ORIENTACJE, METODY, PROCEDURY i TECHNIKI BADAWCZE

Transkrypt

1 ORIENTACJE, METODY, PROCEDURY i TECHNIKI BADAWCZE.

2 ORIENTACJA ORIENTACJA = zespół załoŝeń określający sposób ujmowania świata (ontologia) i sposoby jego poznawania (epistemologia) ORIENTACJA TEORETYCZNA: Zespół załoŝeń i twierdzeń stanowiących hipotezy i uzasadnioną wiedzę socjologiczną dotyczące danej dziedziny socjologii. Teoria w której osadzamy problem. ORIENTACJA METODOLOGICZNA: Odnosi się do charakterystyki procesu poznawczego i pewnej ogólnej wizji rzeczywistości, sformułowana na gruncie metodologii i filozofii nauki PARADYGMAT: orientacja, która podaje gotowe wzorce rozwiązania wszystkich etapów poznania 2

3 GŁÓWNE ORIENTACJE W SOCJOLOGII Pozytywizm/neopozytywizm Funkcjonalizm Strukturalizm Instytucjonalizm Historyzm Socjologia humanistyczna: kulturalizm, interakcjonizm, fenomenologia 3

4 METODA METODA = stałe (systematyczne, powtarzalne) sposoby rozwiązywania problemów poznawczych lub praktycznych; określony, powtarzalny, planowy i wyuczalny sposób/ schemat/ wzór postępowania świadomie skierowanego na realizacje pewnego celu poprzez dobór odpowiednich środków. Metody danej nauki to schematy poszczególnych czynności badawczych faktycznie stosowane lub zalecane w danej nauce. KaŜda metoda jednocześnie obejmuje elementy algorytmu i elementy twórczości. Metoda w sensie szerszym nie tylko wskazuje drogę rozwiązywania problemu, ale obejmuje równieŝ skondensowane implikacje zaczerpnięte z orientacji (metodologicznej). W metodzie zawarte są twierdzenia danej teorii przekształcone w reguły i przepisy wskazujące jak powinny przebiegać myślenie i działanie w procesie poznawczym, aby doprowadził do nowego, wiarygodnego rezultatu. Metoda w sensie węŝszym = zalecane lub faktycznie stosowane w danej nauce schematy czynności słuŝących do udzielania odpowiedzi na formułowane pytania badawcze. 4

5 NAJWAśNIEJSZE METODY BADAWCZE Metoda statystyczna Metoda eksperymentalna Metoda monograficzna Metoda ekologiczna Metoda historyczno-porównawcza Metoda biograficzna Metoda typologiczna Metoda semiologiczna Metoda sytuacyjna 5

6 PROCEDURY BADAWCZE W przeciwieństwie do metody, procedura badawcza kładzie akcent na aspekt prakseologiczno-organizacyjny. Metoda zawsze w jakiejś mierze implikowana orientacjami metodologicznymi, pośrednio teŝ teoretycznymi. Procedura nie jest uwikłana w szereg załoŝeń ontologicznoepistemologicznych; pewna niezalezność procedury Procedura = sposób realizacji pewnych faz badawczych: 1. faza doboru jednostek analizy; 2. faza wytwarzania danych; 3. faza analizy 6

7 KWESTIE DO USTALENIA W PROCEDURZE Identyfikacja celu badania Wskazanie jaki aspekt rzeczywistości chcemy poznać: uchwycić aspekt istnienia czy aspekt zmiany (uwzględnienie czynnika czasu) Sposób wykorzystania danych (powiązane z technikami otrzymywania danych) Sposób opracowania danych (struktura, zawarte elementy) Sposoby weryfikacji danych, kontrola danych Kwestie prakseologiczne: efektywność, wiarygodność badań, czas otrzymywania i opracowania danych, kolejność faz badawczych, techniki, scenariusz badań 7

8 PROCEDURY BADAWCZE - TABELA 8

9 TECHNIKI BADAWCZE Technika: to swoiste uszczegółowienie procedury postępowania badawczego, podanie konkretnych rozwiązań dla poszczególnych elementów badania. Narządzie badawcze: to instrument za pomocą którego dokonujemy pomiaru np. ankieta, formularz wywiadu, karta, skaner, kamera i tp. Typologia technik badawczych wg. Lutyńskiej: 3 kryteria podziału: 1) ZE WZGLĘDU NA OBSERWACJĘ: t. obserwacyjne (np. wywiad) i nieobserwacyjne (np. ankieta) 2) ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB KOMUNIKOWANIA SIĘ: - t. bezpośrednie (np. wywiad) i pośrednie (np. ankieta) 3) ZE WZGLĘDU NA STOPIEŃ KONTROLI t. kontrolowane (np. wywiad) i niekontrolowane (np. ankieta). 9

10 TECHNIKI OTRZYMYWANIA DANYCH - TABELA 10