa ogólnego i prac lotniczych. Poniższe informacje przygotowano na podstawie danych uzyskanych z ICAO. Według definicji ICAO, termin prace lotnicze oznacza operacje lotnicze, w których statek powietrzny jest wykorzystywany do wykonania specjalistycznych usług, takich jak usługi rolnicze, budowlane, miernicze, obserwacyjne oraz patrolowanie, fotografowanie, akcje poszukiwawczo-ratunkowe lub reklama powietrzna. Lotnictwo ogólne oznacza wszystkie operacje lotnictwa cywilnego inne niż regularne i nieregularne połączenia lotnicze, wykonywane za wynagrodzeniem, w drodze wynajmu lub w ramach prac lotniczych. W dziesięcioleciu podział wypadków śmiertelnych według rodzaju operacji przedstawia się następująco: Rys. 4-1 Wypadki śmiertelne - Samoloty powyżej 2250 kg zarejestrowane w państwach członkowskich EASA Podział według rodzaju prac lotniczych Podział według rodzaju lotnictwa ogólnego Prace lotnicze 5 % Nieznane 5 % Skoki spadochronowe 10 % Rolnicze 15 % Inne 15 % Pożarnicze 50 % Nieznane 7 % Biznesowe 14 % Loty szkoleniowe / instruktażowe 16 % Inne 31 % Rekreacyjne 32 %
26 26 Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego Roczny przegląd bezpieczeństwa za 2009 r. Rys. 4-2 Wypadki śmiertelne śmigłowce powyżej kg zarejestrowane w państwach członkowskich EASA Podział według rodzaju prac lotniczych Podział według rodzaju lotnictwa ogólnego Pożarnicze 7 % Wykonywanie zdjęć 7 % Geodezja lotnicza 7 % Poszukiwawczoratunkowe 19 % Wyrąb 20 % Rolnicze 20 % Budownictwo/ przenoszenie ładunkówt 20 % Pożarnicze 7 % Testowe / eksperymentalne 7 % Biznesowe 14 % Lokalne 14 % Inne 14 % Rekreacyjne 14 % Przebazowanie/loty w celu zajęcia stanowiska przez załogę 30 % Przedział czasowy uwzględniony w tabeli 4-1 obejmuje lata , a zawarte tam dane dotyczą ilości wypadków w latach 2009 i 2008, a także wartości średnich z dekady poprzedzającej te lata. W dekadzie liczby wypadków podczas prac lotniczych z udziałem samolotów i śmigłowców były podobne. Tabela 4-1 Statki powietrzne powyżej kg liczba wypadków, wypadków śmiertelnych i zgonów, według rodzaju statku powietrznego i rodzaju operacji statki powietrzne zarejestrowane w państwach członkowskich EASA Rodzaj statku powietrznego Rodzaj operacji Okres Łączna liczba wypadków Wypadki śmiertelne Zgony na pokładzie Zgony na ziemi Samoloty Lotnictwo ogólne (średnia) Samoloty Prace lotnicze (średnia) Śmigłowce Lotnictwo ogólne (średnia) Śmigłowce Prace lotnicze (średnia) Uwaga: 5 Dwa wypadki śmigłowców mające miejsce podczas operacji lotnictwa ogólnego w 2008 r. sklasyfikowano ponownie w oparciu o nowsze dane: jeden z nich uznano za wypadek w trakcie operacji komercyjnego transportu lotniczego, w przypadku drugiego śmigłowiec był używany nielegalnie i nie był zarejestrowany.
27 Lotnictwo ogólne i prace lotnicze Twoje bezpieczeństwo naszą misją Kategorie wypadków lotnictwo ogólne (samoloty) Zauważono, że kilka wypadków, których dane uzyskano z ICAO, nie zostało zaliczonych do żadnej kategorii. W związku z tym przedstawione liczby stanowią dolne granice częstotliwości wszystkich kategorii wypadków. Wszystkie dane dotyczą dekady Rys. 4-3 pokazuje, że utrata kontroli podczas lotu to najważniejsza kategoria wypadków śmiertelnych. Kilka wypadków śmiertelnych zaliczono do kategorii Nieznane, co wskazuje na brak wystarczających danych do dokonania klasyfikacji. Nieprawidłowy kontakt z pasem startowym i awaria lub wadliwe działanie niezwiązane z zespołem napędowym to najważniejsze kategorie wypadków, które nie spowodowały ofiar śmiertelnych. Oznacza to, że kwestie techniczne odgrywały pewną rolę, lecz spowodowane przez nie wypadki były z reguły mniej poważne. Podobne spostrzeżenie nasuwa się dla kategorii nieprawidłowy kontakt z pasem startowym. Rys. 4-3 Ilości wypadków śmiertelnych i pozostałych w poszczególnych kategoriach lotnictwo ogólne samoloty o masie przekraczającej kg, zarejestrowane w państwach członkowskich EASA ( ) Wypadki śmiertelne ICE Wypadki inne niż TURB śmiertelne CABIN RAMP AMAN BIRD USOS RI-VAP ATM GCOL F-NI OTHR FUEL LOC-G RE ARC ADRM SCF-NP MAC LALT SCF-PP F-POST CFIT UNK LOC-I
28 28 Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego Roczny przegląd bezpieczeństwa za 2009 r. Rys. 4-4 Ilości wypadków śmiertelnych i pozostałych w poszczególnych kategoriach prace lotnicze samoloty o masie przekraczającej kg, zarejestrowane w państwach członkowskich EASA ( ) Wypadki śmiertelne USOS Wypadki inne niż AMAN śmiertelne FUEL GCOL LOC-G ARC RE RAMP F-NI OTHR UNK SCF-NP SCF-PP F-POST LALT CFIT LOC-I Kategorie wypadków - prace lotnicze (samoloty) Uzyskanie danych na temat wypadków podczas prac lotniczych wiąże się z pewnym problemem. Do najbardziej niebezpiecznych operacji w tej klasie należy gaszenie pożarów. Takie działania mogą być wykonywane przez operatorów komercyjnych, ale także przez organizacje państwowe (np. Siły Powietrzne) jako loty państwowe. Loty państwowe nie zostały uwzględnione w tym opracowaniu. Na rys. 4-4 można zauważyć, że utrata kontroli podczas lotu to najważniejsza kategoria wypadków śmiertelnych, zaraz po zderzeniu z ziemią w locie kontrolowanym, operacjach na małej wysokości i pożarze po zderzeniu. Wyjście poza pas startowy to najważniejsza kategoria wypadków podczas prac lotniczych, które nie spowodowały ofiar śmiertelnych. 4.3 Lotnictwo biznesowe Według ICAO, lotnictwo biznesowe obejmuje loty odbywane w celu przewozu pracowników firm, w tym przewozy korporacyjne. Lotnictwo biznesowe uznaje się za podgrupę operacji lotnictwa ogólnego. Dane dotyczące lotnictwa biznesowego przedstawiono oddzielnie ze względu na znaczenie tego sektora. W ostatnich latach w państwach członkowskich EASA miał miejsce jeden wypadek rocznie. Ogólnoświatowa liczba wypadków śmiertelnych powróciła w 2009 r. do poziomu z lat 2004 i Nie udało się określić przyczyn tego spadku.
