CENTRALNY UKŁAD NERWOWY JĄDRA PODKOROWE

Transkrypt

1 CENTRALNY UKŁAD NERWOWY PÓŁKULE MÓZGU: PŁATY MÓZGOWE JĄDRA PODKOROWE MIĘDZYMÓZGOWIE: WZGÓRZE I PODWZGÓRZE PIEŃ MÓZGU: ŚRÓDMÓZGOWIE MOST RDZEŃ PRZEDŁUŻONY RDZEŃ KRĘGOWY

2 OBWODOWY UKŁAD NERWOWY KOMÓRKA ROGÓW PRZEDNICH RDZENIA KORZENIE NERWOWE ZWOJE NERWOWE NERWY RUCHOWE I CZUCIOWE RECEPTORY

3 PŁAT CZOŁOWY MÓZGU PIERWSZORZĘDOWY OŚRODEK RUCHU ZAKRĘT PRZEDŚRODKOWY ROZPOCZĘCIE RUCHU I POCZĄTEK DROGI PIRAMIDOWEJ OŚRODEK RUCHOWY MOWY POLE BROKI WPŁYW NA RÓWNOWAGĘ DROGI KOROWO-MOSTOWO- MÓŻDŻKOWE WPŁYW NA MOTORYKĘ TWARZY, GARDŁA I KRTANI DROGI KOROWO JĄDROWE OŚRODEK PAMIĘCI OŚRODEK EMOCJI

4 USZKODZENIE PŁATA CZOŁOWEGO MÓZGU ( UDAR, URAZ, GUZ, ZAPALENIE) ZABURZENIA MOWY: AFAZJA RUCHOWA TYLKO GDY DOTYCZY PÓŁKULI DOMINUJĄCEJ PO STRONIE PRZECIWNEJ DO USZKODZENIA: NIEDOWŁAD OŚRODKOWY NERWU TWARZOWEGO DOLNA CZĘŚĆ TWARZY NIEDOWŁAD OŚRODKOWY NERWU PODJĘZYKOWEGO NIEDOWŁAD POŁOWICZY KOŃCZYN LUB NIEDOWŁAD Z PRZEWAGĄ ZAJĘCIA KOŃCZYNY GÓRNEJ LUB DOLNEJ ( PATRZ ORGANIZACJA SOMATOTOPOWA ) ZABURZENIA PAMIĘCI AŻ DO OTĘPIENIA ( OBUSTRONNE USZKODZENIE ) ZABURZENIA NASTROJU : WESOŁKOWATOŚĆ LUB APATIA ZABURZENIA EMOCJI PADACZKA CZOŁOWA

5 PŁAT CIEMIENIOWY MÓZGU PIERWSZORZĘDOWY OŚRODEK CZUCIA ZAKRĘT ZAŚRODKOWY : RÓŻNICOWANIE: UMIEJSCOWIENIA BODŻCA, SIŁY BODŻCA RODZAJU BODŻCA CZUCIE WIBRACJI

6 USZKODZENIE PŁATA CIEMIENIOWEGO MÓZGU OBNIŻENIE PERCEPCJI BÓLU TEMPERATURY UCISKU DOTKNIĘCIA UTRATA CZUCIA DYSKRYMINACJI ( ODRÓŻNIANIA DWÓCH DZIAŁAJĄCYCH JEDNOCZEŚNIE BODŻCÓW) UTRATA CZUCIA DERMOLEKSJI ROZPOZNAWANIA ZNAKÓW PISANYCH NA SKÓRZE ZABURZENIA ORIENTACJI STRON ( PRAWA LEWA, GÓRA DÓŁ, PRZÓD TYŁ ) ASTEREOGNOZJA ( NIE ROZPOZNA PRZEDMIOTU DOTYKIEM ) ANOZOGNOZJA ( BRAK POCZUCIA ŻE SIĘ JEST ŚLEPYM ) AFAZJA AMNESTYCZNA LEWA PÓŁKULA ( NIE POTRAFI NAZWAĆ PRZEDMIOTU CHOĆ WIE DO CZEGO ŚŁUŻY)

7 PŁAT SKRONIOWY MÓZGU PÓŁKULA DOMINUJĄCA; OŚRODEK CZUCIOWY MOWY WERNICKEGO ( ZAKRĘT SKRONIOWY GÓRNY ) OŚRODEK KOROWY SŁUCHU, WĘCHU I SMAKU UKŁAD LIMBICZNY : OŚRODEK PAMIĘCI ŚWIEŻEJ ( HIPOKAMP, ZAKRĘT PRZYHIPOKAMPOWY) OŚRODEK EMOCJI ( CIAŁA MIGDAŁOWATE) PROMIENISTOŚĆ WZROKOWA

