ELIZA KRUPIŃSKA NATTIEZA STRUKTURALNO LINGWISTYCZNA SEMIOTYKA MUZYKI

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "ELIZA KRUPIŃSKA NATTIEZA STRUKTURALNO LINGWISTYCZNA SEMIOTYKA MUZYKI"

Transkrypt

1 ELIZA KRUPIŃSKA (Uniwersytet Jagielloński) NATTIEZA STRUKTURALNO LINGWISTYCZNA SEMIOTYKA MUZYKI ZAŁOŻENIA I WARUNKI BRZEGOWE Niniejszy tekst przedstawia podstawowe założenia semiotyki muzyki J.-J. Nattieza. Rekonstrukcja założeń semiotyki Nattieza przedstawiona jest w oparciu o artykuły opublikowane przez autora w czasopiśmie Musique en jeu ( Situation de la sémiologie musicale, Musique en jeu nr 5, 1971; De la sémiologie à la sémantique musicales, Musique en jeu nr 10, 1975) i nie uwzględnia poczynionych w latach późniejszych rewizji i modyfikacji jego poglądów. Poczynione ograniczenie uzasadniają dwa przekonania: a) wspomniane zmiany stanowiska Nattieza modyfikują ale nie zrywają związku z jego wcześniejszymi przekonaniami; b) znaczenie tych modyfikacji można odsłonić dopiero na tle jasno przestawionego stanowiska wyjściowego. Mimo to, czytelnik zechce mieć na uwadze, że przedkładana jest tu analiza o charakterze propedeutycznym, nie zaś kompletna rekonstrukcja poglądów Nattieza. 1. Wprowadzenie Paradygmat strukturalny, dominujący w językoznawstwie w latach 60 i 70 (głównie w krajach romańskich), wytyczył nie tylko nowy kierunek badań nad językiem, ale zaoferował również rygor metodologiczny będący wyrazem pozytywistycznego dążenia do formalizacji nauk humanistycznych. Językoznawstwo strukturalne, którego koncepcja została wypracowana przez Ferdynanda de Saussure a a następnie rozwijana przez takie formacje jak Szkoła Genewska, Szkoła Kopenhaska, Koło Praskie, poniekąd także Szkoła z Tartu, ukazało nowe perspektywy również dla teorii sztuk. Teoretycy literatury, sztuk plastycznych, kina i muzyki, upatrywali szansy na precyzyjny i wyczerpujący opis przedmiotu swoich badań w zastosowaniu metod analizy strukturalno-lingwistycznej. Z rysujących się nowych możliwości badawczych skorzystała muzykologia. Założywszy w duchu Ferdynanda de Saussure a występowanie formalnych analogii między strukturami muzycznymi a strukturami językowymi, szerzej zaś znakowymi, zorganizowano tu nową przestrzeń badań i określono mianem semiologii muzyki 1. Jean-Jacques Nattiez, 1 Terminy semiologia i semiotyka od lat 30 występowały równolegle a ich użycie warunkowane było lokalizacją: semiologia była terminem używanym w krajach romańskich (pojęcie pochodzi od Ferdynanda de Saussure a), semiotyka w krajach anglojęzycznych (pierwszy raz wystąpiło u Johna Locka, rozpropagował je Charles S. Peirce). Od lat 50 celem usystematyzowania nomenklatury powstało wiele koncepcji znaczeniowych dla semiologii i semiotyki, wśród których należy wymienić ujęcie Louis Hjelmsleva, Christian Metza, Algirdasa J. Greimas, Umberto Eco, Francisa J. Whitfielda i Edwina Ardenera czy George a Mounina. Międzynarodowe Stowarzyszenie Semiotyczne zaleciło używania słowa semiotyka ze względów historycznych i praktycznych. Termin semiotyka bliższy jest bowiem swemu pierwowzorowi w filozofii greckiej. Ponadto, pierwszym 1

2 jeden z pionierów semiologii muzyki obok Jean Molino i Nicolas Ruweta, sprowadził program dziedziny do następujących zagadnień: Opis i analiza potencjalnych analogii struktur języka naturalnego i struktur muzyki; Zastosowanie w dziedzinie muzykologii lingwistycznego aparatu metodologicznego, w tym metod heurystycznych i opisowych; Problem sensu/znaczenia muzycznego Opis i analiza potencjalnych analogii struktur języka naturalnego i struktur muzyki. Obecność paradygmatu lingwistyczno-strukturalnego w dziedzinie muzykologii związana była nie tylko z wykorzystaniem metodologii, która wydawała się obiecująca, ale miała jeszcze inne, głębsze uzasadnienie. Semiologia muzyki w rozumieniu Nattieza, której podstawę teoretyczną stanowiła koncepcja muzyki jako systemu znakowego, była wyrazem realizacji semiologicznego programu de Saussure a. Semiologia, dziedzina, którą powołał de Saussure na kartach Kursu językoznawstwa ogólnego, miała być nauką zajmującą się systemami znaków w ogóle. Pełny opis systemów zależał jednak od znalezienia uniwersalnej dla nich metody badawczej. Wyraźna dominacja i uprzywilejowana pozycja językoznawstwa sprawiły, że apriorycznie identyfikowano każdy system znakowy z językiem a uniwersalnej metody badawczej upatrywano w metodologii lingwistycznej. Badania dowodzące analogii struktur języka i muzyki, miały być według Nattieza jedną z gwarancji stosowalności metodologii lingwistycznej poza obszarem literalnie rozumianego języka. Opis i analiza analogii strukturalnych języka i muzyki były zdaniem Nattieza uzasadnione również z estetycznego punktu widzenia. Traktowanie sztuki w kategoriach języka wynikało ze wspólnych własności jednego i drugiego w postaci zjawiska ekspresji i zdolności do przenoszenia znaczeń. Pytanie: Czy sztuka jest językiem i czy jest nim muzyka? było kluczowe dla estetyki współczesnej. Poszukiwanie analogii muzyczno-językowych było zatem działaniem mającym na celu potwierdzenie intuicji co do «językowości» muzyki i nie wynikało w tym przypadku z motywacji lingwistycznych, a raczej z motywacji psychologicznych lub socjologicznych jak utrzymywał Nattiez Impas badan porównawczych. Planowany w ramach programu semiologii muzyki opis analogii strukturalnych języka i muzyki stał się jednak problematyczny. Przyjmując za muzyczny odpowiednik fonemu określeniem dziedziny badającej znaki była u Locka właśnie semiotyka. Studia Peirce a, uważane za klasyczne dla tej dziedziny, noszą miano semiotycznych. Ze względów praktycznych termin semiotyka jest dużo bardziej wskazany niż semiologia, która w naukach medycznych oznacza zespół objawów danej choroby. 2

3 dźwięk, Nattiez pisał: Wychodząc od skończonej liczby dźwięków w skali muzycznej, można produkować nieskończenie wiele zdań muzycznych, tak samo jak w języku sporządzona lista fonemów pozwala konstruować nieskończenie wiele wiadomości 2. Zadowalającym rezultatem było wyodrębnienie jednostki konstytutywnej dla struktury muzycznej w postaci izolowanego dźwięku, ale rozbieżności systemów językowego i muzycznego były czytelne już na poziomie składni. «Nieprzystawalność» systemów wynikała zdaniem Nattieza ze specyfiki ich cech syntaktycznych, określonych bezpośrednio przez właściwą im funkcją semantyczną. O ile składnia języka obejmowała poziom kombinacji słów, to składnia muzyczna operowała poziomem kombinacji dźwięków, będących odpowiednikami fonemów. Do kwestii nierozwiązywalnych Nattiez włączył również problem cech relewantnych fonemu i dźwięku. Cztery parametry dźwięku występującego w języku, tj. wysokość, trwanie, natężenie i tembr, w zupełnie inny sposób funkcjonowały w muzyce. Przede wszystkim znaczenie danego parametru w muzyce Nattiez wiązał z przyjętym systemem muzycznym. Inne znaczenie miał zatem tembr dla systemu tonalnego, inne w muzyce serialnej. Nattiez brał pod uwagę również alternatywne rozwiązanie dla opisu «muzycznego fonemu» i jego cech relewantnych w postaci opisu funkcji każdego dźwięku przez odniesienie do gamy. Specyficzne, czysto techniczne, immanentne własności systemu muzycznego oraz kontekst muzyczny w jakim dźwięki funkcjonowały, wykluczały uniwersalną klasyfikację dźwięków na wzór abstrahującej od kontekstu językowego klasyfikacji fonemów. Ostatecznie Nattiez stwierdził, że otrzymanie obiektywnego opisu systemu muzycznego na drodze zastosowania metodologii lingwistycznej jest niemożliwe. Próba opisu fenomenu muzyki za pomocą podstawowych kategorii językoznawstwa wiązała się każdorazowo z nieuchronnym zwrotem ku kategoriom ściśle muzycznym. To zaś skłaniało do wniosku, że autonomia systemu muzycznego wyklucza zastosowanie metodologii innej niż muzykologiczna. Tą ostatnią uwagę Nattiez potraktował jako argument decydujący o uznaniu za fakt impasu w badaniach porównawczych struktur muzyki i języka Zastosowanie w dziedzinie muzykologii lingwistycznego aparatu metodologicznego, w tym metod heurystycznych i opisowych. Mimo stwierdzonych rozbieżności systemów muzycznego i językowego, Nattiez nie uznał jednak badań porównawczych w zakresie strukturalnych własności systemów za badania 2 J.-J. Nattiez, Situation de la sémiologie musicale, Musique en jeu nr 5, 1971, str. 6. 3