29 Lotnictwo ogólne i prace lotnicze Twoje bezpieczeństwo naszą misją. 29 Rys. 4-5 Wypadki śmiertelne w lotnictwie biznesowym samoloty zarejestrowane w państwach członkowskich EASA i państwach trzecich EASA MS 3-letnia średnia, EASA MS Wypadki - samoloty z państw trzecich 3-letnia średnia - samoloty z państw trzecich
30 30
31 Twoje bezpieczeństwo naszą misją Lekkie statki powietrzne, statki powietrzne o maksymalnej masie startowej poniżej kg EASA występuje o dane dotyczące wypadków z udziałem lekkich statków powietrznych od 2006 r. W styczniu 2010 r. Agencja wystąpiła o dane o wypadkach odnotowanych w 2009 r. Ostatni zestaw danych otrzymano 23 marca 2010 r. Brakuje danych z Cypru, Liechtensteinu i Malty. Dwa kraje, Łotwa i Luksemburg, poinformowały o braku wypadków w 2009 r. Niektóre państwa dostarczyły zaktualizowane dane z lat ubiegłych; 17 z nich udostępniło dane z 2008 r. Sprawozdania przekazane przez poszczególne państwa nie są jednolite. Sposób nadawania kodów zaistniałym wypadkom jest różnie rozumiany. Stopień wypełnienia pól niezbędnych do sporządzenia statystyki oraz poziom jakości kodowania kategorii wypadków zdarzeń itp. cechują również znaczące różnice. Jeżeli chodzi o kategorie statków powietrznych, niektóre państwa członkowskie EASA dostarczyły dane o spadochroniarzach, paralotniach z napędem silnikowym i lotniach; tylko niektóre państwa stosowały limit funtów (454 kg) do rozróżnienia mikrolotów od normalnych samolotów. Stosowanie limitów określonych w rozporządzeniu (WE) nr 216/2008, załącznik II, ustęp (3) mogłoby pomóc w uniknięciu tej niejednolitej klasyfikacji. Podstawowe dane, takie jak przedział masy statku powietrznego lub poziom urazów nie zostały udostępnione, a w innych przypadkach były błędnie przypisane.
32 32 Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego Roczny przegląd bezpieczeństwa za 2009 r. Państwa członkowskie EASA zgłosiły łącznie wypadki w 2009 r., spośród których 163 to wypadki śmiertelne. Zgłoszona liczba ofiar śmiertelnych to 253, co pokazano w tabeli 5-1. Dane liczbowe z okresu zostały uśrednione na potrzeby porównania ich z danymi dotyczącymi 2009 r. 5.1 Wypadki śmiertelne Zdecydowana większość zgłoszonych wypadków miała miejsce podczas operacji lotnictwa ogólnego. W państwach członkowskich EASA zdecydowana większość lekkich statków powietrznych jest wykorzystywana w lotnictwie ogólnym (rys. 5-1). Niektóre z nich, w szczególności lekkie śmigłowce, są wykorzystywane również do prac lotniczych (np. obserwacji), a bardzo niewielki odsetek stosowany jest do komercyjnego transportu lotniczego. Państwa członkowskie nie określiły kodu rodzaju operacji dla około 4% wypadków śmiertelnych, jednakże wywnioskowano metodą próbkowania, że dotyczyły one w większości lotnictwa ogólnego. Tabela 5-1 Wypadki, wypadki śmiertelne i liczby ofiar śmiertelnych. Statki powietrzne o masie poniżej kg, według lat i kategorii statków powietrznych, państwa członkowskie EASA Kategoria samolotu Okres Wypadki Wypadki śmiertelne Zgony na pokładzie Zgony na ziemi Balon Samolot Szybowiec Wiatrakowiec Śmigłowiec Mikrolot Inne Motoszybowiec (Średnia) (Razem) Wzrost (%) 6,3 % 12,4 % 8,3 % 20,0 % Uwaga: Liczby za okres są średnimi wartościami z trzech.
33 Lekkie statki powietrzne, statki powietrzne o maksymalnej masie startowej poniżej kg Twoje bezpieczeństwo naszą misją. 33 Większość (42%) lekkich statków powietrznych uczestniczących w wypadkach śmiertelnych w latach to samoloty (rys. 5-2). Liczba wypadków z udziałem mikrolotów była o połowę mniejsza i stanowiła 24%. Wypadki śmiertelne z udziałem balonów były bardzo rzadkie; w ciągu czterech lat objętych niniejszym opracowaniem odnotowano tylko jeden taki przypadek. Niejednolity sposób przypisywania kategorii statkom powietrznym (np. mikroloty, samoloty lub wiatrakowce) mógł spowodować niewielkie zaburzenia w grupowaniu; wynika to z różnic w sposobach klasyfikacji stosowanych przez państwa członkowskie, a czasami z nieprawidłowego przyporządkowania. Rys. 5-1 ypadki śmiertelne według rodzaju operacji samoloty z państw członkowskich EASA o masie poniżej kg, lata Komercyjny transport lotniczy 1 % Prace lotnicze 4 % Niesklasyfikowane 4 % Lotnictwo ogólne 91 % Rys. 5-2 Wypadki śmiertelne według kategorii statków powietrznych samoloty z państw członkowskich EASA o masie poniżej kg, lata Wiatrakowiec 2 % Motoszybowiec 6 % Inne 7 % Śmigłowiec 7 % Szybowiec 12 % Mikrolot 24 % Samolot 42 % Balon 0 %
34 34 Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego Roczny przegląd bezpieczeństwa za 2009 r. 5.2 Kategorie wypadków Państwa członkowskie przesyłające sprawozdania sporządzały zestawienia danych dotyczących wypadków lekkich statków powietrznych w latach korzystając z kategorii wypadków określonych przez Zespół ds. Wspólnej Taksonomii CAST-ICAO. Analizy przeprowadzono w oparciu o dane za lata Ich wyniki, jak już wspomniano wcześniej, mogą być przekłamane, gdyż państwa członkowskie nie przypisywały kodów zdarzeniom w sposób jednolity. Największą liczbę wypadków śmiertelnych skategoryzowano jako LOC-I (utrata kontroli podczas lotu) oraz LALT (operacje na małej wysokości). LOC-I jest również jedną z najważniejszych kategorii w odniesieniu do wypadków innych niż śmiertelne. Kategorie te cechuje również duża liczba wypadków śmiertelnych w porównaniu do łącznej liczby wypadków. Rys. 5-3 Samoloty o masie poniżej kg, państwa członkowskie EASA, rozkład kategorii wypadków, lata Śmiertelne Inne niż śmiertelne EVAC RI-A ICE SEC ATM BIRD RI-VAP RAMP ADRM TURB GCOL USOS F-NI RE WSTRW LOC-G FUEL ARC AMAN SCF-NP MAC SCF-PP F-POST CFIT OTHR UNK LALT LOC-I