8 USZKODZENIE PŁATA SKRONIOWEGO PÓŁKULA DOMINUJĄCA ; AFAZJA CZUCIOWA AGNOZJA SMAKOWA I WĘCHOWA OGRANICZENIE POLA WIDZENIA ( PROMIENISTOŚĆ WZROKOWA) ZABURZENIA PAMIĘCI ( USZKODZENIE OBUSTRONNE) ZABURZENIA EMOCJI ( USZKODZENIE OBUSTRONNE) PADACZKA SKRONIOWA

9 PŁAT POTYLICZNY MÓZGU PIERWSZORZĘDOWY OŚRODEK WZROKU BRUZDA OSTROGOWA DRUGO I TRZECIORZĘDOWE OŚRODKI WZROKU W PÓŁKULI DOMINUJĄCEJ : ROZPOZNAWANIE LITER, PRZEDMIOTÓW I CYFR ROZPOZNAWANIE TWARZY

10 USZKODZENIE PŁATA POTYLICZNEGO NIEDOWIDZENIE POŁOWICZE JEDNOIMIENNE PRZECIWSTRONNE DO USZKODZENIA PÓŁKULA DOMINUJĄCA; ALEKSJA ( NIEMOŻNOŚĆ CZYTANIA ) AKALKULIA ( NIEMOŻNOŚĆ LICZENIA) AGNOZJA WZROKOWA ( NIEMOŻNOŚĆ ROZPOZNANIA PRZEDMIOTÓW PRZY POMOCY WZROKU) PÓŁKULA NIEDOMINUJĄCA: NIEMOŻNOŚĆ ROZPOZNAWANIA TWARZY (PROZOPAGNOZJA)

11 JĄDRA PODKOROWE JĄDRA KRESOMÓZGOWIA: JĄDRO OGONIASTE JĄDRO SOCZEWKOWATE : SKORUPA I GAŁKA BLADA JĄDRA ŚRÓDMÓZGOWIA: ISTOTA CZARNA JĄDRO CZERWIENNE OŚRODKI PODKOROWE RUCHU NIE PODLEGAJĄCEGO WOLI REGULACJA NAPIĘCIA MIĘŚNI TZW. AUTOMATYZM RUCHOWY WSPÓŁDZIAŁANIE MIĘŚNI AGONISTYCZNYCH I ANTAGONISTYCZNYCH W CZASIE RUCHU WSPÓŁRUCHY FIZJOLOGICZNE (np. balansowanie kończyn górnych czy miednicy przy chodzeniu) ODRUCHY POSTAWNE

12 USZK0DZENIE JĄDER PODKOROWYCH CHOROBA PARKINSONA I ZESPOŁY PARKINSONOWSKIE - HIPOMIMIA - RZADKIE MRUGANIE - DRŻENIE SPOCZYNKOWE KOŃCZYN PLASTYCZNE WZMOŻENIE NAPIĘCIA MIĘŚNIOWEGO W AGONISTACH I ANTAGONISTACH RUCHÓW ( RURA OŁOWIANA ) - PRZODOPOCHYLENIE TUŁOWIA - CHÓD DROBNYMI KROCZKAMI PLĄSAWICA: RUCHY MIMOWOLNE OBNIŻENIE NAPIĘCIA MIĘŚNIOWEGO

13 MIĘDZYMÓZGOWIE WZGÓRZE : POPRZEZ PROMIENISTOŚĆ WZGÓRZOWĄ PRZEKAZUJE BODŹCE Z OŚRODKÓW OBWODOWYCH DO KORY MÓZGOWEJ PODKOROWY OŚRODEK CZUCIA DOTYKU, BÓLU, TEMPERATURY, CZUCIA GŁĘBOKIEGO: UŁOŻENIA, UCISKU ( BODŻCE SĄ UŚWIADAMIANE! ) OŚRODEK ZBORNOŚCI I RÓWNOWAGI

14 MIĘDZYMÓZGOWIE CD PODWZGÓRZE : NADZRZĘDNY OŚRODEK AUTONOMICZNEGO UKŁADU NERWOWEGO: REGULACJA: AKCJI SERCA CIŚNIENIA TĘTNICZEGO TEMPERATURY CIAŁA ODDECHU MOTORYKI NACZYŃ, NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH WPŁYW NA: PODSTWOWĄ PRZEMIANĘ MATERII GOSPODARKĘ WODNO-ELEKTROLITOWĄ WYDZIELANIE PRZEZ GRUCZOŁY WPŁYW NA UKLAD HORMONALNY ( BEZPOŚREDNI I ZA POŚREDNICTWEM PRZYSADKI MÓZGOWEJ