4 nieistotne czy zbędne. Mając na uwadze semiologiczny projekt de Saussure'a, zestawienie «artystycznych semii» 3 mogłoby, jego zdaniem, doprowadzić do stworzenia takiej ich typologii, która ukazałaby zbieżności i rozbieżności systemów, pozwalając tym samym na lepsze poznanie każdego systemu samego w sobie. Badania analogii strukturalnych muzyki i języka pozwoliły ostatecznie odkryć ważne prawidłowości. Za kluczowe w tym zakresie Nattiez uznał poglądy Romana Jakobsona. Jakobson uważał, że wspólną własnością systemów zbudowanych ze znaków audytywnych była ich rozkładalność na jednostki konstytutywne (unités discrètes). Audytywny charakter oraz swoista linearność systemów muzyki i języka, były wyznacznikami ich semiologicznego pokrewieństwa. Ostatecznie muzykologia wykorzystała z aparatu lingwistyki strukturalnej nie tylko inwentarz charakterystycznych właściwości języka naturalnego (w celu weryfikacji «językowości» muzyki), ale potraktowała paradygmat strukturalny jako metodę analizy swojego przedmiotu badań. To z kolei, stanowiło istotny punkt wyjścia dla projektu Nattieza zwanego deskryptywną semiologią muzyki. Nie będąc dziedziną sformalizowaną, deskryptywna semiologia muzyki dostarczyła cennych spostrzeżeń odnośnie do problemu samej konstrukcji czy sensu aktu muzycznego Perspektywy deskryptywnej semiologii muzyki. Perspektywy dla muzycznej semiologii deskryptywnej rysowały się według Nattieza w trzech obszarach problematycznych: 1) gramatyka i stylistyka dzieła muzycznego, 2) system i norma w muzyce oraz 3) znaczenie narzędzi metodologii lingwistycznej dla deskryptywnej semiologii muzyki. Gramatyka i stylistyka dzieła muzycznego Fundamentalna dla strukturalizmu dystynkcja langue/parole znalazła w koncepcji Nattieza analogię w postaci dystynkcji: system muzyczny/twórczość muzyczna. Słowa występujące w języku naturalnym, można było zdaniem Nattieza podzielić na dwa rodzaje: słowa służące komunikacji oraz słowa występujące w dziełach literackich. Słowa «konwersacyjne» i «literackie» znalazły u Nattieza swoje ekwiwalenty w «słowach» improwizacji muzycznej i «słowach» dzieła muzycznego, które z kolei wpisywały się w muzyczne parole. Odwołując się do powyższych analogii, Nattiez zaproponował dwa rodzaje 3 Jeżeli Nattiez używa terminu w rozumieniu U. Eco, to semia oznacza tu repertuar symboli niebędący semiotyką; sama zaś semiotyka oznacza sformalizowany lub dający się sformalizować system znaków. 4

5 charakterystyki zjawiska muzycznego tj. jego opis gramatyczny i opis stylistyczny. Na wzór gramatyki generatywnej, opis gramatyczny miał być w zamierzeniu opisem modelu «kompetencji tonalnej», pozwalającym przejść od muzycznego langue do parole, czyli w tym wypadku od systemu do improwizacji. Celem opisu stylistycznego, miało być wykrycie charakterystycznych własności dzieła muzycznego w zakresie wykorzystania systemu oraz własności związanych z techniką danego kompozytora, epoką itp. System i norma w muzyce Nattiez twierdził, że skoro do konstrukcji brzmieniowych nie są przypisane w sposób ścisły określone znaczenia, to składnia muzyczna musi być dużo bardziej swobodna niż składnia językowa. Inaczej mówiąc: reguły połączenia jednostek konstytutywnych, muszą być w przypadku muzyki mniej restrykcyjne, niż w przypadku języka. Ten ostatni wniosek, wydał się Nattiez owi o tyle istotny, że wyjaśniał odrębny charakter ewolucji systemów muzycznego i językowego. Ewolucja muzyki była zatem nie tylko zdecydowanie szybsza niż ewolucja języka, ale przestrzenią, w której się dokonywała nie było jak w przypadku języka parole (kojarzone u Nattieza również z improwizacją), lecz dzieło muzyczne. Rozpatrując zjawisko ewolucji systemu muzycznego, Nattiez podkreślał, że dokonywana przez kompozytorów kodyfikacja systemu nie miała charakteru «gramatycznej kodyfikacji absolutnej», ale «kodyfikacji normatywnej», rozumianej jako porozumienie muzyków w konkretnym momencie ewolucji muzyki. Przyjmując, że modyfikacja systemu muzycznego dokonywała się właśnie w dziele muzycznym, problemem okazała się definicja improwizacji muzycznej. Według Nattieza, improwizacja nie była produktem systemu tonalnego pojmowanego jako abstrakcyjny i uniwersalny układ odniesienia dla twórczości, ale rezultatem zastosowanych reguł odpowiadających konkretnej epoce i momentowi w dziejach muzyki. Nattiez uznał, że improwizacja nie może być traktowana jako realizacja s y s t e m u tonalnego, ale jako jego p a s t i s z w epoce np. Monteverdiego, Mozarta, Beethovena, Wagnera itd. Znaczenie narzędzi metodologii lingwistycznej dla deskryptywnej semiologii muzyki Występowanie kodyfikacji normatywnej czy też po prostu zjawiska normy w zakresie działań muzycznych wyjaśniało zdaniem Nattieza dlaczego model gramatyki generatywno-transformacyjnej Noama Chomsky ego nie mógł znaleźć zastosowania w semiologii muzyki. Wychodząc od kodu, czyli zasad kombinacji jednostek 5

6 językowych, model Chomsky ego zapewniał produkcje informacji/wiadomości. Kodyfikacja normatywna, dokonująca się w dziele muzycznym, wykluczała określenie kodu w sposób inny, niż na podstawie uprzedniej i skrupulatnie przeprowadzonej segmentacji dzieła muzycznego. Zdaniem Nattieza, identyfikacja kodu danego dzieła muzycznego wymagałaby zatem całkowitego odwrócenia procederu metodologicznego Chomsky ego, czyli przejścia od empirycznej analizy elementów tworzących tekst muzyczny do określenia specyfiki systemu Problem sensu/znaczenia muzycznego. Punktem wyjścia dla bliższego ujęcia problemu znaczenia muzycznego okazał się dla Nattieza problem podwójnej artykulacji w języku, zakładający jego funkcjonowanie na poziomie monemów (odpowiedzialnym za przenoszenie znaczeń) i na poziomie fonemów. Zjawisko podwójnej artykulacji nie występowało jednak w muzyce, co wynikało zdaniem Nattieza ze specyfiki muzycznej składni. W przeciwieństwie do języka naturalnego, jednoznaczne i konsekwentne wyodrębnienie znaczeniowych jednostek dystynktywnych w muzyce było niemożliwe. Funkcją muzyki nie było przenoszenie znaczeń, rozumianych literalnie, ale jak określił Nattiez «gra możliwościami syntaktycznymi» jaką oferował system (tonalny lub inny). Powyższa uwaga poprowadziła Nattieza do istotnych wniosków. Po pierwsze, «gra możliwościami syntaktycznymi» nie oznaczała rzecz jasna wykluczenia istnienia treści ekspresywnych czy znaczeniowych w muzyce. W tym wypadku Nattiez stwierdził, że możliwości znaczeniowe muzyki funkcjonują jako coś nabytego z zewnątrz, za sprawą słuchacza. Muzyczny znak nie był więc analogonem językowego, w którym signifié jest związane z signifiant 5. Po drugie, jeżeli muzyka nie przenosiła znaczeń a jedynie korzystała z możliwości syntaktycznych systemu, to wynikało to z faktu, iż jej składnia nie miała takiego samego charakteru co składnia językowa. Odmienne reguły kombinacji jednostek muzycznych i językowych, Nattiez tłumaczył rozbieżnością funkcji obydwu systemów. Odwołując się do myśli Jakobsona, Nattiez podkreślał, że o ile w przypadku języka prymarną była funkcja poznawcza, to w przypadku muzyki funkcja charakteryzująca wszelkie dziedziny artystyczne funkcja estetyczna. 4 Niniejsza propozycja odwrócenia postępowania metodologicznego gramatyki generatywno-transformacyjnej Chomsky ego jest w istocie ujęciem dystrybucjonistycznym Zelliga S. Harrisa, które przewiduje odwrotnie niż model Chomsky ego przejście od empirycznej analizy wiadomości do sformułowania jej kodu. 5 Signifiant jest związane z signifié (w znaczeniu «przypisane» signifié) w koncepcji znaku de Saussure a, ale należy zasygnalizować, iż jednego i drugiego elementu nie łączy relacja wzajemnej konstytucji, co każe definiować znak de Saussure a jako relację dwuczłonową a nie relację diadyczną w sensie Charlesa S. Peirce a. 6