35 Lekkie statki powietrzne, statki powietrzne o maksymalnej masie startowej poniżej kg Twoje bezpieczeństwo naszą misją. 35 Trzecia co do wielkości liczba wypadków śmiertelnych należy do kategorii UNK (nieznane). Może to oznaczać, że, zgodnie z definicją, nie udało się określić kategorii wypadku podczas dochodzenia; w wielu przypadkach znaczy to jednak, że kategoria wypadku nie została przedstawiona przez państwo członkowskie, gdyż nie zakończyło się dochodzenie w danej sprawie. Do kategorii UNK należy około 10% wypadków śmiertelnych, przy czym odsetek ten mógłby ulec zmniejszeniu, gdyby dochodzenia zostały przeprowadzone do końca. Czwarta kategoria pod względem ilości wypadków śmiertelnych to OTHR (inne). Wynika to z braków w taksonomii lekkich statków powietrznych, szczególnie w kategoriach szybowce i balony, co powoduje, że zaliczenie statku powietrznego do istniejącej kategorii jest często niemożliwe. Podobnie jak w latach poprzednich, dane o stopniu wykorzystania lekkich statków powietrznych pozostają niedostępne. W zdecydowanej większości państw członkowskich EASA nie rejestruje się liczby godzin lotów wykonanych na lekkich samolotach i śmigłowcach. Dane dotyczące szybowców, balonów i amatorskich statków powietrznych również nie są rejestrowane lub, jak w niektórych krajach, są one powierzane organizacjom o charakterze stowarzyszeń i nieodzyskiwane przez państwa członkowskie. Dane dotyczące mikrolotów (ultralekkich samolotów, śmigłowców, wiatrakowców i szybowców) są z reguły przechowywane przez ich właścicieli, którzy rzadko udostępniają je władzom. Do przeprowadzenia bardziej znaczącej analizy danych potrzebne jest, oprócz samej liczby wypadków, dokładne oszacowanie ilości godzin lotu lub przewozów. Od wielu lat analiza taka jest możliwa dla dużych samolotów. Na podstawie danych obejmujących tylko cztery lata nie udało się określić tendencji. Ponadto analiza przyczyn była ograniczona brakiem odpowiednich danych z państw członkowskich. Wiele zapisów z okresu nie zostało uaktualnione przez państwa członkowskie, w związku z tym w dalszym ciągu brakuje tych samych danych, co w latach poprzednich. Aby móc przestawić pełny obraz wszystkich aspektów bezpieczeństwa lotniczego w Europie, Agencja musi mieć wczesny dostęp do pełnych danych.
36 36
37 Twoje bezpieczeństwo naszą misją Centralna Europejska baza zdarzeń lotniczych (ECR) Scentralizowana baza danych - Centralna Europejska Baza zdarzeń lotniczych (ECR) została założona przez Wspólne Centrum Badawcze Komisji Europejskiej w ramach projektu ECCAIRS i ma służyć do zbierania informacji o zdarzeniach związanych z bezpieczeństwem lotniczym w państwach członkowskich EASA, zgodnie z dyrektywą 42/2003. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1231/2007 nakłada na państwa członkowskie EASA obowiązek wprowadzania do ECR danych o wspomnianych zdarzeniach. Tabela 6-1 Państwa wprowadzające dane do ECR w porządku alfabetycznym stan na koniec 2009 r Belgia Finlandia Islandia Polska Bułgaria Francja Łotwa Słowacja Cypr Niemcy Litwa Hiszpania Dania Grecja Holandia Szwecja Estonia Węgry Norwegia Wielka Brytania W styczniu 2008 r. Islandia, jako pierwsze państwo członkowskim EASA, rozpoczęła wprowadzanie swoich danych do ECR. Pod koniec 2009 r. dane wprowadzało dwadzieścia państw (Tabela 6-1).
38 38 Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego Roczny przegląd bezpieczeństwa za 2009 r. 6.1 Podstawowe informacje o bazie ECR Na koniec 2009 r. baza ECR zawierała dane zdarzeń. Rozkład ilości zdarzeń lotniczych na poszczególne lata przedstawiono na rys Pokazuje on wzrost ilości danych o zdarzeniach wynikający z przystępowania kolejnych państw członkowskich EASA do wprowadzania danych do ECR. Niektóre państwa udostępniają swoje dane historyczne 7, podczas gdy inne wprowadzają dane wyłącznie o zdarzeniach, które zaszły po rozpoczęciu korzystania przez dane państwo z bazy ECR. Jak widać na rys. 6-2, większość zgłoszonych zdarzeń miała związek z komercyjnym transportem lotniczym. W 57% procentach wpisów nie podano informacji o rodzaju operacji. Jak widać na rys. 6-3, większość zgłoszeń, w których podano taką informację, dotyczy samolotów. Biały wycinek pokazuje, że w 65% wpisów nie podano rodzaju statku powietrznego. Większość zgłoszonych zdarzeń, dla których podano masę statku powietrznego, dotyczyła statków powietrznych o masie od do kg. W 71% wpisów nie podano przedziału masy (rys. 6-4). Rys. 6-1 Rozkład zdarzeń na poszczególne lata baza ECR Rys. 6-2 Rozkład zdarzeń według rodzaju operacji baza ECR Loty państwowe 1 % Lotnictwo ogólne 5 % Komercyjny transport lotniczy 37 % Nie zgłoszono 57 % Prace lotnicze 0 % Nieznane 0 % Uwaga: 6 Liczba ta stanowi przybliżenie i może się zmienić, kiedy pozostałe państwa rozpoczną wprowadzanie danych. 7 Data wystąpienia wypada przed faktyczną datą rozpoczęcia procesu wprowadzania danych.