15 MÓŻDŻEK OŚRODEK ZBORNOŚCI I RÓWNOWAGI POŁĄCZONY ZE WSZYSTKIMI UKŁADAMI RUCHOWYMI WPŁYW NA MOTORYKĘ NERWÓW CZASZKOWYCH RDZENIA KRĘGOWEGO WPŁYW NA WZGÓRZE POWIĄZANIE Z JĄDRAMI PODKOROWYMI

16 USZKODZENIE MÓŻDŻKU OCZOPLĄS MOWA SKANDOWANA ATAKSJA ( NIEMOŻNOŚĆ TRAFIENIA DO CELU ) DRŻENIE ZAMIAROWE DYZMETRIA ( RUCH NIESTOSOWNY DO CELU ZA DUŻY LUB ZA MAŁY) ASYNERGIA TUŁOWIA I KOŃCZYN ( NIEMOŻNOŚĆ UTRZYMANIA TUŁOWIA LUB KOŃCZYN W NADANEJ POZYCJI) ADIADOCHOKINEZA: NIEMOŻNOŚĆ WYKONYWANIA SZYBKICH RUCHÓW NAPRZEMIENNYCH) DODATNIA PRÓBA ROMBERGA

17 PIEŃ MÓZGU JĄDRA NERWÓW CZASZKOWYCH OD III DO XII TWÓR SIATKOWATY : REGULACJA SNU I CZUWANIA OŚRODEK PRACY SERCA OŚRODEK KONTROLI CIŚNIENIA OŚRODEK ODDECHOWY DROGI WSTĘPUJĄCE I ZSTĘPUJĄCE

18 USZKODZENIE PNIA MÓZGU OBJAWY OGÓLNE ZABURZENIA ŚWIADOMOŚCI ZABURZENIA WEGETATYWNE: ODDYCHANIA, SERCOWO- NACZYNIOWE I INNE OBJAWY NEUROLOGICZNE: CHARAKTERYSTYCZNA JEST NAPRZEMIENNOŚĆ OBJAWÓW NEUROLOGICZNYCH NP.: USZKODZENIE NERWÓW CZASZKOWYCH PO STRONIE OGNISKA NIEDOWŁAD PIRAMIDOWY KOŃCZYN PO STRONIE PRZECIWNEJ DO OGNISKA ROZSZCZEPIENNE ZABURZENIA CZUCIA NA TWARZY PO STRONIE OGNISKA ROZSZCZEPIENNE ZABURZENIA CZUCIA NA KOŃCZYNACH PO STRONIE PRZECIWNEJ DO OGNISKA ZESPÓŁ MÓŻDŻKOWY PO STRONIE OGNISKA

19 DROGA KOROWO RDZENIOWA ( PIRAMIDOWA ) I NEURON : KOMÓRKA PIRAMIDOWA ZAKRĘTU PRZEDŚRODKOWEGO KORY MOZGOWEJ PRZEBIEG: TOREBKA WEWNĘTRZNA ŚRÓDMÓZGOWIE : KONARY MÓZGU MOST: BRZUSZNA CZĘŚĆ RDZEŃ PRZEDŁUŻONY: BRZUSZNA CZĘŚĆ PIRAMIDY RDZENIA PRZEDŁUŻONEGO SKRZYŻOWANIE PIRAMID (80-85% WŁÓKIEN ULEGA SKRZYŻOWNIU ) Ii NEURON : KOMÓRKA RUCHOWA α ROGÓW PRZEDNICH RDZENIA

20 USZKODZENIE DROGI KOROWO - RDZENIOWEJ POWYŻEJ SKRZYŻOWANIA PIRAMID: NIEDOWŁAD KOŃCZYN PO STRONIE PRZECIWNEJ DO USZKODZENIA PONIŻEJ SKRZYŻOWANIA PIRAMID: NIEDOWŁAD KOŃCZYN PO STRONIE USZKODZENIA PONADTO W NIEDOWŁADNYCH KOŃCZYNACH: WZMOŻENIE NAPIĘCIA MIĘŚNIOWEGO TYPU SPASTYCZNEGO (SCYZORYK ) WYGÓROWANIE ODRUCHÓW ŚCIĘGNISTYCH ODRUCHY PATOLOGICZNE NP. BABIŃSKIEGO