7 Semantyka muzyczna. Problem znaczenia muzycznego dawał wystarczający powód, aby mówić o poddziedzinie semiologii muzyki semantyce muzyki. W zależności od rozumienia pojęcia znaczenia muzycznego, Nattiez zaproponował trzy różne zakresy tematyczne semantyki muzycznej. Po pierwsze, semantyka muzyczna mogła być pomyślana jako studium sensu składni muzycznej, co wykluczałoby a priori jakiekolwiek powiązanie fenomenu znaczenia z rzeczywistością pozamuzyczną. W tym wypadku, semantyka określałaby czym jest sens muzyczny, posiłkując się opisem samej muzyki. Innymi słowy, strona znaczona (signifié) znaku muzycznego byłaby definiowana przez opis jego strony znaczącej (signifiant). Inna koncepcja semantyki, która uwzględnił Nattiez, dopuszcza traktowanie jej jako studium znaczeń zwerbalizowanych przez słuchacza. W założeniu sama muzyka nie znaczyłaby nic, natomiast uczucia, obrazy, ruch to co składa się na znaczenie byłoby tym, co słuchacz przypisuje muzyce. Ze względu na wysoką subiektywizację tak rozumianego znaczenia muzycznego, pomoc w jego określeniu przyniosłyby według Nattieza metody psychologii eksperymentalnej. Ostatnia koncepcja semantyki muzycznej, która zaproponował Nattiez, wiąże się z badaniem motywacji sądów na temat znaczenia muzycznego. Trzy zasadnicze rodzaje motywacji, jakie teoretyk wyróżnił to: a) kontekst słowny/sytuacyjny dzieła muzycznego (tytuł, program, muzyka wokalna i sceniczna, funkcja leitmotivów); b) analogia profilu melodycznego zdania muzycznego i intonacji języka naturalnego oraz c) motywacja natury neurofizjologicznej, polegająca na korelacji «rytmów biologicznych» i muzycznych, przy tym niezależna od kontekstu dzieła czy określonego ukształtowania rytmiczno-melodycznego. 2. Znaczenie muzyczne a trójpodział Molino modyfikacja wcześniejszych założeń. Zasadniczym celem badań semiologii muzyki, pod którym podpisał się za Ruwetem i Molino Nattiez, była typologia znaków muzycznych. Sporządzenie tej ostatniej było jednak niemożliwe bez jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o istotę dzieła muzycznego; dzieła takiego, jakie proklamuje semiologia muzyki. Pomocna w tym aspekcie okazała się teoria trójpodziału Molino, będąca ostatecznie podstawą teoretyczną semiologii Nattieza. Trójpodział Molino, charakteryzujący każdy akt należący do dziedziny symbolicznej, zakładał funkcjonowanie dzieła muzycznego na poziomach: poïesis (poziom twórczości, produkcji obiektu), aïsthesis (poziom percepcji i recepcji obiektu) oraz neutralnym (poziom analizy obiektu; opis immanentnych konfiguracji obiektu ). 7

8 Model dzieła muzycznego taki, jaki oferowała teoria trójpodziału Nattiez wykorzystał do badań nad znaczeniem muzycznym rozumianym w sposób nieco inny niż wcześniej. Mając na uwadze trójpodział Molino, Nattiez odwołał się do koncepcji znaczenia Charlesa K. Ogdena i Ivora A. Richardsa 6 pisząc, co następuje: Jakikolwiek obiekt (zdanie językowe, obraz, postawa społeczna, dzieło muzyczne etc.) nabiera dla jednostki postrzegającej znaczenia, gdy wiąże ona relacją obiekt ze swoim przeżyciem, tzn. zbiorem/zespołem innych obiektów, pojęć lub danych rzeczywistych, które stanowią część jej doświadczenia 7. Drugim, kluczowym odniesieniem dla takiej koncepcji znaczenia, jaką aprobował Nattiez w świetle trójpodziału Molino, była definicja znaku Peirce a zakładająca triadyczną relację podstawy znaku, jego przedmiotu i interpretanta dalekiego odpowiednika znaczenia w jego systemie. Określenie znaczenia muzycznego (i nie tylko muzycznego) było zdaniem Nattieza problematyczne ze względu na wysoce subiektywny charakter serii interpretantów, co z kolei wynikało z indywidualnej motywacji i doświadczenia odbiorcy znaku. O specyfice znaczeń muzycznych decydowało kilka czynników. Przede wszystkim Nattiez stwierdził, że treść znaczeń muzycznych warunkowana była sytuacją i kontekstem natury psychologicznej, społecznej czy historycznej oraz obecnością/nieobecnością treści językowej lub dramatycznej w dziele. Powołując się na prace Molino i Michela Imberty, Nattiez podkreślał, że znaczenie muzyczne niekoniecznie musiało być ujęte w formie zwerbalizowanej, co znaczyło, że mogło ono równie dobrze przybrać postać na przykład wrażeń czy doznań. W perspektywie semiologii muzycznej opartej na teorii Molino, semantyka muzyczna obejmowała zdaniem Nattieza trzy podstawowe koncepcje znaczeń sformułowane odpowiednio przez: (1) hermeneutykę muzyczną, (2) rekonstytucję muzykologiczną oraz (3) psychologię eksperymentalną. Celem hermeneutyki muzycznej była interpretacja znaczeń wyłonionych podczas aktu słuchania czy mówiąc inaczej, egzegeza tekstu muzycznego. W ujęciu hermeneutycznym, znaczenie było rekonstruowane na drodze konfrontacji poziomu aïsthesis i poïesis. Rekonstytucja muzykologiczna z kolei identyfikowana była przez Nattieza z «semantyką poïesis» w sensie Molino. Chodziło tu o odtworzenie relacji między znaczeniami wyprowadzonymi z tekstu, sytuacjami przedstawionymi w muzyce wokalnej lub dramatycznej a wybranymi formami/ukształtowaniami muzycznymi. Nie było jednak celem rekonstytucji muzykologicznej wyznaczenie określonych zjawisk muzycznych odpowiadających znaczeniom. Procedurą wstępną był tutaj podział taksonomiczny o 6 C.K. Ogden, I. A. Richards, The Meaning of the Meaning, J.-J. Nattiez, De la sémiologie à la sémantique musicales, Musique en jeu nr 10, 1975, str. 6. 8

9 charakterze neutralnym, czyli dokonany bez uprzedniego przekonania, co do występujących w tekście muzycznym znaczeń. Dopiero następna faza badań miała ujawniać związki konkretnego kształtu struktury muzycznej i jej znaczenia. Trzecie ujęcie znaczenia muzycznego zostało zaproponowane przez psychologię eksperymentalną i dotyczyło jedynie poziomu aïsthesis. Nattiez wyrażał jednak sporo wątpliwości co do miarodajności wyników, jak i rzetelności samych metod psychologii eksperymentalnej. Indywidualne świadectwa, zróżnicowane kompetencje i doświadczenia odbiorców muzyki nie do końca gwarantowały efektywność i wiarygodność badań. W świetle dominacji paradygmatu lingwistycznego, dążenie do konceptualizacji i werbalizacji znaczenia muzycznego stało się pierwszoplanowe. Znaczenie muzyczne, którego nośnikami były «konotowane przez muzykę interpretanty» stanowiły zdaniem Nattieza tylko część możliwych interpretantów jakie posiadało dzieło. Analiza partytury i podział na segmenty wiązał się ze specyficznym podejściem do dzieła, wyrażającym kontakt z tym, co Nattiez określił, jako «osobliwą postać reprezentacji symbolicznej dzieła». W perspektywie semiologicznej, znaczenia odczytywane właśnie z takiej postaci dzieła nie były różne (w sensie wartości) od zwerbalizowanych znaczeń z poziomu poïesis czy niedających się bliżej określić reakcji na muzykę wpisujących się w poziom aïsthesis. To oznaczało dla Nattieza, że problem znaczenia mógł być badany zarówno z poziomu twórczości jak i z poziomu odbioru. Trójpodział Molino wydawał się w tym aspekcie o tyle istotny, że uwzględniał postać dzieła postrzeganego z poziomu kompozytora i odbiorcy, która to postać w żadnym wypadku nie była tożsama. * Pytając o miejsce semantyki muzycznej w dziedzinie semiologii muzyki, Nattiez podkreślał, że semiologia włącza semantykę o tyle o ile obejmuje ona (semantyka) znaczenia konceptualne tzn. znaczenia określone z poziomu poïesis i poziomu aïsthesis. Według Nattieza badania poziomu neutralnego, choć ważne dla semiologii muzyki nie były jej ostatecznym celem. Tekst muzyczny sam w sobie, traktowany był jako łącznik poziomów, pozostający w relacji z interpretantami. Praktykowany dyskurs analityczny dzieła muzycznego, odnoszący się do konkretnego zjawiska muzycznego, stanowił dla Nattieza przyczynek do postawienia podstawowego pytania semantyce, które brzmiało: Do jakiej właściwie «rzeczywistości dźwiękowej dzieła» odnoszą się interpretanty? Głównym i najważniejszym celem teorii znaczenia muzycznego Nattieza, było zatem ustalenie relacji samej muzyki i tego, do czego ona odsyła z podwójnego punktu widzenia twórcy i odbiorcy. 9

ZAŁOŻENIA FILOZOFICZNE

ZAŁOŻENIA FILOZOFICZNE ZAŁOŻENIA FILOZOFICZNE Koło Wiedeńskie Karl Popper Thomas Kuhn FILOZOFIA A NAUKA ZAŁOŻENIA W TEORIACH NAUKOWYCH ZAŁOŻENIA ONTOLOGICZNE Jaki jest charakter rzeczywistości językowej? ZAŁOŻENIA EPISTEMOLOGICZNE

Bardziej szczegółowo

Logika i semiotyka. Znak jako jedność signifié i signifiant. Wykład VI: (Ferdynand De Saussure)

Logika i semiotyka. Znak jako jedność signifié i signifiant. Wykład VI: (Ferdynand De Saussure) Logika i semiotyka Wykład VI: Znak jako jedność signifié i signifiant (Ferdynand De Saussure) Językoznawstwo i semiologia Ferdynand de Saussure (1857 1913) językoznawca, semiolog, strukturalista wykłady