39 Centralna Europejska baza zdarzeń lotniczych (ECR) Twoje bezpieczeństwo naszą misją. 39 Rys. 6-3 Rozkład zdarzeń według rodzaju statku powietrznego baza ECR Śmigłowiec 2 % Nieznane 2 % Samolot 30 % Nie zgłoszono 65 % Szybowiec 1 % Rys. 6-4 Rozkład zdarzeń według przedziału masy baza ECR kg 4 % kg 1 % kg 5 % kg 15 % > kg 3 % Nieznane 1 % Nie zgłoszono 71 % Rys. 6-5 Rozkład zdarzeń według ich powagi baza ECR Poważny incydent 1 % Wypadek 2 % Zdarzenie bez wpływu na bezpieczeństwo 6 % Nieustalone 8 % Nie zgłoszono 30 % Incydent 57 %
40 40 Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego Roczny przegląd bezpieczeństwa za 2009 r. Rys. 6-5 pokazuje rozkład zdarzeń według powagi wypadku. Większość zdarzeń, dla których określono powagę, została sklasyfikowana jako incydenty. W 30% danych nie podano powagi zdarzenia. Rys. 6-6 przedstawia 10 najczęstszych kategorii wypadków według danych z bazy ECR. Większości zdarzeń przypisano kategorie ATM/CNS, inne i awaria lub wadliwe działanie [niezwiązane z zespołem napędowym]. Kategorię zdarzenia podano dla 55% wszystkich wpisów w bazie. Krytyczne wydarzenia, jakie miały miejsce podczas zdarzenia, zakodowano w oparciu o ich typ. Wydarzenia podano w porządku chronologicznym. Rozkład według pierwszego wydarzenia pokazano na rys W większości przypadków, jako pierwsze wydarzenie podano ogólną sprawność statku powietrznego, statek powietrzny/system/podzespół i nawigację powietrzną. W 51 % wpisów nie podano informacji o wydarzeniach. Rys najczęstszych kategorii zdarzeń baza ECR SEC RI-VAP CABIN SCF-PP BIRD ADRM RAMP MAC SCF-NP OTHR ATM Rys. 6-7 Rozkład zdarzeń według pierwszego wydarzenia baza ECR Ciąg wydarzeń powiązanych 1 % Pozostałe wydarzenia 1 % Lotnisko i wsparcie naziemne 3 % Naziemne usługi nawigacyjne 7 % Statek powietrzny/system/podzespół 11 % Ogólna sprawność statku powietrznego 26 % Nie zgłoszono 51 %
Roczny przegląd ezpieczeństwa za 2010 r.
European aviation safety agency Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego Roczny przegląd ezpieczeństwa za 2010 r. easa.europa.eu 3 European aviation safety agency Europejska Agencja Bezpieczeństwa
Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego. Roczny przegląd bezpieczeństwa za 2007 rok
Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego ISSN 1831-1636 Roczny przegląd bezpieczeństwa za 2007 rok Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego Roczny przegląd bezpieczeństwa za 2007 rok SPIS TREŚCI
W niniejszym rocznym przeglądzie bezpieczeństwa przedstawiono dane statystyczne dotyczące bezpieczeństwa lotnictwa w Europie i na całym świecie
ROCZNY PRZEGLĄD BEZPIECZEŃSTWA ZA ROK 13 Streszczenie W niniejszym rocznym przeglądzie bezpieczeństwa przedstawiono dane statystyczne dotyczące bezpieczeństwa lotnictwa w Europie i na całym świecie Dane
European aviation safety agency Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego. Roczny przegląd bezpieczeństwa za 2008 rok
European aviation safety agency Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego Roczny przegląd bezpieczeństwa za 8 rok European aviation safety agency Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego Roczny
Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego ROCZNY PRZEGLĄD BEZPIECZEŃSTWA ZA 2006 R.
Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego ROCZNY PRZEGLĄD BEZPIECZEŃSTWA ZA 26 R. SPIS TREŚCI 4 STRESZCZENIE WYKONAWCZE 5 WSTĘP 6 1. HISTORYCZNY ROZWÓJ BEZPIECZEŃSTWA LOTNICZEGO 8 2. BEZPIECZEŃSTWO
KOMUNIKAT PRASOWY KOMISJA EUROPEJSKA. Bruksela, 19 marca 2013 r.
KOMISJA EUROPEJSKA KOMUNIKAT PRASOWY Bruksela, 19 marca 2013 r. Bezpieczeństwo na drogach: UE odnotowuje najniższą w historii liczbę ofiar śmiertelnych i rozpoczyna prace nad strategią na rzecz zmniejszenia
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Projekt. ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) nr /2011. z dnia [ ] r.
PL PL PL KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Projekt Bruksela, dnia [ ] r., XXX C ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) nr /2011 z dnia [ ] r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1702/2003 ustanawiające zasady wykonawcze
PODSUMOWANIE MIESIĄCA STYCZNIA 2010 W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA LOTÓW
02-247 Warszawa, ul. Marcina Flisa 2. Tel./fax: +48 22 520 73 54, tel.: +48 22 520 73 55, +48 22 520 73 97 PODSUMOWANIE MIESIĄCA STYCZNIA 2010 W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA LOTÓW 1. INFORMACJE OGÓLNE W styczniu
Dz.U. z 2003 r. Nr 139, poz. 1333
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY 1) z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie klasyfikacji statków powietrznych Na podstawie art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz. U. Nr 130,
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej
30.1.2015 L 24/5 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2015/140 z dnia 29 stycznia 2015 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 965/2012 w odniesieniu do sterylnej kabiny załogi lotniczej i sprostowania tego
ZASIĘG USŁUGI FOTORADARY EUROPA I NIEBEZPIECZNE STREFY
FOTORADARY MAPY TOMTOM TRAFFIC ZASIĘG USŁUGI FOTORADARY EUROPA I NIEBEZPIECZNE STREFY Usługi Fotoradary Europa i Niebezpieczne strefy TomTom są dostępne w krajach wymienionych poniżej. Z usług tych można
Ukierunkowana ankieta armatorzy/właściciele statków i członkowie załogi
Ukierunkowana ankieta armatorzy/właściciele statków i członkowie załogi Pytania identyfikacyjne Ankieta jest anonimowa. Jednak w celu przeprowadzenia naszej analizy chcielibyśmy poznać niektóre informacje
Uwagi Aeroklubu Polskiego wg stanu na dzień 22 stycznia 2013. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA TRANSPORTU, BUDOWNICTWA I GOSPODARKI MORSKIEJ 1) z dnia..
Uwagi Aeroklubu Polskiego wg stanu na dzień 22 stycznia 2013. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA TRANSPORTU, BUDOWNICTWA I GOSPODARKI MORSKIEJ 1) z dnia.. w sprawie wyłączenia zastosowania niektórych przepisów ustawy
SPRAWOZDANIE KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
PL PL PL KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 12.1.2010 KOM(2009)713 wersja ostateczna SPRAWOZDANIE KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY Monitorowanie emisji CO 2 z nowych samochodów osobowych w UE:
PŁACA MINIMALNA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ
10.05.2018 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 12 423 00 45 media@sedlak.pl PŁACA MINIMALNA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Wysokość płacy minimalnej jest tematem wielu dyskusji.
Hałas statków powietrznych 2. Emisje z silników statków powietrznych. Ochrona środowiska
2 Lata 60-te XX wieku - wzrost zainteresowania problemami ochrony w sąsiedztwie lotnisk 1971 - uchwalenie przez Radę ICAO międzynarodowych norm i zalecanych metod postępowania w zakresie hałasu lotniczego
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Projekt. ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) nr /...