21 NERWY CZASZKOWE OBJAWY USZKODZENIA NERW I WĘCHOWY: BRAK POWONIENIA NERW II WZROKOWY: UPOŚLEDZENIE OSTROŚCI WZROKU UPOŚLEDZENIE WIDZENIA BARW UBYTKI W POLU WIDZENIA

22 NERWY GAŁKORUCHOWE ( OKORUCHOWY III, BLOCZKOWY IV, ODWODZĄCY VI ) : ASYMETRIA SZPAR POWIEK I ŹRENIC ( III ) ZABURZENIA REAKCJI ŹRENIC NA ŚWIATŁO ( III) ASYMETRIA USTAWIENIA GAŁEK OCZNYCH (ZEZ) I W ZWIAZKU Z TYM CZĘSTO PODWÓJNE WIDZENIE ( III, IV, VI ) OGRANICZENIE RUCHOMOŚCI GAŁEK OCZNYCH ( III, IV, VI )

23 NERW TRÓJDZIELNY V OSŁABIENIE CZUCIA POWIERZCHNIOWEGO ( DOTYKU, BÓLU I TEMPERATURY ) NA POŁOWIE TWARZY I PODNIEBIENIA, DZIĄSEŁ I JĘZYKA. NIEDOWŁAD MIĘŚNI PORUSZAJĄCYCH SZCZĘKĄ I ŻUCHWĄ M. IN. ŻWACZY, SKRZYDŁOWYCH ( ZBACZANIE ŻUCHWY W STRONĘ PORAŻONĄ ) NERWOBÓL NERWU TRÓJDZIELNEGO NAPADOWE SILNE BÓLE POŁOWY TWARZY TRWAJĄCE SEKUNDY BEZ INNYCH OBJAWÓW USZKODZENIA NERWU.

24 NERW TWARZOWY VII PORAŻENIE OBWODOWE ( BELLA ): JĄDRO, PIEŃ NERWU - NIEMOŻNOŚĆ ZMARSZCZENIA CZOŁA ZAMKNIĘCIA OKA RZADKIE MRUGANIE NADYMANIA POLICZKA SZCZERZENIA ZĘBÓW GWIZDANIA - OSŁABIENIE LUB ZNIESIENIE POCZUCIA SMAKU NA POŁOWIE JĘZYKA PORAŻENIE OŚRODKOWE ( USZKODZENIE OŚRODKÓW POWYŻEJ JĄDRA NERWU VII): WYGŁADZENIE FAŁDU NOSOWO WRAGOWEGO I OPADNIĘCIE KĄTA UST PO STRONIE PRZECIWNEJ DO USZKODZENIA

25 NERW STATYCZNO SŁUCHOWY VIII DOLEGLIWOŚCI: - ZAWROTY GŁOWY WIROWANIE OTOCZENIA - OSŁABIENIE SŁUCHU LUB GŁUCHOTA OBJAWY: - NIEDOSŁUCH PO STRONIE USZKODZENIA - OCZOPLĄS - ZBACZANIE KOŃCZYN I CZASEM TUŁOWIA W STRONĘ USZKODZENIA PRZY PRÓBIE ROMBERGA

26 NERWY TZW. OPUSZKOWE IX ( JĘZYKOWO GARDŁOWY ) X ( BŁĘDNY ) XI ( DODATKOWY CZĘŚĆ CZASZKOWA ) ZABURZENIA ZMAKU NA TYLNEJ CZĘŚCI JĘZYKA OPADANIE PODNIEBIENIA MIĘKKIEGO ZABURZENIA POŁYKANIA MOWA NOSOWA CZĘSTO CHRYPKA. ZNIECZULENIE I ZNIESIENIE BÓLU W GÓRNEJ CZĘŚCI GARDŁA NA MIGDAŁKACH I TYLNEJ CZĘŚCI JĘZYKA

27 ZESPÓŁ USZKODZENIA NERWU BŁĘDNEGO ( UWAGA: NERW ZAWIERA WŁÓKNA PRZYWSPÓŁCZULNE DO GRUCZOŁÓW, SERCA ( SPLOT SERCOWY ), OSKRZELI ( SPLOT PŁUCNY), NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ I MIEDNICY ( SPLOT TRZEWNY, SPLOT KREZKOWY GÓRNY ) OBUSTRONNE CAŁKOWITE PORAŻENIE PROWADZI SZYBKO DO ZGONU ( ZAPALENIE NERWÓW, BŁONICA, OŁÓW, ARSEN, ALKOHOL, ROZLANE USZKODZENIE PNIA MÓZGU ) JEDNOSTRONNE PORAŻENIE : OPADANIE PODNIEBIENIA MOWA NOSOWA CHRYPKA ZBURZENIA POŁYKANIA TACHYKARDIA NIEMIAROWOŚĆ