Bardziej szczegółowo

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW FILOZOFIA. I. Umiejscowienie kierunku w obszarze/obszarach kształcenia wraz z uzasadnieniem:

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW FILOZOFIA. I. Umiejscowienie kierunku w obszarze/obszarach kształcenia wraz z uzasadnieniem: Załącznik nr 1 do uchwały nr 445/06/2012 Senatu UR z dnia 21 czerwca 2012 roku EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW FILOZOFIA poziom kształcenia profil kształcenia tytuł zawodowy absolwenta I stopień

Bardziej szczegółowo

Efekty kształcenia dla kierunku studiów ENGLISH STUDIES (STUDIA ANGLISTYCZNE) studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki

Efekty kształcenia dla kierunku studiów ENGLISH STUDIES (STUDIA ANGLISTYCZNE) studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki Załącznik nr 2 do Uchwały Nr XXIII 24.5/15 z dnia 25 marca 2015 r. Efekty kształcenia dla kierunku studiów ENGLISH STUDIES (STUDIA ANGLISTYCZNE) studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki Umiejscowienie

Bardziej szczegółowo

określone Uchwałą Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Nr 156/2012/2013

określone Uchwałą Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Nr 156/2012/2013 Załącznik Nr 2.9 do Uchwały Nr 156/2012/2013 Senatu UKW z dnia 25 września 2013 r. EFEKTY KSZTAŁCENIA określone Uchwałą Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Nr 156/2012/2013 z dnia 25 września 2013

Bardziej szczegółowo

INTUICJE. Zespół norm, wzorców, reguł postępowania, które zna każdy naukowiec zajmujący się daną nauką (Bobrowski 1998)

INTUICJE. Zespół norm, wzorców, reguł postępowania, które zna każdy naukowiec zajmujący się daną nauką (Bobrowski 1998) PARADYGMAT INTUICJE Zespół norm, wzorców, reguł postępowania, które zna każdy naukowiec zajmujący się daną nauką (Bobrowski 1998) PIERWSZE UŻYCIA językoznawstwo: Zespół form deklinacyjnych lub koniugacyjnych

Bardziej szczegółowo

Wymagania stawiane pracom dyplomowym realizowanym na kierunku Socjologia

Wymagania stawiane pracom dyplomowym realizowanym na kierunku Socjologia Wymagania stawiane pracom dyplomowym realizowanym na kierunku Socjologia Podstawowa przesłanka wskazująca na konieczność zróżnicowania obu typów prac wynika ze stawianego celu odmiennych umiejętności w

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA MUZYCZNA IM. I.J. PADEREWSKIEGO W POZNANIU WYDZIAŁ INSTRUMENTALNY WYDZIAŁ INSTRUMENTÓW SMYCZKOWYCH, HARFY, GITARY I LUTNICTWA

AKADEMIA MUZYCZNA IM. I.J. PADEREWSKIEGO W POZNANIU WYDZIAŁ INSTRUMENTALNY WYDZIAŁ INSTRUMENTÓW SMYCZKOWYCH, HARFY, GITARY I LUTNICTWA AKADEMIA MUZYCZNA IM. I.J. PADEREWSKIEGO W POZNANIU WYDZIAŁ INSTRUMENTALNY WYDZIAŁ INSTRUMENTÓW SMYCZKOWYCH, HARFY, GITARY I LUTNICTWA Moduł/Przedmiot: Metodologia pracy badawczej i naukowej Kod modułu:

Bardziej szczegółowo

Wstęp do logiki. Kto jasno i konsekwentnie myśli, ściśle i z ładem się wyraża,

Wstęp do logiki. Kto jasno i konsekwentnie myśli, ściśle i z ładem się wyraża, Prof. UAM, dr hab. Zbigniew Tworak Zakład Logiki i Metodologii Nauk Instytut Filozofii Wstęp do logiki Kto jasno i konsekwentnie myśli, ściśle i z ładem się wyraża, kto poprawnie wnioskuje i uzasadnia

Bardziej szczegółowo

Główne tezy Ferdinanda de Saussure a

Główne tezy Ferdinanda de Saussure a Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego 1 Paradoksy życia i twórczości Ferdinanda de Saussure a 2 3 studia w Genewie (fizyka, chemia, filozofia, historia sztuki, gramatyka grecka i łacińska), Lipsku

Bardziej szczegółowo

Filozofia I stopień. Dokumentacja dotycząca opisu efektów kształcenia dla programu kształcenia dla kierunku Filozofia dla I stopnia studiów

Filozofia I stopień. Dokumentacja dotycząca opisu efektów kształcenia dla programu kształcenia dla kierunku Filozofia dla I stopnia studiów Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 49/2015 Senatu UKSW z dnia 23 kwietnia 2015 r. Filozofia I stopień Dokumentacja dotycząca opisu efektów kształcenia dla programu kształcenia dla kierunku Filozofia dla I stopnia

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie do logiki Język jako system znaków słownych

Wprowadzenie do logiki Język jako system znaków słownych Wprowadzenie do logiki Język jako system znaków słownych Mariusz Urbański Instytut Psychologii UAM Mariusz.Urbanski@.edu.pl język system znaków słownych skoro system, to musi być w tym jakiś porządek;

Bardziej szczegółowo

UMFC WYDZIAŁ INSTRUMENTALNO-PEDAGOGICZNY W BIAŁYMSTOKU

UMFC WYDZIAŁ INSTRUMENTALNO-PEDAGOGICZNY W BIAŁYMSTOKU UMFC WYDZIAŁ INSTRUMENTALNO-PEDAGOGICZNY W BIAŁYMSTOKU KIERUNEK INSTRUMENTALISTYKA OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA DLA PROGRAMU KSZTAŁCENIA Nazwa kierunku studiów i kod programu Poziom Profil Forma studiów Tytuł

Bardziej szczegółowo

WIEDZA. Odniesien ie efektów do obszaru wiedzy. Efekty kształcenia na kierunku. Opis kierunkowych efektów kształcenia

WIEDZA. Odniesien ie efektów do obszaru wiedzy. Efekty kształcenia na kierunku. Opis kierunkowych efektów kształcenia I.2 Matryca efektów kształcen Efekty kształcenia na kierunku Opis kierunkowych efektów kształcenia Odniesien ie efektów do obszaru wiedzy Biblioteka jako instytucja kultury WIEDZA W Ć K L FP1_W01 FP1_W02

Bardziej szczegółowo

Opis zakładanych efektów kształcenia

Opis zakładanych efektów kształcenia Załącznik do uchwały nr 218 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 18 grudnia 2013 r Nazwa kierunku studiów: Psychologia Obszar kształcenia: Obszar nauk społecznych Poziom kształceni: jednolite studia

Bardziej szczegółowo

Umysł-język-świat 2012

Umysł-język-świat 2012 Umysł-język-świat 2012 Wykład II: Od behawioryzmu lingwistycznego do kognitywizmu w językoznawstwie Język. Wybrane ujęcia [Skinner, Watson i behawioryzm] Język jest zespołem reakcji na określonego typu

Bardziej szczegółowo

STANDARDY I KRYTERIA OCENY JAKOŚCI PROGRAMÓW PROMOCJI ZDROWIA I PROFILAKTYKI W RAMACH SYSTEMU REKOMENDACJI

STANDARDY I KRYTERIA OCENY JAKOŚCI PROGRAMÓW PROMOCJI ZDROWIA I PROFILAKTYKI W RAMACH SYSTEMU REKOMENDACJI STANDARDY I KRYTERIA OCENY JAKOŚCI PROGRAMÓW PROMOCJI ZDROWIA I PROFILAKTYKI W RAMACH SYSTEMU REKOMENDACJI 1. Ogólne dane o programie Nazwa własna Autorzy programu Organizacja/ instytucja odpowiedzialna

Bardziej szczegółowo

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE Opis efektów kształcenia dla kierunku bezpieczeństwo narodowe I stopnia przyjętych uchwałą Rady Wydziału Nauk Politycznych w dniu 27 lutego 2012 r., zmodyfikowanych 24 września 2012 r. Efekty kształcenia

Bardziej szczegółowo

Katarzyna Wojewoda-Buraczyńska Koncepcja multicentryczności prawa a derywacyjne argumenty systemowe. Studenckie Zeszyty Naukowe 9/13, 84-87

Katarzyna Wojewoda-Buraczyńska Koncepcja multicentryczności prawa a derywacyjne argumenty systemowe. Studenckie Zeszyty Naukowe 9/13, 84-87 Katarzyna Wojewoda-Buraczyńska Koncepcja multicentryczności prawa a derywacyjne argumenty systemowe Studenckie Zeszyty Naukowe 9/13, 84-87 2006 Katarzyna Wojewoda-Buraczyńska Koncepcja multicentryczności

Bardziej szczegółowo

ORIENTACJE, METODY, PROCEDURY i TECHNIKI BADAWCZE

ORIENTACJE, METODY, PROCEDURY i TECHNIKI BADAWCZE ORIENTACJE, METODY, PROCEDURY i TECHNIKI BADAWCZE. ORIENTACJA ORIENTACJA = zespół załoŝeń określający sposób ujmowania świata (ontologia) i sposoby jego poznawania (epistemologia) ORIENTACJA TEORETYCZNA:

Bardziej szczegółowo

UMFC WYDZIAŁ INSTRUMENTALNO-PEDAGOGICZNY W BIAŁYMSTOKU

UMFC WYDZIAŁ INSTRUMENTALNO-PEDAGOGICZNY W BIAŁYMSTOKU UMFC WYDZIAŁ INSTRUMENTALNO-PEDAGOGICZNY W BIAŁYMSTOKU KIERUNEK INSTRUMENTALISTYKA OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA DLA PROGRAMU KSZTAŁCENIA Nazwa kierunku studiów i kod programu Poziom Profil Forma studiów Tytuł

Bardziej szczegółowo

Z punktu widzenia kognitywisty: język naturalny

Z punktu widzenia kognitywisty: język naturalny Z punktu widzenia kognitywisty: język naturalny Wykład I: Czym jest język? http://konderak.eu/pwk13.html Piotr Konderak kondorp@bacon.umcs.lublin.pl p. 205, Collegium Humanicum konsultacje: czwartki, 11:10-12:40

Bardziej szczegółowo

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU SOCJOLOGIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU SOCJOLOGIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU SOCJOLOGIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Symbol efektu kierunkowego K_W01 K_W02 K_W03 K_W04 K_W05 K_W06 K_W07 K_W08 K_W09 K_W10 Po ukończeniu studiów absolwent:

Bardziej szczegółowo

Co to jest znaczenie? Współczesne koncepcje znaczenia i najważn. i najważniejsze teorie semantyczne

Co to jest znaczenie? Współczesne koncepcje znaczenia i najważn. i najważniejsze teorie semantyczne Co to jest znaczenie? Współczesne koncepcje znaczenia i najważniejsze teorie semantyczne Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego 1 Koncepcje znaczenia 2 3 1. Koncepcje referencjalne znaczenie jako byt

Bardziej szczegółowo

Nazwa kierunku studiów i kod programu według USOS Filologia WH-F-FW-1 WH-F-FK-1. Poziom kształcenia. Studia pierwszego stopnia. Profil kształcenia

Nazwa kierunku studiów i kod programu według USOS Filologia WH-F-FW-1 WH-F-FK-1. Poziom kształcenia. Studia pierwszego stopnia. Profil kształcenia Efekty kształcenia dla kierunku studiów Filologia studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki WNH UKSW (zatwierdzone przez Radę Wydziału WNH 13.04.2015) Załącznik Nr 5 do Uchwały Nr 66/2015 Senatu

Bardziej szczegółowo

Co to jest znaczenie? Współczesne koncepcje znaczenia i najważn. i najważniejsze teorie semantyczne

Co to jest znaczenie? Współczesne koncepcje znaczenia i najważn. i najważniejsze teorie semantyczne Co to jest znaczenie? Współczesne koncepcje znaczenia i najważniejsze teorie semantyczne Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego 1 Koncepcje znaczenia 2 3 1. Koncepcje referencjalne znaczenie jako byt

Bardziej szczegółowo

EFEKTY UCZENIA SIĘ JĘZYKOZNAWSTWO

EFEKTY UCZENIA SIĘ JĘZYKOZNAWSTWO EFEKTY UCZENIA SIĘ JĘZYKOZNAWSTWO Filologia portugalska- I stopień PODSTAWY JĘZYKOZNAWSTWA Student ma podstawową wiedzę o miejscu, znaczeniu i powiązaniach językoznawstwa z innymi dyscyplinami naukowymi

Bardziej szczegółowo

Kultura języka. Elementy językoznawstwa. Mateusz Zeifert

Kultura języka. Elementy językoznawstwa. Mateusz Zeifert Kultura języka. Elementy językoznawstwa Mateusz Zeifert Nauki o języku Językoznawstwo, Semiotyka (semiologia), Filozofia (w tym filozofia języka), Filologia, Analiza literacka, Psychologia, Socjologia,

Bardziej szczegółowo

Efekty kształcenia dla kierunku studiów JAZZ I MUZYKA ESTRADOWA studia pierwszego stopnia profil praktyczny

Efekty kształcenia dla kierunku studiów JAZZ I MUZYKA ESTRADOWA studia pierwszego stopnia profil praktyczny Efekty kształcenia dla kierunku studiów JAZZ I MUZYKA ESTRADOWA studia pierwszego stopnia profil praktyczny Załącznik nr 1 Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia Kierunek studiów jazz i muzyka

Bardziej szczegółowo

ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA. 1. Odniesienie efektów obszarowych do efektów kierunkowych

ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA. 1. Odniesienie efektów obszarowych do efektów kierunkowych Załącznik do uchwały nr 404 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 28 stycznia 2015 r. ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA 1. Odniesienie efektów obszarowych do efektów kierunkowych Objaśnienie: symbole

Bardziej szczegółowo

Informacje dla uczniów, którzy w roku szkolnym 2017/18. przystępują do egzaminu maturalnego POZIOM PODSTAWOWY

Informacje dla uczniów, którzy w roku szkolnym 2017/18. przystępują do egzaminu maturalnego POZIOM PODSTAWOWY Informacje dla uczniów, którzy w roku szkolnym 2017/18 przystępują do egzaminu maturalnego POZIOM PODSTAWOWY Uwagi dotyczące pierwszej części egzaminu maturalnego, czyli testu. Pytania do testu obejmują

Bardziej szczegółowo

Referat: Krytyczne czytanie w polonistycznej edukacji wczesnoszkolnej

Referat: Krytyczne czytanie w polonistycznej edukacji wczesnoszkolnej Propozycje zintegrowanych programów edukacji zatwierdzone przez Ministra Edukacji Narodowej do użytku szkolnego odpowiadają założeniom uprzednio opracowanej przez MEN Podstawie programowej kształcenia

Bardziej szczegółowo

Metodologia prowadzenia badań naukowych Semiotyka, Argumentacja

Metodologia prowadzenia badań naukowych Semiotyka, Argumentacja Semiotyka, Argumentacja Grupa L3 3 grudnia 2009 Zarys Semiotyka Zarys Semiotyka SEMIOTYKA Semiotyka charakterystyka i działy Semiotyka charakterystyka i działy 1. Semiotyka Semiotyka charakterystyka i

Bardziej szczegółowo

Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Wydział Nauk Społecznych. Efekty kształcenia

Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Wydział Nauk Społecznych. Efekty kształcenia Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Załącznik nr 74 do uchwały nr Senatu Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach z dnia 29 maja 2012 r. Efekty kształcenia dla: nazwa kierunku poziom kształcenia profil kształcenia

Bardziej szczegółowo

Przedmiot i zakres językoznawstwa.jak można badać język?

Przedmiot i zakres językoznawstwa.jak można badać język? Przedmiot i zakres językoznawstwa. Jak można badać język? Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego 1 Przedmiot językoznawstwa 2 Ferdinand de Saussure ojciec językoznawstwa Cours de linguistique générale

Bardziej szczegółowo

POLITOLOGIA Studia I stopnia. Profil ogólnoakademicki

POLITOLOGIA Studia I stopnia. Profil ogólnoakademicki Opis efektów kształcenia dla kierunku politologia I stopnia przyjętych uchwałą Rady Wydziału Nauk Politycznych w dniu 27 lutego 2012 r., zmodyfikowanych 24 września 2012 r. oraz 25 maja 2015 r. Efekty

Bardziej szczegółowo

oznaczenie stosownym symbolem z jakiego obszaru jest efekt kształcenia 1 Symbol efektów kształcenia dla programu kształcenia Efekty kształcenia

oznaczenie stosownym symbolem z jakiego obszaru jest efekt kształcenia 1 Symbol efektów kształcenia dla programu kształcenia Efekty kształcenia Efekty kształcenia dla kierunku filologia polska, specjalność język literatura kultura, studia II stopnia prowadzonym na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, przyjęte uchwałą Rady Wydziału

Bardziej szczegółowo

UMFC WYDZIAŁ INSTRUMENTALNO-PEDAGOGICZNY W BIAŁYMSTOKU

UMFC WYDZIAŁ INSTRUMENTALNO-PEDAGOGICZNY W BIAŁYMSTOKU UMFC WYDZIAŁ INSTRUMENTALNO-PEDAGOGICZNY W BIAŁYMSTOKU KIERUNEK INSTRUMENTALISTYKA OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA DLA PROGRAMU KSZTAŁCENIA Nazwa kierunku studiów i kod programu Poziom kształcenia Profil kształcenia

Bardziej szczegółowo

Uchwała Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego. Nr 88/2017/2018. z dnia 24 kwietnia 2018 r.