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Projekt Bruksela, dnia r. C ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) nr /... z [ ] zmieniające rozporządzenie Komisji (UE) nr /. ustanawiające wymagania techniczne i procedury administracyjne
Bezzałogowe statki powietrzne w Polsce podstawy prawne. Zespół ds. bezzałogowych statków powietrznych Urząd Lotnictwa Cywilnego
Bezzałogowe statki powietrzne w Polsce podstawy prawne Zespół ds. bezzałogowych statków powietrznych Urząd Lotnictwa Cywilnego Bezzałogowe statki powietrzne Przepisy krajowe Prawo lotnicze Ustawa z dnia
PROGNOZY WYNAGRODZEŃ NA 2017 ROK
07.06.206 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 509 509 56 media@sedlak.pl PROGNOZY WYNAGRODZEŃ NA 207 ROK Jak wynika z prognoz Komisji Europejskiej na 207 rok, dynamika realnego
48,6% Turystyka w Unii Europejskiej INFORMACJE SYGNALNE r.
INFORMACJE SYGNALNE Turystyka w Unii Europejskiej 16.02.2018 r. 48,6% Udział noclegów udzielonych turystom Według Eurostatu - Urzędu Statystycznego Unii Europejskiej, liczba noclegów udzielonych w turystycznych
UBEZPIECZENIE STATKU POWIETRZNEGO KWESTIONARIUSZ OCENY RYZYKA
UBEZPIECZENIA LOTNICZE UBEZPIECZENIE STATKU POWIETRZNEGO KWESTIONARIUSZ OCENY RYZYKA I. Ubezpieczający A. Właściciel statku powietrznego - Wnioskodawca * 1. Nazwa /imię i nazwisko: 2. Adres: (kod, miejscowość,
Źródło: kwartalne raporty NBP Informacja o kartach płatniczych
Na koniec I kwartału 2018 r. na polskim rynku znajdowały się 39 590 844 karty płatnicze, z czego 35 528 356 (89,7%) to karty klientów indywidualnych, a 4 062 488 (10,3%) to karty klientów biznesowych.
Warszawa, dnia 18 lipca 2014 r. Poz. 950 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY I ROZWOJU 1) z dnia 17 lipca 2014 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 18 lipca 2014 r. Poz. 950 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY I ROZWOJU 1) z dnia 17 lipca 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie lotów
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 13 lutego 2015 r. (OR. en)
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 13 lutego 2015 r. (OR. en) 6216/15 AVIATION 22 PISMO PRZEWODNIE Od: Komisja Europejska Data otrzymania: 9 lutego 2015 r. Do: Nr dok. Kom.: D034512/03 Dotyczy: Sekretariat
EASA Ετήσια Επισκόπήσή ασφαλειασ
European Aviation Safety Agency Safety Analysis & Research Department Postal address Postfach 10 12 53 50452 Cologne Germany Visiting address Ottoplatz 1 50679 Cologne Germany Tel. +49 221 89990-000 Fax
OFERTA RAPORTU. Szkolnictwo wyższe analiza porównawcza Polski i wybranych krajów świata. Kraków 2012
Oferta raportu: Szkolnictwo wyższe w Polsce i wybranych krajach analiza porównawcza OFERTA RAPORTU Szkolnictwo wyższe analiza porównawcza Polski i wybranych krajów świata Kraków 2012 1 Oferta raportu:
ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE)
L 25/14 ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2019/133 z dnia 28 stycznia 2019 r. zmieniające rozporządzenie (UE) 2015/640 w odniesieniu do wprowadzenia nowych dodatkowych specyfikacji zdatności do lotu
ANEKS DO OPINII EASA 07/2013 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR /.. z dnia XXX
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, XXX [...](2013) XXX projekt ANEKS DO OPINII EASA 07/2013 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR /.. z dnia XXX zmieniające rozporządzenie Komisji (UE) nr 748/2012 z dnia 3 sierpnia
KOMUNIKAT KOMISJI DO RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 25.10. COM(2017) 622 final KOMUNIKAT KOMISJI DO RADY Europejski Fundusz Rozwoju (EFR): prognozy zobowiązań, płatności i wkładów państw członkowskich na lata budżetowe
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Projekt. ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) nr /... z dnia [ ] r.
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Projekt Bruksela, dnia r. C ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) nr /... z dnia [ ] r. ustanawiające wymagania techniczne i procedury administracyjne dotyczące operacji lotniczych
L 90/106 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej
L 90/106 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 28.3.2013 DECYZJA KOMISJI z dnia 26 marca 2013 r. określająca roczne limity emisji państw członkowskich na lata 2013 2020 zgodnie z decyzją Parlamentu Europejskiego
SPRAWOZDANIE KOMISJI
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 23.9.2016 r. COM(2016) 618 final SPRAWOZDANIE KOMISJI Sprawozdanie ułatwiające obliczenie kwoty uprawnień do emisji przyznanych Unii Europejskiej (UE) oraz sprawozdanie
KOMUNIKAT KOMISJI DO RADY. Informacje finansowe dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 15.6.2018r. COM(2018) 475 final KOMUNIKAT KOMISJI DO RADY Informacje finansowe dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Europejski Fundusz Rozwoju (EFR): prognoza dotycząca
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Demograficznych. Informacja o rozmiarach i kierunkach emigracji z Polski w latach
Materiał na konferencję prasową w dniu 25 września 2012 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Demograficznych Notatka informacyjna WYNIKI BADAŃ GUS Informacja o rozmiarach i kierunkach emigracji
ZAŁĄCZNIK DO OPINII EASA NR 06/2012 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE)
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, XXX [...](2012) XXX projekt ZAŁĄCZNIK DO OPINII EASA NR 06/2012 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) nr.../.. z dn. XXX zmieniające rozporządzenie (UE) nr /. ustanawiające wymagania
PAŃSTWOWA KOMISJA BADANIA WYPADKÓW LOTNICZYCH RAPORT KOŃCOWY
PAŃSTWOWA KOMISJA BADANIA WYPADKÓW LOTNICZYCH Warszawa, dnia 18 września 2014 r. Nr ewidencyjny zdarzenia lotniczego 804/14 RAPORT KOŃCOWY z badania zdarzenia lotniczego statku powietrznego o maksymalnym
Przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym: sprawozdanie na temat cen samochodów pokazuje mniejsze różnice w cenach nowych samochodów w UE w 2010 r.
KOMISJA EUROPEJSKA KOMUNIKAT PRASOWY Przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym: sprawozdanie na temat cen pokazuje mniejsze różnice w cenach nowych w UE w 2010 r. Bruksela, 26 lipca 2011 r. Ostatnie
Licencjonowanie personelu lotniczego wybrane zagadnienia
Licencjonowanie personelu lotniczego wybrane zagadnienia Plan prezentacji 1. Definicje 2. Konwersja licencji PL(G) na SPL 3. Konwersja licencji PL(FB) na BPL 4. Zaliczenie szkolenia na licencję PL(G) do