28 NERW XI DODATKOWY CZĘŚĆ RDZENIOWA OSŁABIENIE SKRĘTU SZYI DO BOKU ( MIĘSIEŃ MOSTKOWO OBOJCZYKOWO SUTKOWY ) OSŁABIENIE UNOSZENIA BARKÓW WZRUSZANIA RAMION ( MIĘSIEŃ CZWOROBOCZNY )

29 NERW PODJĘZYKOWY XII PORAŻENIE JADRA LUB NERWU ( OBWODOWE ) - ZANIK MIĘŚNI POŁOWY JĘZYKA - ZBACZANIE JĘZYKA W STRONĘ NIEDOWŁADU - ZABURZENIA MOWY I POŁYKANIA USZKODZENIE OŚRODKÓW POWYŻEJ JADRA NERWU ( OŚRODKOWE PORAŻENIE ) - NIEZNACZNA ASYMETRIA JĘZYKA - ZBACZANIE W STRONĘ PRZECIWNĄ DO USZKODZENIA

30 OBJAWY USZKODZENIA OBWODOWEGO UKŁADU NERWOWEGO NIEDOWŁAD MIĘŚNI UNERWIANYCH PRZEZ DANY KORZEŃ, LUB NERW ZANIK MIĘŚNI OBNIŻENIE NAPIĘCIA MIĘŚNIOWEGO OSŁABIENIE LUB ZNIESIENIE ODRUCHÓW ŚCIĘGNISTYCH OSŁABIENIE LUB ZNIESIENIE CZUCIA POWIERZCHNIOWEGO W ZAKRESIE UNERWIENIA

31 NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNNY USZKODZENIA RDZENIA KRĘGOWEGO MIELOPATIA SZYJNA: CENTRALNA PRZEPUKLINA JĄDRA MIAŻDŻYSTEGO, ZŁAMANIE TRZONU KRĘGU SZYJNEGO Z PRZEMIESZCZENIEM, USZKODZENIE TĘTNICY RDZENIOWEJ PRZEDNIEJ NIEDOWŁAD I ZANIK MIĘŚNI OBRĘCZY BARKOWEJ (USZKODZENIE ROGÓW PRZEDNICH RDZENIA ) - PROKSYMALNYCH C5 C6 - DYSTALYCH ( RĘKA) C7 TH1 NIEDOWŁAD PIRAMIDOWY - SPASTYCZNY KOŃCZYN DOLNYCH PONIŻEJ USZKODZENIA OSŁABIENIE CZUCIA POWIERZCHNIOWEGO PONIŻEJ USZKODZENIA ( DROGI RDZENIOWO - WZGÓRZOWE )

32 POŁOWICZE USZKODZENIE RDZENIA ( ZESPÓŁ BROWNA SEQUARDA ) PRZYCZYNA : GUZ ZEWNĄTRZRDZENIOWY, URAZ PO STRONIE USZKODZENIA: - NIEDOWŁAD PIRAMIDOWY KOŃCZYN ( ODCINEK SZYJNY ) LUB KOŃCZYNY DOLNEJ ( ODCINEK PIERSIOWY) PONIŻEJ USZKODZENIA WYNIKAJĄCY Z USZKODZENIA SZNURÓW BOCZNYCH RDZENIA - ZABURZENIA CZUCIA GŁĘBOKIEGO ( UŁOŻENIA ) Z POWODU USZKODZENIA SZNURÓW TYLNYCH RDZENIA PO STRONIE PRZECIWNEJ ; - ZNIESIENIE CZUCIA POWIERZCHNIOWEGO ( BÓLU, TEMPERATURY ) Z POWODU USZKODZENIA SKRZYŻOWANYCH DRÓG RDZENIOWO-WZGÓRZOWYCH

33 ZESPÓŁ OGONA KOŃSKIEGO PRZYCZYNA : CENTRALNA PRZEPUKLINA JĄDRA MIAŻDŻYSTEGO OD L4 DO S1, GUZ, URAZ KRĘGOSŁUPA BÓLE KORZENIOWE NASILAJĄCE SIĘ W CZASIE KASZLU ZABURZENIA CZUCIA O CHARAKTERZE SPODENEK LUB SIODŁA NIEDOWŁAD WIOTKI DYSTALNYCH CZĘŚCI KOŃCZYN DOLNYCH ( STÓP ) ZATRZYMANIE MOCZU I STOLCA

34 ZALECANA LITERATURA Antoni Prusiński : Neurologia praktyczna. PZWL Warszawa 2011