Uchwała Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego. Nr 88/2017/2018. z dnia 24 kwietnia 2018 r. Uchwała Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Nr 88/2017/2018 z dnia 24 kwietnia 2018 r. w sprawie określenia zmian w zakładanych efektach kształcenia dla kierunku studiów politologia - studia pierwszego

Bardziej szczegółowo

Księgarnia PWN: Szymon Wróbel - Umysł, gramatyka, ewolucja

Księgarnia PWN: Szymon Wróbel - Umysł, gramatyka, ewolucja Księgarnia PWN: Szymon Wróbel - Umysł, gramatyka, ewolucja WSTĘP. MIĘDZY KRYTYKĄ A OBRONĄ ROZUMU OBLICZENIOWEGO 1. INteNCjA 2. KoMPozyCjA 3. tytuł CZĘŚĆ I. WOKÓŁ METODOLOGII ROZDZIAŁ 1. PO CZYM POZNAĆ

Bardziej szczegółowo

Kierunkowe efekty kształcenia Po ukończeniu studiów absolwent:

Kierunkowe efekty kształcenia Po ukończeniu studiów absolwent: EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW FILOLOGIA POLSKA poziom kształcenia profil kształcenia tytuł zawodowy absolwenta studia pierwszego stopnia ogólnoakademicki licencjat I. Umiejscowienie kierunku

Bardziej szczegółowo

Logika dla socjologów Część 4: Elementy semiotyki O pojęciach, nazwach i znakach

Logika dla socjologów Część 4: Elementy semiotyki O pojęciach, nazwach i znakach Logika dla socjologów Część 4: Elementy semiotyki O pojęciach, nazwach i znakach Rafał Gruszczyński Katedra Logiki Uniwersytet Mikołaja Kopernika 2011/2012 Spis treści 1 Krótkie wprowadzenie, czyli co

Bardziej szczegółowo

I. Umiejscowienie kierunku w obszarze/obszarach kształcenia wraz z uzasadnieniem:

I. Umiejscowienie kierunku w obszarze/obszarach kształcenia wraz z uzasadnieniem: Załącznik nr 2 do uchwały nr 182/09/2013 Senatu UR z 26 września 2013 roku EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW FILOLOGIA POLSKA poziom kształcenia profil kształcenia tytuł zawodowy absolwenta studia

Bardziej szczegółowo

posiada podstawową wiedzę o instytucjonalnych uwarunkowaniach polityki społecznej.

posiada podstawową wiedzę o instytucjonalnych uwarunkowaniach polityki społecznej. Efekty kształcenia dla kierunku POLITYKA SPOŁECZNA studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki Forma studiów: stacjonarne i niestacjonarne Wydział Ekonomii Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu Umiejscowienie

Bardziej szczegółowo

II MODUŁY KSZTAŁCENIA WSKAŹNIKI ILOŚCIOWE - Punkty ECTS w ramach zajęć: Przedmioty/moduły. Historia filozofii 2 1,2. suma

II MODUŁY KSZTAŁCENIA WSKAŹNIKI ILOŚCIOWE - Punkty ECTS w ramach zajęć: Przedmioty/moduły. Historia filozofii 2 1,2. suma MK_2, MODUŁ 2 Technologia informacyjna MK_1, MODUŁ 1 Historia filozofii Moduły ( kod modułu: MK_1 oraz nazwa modułu) liczba punktów ECTS za przedmiot/moduł wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli

Bardziej szczegółowo

CZŁOWIEK WE WSPÓŁCZESNEJ KULTURZE. Beata Pituła

CZŁOWIEK WE WSPÓŁCZESNEJ KULTURZE. Beata Pituła CZŁOWIEK WE WSPÓŁCZESNEJ KULTURZE Beata Pituła Kłopoty z kulturą Nie ma nic bardziej nieokreślonego niż słowo kultura Johann Gottfried Herder, Myśli o filozofii dziejów, przeł. J. Gałecki, Warszawa 1952,

Bardziej szczegółowo

UMFC WYDZIAŁ INSTRUMENTALNO-PEDAGOGICZNY W BIAŁYMSTOKU

UMFC WYDZIAŁ INSTRUMENTALNO-PEDAGOGICZNY W BIAŁYMSTOKU UMFC WYDZIAŁ INSTRUMENTALNO-PEDAGOGICZNY W BIAŁYMSTOKU KIERUNEK INSTRUMENTALISTYKA OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA DLA PROGRAMU KSZTAŁCENIA Instrumentalistyka Nazwa kierunku studiów i kod programu Poziom kształcenia

Bardziej szczegółowo

Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ

Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ Program kształcenia na studiach wyższych Nazwa Wydziału Nazwa kierunku studiów Określenie obszaru kształcenia/obszarów kształcenia, z których został wyodrębniony kierunek studiów, dla którego tworzony

Bardziej szczegółowo

Filozofia z elementami logiki Język jako system znaków słownych część 2

Filozofia z elementami logiki Język jako system znaków słownych część 2 Filozofia z elementami logiki Język jako system znaków słownych część 2 Mariusz Urbański Instytut Psychologii UAM Mariusz.Urbanski@.edu.pl Rozkład jazdy 1 Pojęcie znaku 2 Funkcje wypowiedzi językowych

Bardziej szczegółowo

Kierunkowe efekty kształcenia Po ukończeniu studiów absolwent:

Kierunkowe efekty kształcenia Po ukończeniu studiów absolwent: EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW FILOLOGIA POLSKA poziom kształcenia profil kształcenia tytuł zawodowy absolwenta studia pierwszego stopnia ogólnoakademicki licencjat I. Umiejscowienie kierunku

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 2a Uchwała UZdsZJKwUG nr 1/2012 (3)

Załącznik nr 2a Uchwała UZdsZJKwUG nr 1/2012 (3) Opis zakładanych efektów kształcenia dla kierunku filozofia, studia pierwszego stopnia, stacjonarne i niestacjonarne (macierz efektów obszarowych i kierunkowych wraz z przypisanymi im przedmiotami) Przedmioty

Bardziej szczegółowo

Efekty kształcenia dla kierunku Edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej

Efekty kształcenia dla kierunku Edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej Załącznik nr 4 do Uchwały Nr 673 Senatu UWM w Olsztynie z dnia 6 marca 2015 roku w sprawie zmiany Uchwały Nr 187 Senatu UWM w Olsztynie z dnia 26 marca 2013 roku zmieniającej Uchwałę Nr 916 Senatu UWM

Bardziej szczegółowo

Metodologia badań naukowych

Metodologia badań naukowych Metodologia badań naukowych Cele zajęć: Nabycie umiejętności określania problemu badawczego i planowania badania Przyswojenie umiejętności z zakresu przygotowania i przeprowadzenia badania empirycznego

Bardziej szczegółowo

Estetyka - opis przedmiotu

Estetyka - opis przedmiotu Estetyka - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Estetyka Kod przedmiotu 08.1-WA-AWP-ESKA-W-S14_pNadGen6EBPL Wydział Kierunek Wydział Artystyczny Architektura wnętrz Profil ogólnoakademicki

Bardziej szczegółowo

UMFC WYDZIAŁ INSTRUMENTALNO-PEDAGOGICZNY W BIAŁYMSTOKU

UMFC WYDZIAŁ INSTRUMENTALNO-PEDAGOGICZNY W BIAŁYMSTOKU UMFC WYDZIAŁ INSTRUMENTALNO-PEDAGOGICZNY W BIAŁYMSTOKU KIERUNEK INSTRUMENTALISTYKA OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA DLA PROGRAMU KSZTAŁCENIA Nazwa kierunku studiów i kod programu Poziom Profil Forma studiów Tytuł

Bardziej szczegółowo

II MODUŁY KSZTAŁCENIA WSKAŹNIKI ILOŚCIOWE - Punkty ECTS w ramach zajęć: Przedmioty/moduły. suma 2,0 1,2 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

II MODUŁY KSZTAŁCENIA WSKAŹNIKI ILOŚCIOWE - Punkty ECTS w ramach zajęć: Przedmioty/moduły. suma 2,0 1,2 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 MK_2, MODUŁ 2 Technologia informacyjna MK_1, MODUŁ 1 Historia filozofii Moduły ( kod modułu: MK_1 oraz nazwa modułu) liczba punktów ECTS za przedmiot/moduł wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli

Bardziej szczegółowo

M T E O T D O ZI Z E E A LG L O G R O Y R TM

M T E O T D O ZI Z E E A LG L O G R O Y R TM O ALGORYTMACH I METODZIE ALGORYTMICZNEJ Czym jest algorytm? Czym jest algorytm? przepis schemat zestaw reguł [ ] program ALGORYTM (objaśnienie ogólne) Algorytm Pojęcie o rodowodzie matematycznym, oznaczające

Bardziej szczegółowo

Wzorcowe efekty kształcenia dla kierunku studiów muzykologia, studia drugiego stopnia profil ogólnoakademicki

Wzorcowe efekty kształcenia dla kierunku studiów muzykologia, studia drugiego stopnia profil ogólnoakademicki Wzorcowe efekty kształcenia dla kierunku studiów muzykologia, studia drugiego stopnia profil ogólnoakademicki Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia Kierunek studiów muzykologia należy do obszaru

Bardziej szczegółowo

OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Teoria i interpretacja literatury. Humanistyczny. Kulturoznawstwo. Studia pierwszego stopnia. ogólnoakademicki.

OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Teoria i interpretacja literatury. Humanistyczny. Kulturoznawstwo. Studia pierwszego stopnia. ogólnoakademicki. pieczątka jednostki organizacyjnej Załącznik Nr 1.11 Uchwały Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Nr 12/2015/2016 z dnia 15 grudnia 2015 r. OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU), PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW

Bardziej szczegółowo

Kultura logicznego myślenia

Kultura logicznego myślenia dr hab. Maciej Witek, prof. US Kultura logicznego myślenia rok akademicki 2017/2018, śemeśtr zimowy Temat 1: Semiotyka i jej dyścypliny kognitywiśtyka.uśz.edu.pl/mwitek dyzury: wtorki, godz. 14.00-15.30,

Bardziej szczegółowo

Załącznik Nr 4. Standardy nauczania dla kierunku studiów: filologia STUDIA MAGISTERSKIE I. WYMAGANIA OGÓLNE

Załącznik Nr 4. Standardy nauczania dla kierunku studiów: filologia STUDIA MAGISTERSKIE I. WYMAGANIA OGÓLNE Załącznik Nr 4 Standardy nauczania dla kierunku studiów: filologia STUDIA MAGISTERSKIE I. WYMAGANIA OGÓLNE Studia magisterskie na kierunku filologia trwają nie mniej niż 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 11 do Uchwały Nr XXIII-25.9/15 z dnia 22 kwietnia 2015 r.