C. 4 620,00 Euro z przeznaczeniem na organizację wymiany studentów i pracowników.
16-400 Suwałki tel. (87) 562 84 32 ul. Teofila Noniewicza 10 fax (87) 562 84 55 e-mail: sekretariat@pwsz.suwalki.pl Zasady rozdziału funduszy otrzymanych z Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji (Agencji Narodowej
Warszawa, dnia 14 sierpnia 2018 r. Poz. 1568
Warszawa, dnia 14 sierpnia 2018 r. Poz. 1568 OBWIESZCZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY 1) z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki
Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w Polsce na tle państw Unii Europejskiej
2011 Paulina Zadura-Lichota, p.o. dyrektora Departamentu Rozwoju Przedsiębiorczości i Innowacyjności PARP Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w Polsce na tle państw Unii Europejskiej Warszawa, 1 lutego
M I N I S T E R S T W O T R A N S P O R T U PAŃSTWOWA KOMISJA BADANIA WYPADKÓW LOTNICZYCH WYPADEK. zdarzenie nr: 63/03
M I N I S T E R S T W O T R A N S P O R T U PAŃSTWOWA KOMISJA BADANIA WYPADKÓW LOTNICZYCH RAPORT KOŃCOWY WYPADEK zdarzenie nr: 63/03 statek powietrzny: spadochron ST-7 s.2 7 czerwca 2003 r. Kazimierz Biskupi
Tekst ustawy ustalony ostatecznie po rozpatrzeniu poprawek Senatu. USTAWA z dnia 29 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy - Prawo lotnicze 1)
Tekst ustawy ustalony ostatecznie po rozpatrzeniu poprawek Senatu USTAWA z dnia 29 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy - Prawo lotnicze 1) Art. 1. W ustawie z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz.U.
Co mówią liczby. Sygnały poprawy
EU27 Produkcja (9m2007): Tekstylia +1 % OdzieŜ +2 % Co mówią liczby. Raport. Tekstylia i odzieŝ w Unii Europejskiej.Trzy kwartały 2007 Produkcja Sygnały poprawy Po raz pierwszy od roku 2000 Unia Europejska
Dz.U. z 2004 r. Nr 110, poz. 1168
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY 1) z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie wymagań dotyczących ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej użytkowników statków powietrznych, przewoźników i innych przedsiębiorców
Świadectwo kwalifikacji pilota statku powietrznego o maksymalnej masie startowej
Załącznik nr 4 do rozporządzenia Załącznik do uwag AP z dnia 31.10.2012 r. Formatted: Right Świadectwo kwalifikacji pilota statku powietrznego o maksymalnej masie startowej (MTOM) do 495 kg (UACP) 1.1
KOMUNIKAT DLA POSŁÓW
PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Petycji 28.08.2013 KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Przedmiot: Petycja 1384/2010, którą złożył Dieter Schlemann (Niemcy) w imieniu firmy LTB Schlemann GmbH, w związku z niepodjęciem
Delegacje otrzymują w załączeniu dokument D051664/02.
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 27 października 2017 r. (OR. en) 13811/17 TRANS 444 PISMO PRZEWODNIE Od: Komisja Europejska Data otrzymania: 24 października 2017 r. Do: Nr dok. Kom.: D051664/02 Dotyczy:
Sytuacja zawodowa osób z wyższym wykształceniem w Polsce i w krajach Unii Europejskiej w 2012 r.
1 Urz d Statystyczny w Gda sku W Polsce w 2012 r. udział osób w wieku 30-34 lata posiadających wykształcenie wyższe w ogólnej liczbie ludności w tym wieku (aktywni zawodowo + bierni zawodowo) wyniósł 39,1%
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Projekt ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR / z dnia [ ] r.
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia [ ] r. C Projekt ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR / z dnia [ ] r. zmieniające rozporządzenie Komisji (UE) nr xxxx/2012 ustanawiające wymagania techniczne i procedury
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY. z dnia 30 kwietnia 2004 r.
AIRLAW.PL Stan prawny 2012-01-01 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie wymagań dotyczących ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej użytkowników statków powietrznych,
PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 2018 ROK
29.2.207 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 509 509 536 media@sedlak.pl PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 208 ROK Końcowe miesiące roku to dla większości menedżerów i specjalistów
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Projekt. ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) nr /2011. z dnia [ ] r.
PL PL PL KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Projekt Bruksela, dnia [ ] r. C ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) nr /2011 z dnia [ ] r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 2042/2003 w sprawie nieprzerwanej zdatności
Bezpieczeństwo ruchu drogowego: Pakiet w sprawie przydatności do ruchu drogowego bardziej rygorystyczne kontrole pojazdów w celu ratowania życia
KOMISJA EUROPEJSKA MEMO Bruksela, dnia 13 lipca 2012 r. Bezpieczeństwo ruchu drogowego: Pakiet w sprawie przydatności do ruchu drogowego bardziej rygorystyczne kontrole pojazdów w celu ratowania życia
Delegacje otrzymują w załączeniu dokument na powyższy temat, w brzmieniu uzgodnionym przez Radę ds. WSiSW w dniu 20 lipca 2015 r.
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 22 lipca 2015 r. (OR. en) 11130/15 ASIM 62 RELEX 633 NOTA Od: Do: Sekretariat Generalny Rady Delegacje Nr poprz. dok.: 10830/2/15 REV 2 ASIM 52 RELEX 592 Nr dok. Kom.:
Płaca minimalna w krajach Unii Europejskiej [RAPORT]
Płaca minimalna w krajach Unii Europejskiej [RAPORT] data aktualizacji: 2018.05.14 Wysokość płacy minimalnej jest tematem wielu dyskusji. Niektóre grupy społeczne domagają się jej podniesienia, z kolei
SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY. Europejski program bezpieczeństwa lotniczego
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 7.12.2015 r. COM(2015) 599 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY Europejski program bezpieczeństwa lotniczego PL PL 1. KOMUNIKAT KOMISJI Z 2011
OPINIA nr 05/2007 EUROPEJSKIEJ AGENCJI BEZPIECZEŃSTWA LOTNICZEGO
OPINIA nr 05/2007 EUROPEJSKIEJ AGENCJI BEZPIECZEŃSTWA LOTNICZEGO w sprawie możliwości zmiany rozporządzenia (WE) nr 1702/2003 w odniesieniu do zasad wykonawczych dla certyfikacji statków powietrznych i
RAPORT KOŃCOWY zdarzenie nr: 1198/15 Statki powietrzne: a) samolot: Airbus A320
PAŃSTWOWA KOMISJA BADANIA WYPADKÓW LOTNICZYCH RAPORT KOŃCOWY zdarzenie nr: 1198/15 Statki powietrzne: a) samolot: Airbus A320 o znakach rozpoznawczych: DAIZB b) samolot: Airbus A321 o znakach rozpoznawczych:
Gospodarka morska w Polsce 2009 roku
Tekst opublikowany w internecie pod adresem: http://www.egospodarka.pl/52652,gospodarkamorska-w-polsce-2009,1,39,1.html (2011-02-02) 07.05.2010, 12:50 Gospodarka morska w Polsce 2009 roku Morska i przybrzeżna
Warszawa, dnia 6 września 2013 r. Poz. 1032
Warszawa, dnia 6 września 2013 r. Poz. 1032 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA TRANSPORTU, BUDOWNICTWA I GOSPODARKI MORSKIEJ z dnia 7 sierpnia 2013 r. w sprawie klasyfikacji statków powietrznych Na podstawie art.
ZAŁĄCZNIK. sprawozdania Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 17.5.2017 r. COM(2017) 242 final ANNEX 1 ZAŁĄCZNIK do sprawozdania Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie przeglądu praktycznego stosowania jednolitego
Wydatki na ochronę zdrowia w
Wydatki na ochronę zdrowia w wybranych krajach OECD Seminarium BRE CASE Stan finansów ochrony zdrowia 12 czerwca 2008 r. Agnieszka Sowa CASE, IZP CM UJ Zakres analizy Dane OECD Health Data 2007 (edycja
I. Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych
MINISTERSTWO SPORTU I TURYSTYKI Badania wykonano w Instytucie Turystyki Sp. z o.o. na zlecenie Ministerstwa Sportu i Turystyki w ramach Programu Badań Statystycznych Statystyki Publicznej na rok temat
IP/07/584. Bruksela, dnia 27 r. april 2007
IP/07/584 Bruksela, dnia 27 r. april 2007 Bezpieczeństwo drogowe: europejski program działań nadal przynosi dobre wyniki - cel, jakim jest uratowanie życia 25 000 osób na drogach w Europie, może zostać
WPŁYW GLOBALNEGO KRYZYSU
WPŁYW GLOBALNEGO KRYZYSU GOSPODARCZEGO NA POZYCJĘ KONKURENCYJNĄ UNII EUROPEJSKIEJ W HANDLU MIĘDZYNARODOWYM Tomasz Białowąs Katedra Gospodarki Światowej i Integracji Europejskiej, UMCS w Lublinie bialowas@hektor.umcs.lublin.pl
Wyzwania polityki ludnościowej wobec prognoz demograficznych dla Polski i Europy
Wyzwania polityki ludnościowej wobec prognoz demograficznych dla Polski i Europy Grażyna Marciniak Główny Urząd Statystyczny IV. Posiedzenie Regionalnego Forum Terytorialnego, Wrocław 8 grudnia 215 r.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY 1) z dnia 11 czerwca 2010 r. w sprawie zakazów lub ograniczeń lotów na czas dłuższy niż 3 miesiące
Dziennik Ustaw Nr 106 8969 Poz. 678 678 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY 1) z dnia 11 czerwca 2010 r. w sprawie zakazów lub ograniczeń lotów na czas dłuższy niż 3 miesiące Na podstawie art. 119 ust.
SYSTEM ZIELONEJ KARTY SYSTEM IV DYREKTYWY. Agata Śliwińska
SYSTEM ZIELONEJ KARTY SYSTEM IV DYREKTYWY Agata Śliwińska 1 W przypadku międzynarodowych szkód komunikacyjnych można rozróżnić z perspektywy poszkodowanego: wypadek krajowy z uczestnictwem obcokrajowca
REGULAMIN OPŁAT LOTNISKOWYCH
REGULAMIN OPŁAT LOTNISKOWYCH Część I: Opłaty za lądowanie 1. Postanowienia ogólne 1.1. Właściciele lub piloci statków powietrznych obowiązani są do uiszczenia opłaty za lądowanie w wysokości określonej
RYNEK ZBÓŻ. Zmiana tyg. Cena bez VAT Wg ZSRIR (MRiRW) r.
RYNEK ZBÓŻ OCENA STANU UPRAW W 2018 R. Według oceny GUS przeprowadzonej w połowie maja 1 łączna powierzchnia zasiewów zbóż podstawowych z mieszankami pod zbiory w 2018 r. (po uwzględnieniu powierzchni
RYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT
RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny zakupu zbóż W Polsce ceny zbóż podstawowych, po spadku w okresie zbiorów, od września 2017 r., pomimo tygodniowych wahań, wykazują tendencję wzrostową. Na rynku unijnym
Kursy. operatorów bezzałogowych statków powietrznych. Warszawa
Kursy operatorów bezzałogowych statków powietrznych Warszawa 22 października 2015 1 1. Wymagania ogólne stawiane kandydatom biorącym udział w szkoleniu do świadectwa kwalifikacji operatora bezzałogowych
PAŃSTWOWA KOMISJA BADANIA WYPADKÓW LOTNICZYCH
PAŃSTWOWA KOMISJA BADANIA WYPADKÓW LOTNICZYCH RAPORT KOŃCOWY z badania zdarzenia statku powietrznego Numer ewidencyjny zdarzenia: 4422/18 Rodzaj zdarzenia: Incydent Data zdarzenia: 31 grudnia 2018 r. Miejsce
RYNEK ZBÓŻ. Zmiana tyg. Cena bez VAT Wg ZSRIR (MRiRW) r.
RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny zakupu zbóż Na rynku krajowym w drugim tygodniu kwietnia 2018 r. ponownie wzrosły ceny monitorowanych zbóż. W dniach 9 15.04.2018 r. w zakładach zbożowych objętych monitoringiem
URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO Warszawa, 10 lutego 2012 r.
DZIAŁALNOŚĆ ZAGRANICZNYCH ZAKŁADÓW UBEZPIECZEŃ W POLSCE ORAZ KRAJJOWYCH ZAKŁADÓW UBEZPIECZEŃ ZA GRANICĄ W 2010 R.. URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO Warszawa, 10 lutego 2012 r. Autorzy: Przemysław Rodziewicz
KOMUNIKAT KOMISJI DO RADY. Informacje finansowe dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 14.6.2017 r. COM(2017) 299 final KOMUNIKAT KOMISJI DO RADY Informacje finansowe dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Europejski Fundusz Rozwoju (EFR): prognoza dotycząca
Użytkownik statku powietrznego właściciel statku powietrznego lub inna osoba wpisana jako użytkownik do rejestru statków powietrznych.
SRL-sem6-W1-IRL1a - Lotnictwo pojęcia podstawowe Statek powietrzny - urządzenie przeznaczone do przewożenia osób lub rzeczy w przestrzeni powietrznej, zdolne do unoszenia się w atmosferze na skutek oddziaływania
RYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT Wg ZSRIR (MRiRW) r. Zmiana tyg.
RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Krajowe ceny zakupu zbóż Od początku 2018 r. na rynku krajowym ceny pszenicy konsumpcyjnej są względnie stabilne. W dniach 8 14.01.2018 r. w zakładach zbożowych objętych monitoringiem
Zakłady dużego ryzyka powstania awarii przemysłowych w Europie. Nowa dyrektywa SEVESO.
Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej Biuro Rozpoznawania Zagrożeń Zakłady dużego ryzyka powstania awarii przemysłowych w Europie. Nowa dyrektywa SEVESO. bryg. dr inż. Paweł JANIK Poznań, 23 listopada
KOMUNIKAT KOMISJI DO RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 16.10.2014 r. (2014) 644 final KOMUNIKAT KOMISJI DO RADY Europejski Fundusz Rozwoju (EFR): prognozy środków na zobowiązania, środków na płatności i wkładów państw członkowskich
(5) W celu zapewnienia płynnego przejścia oraz uniknięcia zakłóceń należy zapewnić odpowiednie środki przejściowe.