Załącznik nr 11 do Uchwały Nr XXIII-25.9/15 z dnia 22 kwietnia 2015 r. Załącznik nr 11 do Uchwały Nr XXIII-25.9/15 z dnia 22 kwietnia 2015 r. Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia Efekty kształcenia dla kierunku studiów: UKRAINISTYKA studia drugiego stopnia profil

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA MUZYCZNA IM. I.J. PADEREWSKIEGO W POZNANIU WYDZIAŁ KOMPOZYCJI, DYRYGENTURY, TEORII MUZYKI I RYTMIKI

AKADEMIA MUZYCZNA IM. I.J. PADEREWSKIEGO W POZNANIU WYDZIAŁ KOMPOZYCJI, DYRYGENTURY, TEORII MUZYKI I RYTMIKI AKADEMIA MUZYCZNA IM. I.J. PADEREWSKIEGO W POZNANIU WYDZIAŁ KOMPOZYCJI, DYRYGENTURY, TEORII MUZYKI I RYTMIKI Moduł/Przedmiot: Estetyka muzyki Kod modułu: Koordynator modułu: prof. dr hab. Hanna Kostrzewska

Bardziej szczegółowo

WSTĘP DO LITERATUROZNAWSTWA. Wiedza

WSTĘP DO LITERATUROZNAWSTWA. Wiedza WSTĘP DO LITERATUROZNAWSTWA ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu literaturoznawstwa w systemie nauk humanistycznych oraz o specyfice przedmiotowej i metodologicznej literaturoznawstwa fr/hiszp/port/wł

Bardziej szczegółowo

Program kształcenia na studiach wyższych. Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ

Program kształcenia na studiach wyższych. Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ Program kształcenia na studiach wyższych Nazwa Wydziału Nazwa kierunku studiów Określenie obszaru kształcenia/obszarów kształcenia, z których został wyodrębniony kierunek studiów, dla którego tworzony

Bardziej szczegółowo

UMFC WYDZIAŁ INSTRUMENTALNO-PEDAGOGICZNY W BIAŁYMSTOKU

UMFC WYDZIAŁ INSTRUMENTALNO-PEDAGOGICZNY W BIAŁYMSTOKU UMFC WYDZIAŁ INSTRUMENTALNO-PEDAGOGICZNY W BIAŁYMSTOKU KIERUNEK INSTRUMENTALISTYKA OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA DLA PROGRAMU KSZTAŁCENIA Nazwa kierunku studiów i kod programu Poziom kształcenia Profil kształcenia

Bardziej szczegółowo

2. Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych (jeśli obowiązują): BRAK

2. Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych (jeśli obowiązują): BRAK OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) I. Informacje ogólne 1. Nazwa modułu kształcenia: JĘZYKOZNAWSTWO OGÓLNE 2. Kod modułu kształcenia: 08-KODM-JOG 3. Rodzaj modułu kształcenia: OBLIGATORYJNY 4. Kierunek

Bardziej szczegółowo

EFEKTY UCZENIA SIĘ JĘZYKOZNAWSTWO. Filologia włoska - I stopień PODSTAWY JĘZYKOZNAWSTWA

EFEKTY UCZENIA SIĘ JĘZYKOZNAWSTWO. Filologia włoska - I stopień PODSTAWY JĘZYKOZNAWSTWA EFEKTY UCZENIA SIĘ JĘZYKOZNAWSTWO Filologia włoska - I stopień PODSTAWY JĘZYKOZNAWSTWA ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu językoznawstwa w systemie nauk humanistycznych oraz o specyfice przedmiotowej

Bardziej szczegółowo

O badaniach nad SZTUCZNĄ INTELIGENCJĄ

O badaniach nad SZTUCZNĄ INTELIGENCJĄ O badaniach nad SZTUCZNĄ INTELIGENCJĄ Wykład 7. O badaniach nad sztuczną inteligencją Co nazywamy SZTUCZNĄ INTELIGENCJĄ? szczególny rodzaj programów komputerowych, a niekiedy maszyn. SI szczególną własność

Bardziej szczegółowo

EFEKTY UCZENIA SIĘ - JĘZYKOZNAWSTWO FILOLOGIA RUMUŃSKA STUDIA I STOPNIA. WSTĘP DO NAUKI O JĘZYKU (I r.)

EFEKTY UCZENIA SIĘ - JĘZYKOZNAWSTWO FILOLOGIA RUMUŃSKA STUDIA I STOPNIA. WSTĘP DO NAUKI O JĘZYKU (I r.) EFEKTY UCZENIA SIĘ - JĘZYKOZNAWSTWO FILOLOGIA RUMUŃSKA STUDIA I STOPNIA WSTĘP DO NAUKI O JĘZYKU (I r.) ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu językoznawstwa w systemie nauk humanistycznych oraz o specyfice

Bardziej szczegółowo

I.2 Matryca efektów kształcenia: filolo drugiego stopnia WIEDZA. MODUŁ 21 Nau społeczne - przedmiot doo wyboru. MODUŁ 20 Seminarium magisterskie

I.2 Matryca efektów kształcenia: filolo drugiego stopnia WIEDZA. MODUŁ 21 Nau społeczne - przedmiot doo wyboru. MODUŁ 20 Seminarium magisterskie I.2 Matryca efektów kształcenia: filolo drugiego stopnia Efekty kształcenia na kierunku Opis kierunkowych efektów kształcenia Odniesienie efektów do obszaru wiedzy MODUŁ 20 Seminarium magisterskie Seminarium

Bardziej szczegółowo

6. Zagadnienia źródła poznania I Psychologiczne zagadnienie źródła poznania

6. Zagadnienia źródła poznania I Psychologiczne zagadnienie źródła poznania 6. Zagadnienia źródła poznania I Psychologiczne zagadnienie źródła poznania Andrzej Wiśniewski Andrzej.Wisniewski@amu.edu.pl Wstęp do filozofii Materiały do wykładu 2015/2016 Dwa zagadnienia źródła poznania

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. NARZĘDZIA I TECHNIKI ANALIZY Film i metafilm: niebezpośredniość tekstu filmowego Jacques Aumont Michel Marie

SPIS TREŚCI. NARZĘDZIA I TECHNIKI ANALIZY Film i metafilm: niebezpośredniość tekstu filmowego Jacques Aumont Michel Marie SPIS TREŚCI 5 WPROWADZENIE... 11 Rozdział 1 PRÓBA DEFINICJI ANALIZY FILMU... 17 1. Analiza i inne dyskursy o filmie... 19 1.1. Różne typy dyskursu o filmie... 19 1.2. Analiza i krytyka... 22 1.3. Analiza

Bardziej szczegółowo

Proces badawczy schemat i zasady realizacji

Proces badawczy schemat i zasady realizacji Proces badawczy schemat i zasady realizacji Agata Górny Zaoczne Studia Doktoranckie z Ekonomii Warszawa, 14 grudnia 2014 Metodologia i metoda badawcza Metodologia Zadania metodologii Metodologia nauka

Bardziej szczegółowo

RODZAJE ARGUMENTÓW W DYSKURSIE PRAWNICZYM

RODZAJE ARGUMENTÓW W DYSKURSIE PRAWNICZYM ARGUMENTACJA PRAWNICZA WYKŁAD III Pytania: 1/ jakie są konsekwencje tezy open texture of law? 2/ czy możliwe jest sformułowanie wzorów rozstrzygania problemów prawnych? dyskurs dogmatycznoprawny 3/ do

Bardziej szczegółowo

PROGRAM STUDIÓW. II MODUŁY KSZTAŁCENIA WSKAŹNIKI ILOŚCIOWE - Punkty ECTS w ramach zajęć: Efekty kształcenia

PROGRAM STUDIÓW. II MODUŁY KSZTAŁCENIA WSKAŹNIKI ILOŚCIOWE - Punkty ECTS w ramach zajęć: Efekty kształcenia MK_2, MODUŁ 2 Technologia informacyjna MK_1, MODUŁ 1 Historia filozofii Moduły ( kod modułu: MK_1 oraz nazwa modułu) liczba punktów ECTS za przedmiot/moduł wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli

Bardziej szczegółowo

EFEKTY UCZENIA SIĘ JĘZYKOZNAWSTWO

EFEKTY UCZENIA SIĘ JĘZYKOZNAWSTWO EFEKTY UCZENIA SIĘ JĘZYKOZNAWSTWO Filologia hiszpańska- I stopień WSTĘP DO NAUKI O JĘZYKU ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu językoznawstwa w systemie nauk humanistycznych oraz o specyfice przedmiotowej

Bardziej szczegółowo

2. Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych (jeśli obowiązują):

2. Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych (jeśli obowiązują): WYŻSZA SZKOŁA UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNYCH SYLABUS PRZEDMIOTU I. Informacje ogólne 1. Nazwa przedmiotu: Psychofizjologia Widzenia 2. Rodzaj przedmiotu - obowiązkowy 3. Poziom i kierunek studiów: stacjonarne

Bardziej szczegółowo

STUDIA I STOPNIA PRZEKŁAD PISEMNY

STUDIA I STOPNIA PRZEKŁAD PISEMNY STUDIA I STOPNIA PRZEKŁAD PISEMNY - Student ma podstawową, uporządkowaną wiedzę z zakresu aparatu pojęciowo-terminologicznego stosowanego w przekładoznawstwie oraz w naukach pomocniczych i pokrewnych,