L 106/18 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2015/640 z dnia 23 kwietnia 2015 r. w sprawie dodatkowych specyfikacji zdatności do lotu dla danego rodzaju operacji oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 965/2012
RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Strategii Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa Nr 5/2017. Cena bez VAT. Zmiana tyg. Wg ZSRIR (MRiRW) r.
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017* w mln ton RYNEK ZBÓŻ Przedwynikowy szacunek zbiorów zbóż w 2017 r. Według szacunku GUS powierzchnia uprawy zbóż ogółem w 2017 r. wyniosła 7,6 mln ha wobec
RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Strategii Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa Nr 6/2017. Cena bez VAT. Zmiana tyg. Wg ZSRIR (MRiRW) r.
RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Krajowe ceny zakupu zbóż W czwartym tygodniu września 2017 r. ceny zakupu pszenicy konsumpcyjnej uległy obniżeniu, natomiast wzrosły ceny pozostałych monitorowanych zbóż. W
Ubezpieczenia w liczbach 2012. Rynek ubezpieczeń w Polsce
Ubezpieczenia w liczbach 2012 Rynek ubezpieczeń w Polsce Ubezpieczenia w liczbach 2012 Rynek ubezpieczeń w Polsce Autorem niniejszej broszury jest Polska Izba Ubezpieczeń. Jest ona chroniona prawami autorskimi.
Raport bezpieczeństwa w ruchu drogowym DEKRA 2012
Raport bezpieczeństwa w ruchu drogowym DEKRA 2012 Człowiek i technika Seite 1 Raport bezpieczeństwa w ruchu drogowym DEKRA na rok 2012 Wkład DEKRA w poprawę bezpieczeństwa w ruchu drogowym 2008 2009 2012
RYNEK ZBÓŻ. Towar. Wg ZSRIR (MRiRW) r.
RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny zakupu zbóż Na rynku krajowym w pierwszym tygodniu kwietnia 2018 r. wzrosły ceny większości monitorowanych zbóż. W dniach 2 8.04.2018 r. w zakładach zbożowych objętych
Informacja na temat rozwiązań dotyczących transgranicznej działalności zakładów ubezpieczeń w Unii Europejskiej
Informacja na temat rozwiązań dotyczących transgranicznej działalności zakładów ubezpieczeń w Unii Europejskiej Notatka prezentuje wybrane informacje statystyczne o działalności zagranicznych zakładów
M I N IS TE R S TW O IN F R A S TR U K TU R Y PAŃSTWOWA KOMISJA BADANIA WYPADKÓW LOTNICZYCH. zdarzenie nr: 80/07. statek powietrzny ATR , SP-LFD
M I N IS TE R S TW O IN F R A S TR U K TU R Y PAŃSTWOWA KOMISJA BADANIA WYPADKÓW LOTNICZYCH RAPORT KOŃCOWY POWAŻNY INCYDENT zdarzenie nr: 80/07 statek powietrzny ATR-42-202, SP-LFD 20 marca 2007 lotnisko
PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 292/19
1.11.2013 PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 292/19 KOMISJA EUROPEJSKA, DECYZJA WYKONAWCZA KOMISJI z dnia 31 października 2013 r. dotycząca dostosowania rocznych limitów emisji państw członkowskich
Pozapłacowe koszty pracy w Polsce na tle innych krajów europejskich. Jakub Bińkowski
Pozapłacowe koszty pracy w Polsce na tle innych krajów europejskich Jakub Bińkowski Warszawa 2014 1 POSTULATY ZPP Bogactwo bierze się z pracy. Kapitał czy ziemia, póki nie zostają ożywione pracą, są martwe.
Delegacje otrzymują w załączeniu dokument D040413/02.
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 30 lipca 2015 r. (OR. en) 11285/15 ADD 1 AVIATION 80 PISMO PRZEWODNIE Od: Komisja Europejska Data otrzymania: 24 lipca 2015 r. Do: Dotyczy: Sekretariat Generalny Rady ROZPORZĄDZENIE
Rozwój turystyki w Polsce na przykładzie danych statystycznych
Rozwój turystyki w Polsce na przykładzie danych statystycznych VI Ogólnopolska Konferencja Polskich Stacji Narciarskich i Turystycznych Białka Tatrzańska, 2 4 czerwca 2014 r. Wydatki w gospodarce turystycznej
Podróże Polaków w 2013 roku 1. Podstawowe wyniki badań
Badania wykonane przez Activ Group. na zlecenie Ministerstwa Sportu i Turystyki w ramach Programu Badań Statystycznych Statystyki Publicznej na rok temat nr 1.30.06(099) Aktywność turystyczna Polaków.
ROZDZIAŁ 8 POSTĘPOWANIE PO OTRZYMANIU ZAWIADOMIENIA O ZDARZENIU LOTNICZYM
ROZDZIAŁ 8 1. CEL PROCEDURY Celem niniejszej procedury jest ustalenie, opisanie i podanie do stosowania szczegółowych zasad prowadzonego przez Prezesa Urzędu zwanego dalej Prezesem, procesu związanego
Warszawa, dnia 13 maja 2015 r. Poz. 654 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY I ROZWOJU 1) z dnia 16 kwietnia 2015 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 13 maja 2015 r. Poz. 654 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY I ROZWOJU 1) z dnia 16 kwietnia 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków uznawania
4 0 / 15. Sikory Juskie, gm. Stare Juchy, pow. ełcki N 53 53 16 ; E 022 16 43
RAPORT WSTĘPNY O WYPADKU LOTNICZYM (Zawiera jedynie wstępną informację o zdarzeniu lotniczym, przekazywaną nie później niż 30 dni od dnia otrzymania informacji o zdarzeniu; przesyłany Prezesowi ULC fax
31-052 Kraków ul. Miodowa 41 tel./fax: (12) 426 20 61 e-mail: redakcja@rynekpracy.pl www.sedlak.pl www.rynekpracy.pl www.wynagrodzenia.
Oferta sprzedaży raportu: Wydajność pracy w Polsce OFERTA SPRZEDAŻY RAPORTU Wydajność pracy w Polsce Kraków 2012 31-052 Kraków ul. Miodowa 41 tel./fax: (12) 426 20 61 e-mail: redakcja@rynekpracy.pl www.sedlak.pl
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Projekt. ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) nr /... z dnia [ ] r.
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Projekt Bruksela, dnia [ ] r. C ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) nr /... z dnia [ ] r. ustanawiające wymagania oraz procedury administracyjne dotyczące operacji lotniczych zgodnie
SPRAWOZDANIE KOMISJI
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 17.8.2018r. COM(2018) 595 final SPRAWOZDANIE KOMISJI Roczne sprawozdanie na temat bezpieczeństwa działalności związanej ze złożami ropy naftowej i gazu ziemnego na obszarach