Bardziej szczegółowo

STUDIA I STOPNIA PRZEKŁAD PISEMNY

STUDIA I STOPNIA PRZEKŁAD PISEMNY STUDIA I STOPNIA PRZEKŁAD PISEMNY WIEDZA - Student ma podstawową, uporządkowaną wiedzę z zakresu aparatu pojęciowo-terminologicznego stosowanego w przekładoznawstwie oraz w naukach pomocniczych i pokrewnych,

Bardziej szczegółowo

Logika dla socjologów Część 2: Przedmiot logiki

Logika dla socjologów Część 2: Przedmiot logiki Logika dla socjologów Część 2: Przedmiot logiki Rafał Gruszczyński Katedra Logiki Uniwersytet Mikołaja Kopernika 2011/2012 Spis treści 1 Działy logiki 2 Własności semantyczne i syntaktyczne 3 Błędy logiczne

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z plastyki w klasie 1 gimnazjum

Wymagania edukacyjne z plastyki w klasie 1 gimnazjum Wymagania edukacyjne z plastyki w klasie 1 gimnazjum Zgodnie z Podstawą Programową jako priorytetowe przyjmuje się na lekcjach plastyki w gimnazjum wymagania ogólne: 1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie

Bardziej szczegółowo

Rozdział VII. Znaczenie logiki dla prawa i pracy prawnika Zadania i odpowiedzi 20

Rozdział VII. Znaczenie logiki dla prawa i pracy prawnika Zadania i odpowiedzi 20 Przedmowa Wykaz skrótów XIII XV Część A. Wprowadzenie Rozdział I. Rys historyczny 1 1. Początki logiki jako nauki 1 2. Średniowiecze 2 3. Czasy nowożytne i współczesne 4 Rozdział II. Podstawowe prawa myślenia

Bardziej szczegółowo

Szko ly strukturalizmu cz. 3.:glossematyka

Szko ly strukturalizmu cz. 3.:glossematyka Szko ly strukturalizmu cz. 3.: glossematyka Uniwersytet Kardyna la Stefana Wyszyńskiego Kopenhaskie Ko lo Lingwistyczne Powstanie Kopenhaskiego Ko la Lingwistycznego w 1931. Travaux du Cercle Linguistique

Bardziej szczegółowo

Efekty kształcenia dla kierunku studiów Etyka prowadzonego w Instytucie Filozofii UJ. Studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki

Efekty kształcenia dla kierunku studiów Etyka prowadzonego w Instytucie Filozofii UJ. Studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki Efekty kształcenia dla kierunku studiów Etyka prowadzonego w Instytucie Filozofii UJ Studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki Lp. K_W01 K_W02 Nazwa Wydziału: Wydział Filozoficzny Nazwa kierunku

Bardziej szczegółowo

Efekty kształcenia Dla kierunku studiów PSYCHOLOGIA jednolite studia magisterskie profil ogólnoakademicki

Efekty kształcenia Dla kierunku studiów PSYCHOLOGIA jednolite studia magisterskie profil ogólnoakademicki Załącznik nr 7 Efekty kształcenia Dla kierunku studiów PSYCHOLOGIA jednolite studia magisterskie profil ogólnoakademicki Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia Psychologię jako kierunek studiów

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. Wprowadzenie... 11

SPIS TREŚCI. Wprowadzenie... 11 SPIS TREŚCI Wprowadzenie... 11 1. CHARAKTERYSTYCZNE CECHY NAUKI... 13 1.1. Pojęcie nauki...13 1.2. Zasady poznawania naukowego...15 1.3. Cele nauki...15 1.4. Funkcje nauki...16 1.5. Zadania nauki...17

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA SZTUK PIĘKNYCH IM. JANA MATEJKI W KRAKOWIE WYDZIAŁ ARCHITEKTURY WNĘTRZ

AKADEMIA SZTUK PIĘKNYCH IM. JANA MATEJKI W KRAKOWIE WYDZIAŁ ARCHITEKTURY WNĘTRZ EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU ARCHITEKTURA WNĘTRZ STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA profil ogólnoakademicki w obszarze w zakresie sztuki WIEDZA u obszarowego 1. Wiedza o realizacji prac artystycznych K1_W01

Bardziej szczegółowo

Specjalność : Edukacja muzyczna Specjalizacja: Edukacja w szkolnictwie artystycznym Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia

Specjalność : Edukacja muzyczna Specjalizacja: Edukacja w szkolnictwie artystycznym Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia Akademia Muzyczna im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy Wydział Dyrygentury, Jazzu i Edukacji Muzycznej EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW EDUKACJA ARTYSTYCZNA W ZAKRESIE SZTUKI MUZYCZNEJ STUDIA DRUGIEGO

Bardziej szczegółowo

Wykład 11a. Składnia języka Klasycznego Rachunku Predykatów. Języki pierwszego rzędu.

Wykład 11a. Składnia języka Klasycznego Rachunku Predykatów. Języki pierwszego rzędu. Andrzej Wiśniewski Logika I Materiały do wykładu dla studentów kognitywistyki Wykład 11a. Składnia języka Klasycznego Rachunku Predykatów. Języki pierwszego rzędu. 1 Logika Klasyczna obejmuje dwie teorie:

Bardziej szczegółowo

Proces badawczy schemat i zasady realizacji

Proces badawczy schemat i zasady realizacji Proces badawczy schemat i zasady realizacji Agata Górny Zaoczne Studia Doktoranckie z Ekonomii Warszawa, 23 października 2016 Metodologia i metoda naukowa 1 Metodologia Metodologia nauka o metodach nauki

Bardziej szczegółowo

Program zajęć artystycznych. klasa II gimnazjum

Program zajęć artystycznych. klasa II gimnazjum Program zajęć artystycznych klasa II gimnazjum Moduł I. Zajęcia teatralne i literackie. Moduł II. Zajęcia muzyczno - ruchowe. Moduł III. Zajęcia plastyczne. Opracowała : Beata Sikora Sztuka jest wieczną

Bardziej szczegółowo

Efekty uczenia się filologia francuska I stopień

Efekty uczenia się filologia francuska I stopień Efekty uczenia się filologia francuska I stopień PODSTAWY JĘZYKOZNAWSTWA Student ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu językoznawstwa w systemie nauk humanistycznych oraz o specyfice przedmiotowej

Bardziej szczegółowo

Wstęp do prawoznawstwa. Metody wykładni

Wstęp do prawoznawstwa. Metody wykładni Wstęp do prawoznawstwa Metody wykładni 1 Wykładnia prawa W polskiej nauce prawa przyjęło się określać normę prawną mianem wyrażenia językowego; Wysłowienie NP następuje w AN za pomocą języka, który ze

Bardziej szczegółowo

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA STUDIÓW PIERWSZEGO STOPNIA (LICENCJACKICH) NA KIERUNKU: HISTORIA

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA STUDIÓW PIERWSZEGO STOPNIA (LICENCJACKICH) NA KIERUNKU: HISTORIA Załącznik nr 2 do Uchwały nr 21/2012 Senatu UPJPII z dnia 21 maja 2012 r. EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA STUDIÓW PIERWSZEGO STOPNIA (LICENCJACKICH) NA KIERUNKU: HISTORIA Tabela odniesień kierunkowych efektów kształcenia

Bardziej szczegółowo

Załącznik do uchwały Rady Programowej nr 03/03/UR/2012

Załącznik do uchwały Rady Programowej nr 03/03/UR/2012 Wyższa Szkoła Języków Obcych im. Samuela Bogumiła Lindego w Poznaniu Efekty kształcenia na kierunku FILOLOGIA/ studia I stopnia/ profil ogólnoakademicki Załącznik do uchwały Rady Programowej nr 03/03/UR/2012

Bardziej szczegółowo

DOTACJA NA UTRZYMANIE POTENCJAŁU BADAWCZEGO DOTACJA Wykaz planowanych do realizacji zadań badawczych, ujętych w planie zadaniowym jednostki

DOTACJA NA UTRZYMANIE POTENCJAŁU BADAWCZEGO DOTACJA Wykaz planowanych do realizacji zadań badawczych, ujętych w planie zadaniowym jednostki DOTACJA NA UTRZYMANIE POTENCJAŁU BADAWCZEGO DOTACJA 2016 Wykaz planowanych do realizacji zadań badawczych, ujętych w planie zadaniowym jednostki Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej 1. Dzieje

Bardziej szczegółowo

Opis zakładanych efektów kształcenia

Opis zakładanych efektów kształcenia Załącznik do uchwały nr 72 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 30 stycznia 2013 r. Opis zakładanych efektów kształcenia Nazwa kierunku studiów: Administracja Obszar kształcenia: obszar kształcenia

Bardziej szczegółowo

II MODUŁY KSZTAŁCENIA WSKAŹNIKI ILOŚCIOWE - Punkty ECTS w ramach zajęć: Efekty kształcenia. Wiedza Umiejętności Kompetencje społeczne (symbole)

II MODUŁY KSZTAŁCENIA WSKAŹNIKI ILOŚCIOWE - Punkty ECTS w ramach zajęć: Efekty kształcenia. Wiedza Umiejętności Kompetencje społeczne (symbole) Moduły ( kod modułu: MK_1 oraz nazwa modułu) liczba punktów ECTS za przedmiot/moduł wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich i studentów z zakresu nauk podstawowych właściwych dla danego

Bardziej szczegółowo